Vandaag lees ik in een krantenartikel (1) dat de goudvoorraad van België een 9 miljard euro zou waard zijn. Het kost bijna niets om het te stockeren, maar de "goudleningen" brachten over twee jaren respectievelijk 11.6 en 6.8 miljard euro op.
En ik weet er, weer eens, volstrekt niets van. Wat zijn "goudleningen"? Hoe precies brengt dat geld op? Maar toch is het eerste wat je moet zien: zoals het er staat, dat zal wel niet waar zijn. Want zeg nu zelf. Als het mogelijk was aan de hand van een goudbezit van een 9 miljard euro, aan de hand van "goudleningen" twee keer na elkaar een jaaropbrengst van dezelfde orde van grootte te realiseren als dat bezit zelf...
... denk je niet dat de lichtsnelheid niet goed genoeg zou zijn, om allemaal als zotten te gaan goud kopen, er "goudleningen" mee op te zetten, en zo een rendement van (orde van grootte) 100 percent op te strijken?
En natuurlijk zou dat de prijzen doen stijgen: vraag en aanbod! Alleen, mocht de goudprijs ervan verdubbelen, geen probleem. Het rendement is nog steeds 50%, dus kopen die hap! En als het nog eens verdubbelt? En nog eens? Wel, 12.5 percent blijft niet slecht gewerkt, dus...
Het simpele feit dat het goud niet al lang tien keer hoger staat bewijst dat het verhaal niet waar is. Ik neem aan dat er iets simpels mis mee is. Misschien moest de opbrengst "miljoen" zijn, geen "miljard". Of misschien is het verband tussen het goudbezit en de "goudlening" maar zeer vaag. In dat geval zou het natuurlijk wel een beetje klinken als "de minister kan niet direct zeggen waarom we dat goud niet gewoon verkopen en dus raaskalt hij snel maar wat". Of nog iets heel anders. Maar waarschijnlijk het simpelste. Hoop ik toch.
------------------------------------
(1) http://www.hln.be/hln/nl/942/Economie/article/detail/1643769/2013/05/31/Grootste-deel-van-Belgisch-goudvoorraad-van-227-5-ton-in-kluis-van-Bank-of-England.dhtml
dinsdag 21 januari 2014
zondag 19 januari 2014
Hoe recent is de "Vooruitgang"?
Na het gespeel met mijn rudimentaire spreadsheet uit de vorige post (1) , heb ik links en rechts wat in mijn boeken zitten snuffelen, en ik heb voor een heel lange periode een tabelletje gemaakt met de evolutie van de levensverwachting in Engeland. Aangezien de periode zo lang duurt denk ik wel dat ik voor "het stenen tijdperk" en "de middeleeuwen" cijfers mag gebruiken van een bredere basis dan alleen Engeland. In dat geval, en aangenomen dat al die bronnen toch een beetje serieuze mensen zijn, en verder dat ik zelf nergens typ- en andere fouten heb gemaakt, ziet die evolutie er als volgt uit:
Nu was één van de thema's uit de conversaties van een dikke week geleden (2) dat de "vooruitgang" misschien wel heel recent was, en eerder te wijten aan de "sociale strijd" dan aan "de wetenschap" (zoals wij, vooruitgangsgelovigen beweren). Overigens denk ik aan de hand van mijn zelfgekozen criterium iets te zien wat lezer Wouter (de kritische stem die hier een paar reacties postte) met een ander criterium wilde zeggen: er is wel degelijk een daling tussen pakweg 1650 en (zoal niet "het midden van de negentiende eeuw"), dan toch tot een eind in de negentiende eeuw. Je ziet, dit soort conversaties laat ons minstens de vragen zien...
Maar als het ging over de vraag of die vooruitgang die niemand ontkent niet in feite alleen maar van heel recente aard is... Ik denk dat ik de Europese levensverwachting bij geboorte hierboven voor de middeleeuwen op 25 jaar mag zetten? En dat cijfer 40 dat ik bij het jaar 1820 zie staan; uit het blote hoofd denk ik me te herinneren dat ik dat al eerder had gezien, dus misschien mag ik het even aannemen? De excel van de vorige post ziet er dan als volgt uit:
De globale bevolking heeft bij aanvang een levensverwachting van 25, en voor die kolom doet het er niet toe of er een "elite" is, en dus ook niet hoe groot die is. Maar als ik invoer dat aan het einde van de gekozen periode (in dit geval dus AD 1820) de bevolking een levensverwachting van 40 heeft, EN dat dat komt omdat een elite van 10% alle vorderingen opstrijkt en de rest blijft steken, dan impliceert dat dat de elite 175 jaar wordt. Dus...
De stijging van de levensverwachting die begint in de middeleeuwen en doorheen de Renaissance loopt naar de eerste fase van de Industriële Revolutie impliceert dat, zelfs als een groot deel van de bevolking in "de middeleeuwen" blijft steken, een vrij aanzienlijk percentage een veel hogere leeftijd haalt. Uit het blote hoofd denk ik me te herinneren dat elites in feodale samenlevingen van boeren en adel een 5% van de bevolking besloegen - en dan is de 30% van dit voorbeeld toch een aanzienlijke verbreding? Bovendien, het zou me niets verbazen dat 75 jaar in 1820 nog altijd een eerder hoge leeftijd was, dus dat ook bij de elite het gemiddelde lager lag. Snel even verder gerekend; als 40% van de bevolking een hogere leeftijd bereikt, zodanig dat het globaal gemiddelde 40 jaar is en 60% blijft steken op 25 jaar, dan wordt die 40% gemiddeld 62.5 jaar oud.
Samengevat denk ik dat ik me maar houd aan de conclusies die ik heb gelezen bij pakweg een David Landes. Vanaf de middeleeuwen kwam er een vooruitgang op gang, die zich minstens gedeeltelijk in bredere kringen van de bevolking verspreidde. Natuurlijk ging het nog sneller naarmate de wetenschappelijke, industriële en technologische revoluties op gang kwamen. Natuurlijk is het niet onmogelijk dat de sociale strijd, bijvoorbeeld nadat Marx in 1859 zijn Das Kapital had gepubliceerd, daaraan ook een bijdrage heeft geleverd. Hoewel daar toch ook een paar vragen bij zijn, zoals ik heel lang geleden al eens had gezegd... (3).
-----------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/wie-steekt-de-vooruitgang-op-zak.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/een-reactie-bij-het-vooruitgangsgeloof.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2007/05/de-koek-vergroten-of-verdelen.html
Nu was één van de thema's uit de conversaties van een dikke week geleden (2) dat de "vooruitgang" misschien wel heel recent was, en eerder te wijten aan de "sociale strijd" dan aan "de wetenschap" (zoals wij, vooruitgangsgelovigen beweren). Overigens denk ik aan de hand van mijn zelfgekozen criterium iets te zien wat lezer Wouter (de kritische stem die hier een paar reacties postte) met een ander criterium wilde zeggen: er is wel degelijk een daling tussen pakweg 1650 en (zoal niet "het midden van de negentiende eeuw"), dan toch tot een eind in de negentiende eeuw. Je ziet, dit soort conversaties laat ons minstens de vragen zien...
Maar als het ging over de vraag of die vooruitgang die niemand ontkent niet in feite alleen maar van heel recente aard is... Ik denk dat ik de Europese levensverwachting bij geboorte hierboven voor de middeleeuwen op 25 jaar mag zetten? En dat cijfer 40 dat ik bij het jaar 1820 zie staan; uit het blote hoofd denk ik me te herinneren dat ik dat al eerder had gezien, dus misschien mag ik het even aannemen? De excel van de vorige post ziet er dan als volgt uit:
De globale bevolking heeft bij aanvang een levensverwachting van 25, en voor die kolom doet het er niet toe of er een "elite" is, en dus ook niet hoe groot die is. Maar als ik invoer dat aan het einde van de gekozen periode (in dit geval dus AD 1820) de bevolking een levensverwachting van 40 heeft, EN dat dat komt omdat een elite van 10% alle vorderingen opstrijkt en de rest blijft steken, dan impliceert dat dat de elite 175 jaar wordt. Dus...
De stijging van de levensverwachting die begint in de middeleeuwen en doorheen de Renaissance loopt naar de eerste fase van de Industriële Revolutie impliceert dat, zelfs als een groot deel van de bevolking in "de middeleeuwen" blijft steken, een vrij aanzienlijk percentage een veel hogere leeftijd haalt. Uit het blote hoofd denk ik me te herinneren dat elites in feodale samenlevingen van boeren en adel een 5% van de bevolking besloegen - en dan is de 30% van dit voorbeeld toch een aanzienlijke verbreding? Bovendien, het zou me niets verbazen dat 75 jaar in 1820 nog altijd een eerder hoge leeftijd was, dus dat ook bij de elite het gemiddelde lager lag. Snel even verder gerekend; als 40% van de bevolking een hogere leeftijd bereikt, zodanig dat het globaal gemiddelde 40 jaar is en 60% blijft steken op 25 jaar, dan wordt die 40% gemiddeld 62.5 jaar oud.
Samengevat denk ik dat ik me maar houd aan de conclusies die ik heb gelezen bij pakweg een David Landes. Vanaf de middeleeuwen kwam er een vooruitgang op gang, die zich minstens gedeeltelijk in bredere kringen van de bevolking verspreidde. Natuurlijk ging het nog sneller naarmate de wetenschappelijke, industriële en technologische revoluties op gang kwamen. Natuurlijk is het niet onmogelijk dat de sociale strijd, bijvoorbeeld nadat Marx in 1859 zijn Das Kapital had gepubliceerd, daaraan ook een bijdrage heeft geleverd. Hoewel daar toch ook een paar vragen bij zijn, zoals ik heel lang geleden al eens had gezegd... (3).
-----------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/wie-steekt-de-vooruitgang-op-zak.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/een-reactie-bij-het-vooruitgangsgeloof.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2007/05/de-koek-vergroten-of-verdelen.html
woensdag 15 januari 2014
Wie steekt de "vooruitgang" op zak: "levensverwachting"
Zoals ik al schreef (1), we kunnen als liberale vooruitgangsgelovigen zoveel pronken als we willen met stijgende gemiddelde inkomens, maar de vraag is altijd dezelfde. Hoe weet je of die stijging niet veroorzaakt wordt doordat een heel kleine elite al de winsten opstrijkt, en al de rest in de armoede blijft steken? Bijvoorbeeld, bekijk deze rap in mekaar gefoefelde spreadsheet:
Wat je in de eerste rij ziet is een bevolking van 100 die één of ander "bezit" (de interpretatie vullen we later wel in) heeft van 100 bij "aanvang" en 2400 bij einde. Het blauw is een "output", en het groen is een "input", een getal dat ik zelf heb besloten in te geven. Dus: omdat ik besloten heb het "bezit" te laten groeien met een factor 24 (groen) is dat bezit aan het einde van de periode gegroeid van 100 naar 2400 (blauw). Simpel, maar bonjour.
De twee volgende rijen vragen zich dan af of die toename verklaarbaar is in termen van een kleine "elite" die met al de winsten gaat lopen. (For your info, het feit dat ik de laatste rij "gepeupel" noem is sarcasme; niet tegen dat "gepeupel" maar tegen mensen die de groep mensen waar ikzelf toe behoor "gepeupel" noemen. Maar "honi soit qui mal y croit", hoor.)
Dus: nadat ik had besloten het "bezit" met een factor 24 te laten stijgen, vroeg ik me af hoe de stijging moet verdeeld zijn als de hele stijging naar 2400 zich situeert in een kleine elite van 10 percent van de bevolking. Groen omdat "een elite van 10%" de "input" was die ik zelf heb gekozen, en het blauwe "231" is de "output" die mijn vraag beantwoordt. Als het gepeupel van 90% (lijn 3) ook bij het einde van de periode - dus in kolom 3 - een inkomen van 90 heeft, dan is al de rest naar de 10% gegaan, en dan komt de stijging doordat het "bezit" van de elite er met een factor 231 is op vooruit gegaan.
Welnu, een factor 24 is ongeveer de factor waarmee de gemiddelde inkomens er op vooruit gegaan zijn in Europa, volgens de statistieken van Angus Maddison (2). En zeg nu zelf, ik zou toch behoorlijk wat willen verder werken aan de Excel en een hoop nieuwe berekeningen maken, voor ik er mijn hoofd op verwed dat de realiteit niet verdacht goed op het plaatje hierboven lijkt.
Overigens geven dezelfde statistieken aan dat de het gemiddeld inkomen voor de VS in die periode is gestegen met een factor 70. De Excel ziet er dan als volgt uit:
En zou je zomaar durven uitsluiten...?
Maar je kan dus ook een soortgelijke oefening maken, niet voor gemiddeld inkomen, maar wel voor gemiddelde levensverwachting. Het "bezit" bij aanvang is dan het aantal jaren dat de bevolking gemiddeld oud wordt. Een niet onredelijk begin lijkt me dat bij "aanvang" de levensverwachting bij geboorte 20 jaar is: dat is een lage schatting, maar geen absurd lage schatting, en het helpt weer met mooi ronde getallen. Dus de 100 mensen uit de tabel worden allemaal samen 100 "periodes" oud, dus elke eenheid staat voor een periode van 20 jaar. Nu weten we dat we in het Westen intussen een levensverwachting van bij de 80 hebben, kortom, dat het "bezit" is gegroeid met een factor vier. Dus de nieuwe spreadsheet ziet er uit als volgt:
Als de gemiddelde levensverwachting stijgt met een factor vier, terwijl dat (per hypothese dat de vooruitgang geconcentreerd blijft in de handen van een zeer beperkte elite) komt omdat 10% van de bevolking met alle vorderingen aan de haal gaat, dan volgt daaruit dat hun aandeel stijgt met een factor 31. Dat is heel weinig in vergelijking met de factor waarmee hun inkomen moet stijgen om de waargenomen stijging toe te schrijven aan de vorderingen van tien percent van de bevolking, maar je ziet meteen dat je de hypothese nooit kan volhouden: de tien percent zijn dan 20 x 31 jaar geworden, zijnde 620 jaar.
Het is niet zo moeilijk om te bedenken dat de elite nooit ouder kan worden dan een welbepaalde bovengrens; zeg: 100 jaar. Dat wil zeggen, de factor waarmee de levensverwachting van de elite kan stijgen; de blauwe cel in de tweede lijn; in het voorbeeld hierboven "31", kan nooit meer zijn dan 5. Dus wordt nu de vraag: welk percentage van de bevolking wordt nu "elite"; welk cijfer moet er in de groene cel van de tweede lijn komen, zodanig dat de blauwe cel van de tweede lijn "5" wordt - want anders zit je te kijken naar een gestegen levensverwachting die beperkt blijft tot een bepaalde elite doordat die gemiddeld meer dan 100 jaar wordt. Welnu, hier gaan we voor pogingen om de elite te laten oplopen naar 20 en 30% van de bevolking (met een rudimentaire calculator als deze is dat een beetje trial and error):
Dat is al serieuze "democratisering"! Je mag al eens proberen de vooruitgang te laten doordringen naar der - tig - per - cent (!) van de bevolking - en nog altijd is het bij benadering niet genoeg: die moeten nog altijd 220 jaar worden. Kortom, de winner is...
Een levensverwachting die stijgt van 20 naar 80 jaar is alleen maar verklaarbaar door een "beperkte" elite die alle voordelen naar zich toezuigt als je (a) aanvaardt dat die elite 75% van de bevolking beslaat, en (b) dan nog moeten die allemaal 100 jaar worden.
Of hoe het ongetwijfeld wel zou kunnen dat alle "gemiddelde" vooruitgang alleen maar het effect is van die "kleine" elite die alles naar zich toezuigt, maar hoe we in feite wel beter weten - als we het tenminste maar willen weten.
-------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/een-reactie-bij-het-vooruitgangsgeloof.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/over-dat-vooruitgangsgeloof.html
Wat je in de eerste rij ziet is een bevolking van 100 die één of ander "bezit" (de interpretatie vullen we later wel in) heeft van 100 bij "aanvang" en 2400 bij einde. Het blauw is een "output", en het groen is een "input", een getal dat ik zelf heb besloten in te geven. Dus: omdat ik besloten heb het "bezit" te laten groeien met een factor 24 (groen) is dat bezit aan het einde van de periode gegroeid van 100 naar 2400 (blauw). Simpel, maar bonjour.
De twee volgende rijen vragen zich dan af of die toename verklaarbaar is in termen van een kleine "elite" die met al de winsten gaat lopen. (For your info, het feit dat ik de laatste rij "gepeupel" noem is sarcasme; niet tegen dat "gepeupel" maar tegen mensen die de groep mensen waar ikzelf toe behoor "gepeupel" noemen. Maar "honi soit qui mal y croit", hoor.)
Dus: nadat ik had besloten het "bezit" met een factor 24 te laten stijgen, vroeg ik me af hoe de stijging moet verdeeld zijn als de hele stijging naar 2400 zich situeert in een kleine elite van 10 percent van de bevolking. Groen omdat "een elite van 10%" de "input" was die ik zelf heb gekozen, en het blauwe "231" is de "output" die mijn vraag beantwoordt. Als het gepeupel van 90% (lijn 3) ook bij het einde van de periode - dus in kolom 3 - een inkomen van 90 heeft, dan is al de rest naar de 10% gegaan, en dan komt de stijging doordat het "bezit" van de elite er met een factor 231 is op vooruit gegaan.
Welnu, een factor 24 is ongeveer de factor waarmee de gemiddelde inkomens er op vooruit gegaan zijn in Europa, volgens de statistieken van Angus Maddison (2). En zeg nu zelf, ik zou toch behoorlijk wat willen verder werken aan de Excel en een hoop nieuwe berekeningen maken, voor ik er mijn hoofd op verwed dat de realiteit niet verdacht goed op het plaatje hierboven lijkt.
Overigens geven dezelfde statistieken aan dat de het gemiddeld inkomen voor de VS in die periode is gestegen met een factor 70. De Excel ziet er dan als volgt uit:
En zou je zomaar durven uitsluiten...?
Maar je kan dus ook een soortgelijke oefening maken, niet voor gemiddeld inkomen, maar wel voor gemiddelde levensverwachting. Het "bezit" bij aanvang is dan het aantal jaren dat de bevolking gemiddeld oud wordt. Een niet onredelijk begin lijkt me dat bij "aanvang" de levensverwachting bij geboorte 20 jaar is: dat is een lage schatting, maar geen absurd lage schatting, en het helpt weer met mooi ronde getallen. Dus de 100 mensen uit de tabel worden allemaal samen 100 "periodes" oud, dus elke eenheid staat voor een periode van 20 jaar. Nu weten we dat we in het Westen intussen een levensverwachting van bij de 80 hebben, kortom, dat het "bezit" is gegroeid met een factor vier. Dus de nieuwe spreadsheet ziet er uit als volgt:
Als de gemiddelde levensverwachting stijgt met een factor vier, terwijl dat (per hypothese dat de vooruitgang geconcentreerd blijft in de handen van een zeer beperkte elite) komt omdat 10% van de bevolking met alle vorderingen aan de haal gaat, dan volgt daaruit dat hun aandeel stijgt met een factor 31. Dat is heel weinig in vergelijking met de factor waarmee hun inkomen moet stijgen om de waargenomen stijging toe te schrijven aan de vorderingen van tien percent van de bevolking, maar je ziet meteen dat je de hypothese nooit kan volhouden: de tien percent zijn dan 20 x 31 jaar geworden, zijnde 620 jaar.
Het is niet zo moeilijk om te bedenken dat de elite nooit ouder kan worden dan een welbepaalde bovengrens; zeg: 100 jaar. Dat wil zeggen, de factor waarmee de levensverwachting van de elite kan stijgen; de blauwe cel in de tweede lijn; in het voorbeeld hierboven "31", kan nooit meer zijn dan 5. Dus wordt nu de vraag: welk percentage van de bevolking wordt nu "elite"; welk cijfer moet er in de groene cel van de tweede lijn komen, zodanig dat de blauwe cel van de tweede lijn "5" wordt - want anders zit je te kijken naar een gestegen levensverwachting die beperkt blijft tot een bepaalde elite doordat die gemiddeld meer dan 100 jaar wordt. Welnu, hier gaan we voor pogingen om de elite te laten oplopen naar 20 en 30% van de bevolking (met een rudimentaire calculator als deze is dat een beetje trial and error):
Dat is al serieuze "democratisering"! Je mag al eens proberen de vooruitgang te laten doordringen naar der - tig - per - cent (!) van de bevolking - en nog altijd is het bij benadering niet genoeg: die moeten nog altijd 220 jaar worden. Kortom, de winner is...
Een levensverwachting die stijgt van 20 naar 80 jaar is alleen maar verklaarbaar door een "beperkte" elite die alle voordelen naar zich toezuigt als je (a) aanvaardt dat die elite 75% van de bevolking beslaat, en (b) dan nog moeten die allemaal 100 jaar worden.
Of hoe het ongetwijfeld wel zou kunnen dat alle "gemiddelde" vooruitgang alleen maar het effect is van die "kleine" elite die alles naar zich toezuigt, maar hoe we in feite wel beter weten - als we het tenminste maar willen weten.
-------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/een-reactie-bij-het-vooruitgangsgeloof.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/over-dat-vooruitgangsgeloof.html
maandag 13 januari 2014
De politiek op zijn smalst - en het was al zo smal
De boutade uit David "een zeer links boek" Graeber Debt, waarin hij schreef dat "politiek het domein was waarop iets waar wordt als voldoende mensen het geloven" had me al een hoofdschuddend licht doen opgaan. Dat is waar al die "politieke vervuiling van het denken" vandaan komt; al was het maar voor een deel. Natuurlijk zitten al die mensen het internet vol te schrijven met steeds nieuwe voorbeelden die alleen maar hun eigen grote gelijk vieren: je moet immers de gelovigen tevreden stellen - want anders is je ideeëngoed misschien wel niet waar! En dus steeds opnieuw berichten over hoe er wel ergens een munt is waarin de goudprijs net is gestegen, of beelden van een juwelier in een bananeneconomie waar de mensen aanschuiven om goud te kopen: als genoeg mensen er in geloven is het straks nog allemaal waar ook!
Maar dat is allemaal niets in vergelijking met het schandaal waarin de Amerikaanse Republikein Christie is terechtgekomen. Als gouverneur van een Amerikaanse staat was hij niet genoeg gesteund door een lokale burgemeester, en dus hadden ze er niet beter op gevonden dan een paar wegen af te sluiten en zo op "de drukste brug van de wereld" een gigantisch verkeersinfarct te veroorzaken. Gewoon, blijkbaar, omdat ze hun zin niet kregen.
En nu kunnen we alleen maar hopen dat het waar is, wat Christie beweert, dat hij daar niets van afwist; dat het een paar van zijn medewerkers waren die dat briljante plan hadden bedacht en uitgevoerd, en dat hij ze dan ook vol weerzin en afkeer had ontslagen. Maar zelfs dan nog: zie je het niveau voor je? Kan het nog smaller? Vraag je je nog altijd af waarom ik het altijd zo bewust over "politiekers" heb; en zelden over het zogenaamd correcte "politici"?
Want wat je voorbij het gegnuif en gesnuif moet zien, is wat voor een enorm debacle dat weer voor de politiek is.
Christie wordt nu al genoemd als één van de meest waarschijnlijke presidentskandidaten voor 2016. Natuurlijk weet ik er weer helemaal niets van, maar puur qua uiterlijk en stijl zou ik me er best in kunnen vinden. OK, elke Republikein moet natuurlijk nog altijd kunnen antwoorden op de minimale test om ooit weer geloofwaardig te zijn: "wanneer had je door wat een platte schande heel die Irakoorlog was? Wanneer heb je dat voor het eerst publiek gezegd (url)?"
En als dat soort dingen niet teveel scheef zit: waarom niet?
Laten we vooral niet vergeten dat het heel normaal is dat, wanneer een partij twee ambtstermijnen de president levert, de andere partij de macht overneemt. En dus is een Republikein in het Witte Huis bepaald niet denkbeeldig. Dus denk je niet dat het een goede zaak zou zijn als die Republikeinen, voor het zover is, eindelijk eens "dringend weer bij zinnen zijn gekomen"? Denk je niet dat je met het opblazen van kandidaten als Christie wéér een stel clowns zal zien opdraven, tot de minst gekke van het stel dan maar benoemd wordt, en ze wéér allemaal met open mond moeten ontdekken dat ze niet gewonnen hebben (1)?
Versta me nu vooral niet verkeerd. De kans is groot dat, als Hillary de kandidaat bij de Democraten wordt, ik "op het niveau van een voetbalmatch" voor Hillary zal supporteren. Ik was er al voor in 2008, maar ze bleef toch nog altijd een beetje madame van de president. Maar nu ze een wijd gerespecteerde Amerikaanse Minister van Buitenlandse Zaken is geweest?
Zie je de boodschap als een vrouw een goede Amerikaanse president zou zijn?
Ze zullen zich mogen verstoppen in het achterlijkste gat onder de bergen, maar ze zullen er niet naast kunnen kijken, al die doorbrave Ajatollahs van ons wereldje.
Alleen, zelfs dan lijkt het me erg belangrijk dat de Republikeinen tenminste een serieuze kandidaat hebben. Ten eerste, de feiten hebben bewezen, de hele wereld heeft het in 2004 met eigen ogen gezien: een land dat George W. Bush HER-kiest (!!) - zo'n land is toch in staat dat soort stoten opnieuw uit te halen? En ten tweede, het is maar een privaat theorietje van me, maar ik denk dat we sommige van de obacles die we de laatste jaren hebben gezien te danken hebben aan de veel te zwakke kwaliteit van de oppositie. Dat eerste debat van Obama met een gezicht alsof hij wel wat beters te doen had; die belachelijke introductie van zijn eigen "belangrijkste" prestatie...
Ik bedoel heus niet dat het "gemakkelijk" is president te zijn in een sterk gepolariseerd land. Maar ik vraag me echt af of een oppositie die toelaat om net niet om het even wat te zeggen of te doen, en er nog altijd als een lichtbaken van vernuft uit te zien, niet mee de oorzaak is van een soort gemakzucht of vlugge tevredenheid bij machthebbers.
Ik wens ons allemaal een Republikeinse partij toe die dringend weer bij zinnen komt.
---------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/11/ze-maken-het-ons-toch-ook-echt-niet.html
Maar dat is allemaal niets in vergelijking met het schandaal waarin de Amerikaanse Republikein Christie is terechtgekomen. Als gouverneur van een Amerikaanse staat was hij niet genoeg gesteund door een lokale burgemeester, en dus hadden ze er niet beter op gevonden dan een paar wegen af te sluiten en zo op "de drukste brug van de wereld" een gigantisch verkeersinfarct te veroorzaken. Gewoon, blijkbaar, omdat ze hun zin niet kregen.
En nu kunnen we alleen maar hopen dat het waar is, wat Christie beweert, dat hij daar niets van afwist; dat het een paar van zijn medewerkers waren die dat briljante plan hadden bedacht en uitgevoerd, en dat hij ze dan ook vol weerzin en afkeer had ontslagen. Maar zelfs dan nog: zie je het niveau voor je? Kan het nog smaller? Vraag je je nog altijd af waarom ik het altijd zo bewust over "politiekers" heb; en zelden over het zogenaamd correcte "politici"?
Want wat je voorbij het gegnuif en gesnuif moet zien, is wat voor een enorm debacle dat weer voor de politiek is.
Christie wordt nu al genoemd als één van de meest waarschijnlijke presidentskandidaten voor 2016. Natuurlijk weet ik er weer helemaal niets van, maar puur qua uiterlijk en stijl zou ik me er best in kunnen vinden. OK, elke Republikein moet natuurlijk nog altijd kunnen antwoorden op de minimale test om ooit weer geloofwaardig te zijn: "wanneer had je door wat een platte schande heel die Irakoorlog was? Wanneer heb je dat voor het eerst publiek gezegd (url)?"
En als dat soort dingen niet teveel scheef zit: waarom niet?
Laten we vooral niet vergeten dat het heel normaal is dat, wanneer een partij twee ambtstermijnen de president levert, de andere partij de macht overneemt. En dus is een Republikein in het Witte Huis bepaald niet denkbeeldig. Dus denk je niet dat het een goede zaak zou zijn als die Republikeinen, voor het zover is, eindelijk eens "dringend weer bij zinnen zijn gekomen"? Denk je niet dat je met het opblazen van kandidaten als Christie wéér een stel clowns zal zien opdraven, tot de minst gekke van het stel dan maar benoemd wordt, en ze wéér allemaal met open mond moeten ontdekken dat ze niet gewonnen hebben (1)?
Versta me nu vooral niet verkeerd. De kans is groot dat, als Hillary de kandidaat bij de Democraten wordt, ik "op het niveau van een voetbalmatch" voor Hillary zal supporteren. Ik was er al voor in 2008, maar ze bleef toch nog altijd een beetje madame van de president. Maar nu ze een wijd gerespecteerde Amerikaanse Minister van Buitenlandse Zaken is geweest?
Zie je de boodschap als een vrouw een goede Amerikaanse president zou zijn?
Ze zullen zich mogen verstoppen in het achterlijkste gat onder de bergen, maar ze zullen er niet naast kunnen kijken, al die doorbrave Ajatollahs van ons wereldje.
Alleen, zelfs dan lijkt het me erg belangrijk dat de Republikeinen tenminste een serieuze kandidaat hebben. Ten eerste, de feiten hebben bewezen, de hele wereld heeft het in 2004 met eigen ogen gezien: een land dat George W. Bush HER-kiest (!!) - zo'n land is toch in staat dat soort stoten opnieuw uit te halen? En ten tweede, het is maar een privaat theorietje van me, maar ik denk dat we sommige van de obacles die we de laatste jaren hebben gezien te danken hebben aan de veel te zwakke kwaliteit van de oppositie. Dat eerste debat van Obama met een gezicht alsof hij wel wat beters te doen had; die belachelijke introductie van zijn eigen "belangrijkste" prestatie...
Ik bedoel heus niet dat het "gemakkelijk" is president te zijn in een sterk gepolariseerd land. Maar ik vraag me echt af of een oppositie die toelaat om net niet om het even wat te zeggen of te doen, en er nog altijd als een lichtbaken van vernuft uit te zien, niet mee de oorzaak is van een soort gemakzucht of vlugge tevredenheid bij machthebbers.
Ik wens ons allemaal een Republikeinse partij toe die dringend weer bij zinnen komt.
---------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/11/ze-maken-het-ons-toch-ook-echt-niet.html
zondag 12 januari 2014
Vooruitgang en ongelijkheid (en causaliteit)
Sinds een paar dagen heb ik in Twitter en ook hier deelgenomen aan conversaties over "vooruitgang" (1). Eén van de onderwerpen die daarin tevoorschijn komen is het ontstaan van de ongelijkheid. Hier is wat mijn soort liberalisme daarvan denkt.
Schattingen van hoe lang er al moderne Homo sapiens rondlopen variëren (nogal uit het blote hoofd) van een 200,000 tot 50,000 jaar. Gewoon omdat 100,000 een zeer gemakkelijk getal is om mee te rekenen is, is dat wat ik altijd gebruik. Een periode van 1000 jaar is dan één percent van de totaal verstreken tijd. Als blijkt dat de veel scherpere schatting van 50,000 (2) jaar correct is - wel, dan verandert je "één percent" toch gewoon in "twee percent", en voor veel onderwerpen (zoals hier) maakt het geen of nauwelijks verschil.
Schattingen hoe lang er al beschavingen bestaan gaan vaak over iets van een 6000 jaar. Dat wil zeggen, beschavingen in Mesopotamië en de Indusvallei ontstonden nadat een 94% van de totale tijd tot nu was verstreken; Egypte kwam (minder dan) één percent later. Voor China zou het pas 4000 jaar geleden kunnen zijn, maar dan is dat nog altijd maar een verschil van 2% met de vroegste beschavingen. En zelfs de beschavingen van de Amerika's, die zich toen "wij" ze aantroffen nog in het stenen tijdperk bevonden, ontstonden in het slechtste geval een paar duizend jaar geleden...
En op het einde heb je een beeld waarin alle beschavingen, nadat eerst 94 en meer percent van de totale tijd verstreek zonder dat er qua beschaving veel gebeurde, allemaal zo kort na elkaar verschenen dat pakweg Arnold Toynbee dat één van de grote mysteriën van het universum noemde (3).
Maar we hadden het dus over vooruitgang! Bijvoorbeeld, al die millennia lang kende de mensheid een niveau van kindersterfte dat het, van zodra je maar enkele kinderen had, heel normaal was als je er daarvan minstens één verliest. Ongeveer even normaal als het feit dat je minstens één zes te zien krijgt indien je zes keer met een dobbelsteen gooit. Vandaag, zes millennia na het quasi gelijktijdig ontstaan van de beschavingen, is die sterfte teruggelopen, van tientallen percenten tot (o.a. hier in het Westen) enkele promille.
Dat is een verschijnsel dat zich héél laat in de totale duurtijd sinds er beschavingen bestaan heeft voorgedaan; heel erg analoog in feite met hoe de beschavingen zelf pas heel laat sinds het ontstaan van moderne Homo sapiens zijn ontstaan. Bijvoorbeeld, als we aannemen dat de uitbraak uit het armoede evenwicht begonnen is resp. 200 of 300 jaar geleden, dan zijn dat de (resp.) 3.3 en 5 laatste percent van de totale duurtijd sinds beschavingen ontstaan zijn.
Of ook: pas ergens nadat 99.70% van de geschiedenis sinds het ontstaan van moderne Homo sapiens is verlopen begon het redelijk te worden er als ouder niet op te rekenen dat je minstens één van je kinderen kon verliezen.
Natuurlijk, in het Westen gebeurde het vroeger dan in, pakweg, Afrika, waar de kindersterfte nu nog schrikbarend hoog is. Maar veel berichten vertellen ons dat het ook daar fors begint te verbeteren. Het lijkt er op dat ergens tussen de 99.70 en 99.90 percent van de tijd sinds het ontstaan van moderne Homo sapiens de mensheid op het punt komt waar we veel minder angst moeten hebben voor wat we - quasi unaniem - de grootste verschrikking die ons zou kunnen overkomen vinden.
En mijn vraag is: zou ik "tussen 99.70 en 99.90 percent sinds het ontstaan van moderne Homo sapiens" gelijktijdig mogen noemen?
Het is belangrijk omdat de dalende kindersterfte/stijgende levensverwachting sterk correleert met stijgende levensstandaarden. Los van de vraag of dat veroorzaakt werd door "sociale strijd", "wetenschap" of voor mijn part "ongebreideld kapitalisme", het is duidelijk geen mathematische gelijktijdigheid. Maar lijkt het je ook niet dat het erg moeilijk zou zijn, als je een hele planeet zou willen overschakelen van armoede evenwicht naar een wereld waarin het verlies van een kind ontstellende tegenslag is, om dat nog gelijktijdiger voor iedereen te doen?
Als je het met me eens bent dat het best wel "normaal" is dat een geschiedenis van "99.70% van de tijd gebeurt er qua doorbreken van het welvaartsevenwicht zo goed als niets, waarna ze allemaal tegelijk rijk beginnen te worden" geen letterlijke, geen mathematische gelijktijdigheid vertoont: dan moet je "normaal" vinden (en geloof me, dat is heel iets anders dan "toejuichen") dat de één een 300 jaar vroeger begint dan de ander.
En dus grabbel ik nu mijn rekenmachientje vast, en ik reken uit dat een groep die begint te groeien aan een goede 1.50% per jaar, en dat 300 jaar lang volhoudt, 100 keer rijker is geworden dan een groep die blijft zitten op het niveau waar de hele mensheid al 99.70% van de tijd sinds het begin van haar geschiedenis zat. Wat op zijn beurt verklaart dat je op een moment als 2000 AD grote ongelijkheid in de wereld ziet, en denkt dat "het systeem" wel heel erg fout moet zitten wanneer dat over "zulke lange periodes" blijft duren. Maar het zijn alleen maar "zulke lange periodes" in vergelijking met bijvoorbeeld je eigen leven. Het lijken alleen maar lange periodes, omdat we een bepaald perspectief kiezen. En omdat de resultaten er zo hartverscheurend uitzien. Maar die hartverscheurende toestanden zijn niet "de schuld van het systeem". Ze zijn een mathematische consequentie van het feit dat het moeilijk is om de doorbraak uit het armoede evenwicht nog meer gelijktijdig in gang te zetten.
---------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/over-dat-vooruitgangsgeloof.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/een-reactie-bij-het-vooruitgangsgeloof.html
(2) Zo uit het blote hoofd herinner ik me dat dat de schatting van Diamond in Guns, Germs and Steel is
(3) Toynbee, Civilization on Trial, chapter 1
Schattingen van hoe lang er al moderne Homo sapiens rondlopen variëren (nogal uit het blote hoofd) van een 200,000 tot 50,000 jaar. Gewoon omdat 100,000 een zeer gemakkelijk getal is om mee te rekenen is, is dat wat ik altijd gebruik. Een periode van 1000 jaar is dan één percent van de totaal verstreken tijd. Als blijkt dat de veel scherpere schatting van 50,000 (2) jaar correct is - wel, dan verandert je "één percent" toch gewoon in "twee percent", en voor veel onderwerpen (zoals hier) maakt het geen of nauwelijks verschil.
Schattingen hoe lang er al beschavingen bestaan gaan vaak over iets van een 6000 jaar. Dat wil zeggen, beschavingen in Mesopotamië en de Indusvallei ontstonden nadat een 94% van de totale tijd tot nu was verstreken; Egypte kwam (minder dan) één percent later. Voor China zou het pas 4000 jaar geleden kunnen zijn, maar dan is dat nog altijd maar een verschil van 2% met de vroegste beschavingen. En zelfs de beschavingen van de Amerika's, die zich toen "wij" ze aantroffen nog in het stenen tijdperk bevonden, ontstonden in het slechtste geval een paar duizend jaar geleden...
En op het einde heb je een beeld waarin alle beschavingen, nadat eerst 94 en meer percent van de totale tijd verstreek zonder dat er qua beschaving veel gebeurde, allemaal zo kort na elkaar verschenen dat pakweg Arnold Toynbee dat één van de grote mysteriën van het universum noemde (3).
Maar we hadden het dus over vooruitgang! Bijvoorbeeld, al die millennia lang kende de mensheid een niveau van kindersterfte dat het, van zodra je maar enkele kinderen had, heel normaal was als je er daarvan minstens één verliest. Ongeveer even normaal als het feit dat je minstens één zes te zien krijgt indien je zes keer met een dobbelsteen gooit. Vandaag, zes millennia na het quasi gelijktijdig ontstaan van de beschavingen, is die sterfte teruggelopen, van tientallen percenten tot (o.a. hier in het Westen) enkele promille.
Dat is een verschijnsel dat zich héél laat in de totale duurtijd sinds er beschavingen bestaan heeft voorgedaan; heel erg analoog in feite met hoe de beschavingen zelf pas heel laat sinds het ontstaan van moderne Homo sapiens zijn ontstaan. Bijvoorbeeld, als we aannemen dat de uitbraak uit het armoede evenwicht begonnen is resp. 200 of 300 jaar geleden, dan zijn dat de (resp.) 3.3 en 5 laatste percent van de totale duurtijd sinds beschavingen ontstaan zijn.
Of ook: pas ergens nadat 99.70% van de geschiedenis sinds het ontstaan van moderne Homo sapiens is verlopen begon het redelijk te worden er als ouder niet op te rekenen dat je minstens één van je kinderen kon verliezen.
Natuurlijk, in het Westen gebeurde het vroeger dan in, pakweg, Afrika, waar de kindersterfte nu nog schrikbarend hoog is. Maar veel berichten vertellen ons dat het ook daar fors begint te verbeteren. Het lijkt er op dat ergens tussen de 99.70 en 99.90 percent van de tijd sinds het ontstaan van moderne Homo sapiens de mensheid op het punt komt waar we veel minder angst moeten hebben voor wat we - quasi unaniem - de grootste verschrikking die ons zou kunnen overkomen vinden.
En mijn vraag is: zou ik "tussen 99.70 en 99.90 percent sinds het ontstaan van moderne Homo sapiens" gelijktijdig mogen noemen?
Het is belangrijk omdat de dalende kindersterfte/stijgende levensverwachting sterk correleert met stijgende levensstandaarden. Los van de vraag of dat veroorzaakt werd door "sociale strijd", "wetenschap" of voor mijn part "ongebreideld kapitalisme", het is duidelijk geen mathematische gelijktijdigheid. Maar lijkt het je ook niet dat het erg moeilijk zou zijn, als je een hele planeet zou willen overschakelen van armoede evenwicht naar een wereld waarin het verlies van een kind ontstellende tegenslag is, om dat nog gelijktijdiger voor iedereen te doen?
Als je het met me eens bent dat het best wel "normaal" is dat een geschiedenis van "99.70% van de tijd gebeurt er qua doorbreken van het welvaartsevenwicht zo goed als niets, waarna ze allemaal tegelijk rijk beginnen te worden" geen letterlijke, geen mathematische gelijktijdigheid vertoont: dan moet je "normaal" vinden (en geloof me, dat is heel iets anders dan "toejuichen") dat de één een 300 jaar vroeger begint dan de ander.
En dus grabbel ik nu mijn rekenmachientje vast, en ik reken uit dat een groep die begint te groeien aan een goede 1.50% per jaar, en dat 300 jaar lang volhoudt, 100 keer rijker is geworden dan een groep die blijft zitten op het niveau waar de hele mensheid al 99.70% van de tijd sinds het begin van haar geschiedenis zat. Wat op zijn beurt verklaart dat je op een moment als 2000 AD grote ongelijkheid in de wereld ziet, en denkt dat "het systeem" wel heel erg fout moet zitten wanneer dat over "zulke lange periodes" blijft duren. Maar het zijn alleen maar "zulke lange periodes" in vergelijking met bijvoorbeeld je eigen leven. Het lijken alleen maar lange periodes, omdat we een bepaald perspectief kiezen. En omdat de resultaten er zo hartverscheurend uitzien. Maar die hartverscheurende toestanden zijn niet "de schuld van het systeem". Ze zijn een mathematische consequentie van het feit dat het moeilijk is om de doorbraak uit het armoede evenwicht nog meer gelijktijdig in gang te zetten.
---------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/over-dat-vooruitgangsgeloof.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/een-reactie-bij-het-vooruitgangsgeloof.html
(2) Zo uit het blote hoofd herinner ik me dat dat de schatting van Diamond in Guns, Germs and Steel is
(3) Toynbee, Civilization on Trial, chapter 1
vrijdag 10 januari 2014
Een reactie bij het "Vooruitgangsgeloof"!
De auteur van het artikel (1) waar ik gisteren nogal wat bedenkingen had heeft zowaar een reactie gepost! Dat situeert zich zo ver weg van mijn ervaringswereld dat ik er maar meteen een nieuwe post aan wijd! In feite, namelijk, lijkt me het kader, even goed als de discussie zelf, me ook wel van belang.
Voor het gemak beeld ik me in dat Wouter - die auteur - zich een tikje verbaast over de hevige conversaties die er over het onderwerp losbreken (voor hetzelfde geld heeft hij het natuurlijk allemaal al duizend keer gezien). Wel dat komt onder andere door de volgende twee brokstukken:
"De centrale boodschap van deze optimisten luidt dat we met meer overtuiging mogen - nee, moéten - stellen dat het vroeger slechter was. Die vooruitgang zouden we te danken hebben aan de wetenschap en de vrije markt, de erfgenamen van het humanisme en de verlichting"
Even later gevolgd door:
"Het huidige vooruitgangsoptimisme steunt grotendeels op een negentiende eeuwse mythe waarin de Westerse mens het eindpunt van de evolutie en het toppunt van beschaving vormde, terwijl andere volkeren jammerlijk achterop hinkten"
En zoiets doet pijn! Ikzelf, bijvoorbeeld, denk helemaal niet dat het allemaal te maken heeft met eindpunten, evoluties en toppunten. En wel op het niveau van "waar halen ze het allemaal vandaan?". En nee, ik ontken niet dat er mensen bestaan die dat wel degelijk geloven, zoals ik niet ontken dat er creationisten bestaan. Ik zou alleen graag zien dat een kritiek op "mijn" zeer serieus bedoelde standpunten gebaseerd was op een iets betere beschrijving ervan.
Ik denk, dus, dat het "vroeger slechter was", omdat ik een dikke vijftig jaar geleden kleuter Simon al had kunnen begraven (3). Ik denk dat het "vroeger slechter was" omdat ikzelf een infectie kon overleven waaraan "de rijkste man ter wereld" een 150 jaar geleden gestorven is (4). En als je nu in 1800 de keuze tussen twee paarden had om te wedden aan wie we dat het meest te danken hadden; de "sociale strijd" waar Wouter nogal veel in lijkt te zien, of de "wetenschap" die hij nogal nadrukkelijk afwijst - welk van de twee zou dat dan achteraf bezien geweest zijn?
En ik denk dat nu "beter" is omdat mijn vrouw geen kans van 10% meer had om om te komen in het kraambed, en dat doodgewone mensen zoals ikzelf, na een jarenlange carrière op de onderste sport van de ladder, net zoals legioenen mensen als ikzelf, een inkomen hebben dat quasi oneindig veel hoger ligt dan dat van al die mensen van amper honderd jaar geleden - en alles wat daarvoor kwam.
Nee, echt, Wouter, als je dit nog leest, het onderwerp interesseert me heel erg, en ik geloof echt wel dat het niet zo bedoeld was, maar dit zou ik een volgend keer anders doen. Kwestie van de gesprekspartner niet van bij het begin nogal, laten we zeggen, teleur te stellen.
Maar laten we die conversatie zelf niet vergeten! Ik had dus een tabelletje uit Maddison bij mekaar gesprokkeld en daarvan zegt Wouter dat andere schattingen vinden dat die overschat zijn. Alleen, als het onderwerp is in welke richting je je beweegt, dan is het instrument dat je wil checken toch niet de snelheidsmeter, maar wel het kompas? Dus voor mijn part zijn de cijfers van Maddison met de helft of meer overschat - maar zolang er al die eeuwen inderdaad groei was - wel, dan is het aan het einde van die rit toch "beter"?
Vervolgens krijgen we andere cijfers: het reëel inkomen is in een bepaalde, behoorlijk lange periode van het verleden achteruit gegaan. Alleen... uimmm...
De ene periode eindigt in 1790 en de andere in 1694.
Maar heel het artikel ging over de "valse noot" van de huidige vooruitgangsoptimisten! Als ikzelf vindt dat het vandaag "beter is", dan maakt het me echt niet uit als je een periode tot ergens in de achttiende eeuw kan vinden waarin één parameter niet beter ging. Ik bespaar ons nu allemaal wat Joel Mokyr over het belang van dat "één parameter" zegt in zijn "The Enlightened Economy", maar als iemand echt citaten wil: laat het weten.
Wat ik wel altijd een heel interessant argument heb gevonden is dat de stijgende inkomens een symptoom zijn van groeiende ongelijkheid. Eén enkele persoon, of een heel beperkt groepje "elite", kan alle "vooruitgang" in eigen handen houden - en het gemiddelde dat stijgt als een raket zegt heel weinig over de vooruitgang van al de rest.
Dat is natuurlijk mogelijk, maar nu moet het wel eerst nog werkelijk zo zijn. En het punt dat me daar sterk aan doet twijfelen - overigens, voor iemand zich zorgen maakt of ik niet weer veel te rechts aan het worden ben: ik twijfel er geen moment aan dat de ongelijkheid sterk kan stijgen - is dat je precies dezelfde oefening kan maken met levensverwachting. De levensverwachting is ook sterk gestegen, en hier is er nu eenmaal een biologische limiet aan welk aandeel daarvan door een beperkte elite op één hoop kan gezogen worden. Een klein beetje rekenen in een excel doet je heel snel één en ander inzien; zou best wel eens iets kunnen zijn voor een volgend postje.
Bottom line, als het gemiddeld inkomen sterk stijgt, en je ziet aan jezelf dat jouw inkomen als zeer simpel kuddelid ook veel hoger is dan vroeger, en je ziet aan je excel dat grote stukken van de gestegen levensverwachting wel degelijk bij heel brede lagen van de bevolking zijn terecht gekomen - dan moet je je misschien toch eens afvragen of die vooruitgang niet alleen maar in de handen van die kleine elite is terecht gekomen?
Tenslotte, The Great Divergence van Pomeranz is ook een boek dat ik nogal tamelijk goed ken. Ik laat mijn problemen met dat boek hier maar voor wat ze zijn (5), maar mag ik voorzichtig suggereren dat het in mijn herinnering het begin van de "vooruitgang" situeert in 1750, en niet 1800 zoals Wouter schreef? Het lijkt misschien muggenzifterij, maar de grote sensatie van dat boek was nu juist dat hij zo sterk argumenteerde dat het allemaal erg laat was gebeurd. Dus die 50 jaar maken wel degelijk verschil: zo laat was het dan toch ook weer niet, als we het aan "wetenschap" willen wijden. En daarnaast wil ik graag opmerken dat het, alweer, voor de vraag in welke richting je rijdt, niet zo doorslaggevend is wanneer je dat bent beginnen doen.
Kijk, ik wil gerust wel eens aan zelfkritiek doen, maar ik heb echt nog geen "valse noten" gehoord. Dus voorlopig blijf ik toch nog maar even vooruitgangsoptimist.
--------------------------------------
(1) http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1770350/2014/01/08/De-valse-noot-van-de-vooruitgangsoptimisten.dhtml
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/over-dat-vooruitgangsgeloof.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/07/longontsteking-met-complicaties.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/07/kleuter-simon-is-weer-thuis.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/05/de-rijkste-man-ter-wereld.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2009/11/linkse-en-rechtse-economische.html
Voor het gemak beeld ik me in dat Wouter - die auteur - zich een tikje verbaast over de hevige conversaties die er over het onderwerp losbreken (voor hetzelfde geld heeft hij het natuurlijk allemaal al duizend keer gezien). Wel dat komt onder andere door de volgende twee brokstukken:
"De centrale boodschap van deze optimisten luidt dat we met meer overtuiging mogen - nee, moéten - stellen dat het vroeger slechter was. Die vooruitgang zouden we te danken hebben aan de wetenschap en de vrije markt, de erfgenamen van het humanisme en de verlichting"
Even later gevolgd door:
"Het huidige vooruitgangsoptimisme steunt grotendeels op een negentiende eeuwse mythe waarin de Westerse mens het eindpunt van de evolutie en het toppunt van beschaving vormde, terwijl andere volkeren jammerlijk achterop hinkten"
En zoiets doet pijn! Ikzelf, bijvoorbeeld, denk helemaal niet dat het allemaal te maken heeft met eindpunten, evoluties en toppunten. En wel op het niveau van "waar halen ze het allemaal vandaan?". En nee, ik ontken niet dat er mensen bestaan die dat wel degelijk geloven, zoals ik niet ontken dat er creationisten bestaan. Ik zou alleen graag zien dat een kritiek op "mijn" zeer serieus bedoelde standpunten gebaseerd was op een iets betere beschrijving ervan.
