Volgens Hayek was Malthus' theorie een redelijke benadering van de condities van zijn tijd, maar was de extrapolatie ervan naar de late 20ste eeuw een oversimplificatie. Immers, Malthus baseerde zich op een wereld waarin arbeid een nogal homogene factor was; waarbij iedereen met ongeveer dezelfde middelen hetzelfde deed in dezelfde sector:
Alleen, zegt Hayek, dat is niet langer het geval wanneer arbeid geen homogene factor meer is, maar in allerlei richtingen gespecialiseerd en gediversifiëerd raakt:
Maar nu heb ik wel een serieus probleem. Immers, de beschaving zoals wij dat gewoonlijk benoemen dateren we op ongeveer 6000 jaar geleden, toen minstens bij Tigris & Eufraat, èn bij de Indus serieuze beschvingen ontstonden. En die waren op hun beurt al erfgenamen van stedelijke culturen in de zogenaamde "Fertile Crescent", in Turkije, of Jericho. Dat wil zeggen dat beschavingen al zes tot tienduizend jaar bestonden toen arbeid volgens Hayek nog altijd "homogeen" was. Dat mag, maar dan kan je moeilijk beweren dat het de specialisering was, en dus indirect de bevolkingsaangroei, die de beschavingen creëerde. Of omgekeerd; als je aan die laatste stelling wil vasthouden, dan kan je moeilijk beweren dat arbeid 6000 jaar later nog altijd een homogene factor was die tegelijk Malthusiaanse crisissen afwendde.
Maar laat ik niet teveel muggeziften - ik kan er nogal overheen stappen omdat ik zelf niet zo overtuigd ben van de stelling "de beschaving wordt gedragen door bevolkingsaangroei", dus wat kan het me schelen? - en even naar het punt kijken. Dank zij de groeiende specialisatie, zegt Hayek - kijk gerust nog eens terug naar het tweede citaat - kan de bevolkingsaangroei rustig voor "indefinite periods of time" blijven doorgaan. Maar daarmee komen we op een punt waarop ik Hayek graag eens mijn "de hele wereld omzetten in mensen" (2) had voorgelegd. Het is nog gebeurd dat ik mensen zichtbaar zag beginnen nadenken toen ik dat puntje maakte, en ik had het graag eens op dit allerhoogste niveau opnieuw kunnen proberen.
Toch hoef ik het niet op alle punten met Hayek eens te zijn om onder ogen te kunnen zien (natuurlijk was ik in feite wel een beetje opgelucht) dat Hayek één sectie verder het hele probleem oplost met wat je achteraf bezien letterlijk "profetische woorden" mag noemen. Zijn eigen reputatie getrouw denkt Hayek dat de hele paniek in elk overroepen is omdat het probleem zichzelf zal oplossen! Nu mag je gerust eens lachen met het liberaal cliché dat het allemaal vanzelf zal gaan, maar intussen schreef Hayek dat toch maar in die periode waarin de globale bevolkingsaangroei ruim in de twee percent zat. En nauwelijks één generatie later, toen ik het postje schreef dat de hele Aarde omzette in mensen, toen baseerde ik me al op de dan geldende groei... van één percent.
Niet slecht, toch, als je met je cliché dat soort voorspellingen kan en durft maken, en ze nog waar blijken ook?
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/10/een-ongemakkelijk-gevoel-bij-hayek.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2010/01/de-hele-wereld-omzetten-in-mensen.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten