Een weemoedig moment, eigenlijk. Waar is de tijd dat ze haar eerste "waarom?" had gezegd, waarmee ze toonde stilaan al een kleutertje te worden, maar ik besloot toch maar haar derde verjaardag af te wachten om haar officiëel kleuter te noemen... "Ons peutertje gaat er vandoor", schreef ik, en het is alsof het gisteren was. En nu wordt kleuter Sarah vandaag zes jaar, en nu is ze niet langer een kleuter.
En waar is de tijd dat ze, nog geen drie jaar oud, van alle lettertjes kwam vragen welke letter het was, tot ze ze allemaal kende... Peuter Simon doet vandaag precies hetzelfde, terwijl het kleuter Thomas allemaal geen lap kan schelen. Als we zo doorgaan zal peuter Simon rapper kunnen lezen dan kleuter Thomas. Als dat maar goed afloopt...
Maar je ziet wel hoe weinig belang dat allemaal heeft als je weet dat kleuter Sarah vervolgens jarenlang niets met haar geletterdheid heeft aangevangen, tot ze heel laat in haar kleuterschap toch nog begon te leren woordjes vormen. "Mama, Nora kan al lezen" (of zoiets) kwam ze op zekere dag naar huis, en toen wij het dan maar ook eens proberen kon zij het eigenlijk ook. En nu ze bijna aan het eerste leerjaar begint kan ze woorden van vijf letters in één oogopslag en langere woorden vaak ook. "Overnachten", bijvoorbeeld; kleuter Sarah: "oooo - verrr - nach.... ten! Overnachten! Papa! Papa! Daar staat 'overnachten'!".
Juist.
Maar ze vertoont een veel bredere interesse ook. Zo vertelde ze laatst aan nonkel Peter dat apen ooit in mensen waren veranderd. Maar ze waren niet echt, zelf in mensen veranderd, hoor! Ze hadden wel kindjes gekregen die een heel, héél klein beetje meer op mensen leken, en daarvan hadden er ook weer een paar kindjes gekregen die een heel, héél klein beetje beter op mensen leken, en zo nog een paar generaties verder enzovoort...
Ik denk dat ik ga proberen haar het woord "desoxyribonucleïnezuur" te laten van buiten leren, zodat ze, als mensen zich in het haar beginnen te krabben, kan zeggen "DNA, natuurlijk!". Zou toch mooi staan, in deze context? In ieder geval, nonkel Peter stond het allemaal een beetje verwonderd te aanhoren. Nu, hij heeft zelf drie kindjes, en kleuter Sarah zal al haar tegenwoordigheid van geest nog hard nodig hebben, met dat trio...
Verder heeft ze me al gevraagd waarom de mensen hier zo rijk zijn terwijl veel andere mensen zo arm zijn ("het is de schuld van de het kapitalisme": voorafgaand aan het kapitalisme, namelijk, waren de mensen hier even arm als al de anderen) en bij nog een andere gelegenheid hoe "alles" begonnen was. Compleet met de opmerking "de juf zegt, eerst was er een grote gloeiende steen, en toen is die ontploft". Hmmmmm, een beetje zoals je achter de oude mythen van de mensheid nog een glimp van een vervlogen realiteit kan opvangen. De Toren van Babel, bijvoorbeeld, antieke beschaving... kosmopolische omgeving... poging om hogere gebouwen te maken... spel ingestort... schuld van de vreemdelingen...
En dan zijn er nog de sterren en planeten. "Mer - cu - ri - us". Ik herinner me zelf ook nog dat alleen al het uitspreken van die namen een vreemde magie had, een wonderlijke dimensie die open ging, die onvermoede diepten van de ruimte die alles hier op Aarde zo onbetekenend maken. Kortom, de kans bestaat dat niet alle leerstof van het eerste leerjaar naar de smaak van de juffrouw zal zijn. Maar ook dat is iets waarin de papa de dochter wel zal weten te begeleiden, puttend uit een ruime ervaring. En zo maakt de zomer zich klaar om over te gaan in de herfst, en kan de slag om een nieuwe boekentas en een pennenzak en een kleurdoos beginnen, en dan zal kleuter Sarah helemààl niet langer kleuter Sarah zijn...
vrijdag 12 augustus 2011
vrijdag 5 augustus 2011
"Meer schulden om een schuldcrisis te bestrijden"...
Je hebt de slogan vast ook al gehoord: de crisis is veroorzaakt door teveel schulden, ergo, de mensen die denken dat de overheden moeten ingrijpen hebben het mis. Los van het feit dat het idee "veroorzaakt door teveel schulden" me al een simplificatie, zo groot als een huis lijkt, denk ik ineens terug aan mijn "vleesmolen effect" van enkele jaren geleden.
Gewoon voor wie er nog niet bij was, heel lang geleden in 2008, had ik in kleine postjes enkele stukjes achtergrond bijeen gepuzzeld. Bijvoorbeeld, dat de balans van een onderneming altijd in evenwicht (daarom heet het ook "balans") is omdat het een systeem is dat aan de ene kant (letterlijk) zegt wat een onderneming doet met haar geld, en aan de andere kant zegt (weer letterlijk) waar het geld van de onderneming vandaan komt. En omdat het nu eenmaal om hetzelfde geld gaat zijn die twee cijfers per definitie aan elkaar gelijk.
Bijvoorbeeld, we beginnen een spaarbank! We nemen 10 (bijvoorbeeld: 10 miljoen euro) en we noteren aan de rechterkant "kapitaal 10": dat is waar het geld vandaan komt. En zolang we het gewoon in onze zak hebben zitten noteren we aan de linkerkant "cash 10": dat is wat ermee gebeurt. Of als we het op een rekening zetten, dan noteren we aan de linkerkant "bank: 10" en we zetten de lijn met "cash" weer op nul, en nu staat ons geld op de bank.
Zeg dat we nu 90 spaarders vinden, die elk 1 op een spaarboekje zetten. Dus 90 lijnen met allemaal namen, gevolgd door een één: "Koen: 1"; Sarah: 1"; "Thomas: 1" en vul maar aan. Dat staat allemaal aan de rechterkant: behalve 10 die van onszelf komt ("kapitaal") hebben we nu ook 90 die van "spaarders" komen: en dat zijn schulden. En het "balanstotaal" is 100.
En wat gebeurt er nu met die "100"? Aangezien het een spaarbank is gebruiken we die typisch om er woningkredieten mee te geven en met de opbrengst daarvan betalen we de spaarders hun rente en zo simpel is dat. Dus tegenover een rechterkant met 10 eigen kapitaal en 90 schulden ("spaarboekjes") staat een linkerkant met 100 woningkredieten: en de linker- en rechterkant zijn aan elkaar gelijk. Zo gaat het voor ongeveer om het even wat: een industriëel bedrijf heeft geld uit eigen kapitaal en uit een hoop schulden, en dat geld zit in fabrieken en machines. En een hedge fund heeft geld uit kapitaal en uit schulden, en dat geld zit in allerlei beleggingen. Enzovoort.
Het probleem ontstaat wanneer een deel van het geld dat ze gebruikt hebben niet terugkomt. Bijvoorbeeld, de spaarbank ziet één van haar woningkredieten niet terug. In mijn voorbeeld kunnen er voor "10" woningkredieten verloren gaan, en dan is er nog net genoeg om de spaarders terug te betalen. Maar omdat daarmee de buffer weg is moet een onderneming een minimum eigen kapitaal hebben; anders bedanken de schuldeisers feestelijk; lees, ze halen hun geld van de bank (en alle varianten daarop).
Maar wat als je te weinig kapitaal hebt in vergelijking met je schulden - en om één of andere reden kan je geen extra kapitaal vinden? Dan kan je nog altijd schulden terugbetalen. Dat is precies wat de aanhangers van de slogan uit de titel zo prachtig vinden. Alleen, het kan gebeuren dat je dat doet door een deel van het geld dat je ergens in hebt gestoken weer op te vragen: je "verkoopt je activa". Dat zet (per wet van vraag een aanbod) de waarde van die activa onder druk, in andere woorden, de prijzen - bijvoorbeeld: op de beurs - dalen, en dat maakt dat weer andere bedrijven ("banken") verliezen moeten boeken...
