vrijdag 29 juni 2012

Hoe zit het met dat "optimisme voor 2012"?

Helemaal bij het begin van dit jaar heb ik een postje geschreven over  analysten die "een afgrijselijk 2012" voorspelden (1).Misschien herinner je je nog wel, die zomer en herfst van 2011 toen de euro-crisis volop woedde, heviger nog dan nu in de lente van 2012, en er opnieuw over de crisis werd gepraat in termen van "Lehman Brothers". En de beurzen crashten alsof nul euro nog teveel was voor een aandeel van een bedrijf.

Dat is iets wat ik me nog zeer goed herinner uit mijn tijd in de markten. De mensen "voorspellen" in de eerste plaats wat zij graag zouden zien gebeuren. Maar we leven niet in gewone tijden, dus we moeten kijken naar wat mensen in de tweede plaats voorspellen. Wat ze in de tweede plaats voorspellen is dat wat net gebeurd is weer opnieuw zal gebeuren. Herinner je je nog de "dead cat bounce" post (2)? In maart 2009 bereikte de beurs een dieptepunt dat we sindsdien van geen kanten meer hebben teruggezien, maar toen het eens een weekje steeg stonden ze aan te schuiven om te zeggen dat het allemaal maar een illusie was. We waren immers al bijna twee jaar aan het crashen, en dus denken de mensen dat het zal verder crashen - als ze tenminste de hoop al hebben opgegeven dat het opnieuw zal stijgen (zoals ze graag hadden zien gebeuren).

En typisch is dat het punt waarop het weer stijgt: als iedereen denkt dat de anderen zullen verkopen, dan is er helemaal niemand niemand meer over om te verkopen, en dan kan het ook niet meer dalen.

Kortom, hoewel ik de toekomst evenmin kan voorspellen als iedereen, namelijk helemaal niet, kan ik wel, wanneer ik mensen zie praten over "dead cat bounce" of "een afgrijselijk" jaar, kan ik altijd bedenken dat dat vaak het moment is waarop precies het omgekeerde gebeurt. Of nog: dat je misschien wel een beetje optimistischer mag zijn.

En raad eens! Ruim drie jaar na de dead cat bounce zijn we nooit meer in de buurt van dat dieptepunt geweest...

Hoe zit het met de "afgrijselijk jaar" voorspelling? Alles wat we momenteel kunnen zeggen is dat de juiste voorspelling zou geweest zijn: netto zullen we binnen een half jaar ongeveer staan waar we "nu" (eind december 2011) staan. Zeg nu zelf, dààr zal je niet mee in de krant komen.

Wel valt me heel erg op: als de markten (zowel nu als in die zeer lange herfst van 2011) denken dat de overheden fundamentele maatregelen willen nemen, dan stijgen ze als raketten. En zodra ze doorhebben dat het allemaal weer maar een beslissing van "pappen en nathouden" is geweest, zakken ze gewoon weer verder weg. Dat is zeer beslist niet wat de aanhangers van "het is de schuld van de overheid" willen zien, en dus is er dan veel sprake van "doping" en "het infuus" en de rest van de propaganda (3). Terwijl, als ik heel liberaal aanneem dat de markten het best weten, die markten nu al een hele tijd suggereren dat de overheden een aantal onderliggende problemen rond de euro aanpakken (bankenunie, lender of last resort, kapitaalstromen,...).

Ik weet natuurlijk niet of dat deze keer het geval is. Vandaag is het weer grooote euforie. Tenzij je iemand bent die nog liever de planeet doet ontploffen dan een ideologische pluim te laten stel ik voor dat we samen hopen dat het, deze keer, zo blijft.

Want eind juni is een goed moment om de verjaardag van de crisis te vieren. Vijf jaar oud ook alweer. Ik weet nog dat ik na één jaar vond dat het al lang duurde...

-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/01/optimisme-voor-2012.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2009/03/dead-cat-bounce.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/04/doping-newspeak-alert.html

donderdag 28 juni 2012

Kleuter Thomas wordt vijf jaar

Het lijkt alsof hij nog maar pas geboren is, die Thomas die daar zo prachtig met zijn knuistjes naast zijn oortjes lag te slapen, en voor je het weet staat hij glunderend voor je met in diezelfde twee knuistjes een schaal met versgebakken cake om mee te nemen naar school, en op zijn hoofd een grote kroon met daarop de tekst "vijf jaar". Er is niet veel meer over van dat kleine baby'tje dat altijd zo rustig was of dat lachende peutertje dat zo'n eigenaardige kruipstijl had. Nu is hij een volwassen kleuter geworden, met op zijn gezicht een glimlach dat me nu al doet vrezen voor de hartjes van de vrouwelijke pubers van binnen een aantal jaren. Zijn spreekachterstand waarover we ons wel eens verbaasd hebben lijkt me helemaal weggewerkt. De juf zegt dat kleuter Thomas heel goed kan puzzelen (ha ja) en heel goed met blokken kan spelen.

En dus staat er al enkele dagen een groot pak te wachten met daarin het vliegveld van Lego. We zullen proberen de middeleeuwse wereld met Playmobil uit te bouwen, en de moderne Citywereld met Lego. Natuurlijk, geen enkel plan overleeft ooit het contact met de vijand, dus we zullen wel zien hoe het evolueert, de komende jaren... Hoe dan ook, kleuter Thomas had het al van ver zien staan, dat groot pak, en zijn commentaar was dan ook een tevreden "amai, zo'n groot pak".

Vandaag mocht het pak dan ook open. 's Ochtends hadden ze al allemaal een CD'tje gekregen, en anders dan op een gewone dag een chocomelkske gedronken, maar iedereen wist dat dat maar symbolisch was. De gebeurtenis van de dag, dat was natuurlijk Het Groot Pak. En tevoorschijn kwam de grote doos, met daarop de afbeeldingen van een vliegveldgebouw, een verkeerstoren, een hele serie wagentjes en figuurtjes die horen bij een vliegveld, en vooral, een groot vliegtuig. Eerst keek kleuter Thomas zelfs een beetje sip. Maar dat zijn we van hem al een beetje gewoon; als je niet heel precies weet wat hij graag wil lijkt het er altijd op dat hij zich iets heel anders had ingebeeld. Het manneke is ook pas vijf, hé...

In elk geval was er heel weinig tijd nodig om hem glunderend naar zijn grote zus te doen hollen, om te zeggen dat ze moest komen kijken naar wat voor mooi cadeau hij had gekregen. Gelukkig zit al dat spul verdeeld in verschillende zakjes, en na enig zoeken konden we vermijden dat al die piepkleine stukjes van al die onderdelen kriskras door elkaar de grond oprolden. Toen begon het betere werk. Papa bezit het ruimtelijk inzicht en de handigheid van het gemiddeld nijlpaard, en scholier Sarah lijkt nauwelijks beter. Kleuter Thomas is dan weer nog maar een kleuter. Maar dat viel mee! Scholier Sarah ontpopte zich als een stuk beter dan dat nijlpaard, en ze heeft een reeks doosjes en raampjes in mekaar geprutst waarvan ik echt blij was dat ik het niet moest doen. Kleuter Thomas probeerde zoveel mogelijk alles in mekaar te zetten, maar het concept "naar het plannetje kijken" is hem nog wat te hoog gegrepen. Gelukkig liet hij zich genereus helpen door de grote zus en de papa, en toen het 20.00 uur was stond er al een herkenbaar vliegtuig op ons tafeltje. Toen was het na een vermoeiende en warme dag ook voor kleuter Thomas genoeg, en de hele bende begaf zich naar boven. Morgen hebben we er nog veel werk aan...

En volgend jaar gaat dat al naar de derde kleuterklas, dat baaske dat drie jaar geleden zo parmantig naar het peuterklasje ging.

zondag 24 juni 2012

REPOST! Obama's communistische inspiratiebron (etc)

Met echt enorm veel dingen aan mijn hoofd, en gegeven de naderende uitspraak van het Amerikaans hooggerechtshof over het zelfverklaarde "centerpiece" van Obama's regering, leek het me een leuk idee eens een postje van dik twee jaar geleden te re-posten. Het thema is het "individueel mandaat" dat in dat "centerpiece" staat; dat wil zeggen, de verplichting die de regering aan de burgers oplegt om zich te verzekeren.

En uitgerekend dat onderwerp is één van de centrale punten die aan het Hof zijn voorgelegd, en waar nu elke dag een uitspraak over wordt verwacht. Wat is dat voor een "vrijheid", heb ik er minstens één letterlijk weten schrijven (met vaak vele varianten op dat thema), waarbij een regering haar bevolking dit soort verplichtingen oplegt?

En dus re-post ik nog maar eens het stukje dat ik destijds "Obama's communistische inspiratiebron voor u opgespoord!" heb genoemd...


--------------------------------------------
Voor zover ik begrepen heb (lees: je mag me corrigeren...) is één van de elementen uit "Obamacare" die zeer veel kritiek vangt de bepaling dat de mensen verplicht worden zich te verzekeren. Zoveel staatsbemoeienis, zoveel betutteling, zo weinig respect voor de individuele vrijheid - en dan vragen de mensen zich af waarom ze zeggen dat Obama in feite een communist is.

En ik moet zeggen, ik heb het eens opgezocht, en het klopt. Kijk, hier volgt hoe de ideologie ongeveer in mekaar zit, en merk op hoe listig het allemaal wordt opgebouwd:

"In the Western world, some provision for those threatened by the extremes of indigence or starvation due to circumstance beyond their control has long been accepted as a duty of the community. (...) The necessity of some such arrangement is unquestioned - be it only in the interest of those who require protection against acts of desperation on the part of the needy".

Maar deze twee onschuldig ogende zinnetjes (van elkaar gescheiden door slechts enkele zinnen in de brontekst) blijken al snel als "onvermijdelijke" consequentie te hebben...

"(...) that the amount of relief now given in a comparatively wealthy society should be more than is absolutely necessary to keep alive and in health. We must also expect that the availability of this assistance will induce some to neglect such povision against emergencies as they would have been able to make on their own."

We zien het al meteen gebeuren: het begon met "beyond their control" en we zijn nog op dezelfde bladzijde als per theorema van tante Marie ("iedereen weet dat...") de plicht van de samenleving al veel verder gaat dan dat. En als je dat allemaal binnen hebt, wat kan je er dan proberen tussen te krijgen als de redenering verder gaat:

"It seems only logical, then, that those who will have a claim to assistance in circumstances for which they could have made provision should be required to make such provision themselves."

En presto! Het is weeral gebeurd! Een paar redelijk klinkende zinnetjes, een beetje met een zorgelijk gezicht verder filosoferen, en de mensen kunnen al "required" worden! Haja, want ze zijn te dom om er zelf voor te zorgen; er moet maar een beetje vangnet beschikbaar zijn en ze hebben allemaal een horizon tot het puntje van hun neus. En dus hebben we niet hard moeten zoeken om te weten waar Obama de mosterd haalt; het staat allemaal al netjes, letterlijk in mijn rode boekje hier:

"(...) once help is assured to such an extent that it is apt to reduce individuals' efforts, it seems an obvious corollary to compel them to insure (or otherwise provide) against those common hazards of life."

Ziedaar. "To compel them to insure". Het staat er letterlijk in, en het duurt een paar decennia, en het duikt op in de wetgeving van de communist Obama. Ik bespaar ons allemaal maar de lange bladzijden filosofie die na deze fragmenten volgen over hoe de staat dat dan allemaal moet organizeren, en zal ermee volstaan gewoon te wijzen op de basistekst zelf. Voor wie het in deze waardige opvolger van het Communistisch Manifest allemaal eens voor zichzelf wil nalezen, hier is de verwijzing:

Friedrich Hayek, The Constitution of liberty, Hoofdstuk 19, alles uit nummer één.

--------------------------------------------
Einde re-post. De oorspronkelijk url was

http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2010/03/obamas-communistische-inspiratiebron.html

dinsdag 19 juni 2012

Ik heb een thriller gelezen

The Day of the Jackal, van Frederick Forsyth; als ik het tenminste goed begrepen heb is het één van de grote klassiekers van het genre. Dus ik had me er wel iets bij voorgesteld: ik ken het genre helemaal niet maar het trekt me wel aan. Hoe dat soort dingen zich verdeelt over een persoonlijkheid is me overigens nog een groot enigma (voor mij wel science fiction, maar géén horror; wel spionage zoals John LeCarré, maar geen "politie en detective: leg het maar eens uit), maar laat dat een andere kwestie zijn.

Wel, ik vond het vrij zwak. Een aarzelende drie op mijn schaal van kwotering (1).Want uiteindelijk erken ik wel dat het aan mij ligt. Het verhaal vertoont de strakke lijn van het moderne gebouw in beton. Dat kan ook zijn charme hebben, maar ik houd meer van het kronkelstraatje vol mysterieuze huisjes, dat opeens uitloopt op een plein met daarop een kerk. Dus ik vond de figuren vlak en de beelden doorzichtig, en af en toe had ik de indruk dat ik de verteltechniek doorzag.

Maar het intrigerende was dat het me een blik op een stuk recente geschiedenis gunde, waar ik geen flauw benul van had. Het Frankrijk van de vroege jaren zestig, en De Gaulle heeft net Algerije opgegeven. Het is een beslissing die maakt dat Nationalistisch Frankrijk zich zwaar verraden voelt, en verschillende aanslagen op zijn leven worden verijdeld. Ineens voel ik iets van hoe het Frankrijk van die tijd een soort politiestaat was; het zal wel onheus zijn om dat al te letterlijk te nemen, maar toch... Een strakke controle door een politie- en ambtenarenapparaat, versus een heel serieus te nemen gewelddadig extreem rechts.

Natuurlijk moet ik ineens denken aan de echte dictaturen die op dat moment nog heersen in Spanje, Griekenland en Portugal - en het "Belgique à papa" van voor de jaren zestig zal, heel wat dichterbij op dat  spectrum van wat wij een normale samenleving vinden, ook niet iets geweest zijn om erg trots op te zijn. Hoe dan ook, dat Frans nationalisme voelt zich zo in zijn wiek geschoten dat dit een wereld van complotten, terreuraanslagen en politieke moorden wordt. Ze hebben gezworen dat De Gaulle zal sterven en de staat zal geregeerd worden door hun soort politiek rechts... En vijftig jaar gaan voorbij, en er is geen kat die er nog iets van weet.

Soms vraag ik me af: zouden er nu nog altijd "mensen van toen" rondlopen, die oud genoeg zijn om toen al die verscheurende haat te voelen, en nog niet zo oud om het zich nog allemaal te herinneren en heel dat langzaam besef te hebben doorgemaakt: alle dure eden van de wereld hebben niet kunnen verhinderen dat hun koloniale wereld is verdwenen, en zij hun strijd hebben verloren.

Wat een manier om je hele leven mokkend en verbitterd door te brengen...

(Nog een bedenking is dat Frankrijk er in geslaagd lijkt te zijn heel verzoenend en relatief weinig repressief om te gaan met zijn extreem-rechts - als je dat vergelijkt met de extreem-linkse brigades in Duitsland of Italië... Niet dat ik er meer sympathie voor heb, dit even terzijde.)

Maar waarschijnlijk zijn al die mensen en herinneringen intussen al helemaal vervlogen, en al die Ongelofelijk, Buitengewoon Belangrijke dingen, tot het punt dat je er terrorist van wordt, blijven alleen in herinnering omdat iemand er met een middelmatige thriller wereldberoemd mee geworden is.

------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/03/kwotering.html

"Austerity" en economische groei

Paul Krugman heeft een grafiek op zijn blog gezet over wat hij het "effect van austerity" noemt. Natuurlijk ben ikzelf niet geleerd genoeg om te weten of het allemaal correct berekend is, bewijst wat hij beweert dat het bewijst, en vele, vele andere...

Dus kijk zelf maar:

http://krugman.blogs.nytimes.com/2012/06/19/interest-rates-varieties-of-error/


Zo op 't eerste zicht is er een lineair verband. Dalingen van overheidsbestedingen vertalen zich in dalingen van de economische groei.

(Dit was een post ter registratie. Ik ben ook niet geleerd genoeg om er discussies over aan te gaan. Maar een doordachte kritiek op het verhaal zal ik wel lezen.)

zaterdag 16 juni 2012

Zo'n kort moment van ontroering

Net gelezen op het blog van Brad DeLong (1).

Op een veertiende juni krijgt een jong meisje als verjaardagsgeschenk een dagboek.

Het jaar was 1942.

En het meisje heette Anne Frank

-------------------------------------
(1) http://delong.typepad.com/sdj/

Een parel uit Graebers Debt

Zoals in de vorige post (1) gaat het er om dat je in Graebers Debt af en toe echte parels terug vindt. Het onderwerp is de geschiedenis van de "schuld" en dus ook geld, en geloof me, ik ben heus niet blind voor de "linkse" agenda die er in zit. Hij maakt veel goed door die agenda helemaal niet te verbergen, maar als het fout is, dan is het fout.

Maar laten we het hebben over een plaats waar hij het volgens mij erg juist heeft. Politiek, zegt hij ergens (en ik vertel het in mijn eigen woorden na) is het domein waar iets waar wordt wanneer voldoende mensen het geloven.

En ik zit er met open mond op te kijken! Zo had ik het nog nooit bekeken. En verdomd,  ik denk dat het waar is! Hij geeft er nog onmiddellijk het volgende voorbeeld bij: als iedereen gelooft dat ik de Koning van Frankrijk ben, dan ben ik ook de Koning van Frankrijk. En je krijgt meteen mee: maar het is van het grootste belang dat iedereen niet beseft dat het alleen maar van die universele opinie afhangt. Als de mensen namelijk dat doorhebben, dan veranderen de magische goudstukken weer in doodgewone keien.

En zeg nu zelf: wat zijn "mensen van adel"? Wel, dat is toch niets anders dan de verzameling mensen waarvan wij per conventie denken en zeggen dat ze van adel zijn? Natuurlijk is dat intussen, tenminste in onze wereld, omgezet in een beleefde fictie die toelaat dat een deel van de betrokkenen er zelf in kunnen geloven (2). Maar verder gelooft niemand het , en dat is dan ook precies de reden waarom er nog nauwelijks consequenties aan verbonden zijn. Maar in al die vroegere tijden of huidige samenlevingen waarin het wel nog allemaal heel serieus is: daar is iemand toch alleen maar de Koning van Frankrijk omdat praktisch iedereen dat gelooft?

(Wat is trouwens een "generaal"? Ha, een generaal is iemand die een heel militair apparaat ter beschikking heeft om anderen te doen geloven dat hij een generaal is (met alle consequenties vandien). En zo kunnen we er nog een hoop bijdoen.)

Voor Graeber is de vraag "wat is geld?". De simpele realiteit is "geld is datgene waarvan de mensen geloven dat het geld is". Het is dus een politieke kwestie. Immers, Graeber definiëerde net alle onderwerpen waarvoor geldt dat een voldoende breed geloof ze ook waar maakt als politieke kwesties. En dus zie je in een flits de reden waarom er over dit onderwerp zoveel propaganda wordt gemaakt. Bijvoorbeeld, een bezittende klasse die beseft dat overheden wel eens hun bezit kunnen afpakken of op andere manieren (wie heeft er nog nooit van "inflatie" gehoord?) kan aantasten, die wil natuurlijk niets liever dan iedereen doen geloven dat alleen goud en zilver "echt geld" zijn, en dat al de rest, de overheid op kop, bedrog is. Of bijvoorbeeld, een politieke religie die aan de andere kanht van het spectrum niets liever wil dan de eigenaars onteigenen, die zal er alles aan doen om iedereen te doen geloven dat om het even wat geld mag zijn, zo lang het maar niet datgene is wat in de zakken van de bezittende klasse zit.

Want als genoeg mensen het geloven, dan is het nog waar ook.
---------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/06/graeber-het-ontstaan-van-het.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2007/01/hij-wil-respect-en-ontzag.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2009/11/de-ideologie-van-de-bezittende-klasse.html

maandag 11 juni 2012

De minister is "de slecht nieuws verslaving" beu

Vandaag komt minister Vanackere in de krant om te zeggen dat hij de "verslaving aan slecht nieuws" beu is (1). Is het je trouwens al eens opgevallen hoe dat gaat, een alfamannetje dat begint boos te worden als je hem iets vertelt dat niet is wat hij wilde horen? Eerst is er de lichte frons tussen de wenkbrauwen, dan beginnen die wangen van die schuddende bewegingen te maken...

En het volgende wat er gebeurt is dat iemand een uitkaffering krijgt, bij voorkeur de boodschapper.

In dit geval was de chronologie als volgt. Het zoveelste Europese noodplan was goedgekeurd, en de politiekers verklaarden dat "de euro gered was". Toen kwamen er een paar stemmen een paar moeilijke vragen stellen. Bijvoorbeeld (Geert Noels) waarom er (weer eens) geen enkele garantie is om te vermijden dat niet het probleem wordt aangepakt, maar wel het wanbeleid wordt beloond? Waarom niet de speculanten, maar (weer eens) wel de belastingbetalers met de verliezen blijven zitten?

En de minister was het beu.

En dat is de mooiste illustratie van hoe het er in die hoofdjes aan toe gaat. Ik ben toch zeker Het Alfamannetje! Als Ik Iets Zeg, dan is dat Toch Zeker Belangrijk! Hoe is het toch mogelijk dat iemand Mijn Briljante Oplossingen durft in vraag stellen? Wanneer zal het eens eindelijk goed zijn?

Wel.... De markten startten inderdaad euforisch, zoals vaak wanneer ze denken dat de politieke leiding van Europa de problemen probeert aan te pakken. En later op de dag, toen iedereen (en wat zijn de "markten" anders dan de neerslag van al die aan- en verkoopbeslissingen van al die deelnemers, speculanten, brave huisvaders, en alles daar tussenin?) er nog eens goed had naar gekeken, toen gingen de markten weer naar beneden.

En dat, zeer hooggeachte heer minister, is iets wat in tijden van grote nood, ook alfamannetjes zouden moeten beseffen. Wanneer alles goed gaat, dan kunnen die armzwaaiende politiekers inderdaad niet veel kwaad: ik wens u nog veel succes met uw carrière! Maar wanneer er problemen zijn, dan gaat dat verhaaltje over "wij politiekers denken dat iets een goed idee is dus het is een goed idee" niet meer op. Dan hangt het antwoord op de vraag "wanneer zal het goed zijn?"' niet af van de vraag of de politiekers beweren dat het goed is, maar of het werkelijk goed is.

En dat, zeer hooggeachte meneer de politieker, zijn nu eenmaal twee sterk verschillende dingen.

------------------------------------
(1) http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20120610_00179525

zondag 10 juni 2012

Het is de schuld van - de staatsschuld?

Met de tool "Google labs" heb ik een grafiek gemaakt die ik "Staatsschuld in Europa" heb genoemd. Daarop zien we de schuld van Duitsland (uitgedrukt als percent van het BNP) sinds ruim tien jaar voor de crisis uitbrak, tot een dik jaar geleden. Wat we zien is dat de Duitse staatsschuld, zij het heel licht stijgend, in de periode voor de crisis, een dikke 60% van het BNP was:

http://tinyurl.com/cm3k7vf

Zoals je ziet heb je links een menu waarin je ook andere landen kan aanvinken. Het systeem werkt zo dat je dat ook via mijn url kan. Als je bij wijze van voorbeeld ook België aanvinkt en even wacht, dan zie je dat België in die periode van een 130% naar een kleine 100% evolueerde, en sinds de crisis weer in stijgende lijn zit. Kortom, Duitsland lijkt ons met zijn 60% iets te zeggen over "gezonde financiën".

Dus stel ik voor dat we nu even Griekenland aanvinken - omwille van de overzichtelijkheid vink je België beter uit. Dus...

Oeioeioeioeioei! Griekenland heeft heel de tijd een staatsschuld van dik 100% van het BNP! En stijgend! Dus om verder te illustreren dat de crisis een kwestie van hoge staatsschulden is ("ergo, de landen moeten dringend hun begrotingen op orde stellen") voeg ik nu ook Portugal toe... Hmmmmm... Portugal lijkt in de aanloop naar de crisis in feite heel sterk op Duitsland. Na de crisis stijgt de schuld er weliswaar merkelijk slechter, maar toch. Als het over oorzaken gaat zou je toch graag zien dat de "oorzaak" voor, en niet na, het "gevolg" komt, vind je ook niet?

Vlug Italië toegevoegd. Italië heeft inderdaad een heel hoge staatsschuld, maar in feite daalt die, gedurende de periode voor de crisis, van 120 naar 103%. Dus dat handhaaft wel de correlatie tussen hoge staatsschuld en de crisis, maar of we er veel causaliteit uit kunnen afleiden...?

Wel, we mankeren van de "PIIGS" landen nog Ierland en Spanje. Ik begin met Ierland. En wat we te zien krijgen is dat Ierland begint met een niet onredelijke 80% rond 1996, vervolgens dat die schuld dramatisch crasht tot ver onder het niveau van Duitsland, om in de jaren voor de crisis nog verder te dalen, zij het minder snel. Na 2007 stijgt de schuld als een raket, maar opnieuw, als oorzaak van de crisis?

???

Soit, het laatste land is Spanje. Wat blijkt is dat Spanje 10 jaar voor de crisis heel goed lijkt op Duitsland, en onmiddellijk een heel fraaie daling inzet. Wanneer de crisis begint zitten ze een heel stuk onder Duitsland. Met andere woorden, in de jaren voor de crisis uitbrak heeft Spanje een veel meer "verantwoorde begrotingspolitiek" gevoerd dan Duitsland. En toch is Spanje vervolgens één van de ergst getroffen landen.

Dus mag je je toch wel eens de vraag stellen: "getroffen", dat in ieder geval, maar door wat? Door een te hoge staatsschuld, veroorzaakt door een potverterende politieke kaste? We weten allemaal, in het bijzonder in België, dat potverterende politieke kasten die veel te hoge staatsschulden veroorzaken echt bestaan. Maar als je je nu afvraagt wat de oorzaak is van de huidige crisis, in het bijzonder in Europa...

... dan mag je je toch wel eens afvragen of dat geen twee totaal verschillende onderwerpen zijn? En of je niet riskeert met "het juiste medicijn voor de verkeerde ziekte" (1) te staan zwaaien, als je vergeet je die vraag te stellen?

-----------------------------------------
(1) http://www.speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/05/het-juiste-medicijn-maar-ook-de-juiste.html


Het wordt "een spannende strijd"!

Zoals vaak is het weer eens de moeite om de "electoral vote" site van vandaag te consulteren:

http://www.electoral-vote.com/evp2012/Pres/Maps/Jun09.html

Want stilaan is het plaatje: "een spannende strijd"! Noch van het protserige "Obama wordt een one-time president", noch van het "hij heeft de buit al binnen" (van een jaar later) lijkt er veel overgebleven. Het is al niet meer zo heel "nog kort dag", en het plaatje ziet er al wat meer uit zoals het er in november zou kunnen uitzien. Op een uitzondering na zou het geen verrassing zijn als de blauwe staten van vandaag ook in november zouden blauw kleuren, en hetzelfde voor de rode. Dat wil zeggen dat je nu tamelijk goed kan zien dat (a) Obama start met de voorsprong die een zittende president nu eenmaal wel vaker heeft, en (b) de vorm die de "spannende strijd" best wel eens zou kunnen aannemen.

Laten we eerst proberen de kaart te "corrigeren" waar de resultaten er een tikje bevreemdend uitzien. Neem eerst even een kijkje op de volgende twee kaarten van dezelfde site:

http://www.electoral-vote.com/evp2012/Pres/Maps/Jun04.html#item-1

De eerste kaart toont je dat Obama ongeveer 242 van de benodigde stemmen (uitgedrukt in kiesmannen, dus per staat, zoals er ook werkelijk wordt geteld) praktisch op zak heeft. Daaruit volgt dat we Florida wel moeten in Romneys kamp schrijven. Niet omdat dat realistisch is (reken integendeel gerust op een groot deel van de bloederigste veldslagen van de 2012 campagne in Florida), maar omdat het er anders niet toe doet: Als Obama wint in Florida heeft hij quasi zeker 271 stemmen, en gedaan.

Een tweede belangrijke correctie lijkt me dat, zoals diezelfde kaart toont, we Michigan in het blauwe kamp mogen zetten. En als kleinigheidje zou ik de zes stemmen van Iowa aan Obama geven, gewoon omdat hij er vorige keer heeft gewonnen. Dat wil zeggen dat ik op basis van de huidige kaart Obama 285 stemmen zou geven, en Romney 253. De flinterdunne marges die aan Bush doen denken, dus, helemaal geen "landslide". En daarmee kunnen we een blik werpen op de vorm die de "spannende strijd" zou kunnen aannemen.

Je voelt het al aan mijn Iowa beslissing hierboven; je mag als eerste benadering uitgaan van "Obama wint alles wat hij vorige keer won (behalve)", maar in de volgende stap moet je je afvragen welke staten Romney daarvan kan afknabbelen. Wat de huidige kaart toont is dat dat volgens de polls al aardig gelukt is, en nu is de vraag wat hij nog meer moet doen.

Wel, met "mijn" verschil komt hij 17 stemmen tekort, dus waar gaat hij 17 blauwe stemmen in rode stemmen veranderen? Let wel, er zal gigantisch gevochten moeten worden om de huidige "amper" of "zwak" Republikeinse staten ook rood te houden, dus ik neem nu even aan dat dat (al was het maar gemiddeld) ook lukt. In dat geval zie je onmiddellijk dat er één "amper blauwe" staat is die Romney zeer zeker zou kunnen winnen, en dat is Virgina. Dat zijn 13 van de 17 ontbrekende stemmen, dus reken maar op zeer bloederige veldslagen in Virgina.

Wanneer dat allemaal lukt moet hij er nog vier meer vinden. Nu heb je er de "amper" of "licht"blauwe staten maar uit te pikken, en je weet waar je een paar zeer bloederige veldslagen mag verwachten...

Tegelijk is er de grote paradox: hoe hard bevochten al die staten ook zijn, het hangt toch allemaal af van zaken waar de kandidaten geen vat op hebben; in de eerste plaats de economie (1). Een beetje zoals pas in Europa is gebeurd. Als het draait wint de zittende president, en als het niet draait stemmen ze hem weg. Ongeacht van welke kleur hij is of welke politiek hij voorstaat. Ik weet niet wat ik daar van moet denken maar het bevestigt in ieder geval: de toekomst is nu eenmaal onzeker. En het bevestigt ook, met de huidige stand van de economie, het wordt "een spannende strijd".

-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/02/de-verkiezingscampagne-als-voetbalmatch.html

zaterdag 9 juni 2012

"Omineus"

"Omineus" is een prachtig woord dat is afgeleid van het Latijnse "omen". Letterlijk betekent dat "voorteken", maar in ons "omineus" gaat het om een slecht voorteken. Het roept een atmosfeer op van naderend onheil, de dreiging van een vreselijk drama dat bezig is zijn opwachting te maken, en dat je al een beetje voelt aankomen aan allerlei "voortekenen". Het roept dan ook associaties op met "huiveringwekkend" en dat soort woorden.

En "omineus" was ook de term die in me opkwam toen ik één van de postjes uit een lange serie op het blog van Brad DeLong las. DeLong doet aan wat wel eens "live-blogging" wordt genoemd. Je maakt een dagelijks verslag van een bepaalde historische gebeurtenis alsof je het niet vandaag, maar zoveel jaar geleden meemaakte. Zo heb ik eens een tijdje iemand gevolgd die elke dag een stukje van Caesars Gallische Oorlog blogde alsof het 50 voor Christus was.

Maar DeLong volgt het "nieuws" van 70 jaar geleden op. 70 jaar geleden was het juni 1942. Dus we zitten middenin de Tweede Wereldoorlog, in een fase waarin Duitsland in alle richtingen verpletterende nederlagen uitdeelde. Zo ook in oostelijke richting - en voor begin juni 1942 live-blogt DeLong dan ook de hevige gevechten om Sevastopol.

Ik zou zeggen, kijk maar eens op een kaart en begin met het bekijken van de afstand tussen Berlijn en Sevastopol. Vraag je af wat de Duitsers daar aan het doen zijn, in juni 1942. Trek nu een lijn van Sevastopol naar het noordoosten, in een helling van praktisch 45 graden. Zie je hoe je de praktisch de hele tijd parallel loopt met één van die grote Russische rivieren, de Don? Zie je hoe, waar de Don ineens weer naar het westen afbuigt, je maar een heel klein eindje rechtdoor moet springen, om bij één van die andere grote Russische rivieren, de Volga terecht te komen? Zie je hoe juist daar waar je rechte lijn de Volga kruist ook nog een stadje ligt?

De geregelde lezer voelde het wel al een tijdje aankomen: de naam van dat stadje is Volgograd.

"Omineus", nietwaar, die liveblog van Brad DeLong over juni 1942?

En de niet geregelde lezer die zich bovendien afvraagt wat Volgograd in 's hemelsnaam kan betekend hebben in de Tweede Wereldoorlog, die leest maar eens de volgende post, en waarom niet, misschien ook de rest van de serie, zoals ze daar onderaan bij mekaar te vinden zijn:

http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2010/06/aan-de-oevers-van-de-volga-lag-een.html

In ieder geval, ik kijk al uit naar de volgende afleveringen van DeLongs liveblogging. Zeker tot februari 2013...

dinsdag 5 juni 2012

Graeber: het ontstaan van "het patriarchaat" en... de sluier!

Als Graebers Debt (1) de opkomst van het patriarchaat verbindt aan "culturen met geld en krediet" is dat op het eerste zicht wel een beetje verbazend. "Patriarchaat" (dominantie en seksuele controle van mannen over vrouwen); dat is toch dat "eerdere" stadium in de menselijke ontwikkeling? Een stadium dat in feite tot vandaag in de meest vergevorderde samenlevingen nog lang niet helemaal is uitgewerkt? En dat we voornamelijk kennen uit die heel, heel oude boeken zoals het Oud Testament; om maar te zeggen hoe oud het eigenlijk is?

Maar, zegt Graeber, als we naar de allereerste beschavingen zoals, die van Sumer kijken, dan krijgen we een beeld te zien waarin vrouwen vaak vooraanstaande posities innamen, zoals dokters, hogere ambtenaren, soms zelfs in de positie van heersers. Ik wist daar niets van, dus ik neem het maar aan, daar in dat tijdperk waarin onze "heel oude boeken" toch nog verschillende millennia in de toekomst liggen. Maar om het beeld compleet te maken wil ik toch vlug drie elementen in herinnering brengen, waarover Graeber niet veel zegt.

Ten eerste hebben we de evolutietheorie die ons vertelt dat we allemaal nakomelingen zijn van voorgangers die hun aantallen nakomelingen maximaliseerden; zodat ook wij met erfelijk materiaal zitten dat probeert onze eigen aantallen nakomelingen te maximaliseren (en dan nog, om het niet te gemakkelijk te maken, alleen in termen van wat destijds zou gewerkt hebben). Daarbij is het een nuttig weetje dat "mannetjes" (in de biologische betekenis) meer nakomelingen kunnen krijgen dan "vrouwtjes" (3). Ten tweede zit de soort mens met een anatomie die toelaat dat de mannetjes hun zin met geweld kunnen afdwingen (terwijl de mechaniek van veel parende viervoeters zodanig is dat een vrouwtje dat er geen zin in heeft alleen maar een paar passen naar voor moet zetten, en opgelost). Combineer dat met mijn eerste puntje, en je bent op het spoor van een paar van de minst fraaie kantjes van de soort Homo sapiens sapiens...

Tenslotte hebben we, wanneer heel dat pak in de tijd is aanbeland bij de Sumeriërs al een fraai voorbeeld van "complexe realiteiten" (4). Wie heeft zich nooit lopen verwonderen over een Jezus die de wisselaars uit de tempel joeg? "Hoezo, geldwisselaars, een tempel is toch een religieuze plaats?" (wat tenslotte een beetje het punt van Jezus was). Nog veel meer verwonderen we ons wanneer we vernemen dat antieke tempels dikwijls plaatsen waren van wat wij "prostitutie" noemen, omdat in die tijden "sociale seks" (zoals ik het nu maar snel zal noemen; niet voor de voortplanting maar gewoon voor de lol) als "hemels" en "goddelijk" werd beschouwd. Wij moderne geesten die graag economie, biologie en religie scheiden in heel verschillende onderwerpen hebben het er dus altijd wat moeilijk mee wanneer de realiteit een weelde aan (misschien wel tegenstrijdig lijkende) subaspecten integreert. Maar als je wil nadenken in termen van "de geschiedenis leert..." zal je niet ver komen als je alleen maar wil weten wat je altijd al dacht te weten...

Met die achtergrond begeven we ons naar die allereerste beschavingen uit het Tweestromenland: vanaf zesduizend jaar geleden. Waar Graeber het bij uitstek wel over heeft is dat de verstedelijking leidt tot handel en dus commerciële relaties. En dus ontstaat er een financiële economie: geld, schulden, je kent dat. Maar waar schuld is, daar is boete; en waar geld is, daar is berekenbaarheid. Schuldenaren die niet kunnen betalen eindigen als slaaf - niet zelden met hun hele familie.

Dus als je bedenkt dat de helft van een familie uit vrouwtjes zal bestaan, doe er die cultuur van seksualiteit bij, alsook die biologische relaties tussen mannetjes en vrouwtjes... En aan het einde krijg je een "democratisering" van de seksualiteit, in de zin dat ten koste van de vrouwtjes de mannetjes nog veel meer hun zin krijgen, en dit via de omweg van de commercialisering, geld en schuld. Dus: rode lampen districten en die vulgarisering van de seksualiteit waar je onze eigen religies (Bijbel, Koran...) zo met opgetrokken wenkbrauwen over ziet fulmineren.

Maar ook de beschaving van Sumer zelf is sterk beïnvloed door die pastorale volkeren die onze eigen bijbels hebben geproduceerd: ze leven er immers midden in. Periodes waarin de schuldcrisissen te hoog oplopen zijn periodes waarin de verpauperde bevolking, al was het maar om het vrouwvolk te beschermen, zijn toevlucht neemt naar de rand van de samenleving; waar semi-barbaarse culturen altijd al een zekere fascinatie voor de "verfijnde" ("decadente") culturen combineerde met een zekere afkeer.

Tekenend - mondopenvallend fascinerend, eigenlijk - is dat de sluier voor het eerst opdoemt in de culturen van Assyrië. Dat is een tweeduizend jaar voor Mohammed: evenveel tijd als er verstreken is tussen Keizer Augustus en wij. En tekenend is dat "fatsoenlijke vrouwen" gesluierd rondlopen, maar prostitué's en slavinnen niet. En het meest tekenend van allemaal is dat niet de fatsoenlijke vrouwen gestraft worden wanneer ze géén sluier dragen, maar wel de slavinnen en prostituées wanneer ze wèl een sluier dragen. De sluier, dat is een bescherming van de fatsoenlijke vrouwen, en om inflatie van de betekenis ervan tegen te gaan wordt de symboolwaarde ervan beschermd. Wee de niet-fatsoenlijke vrouw die zich een status boven haar niveau aanmatigt...

Zeg nu zelf; werpt dat niet allemaal een heel nieuw licht op een aantal onderwerpen die we tot vandaag, zesduizend jaar na het begin van die eerste beschavingen,  heel nadrukkelijk horen nazinderen?

-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2012/04/een-zeer-links-boek-graeber-debt-first.html
(2) Deze keer komt alles uit hoofdstuk 7 van het boek
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/over-mannetjes-en-vrouwtjes.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/over-complexe-wetenschappen.html

zondag 3 juni 2012

Mijmeringen van watjes

Schrijvend over veldslagen als Stalingrad (1) of de Thermopylen (2) krijg ik wel eens reacties in de zin van "wat zijn wij in onze tijd toch eigenlijk watjes!". En daar kan ik me iets bij voorstellen. De Spartanen, heb ik me laten vertellen, hadden uitspraken als "de Griekse steden produceren monumenten; Sparta produceert mannen". Die absoluut lijkende onverschilligheid voor hardheid, voor lijden, zowel van henzelf als van anderen... Of terugdenkend aan heel dat thema "Oostfront"; wat die mensen hebben moeten doormaken... En dan zijn er natuurlijk nog de verhalen over de Mongolen die hier af en toe passeren, of de heel, heel vele andere verhalen die hier nooit passeren. En wij maken eens een winterke met enkele graden onder nul mee, en we zitten allemaal thuis wegens "ziek". Hatsjie.

Zelf heb ik het er altijd moeilijk mee vanuit het standpunt dat de wereld veel te interessant is om er zomaar uit te stappen, in één of ander gevecht ter meerdere eer en glorie van iemand anders. "Toen ik klein was waren er nog geen auto's" hoor ik mijn vader nog altijd in mijn oren zeggen; en hoe kleuter Koen daar met grote oogjes op stond te luisteren. "Toen ik klein was waren er nog geen computers" zegt papa Koen wel eens, en je moet die grote oogjes eens zien. Er gebeurt zoveel, er verandert zoveel, wie weet waarvan het klein gepruts binnen een generatie zal zeggen dat het vandaag nog niet bestaat?

Maar zouden we daarmee niet een deel van het antwoord op het spoor zijn? In de wereld van al die voorbije beschavingen veranderde er immers helemaal niet zoveel? Oorlog, zullen de Spartanen bij zichzelf gedacht hebben, is een sport waarbij twee phalanxen op mekaar knallen en op het einde wint Sparta. Iets dergelijks. En elke dag kwam de zon op in het oosten en ging ze onder in het westen, en om de vier jaar waren er Olympische Spelen, en jaarlijks wisselden de seizoenen mekaar af... Maar of je nu twintig jaar werd of tachtig, aan het einde van je leven zag de wereld er nog altijd precies hetzelfde uit.

Nu waren er wel ziektes, en ook oorlogs- en andere verwondingen, maar er was nog geen verdoving. Het leven moet pijn gedaan hebben, als je er zo eens bij stilstaat. Terwijl er behalve eeuwige roem voor volk en vaderland niet zo ongelofelijk veel te rapen zal geweest zijn. En dus vochten ze voor dat volk en dat vaderland, en de vraag of ze nog heel veel langer zouden te leven hebben was veel minder belangrijk dan de vraag welke indruk ze tijdens dat leven maakten.

Zou dat niet kunnen? Ik weet het natuurlijk niet. Ik ben zelf ook maar een watje uit die veel latere tijd, die zich doodgewoon niets kan voorstellen bij hoe dat soort leven er moet uitgezien hebben, en dus ook niet bij hoe die mensen dat allemaal aanpakten.

--------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2010/06/aan-de-oevers-van-de-volga-lag-een.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/search/label/Vreemdeling%20ga%20de%20Spartanen%20vertellen...