Ik denk, dus, dat het "vroeger slechter was", omdat ik een dikke vijftig jaar geleden kleuter Simon al had kunnen begraven (3). Ik denk dat het "vroeger slechter was" omdat ikzelf een infectie kon overleven waaraan "de rijkste man ter wereld" een 150 jaar geleden gestorven is (4). En als je nu in 1800 de keuze tussen twee paarden had om te wedden aan wie we dat het meest te danken hadden; de "sociale strijd" waar Wouter nogal veel in lijkt te zien, of de "wetenschap" die hij nogal nadrukkelijk afwijst - welk van de twee zou dat dan achteraf bezien geweest zijn?
En ik denk dat nu "beter" is omdat mijn vrouw geen kans van 10% meer had om om te komen in het kraambed, en dat doodgewone mensen zoals ikzelf, na een jarenlange carrière op de onderste sport van de ladder, net zoals legioenen mensen als ikzelf, een inkomen hebben dat quasi oneindig veel hoger ligt dan dat van al die mensen van amper honderd jaar geleden - en alles wat daarvoor kwam.
Nee, echt, Wouter, als je dit nog leest, het onderwerp interesseert me heel erg, en ik geloof echt wel dat het niet zo bedoeld was, maar dit zou ik een volgend keer anders doen. Kwestie van de gesprekspartner niet van bij het begin nogal, laten we zeggen, teleur te stellen.
Maar laten we die conversatie zelf niet vergeten! Ik had dus een tabelletje uit Maddison bij mekaar gesprokkeld en daarvan zegt Wouter dat andere schattingen vinden dat die overschat zijn. Alleen, als het onderwerp is in welke richting je je beweegt, dan is het instrument dat je wil checken toch niet de snelheidsmeter, maar wel het kompas? Dus voor mijn part zijn de cijfers van Maddison met de helft of meer overschat - maar zolang er al die eeuwen inderdaad groei was - wel, dan is het aan het einde van die rit toch "beter"?
Vervolgens krijgen we andere cijfers: het reëel inkomen is in een bepaalde, behoorlijk lange periode van het verleden achteruit gegaan. Alleen... uimmm...
De ene periode eindigt in 1790 en de andere in 1694.
Maar heel het artikel ging over de "valse noot" van de huidige vooruitgangsoptimisten! Als ikzelf vindt dat het vandaag "beter is", dan maakt het me echt niet uit als je een periode tot ergens in de achttiende eeuw kan vinden waarin één parameter niet beter ging. Ik bespaar ons nu allemaal wat Joel Mokyr over het belang van dat "één parameter" zegt in zijn "The Enlightened Economy", maar als iemand echt citaten wil: laat het weten.
Wat ik wel altijd een heel interessant argument heb gevonden is dat de stijgende inkomens een symptoom zijn van groeiende ongelijkheid. Eén enkele persoon, of een heel beperkt groepje "elite", kan alle "vooruitgang" in eigen handen houden - en het gemiddelde dat stijgt als een raket zegt heel weinig over de vooruitgang van al de rest.
Dat is natuurlijk mogelijk, maar nu moet het wel eerst nog werkelijk zo zijn. En het punt dat me daar sterk aan doet twijfelen - overigens, voor iemand zich zorgen maakt of ik niet weer veel te rechts aan het worden ben: ik twijfel er geen moment aan dat de ongelijkheid sterk kan stijgen - is dat je precies dezelfde oefening kan maken met levensverwachting. De levensverwachting is ook sterk gestegen, en hier is er nu eenmaal een biologische limiet aan welk aandeel daarvan door een beperkte elite op één hoop kan gezogen worden. Een klein beetje rekenen in een excel doet je heel snel één en ander inzien; zou best wel eens iets kunnen zijn voor een volgend postje.
Bottom line, als het gemiddeld inkomen sterk stijgt, en je ziet aan jezelf dat jouw inkomen als zeer simpel kuddelid ook veel hoger is dan vroeger, en je ziet aan je excel dat grote stukken van de gestegen levensverwachting wel degelijk bij heel brede lagen van de bevolking zijn terecht gekomen - dan moet je je misschien toch eens afvragen of die vooruitgang niet alleen maar in de handen van die kleine elite is terecht gekomen?
Tenslotte, The Great Divergence van Pomeranz is ook een boek dat ik nogal tamelijk goed ken. Ik laat mijn problemen met dat boek hier maar voor wat ze zijn (5), maar mag ik voorzichtig suggereren dat het in mijn herinnering het begin van de "vooruitgang" situeert in 1750, en niet 1800 zoals Wouter schreef? Het lijkt misschien muggenzifterij, maar de grote sensatie van dat boek was nu juist dat hij zo sterk argumenteerde dat het allemaal erg laat was gebeurd. Dus die 50 jaar maken wel degelijk verschil: zo laat was het dan toch ook weer niet, als we het aan "wetenschap" willen wijden. En daarnaast wil ik graag opmerken dat het, alweer, voor de vraag in welke richting je rijdt, niet zo doorslaggevend is wanneer je dat bent beginnen doen.
Kijk, ik wil gerust wel eens aan zelfkritiek doen, maar ik heb echt nog geen "valse noten" gehoord. Dus voorlopig blijf ik toch nog maar even vooruitgangsoptimist.
--------------------------------------
(1) http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1770350/2014/01/08/De-valse-noot-van-de-vooruitgangsoptimisten.dhtml
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2014/01/over-dat-vooruitgangsgeloof.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/07/longontsteking-met-complicaties.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/07/kleuter-simon-is-weer-thuis.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/05/de-rijkste-man-ter-wereld.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2009/11/linkse-en-rechtse-economische.html
donderdag 9 januari 2014
Over dat vooruitgangsgeloof...
Sinds een tijdje staan de kranten - en het internet natuurlijk - vol varianten op het thema "we leven in een prachtige tijd". Debatten zijn goed! Al was het maar omdat je ziet dat niet iedereen het altijd me jou moet eens zijn! En dus ging het van "ja, er is vooruitgang" en "nee, er is helemààl geen vooruitgang", en het jongste salvo in het verhaal stond in een artikel in de morgen:
http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1770350/2014/01/08/De-valse-noot-van-de-vooruitgangsoptimisten.dhtml
En omdat er in mijn wereld - waarin ik me niet langer hoef zorgen te maken over hoe normaal het vroeger was geweest als ik nu al één van mijn drie kinderen had verloren - zeer zeker vooruitgang is, zat ik al snel mee te doen: volgens welke criteria, met welke cijfers? Je kent dat.
Wel, één van de dingen waarop ik me baseer zijn de cijfers voor inkomen per hoofd, uit de "Historical Statistics" van Angus Maddison, nogal onderaan de site van voetnoot (1).Ik heb er ook een boekvorm versie van (2), en daaruit heb ik eens het volgende tabelletje met inkomen per hoofd voor verschillende continenten bij mekaar geprutst:
(Alle cijfers in 1990 PPP dollars).
Wat we zien is dat alle continenten op een stijgen de lijn terecht komen, alleen niet op hetzelfde moment. En ja, met die cijfers denk ik te zien dat er veel vooruitgang is, en dat die vooruitgang algemeen is. Maar je mag me corrigeren, hoor...
----------------------------------------------
(1) http://www.ggdc.net/MADDISON/oriindex.htm
(2) Maddison, The World Economy, Historical Statistics,
http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1770350/2014/01/08/De-valse-noot-van-de-vooruitgangsoptimisten.dhtml
En omdat er in mijn wereld - waarin ik me niet langer hoef zorgen te maken over hoe normaal het vroeger was geweest als ik nu al één van mijn drie kinderen had verloren - zeer zeker vooruitgang is, zat ik al snel mee te doen: volgens welke criteria, met welke cijfers? Je kent dat.
Wel, één van de dingen waarop ik me baseer zijn de cijfers voor inkomen per hoofd, uit de "Historical Statistics" van Angus Maddison, nogal onderaan de site van voetnoot (1).Ik heb er ook een boekvorm versie van (2), en daaruit heb ik eens het volgende tabelletje met inkomen per hoofd voor verschillende continenten bij mekaar geprutst:
(Alle cijfers in 1990 PPP dollars).
Wat we zien is dat alle continenten op een stijgen de lijn terecht komen, alleen niet op hetzelfde moment. En ja, met die cijfers denk ik te zien dat er veel vooruitgang is, en dat die vooruitgang algemeen is. Maar je mag me corrigeren, hoor...
----------------------------------------------
(1) http://www.ggdc.net/MADDISON/oriindex.htm
(2) Maddison, The World Economy, Historical Statistics,
woensdag 8 januari 2014
De Debielen op Wielen Club
Vanop onze oprit naar Mechelen moet je onze drukke steenweg naar links nemen: op het spitsuur vaak een hele bedoening. Maar deze morgen: wat is dat? Van links komt er helemaal niets; de dichtstbijzijnde koplichten zijn pas ver in de verte te zien, misschien wel een halve kilometer! Alleen, van rechts komen ze nog altijd aangezoefd - paradoxaal genoeg heb ik liever een nog drukker verkeer, als ze stapvoets moeten rijden laten ze je er gemakkelijker tussen.
De koplampen van links naderen snel, dus ik zal me toch tussen de zestig per uur rijdende collega's die van rechts komen moeten slingeren, want als ze werkelijk van twee kanten tegelijk komen doet het vaak aan zelfmoord denken. Maar dat wil zeggen dat ik de baan op moet, en zo dicht mogelijk op de ene aan de bocht moet nemen. Dat verplicht onvermijdelijk de volgende auto te vertragen, wat ze niet leuk vinden, zelfs als het maar voor even is, zelfs als ze ongestoord amper een meter verder hadden kunnen staan: voorliggers, nietwaar?
De auto achter me claxonneert niet, flitst zelfs niet met zijn lichten, het ziet er naar uit dat ik geluk heb. Ik pink even aan beide kanten, een vlug bedankje, een signaal dat ik ook wel weet dat ik het een tikje breed heb genomen. Nu ja, een pekelzonde van een niveau dat die achterligger zelf ongetwijfeld ook al vaak begaan heeft. Maar ik heb ook al vaak het omgekeerde gevoeld; als iemand mij een paar centimeter ruimte afpakt helpt het ook als er een excuusje aan vastzit.
Van al die beschouwingen moest ik denken aan de "wegpiraat" die deze dagen ons internet al bijna onveiliger maakt dan de straat, enkele dagen geleden. Het was echt ontzettend grof. Dat afsnijden en op de rem gaan staan omdat ze hun zin niet krijgen, dat heb ik zelf ook een keer meegemaakt, en in die gevallen waarin ze helemaal niet zo duidelijk een zeker "gelijk" hebben is het inderdaad: ontzettend grof.
Nu ja, ik troost me er maar mee dat ze even goed een grote sticker "Debielen op Wielen Club" op hun auto konden plakken.
Het mooiste is natuurlijk nog de controverse die nu wordt uitgevochten. De Privacy! Mensen die er helemaal zelf voor kiezen op de openbare weg zo de etter uit te hangen dat ze half België op hun dak krijgen, die moeten dringend beschermd worden tegen de kans dat iemand dat ook nog te zien krijgt! En op het einde komt er nog zo'n bedachtzame politierechter op tv vertellen dat het slachtoffer beter naar de politie was gegaan ook. Dat is dan die politie die de daders van inbraken en geweldmisdrijven tien minuten later toch weer laat gaan, nietwaar meneer de rechter? Zo was het toch, hé?
Toch wel, vond de rechter die tenslotte "zetelt als wijze onder het volk", want alleen al het uitlokken van de hetze zou wel eens een rechter kunnen doen besluiten de dader vrij te spreken.
Aaarghh! Ik mag er niet aan denken! Stel je maar eens voor dat onze dader die met een aftandse BMW moet rondrijden een boete van 500 euro (of zoiets) had moeten betalen, dàt zou nog eens een straf geweest zijn! En nu riskeren we dat hij er zomaar mee wegkomt nadat hij alleen maar een beetje is uitgescholden. Aw, nee, ik mag er niet aan denken...
Kijk, alle gekheid op een stokje, voor mij is dat allemaal flauwe kul - niet dat ik er de wet niet om zou volgen, hoor. Maar om te beginnen, die wet... Iemand die er véél meer van weet dan ik heeft me eens verteld dat de wet op de privacy alleen gaat over de manier waarop je moet omgaan met het opslaan van gegevens. Op het eerste zich heeft iemand die op de openbare weg helemaal in zijn flinke eentje het meest opzichtig gedrag gaat vertonen daar helemaal niets mee te maken. Ik vind - en let op de formulering die niet een opinie verwart met de realiteit - dat onze dader zijn problemen dubbel en dik heeft verdiend. Van mij mogen ze hem met naam en toenaam en foto op het internet zetten. En als hij niet graag heeft dat wij hem een etter noemen, dan mag hij altijd eens proberen ophouden een etter te zijn.
De koplampen van links naderen snel, dus ik zal me toch tussen de zestig per uur rijdende collega's die van rechts komen moeten slingeren, want als ze werkelijk van twee kanten tegelijk komen doet het vaak aan zelfmoord denken. Maar dat wil zeggen dat ik de baan op moet, en zo dicht mogelijk op de ene aan de bocht moet nemen. Dat verplicht onvermijdelijk de volgende auto te vertragen, wat ze niet leuk vinden, zelfs als het maar voor even is, zelfs als ze ongestoord amper een meter verder hadden kunnen staan: voorliggers, nietwaar?
De auto achter me claxonneert niet, flitst zelfs niet met zijn lichten, het ziet er naar uit dat ik geluk heb. Ik pink even aan beide kanten, een vlug bedankje, een signaal dat ik ook wel weet dat ik het een tikje breed heb genomen. Nu ja, een pekelzonde van een niveau dat die achterligger zelf ongetwijfeld ook al vaak begaan heeft. Maar ik heb ook al vaak het omgekeerde gevoeld; als iemand mij een paar centimeter ruimte afpakt helpt het ook als er een excuusje aan vastzit.
Van al die beschouwingen moest ik denken aan de "wegpiraat" die deze dagen ons internet al bijna onveiliger maakt dan de straat, enkele dagen geleden. Het was echt ontzettend grof. Dat afsnijden en op de rem gaan staan omdat ze hun zin niet krijgen, dat heb ik zelf ook een keer meegemaakt, en in die gevallen waarin ze helemaal niet zo duidelijk een zeker "gelijk" hebben is het inderdaad: ontzettend grof.
Nu ja, ik troost me er maar mee dat ze even goed een grote sticker "Debielen op Wielen Club" op hun auto konden plakken.
Het mooiste is natuurlijk nog de controverse die nu wordt uitgevochten. De Privacy! Mensen die er helemaal zelf voor kiezen op de openbare weg zo de etter uit te hangen dat ze half België op hun dak krijgen, die moeten dringend beschermd worden tegen de kans dat iemand dat ook nog te zien krijgt! En op het einde komt er nog zo'n bedachtzame politierechter op tv vertellen dat het slachtoffer beter naar de politie was gegaan ook. Dat is dan die politie die de daders van inbraken en geweldmisdrijven tien minuten later toch weer laat gaan, nietwaar meneer de rechter? Zo was het toch, hé?
Toch wel, vond de rechter die tenslotte "zetelt als wijze onder het volk", want alleen al het uitlokken van de hetze zou wel eens een rechter kunnen doen besluiten de dader vrij te spreken.
Aaarghh! Ik mag er niet aan denken! Stel je maar eens voor dat onze dader die met een aftandse BMW moet rondrijden een boete van 500 euro (of zoiets) had moeten betalen, dàt zou nog eens een straf geweest zijn! En nu riskeren we dat hij er zomaar mee wegkomt nadat hij alleen maar een beetje is uitgescholden. Aw, nee, ik mag er niet aan denken...
Kijk, alle gekheid op een stokje, voor mij is dat allemaal flauwe kul - niet dat ik er de wet niet om zou volgen, hoor. Maar om te beginnen, die wet... Iemand die er véél meer van weet dan ik heeft me eens verteld dat de wet op de privacy alleen gaat over de manier waarop je moet omgaan met het opslaan van gegevens. Op het eerste zich heeft iemand die op de openbare weg helemaal in zijn flinke eentje het meest opzichtig gedrag gaat vertonen daar helemaal niets mee te maken. Ik vind - en let op de formulering die niet een opinie verwart met de realiteit - dat onze dader zijn problemen dubbel en dik heeft verdiend. Van mij mogen ze hem met naam en toenaam en foto op het internet zetten. En als hij niet graag heeft dat wij hem een etter noemen, dan mag hij altijd eens proberen ophouden een etter te zijn.
Abonneren op:
Reacties (Atom)