... zodat hun kapitaal afneemt, wat maakt dat ze moeten schulden aflossen (want we leven nu eenmaal in een wereld waarin je geen kapitaal kan vinden), zodat ze activa moeten verkopen, wat de prijzen drukt, zodat andere bedrijven verliezen hebben, wat hun kapitaal doet afnemen, wat maakt dat ze moeten schulden aflossen (want we leven nu eenmaal in een wereld waarin je geen kapitaal kan vinden), zodat ze activa moeten verkopen, wat de prijzen drukt, zodat andere bedrijven verliezen hebben, wat hun kapitaal doet afnemen... (ik heb net één keer copy and paste gedaan; je voelt zeker wel de nattigheid?).
"Vleesmoleneffect", dus. De crisis wordt in zeer, zeer significante mate veroorzaakt doordat iedereen tegelijk schulden probeert af te lossen: een buitengewoon vicieuze cirkel. En in die wereld horen we mensen schampere opmerkingen maken over "overheden die de schuldencrisis willen bestrijden door meer schulden te maken".
------------------------------------
Een paar van die posts uit 2008:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/goed-nieuws-voor-de-linkse-critici.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/de-subprime-crisis-en-het-monster-van.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/nog-een-klein-facet-van-de.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/01/bc-en-ad.html
Gewoon voor wie er nog niet bij was, heel lang geleden in 2008, had ik in kleine postjes enkele stukjes achtergrond bijeen gepuzzeld. Bijvoorbeeld, dat de balans van een onderneming altijd in evenwicht (daarom heet het ook "balans") is omdat het een systeem is dat aan de ene kant (letterlijk) zegt wat een onderneming doet met haar geld, en aan de andere kant zegt (weer letterlijk) waar het geld van de onderneming vandaan komt. En omdat het nu eenmaal om hetzelfde geld gaat zijn die twee cijfers per definitie aan elkaar gelijk.
Bijvoorbeeld, we beginnen een spaarbank! We nemen 10 (bijvoorbeeld: 10 miljoen euro) en we noteren aan de rechterkant "kapitaal 10": dat is waar het geld vandaan komt. En zolang we het gewoon in onze zak hebben zitten noteren we aan de linkerkant "cash 10": dat is wat ermee gebeurt. Of als we het op een rekening zetten, dan noteren we aan de linkerkant "bank: 10" en we zetten de lijn met "cash" weer op nul, en nu staat ons geld op de bank.
Zeg dat we nu 90 spaarders vinden, die elk 1 op een spaarboekje zetten. Dus 90 lijnen met allemaal namen, gevolgd door een één: "Koen: 1"; Sarah: 1"; "Thomas: 1" en vul maar aan. Dat staat allemaal aan de rechterkant: behalve 10 die van onszelf komt ("kapitaal") hebben we nu ook 90 die van "spaarders" komen: en dat zijn schulden. En het "balanstotaal" is 100.
En wat gebeurt er nu met die "100"? Aangezien het een spaarbank is gebruiken we die typisch om er woningkredieten mee te geven en met de opbrengst daarvan betalen we de spaarders hun rente en zo simpel is dat. Dus tegenover een rechterkant met 10 eigen kapitaal en 90 schulden ("spaarboekjes") staat een linkerkant met 100 woningkredieten: en de linker- en rechterkant zijn aan elkaar gelijk. Zo gaat het voor ongeveer om het even wat: een industriëel bedrijf heeft geld uit eigen kapitaal en uit een hoop schulden, en dat geld zit in fabrieken en machines. En een hedge fund heeft geld uit kapitaal en uit schulden, en dat geld zit in allerlei beleggingen. Enzovoort.
Het probleem ontstaat wanneer een deel van het geld dat ze gebruikt hebben niet terugkomt. Bijvoorbeeld, de spaarbank ziet één van haar woningkredieten niet terug. In mijn voorbeeld kunnen er voor "10" woningkredieten verloren gaan, en dan is er nog net genoeg om de spaarders terug te betalen. Maar omdat daarmee de buffer weg is moet een onderneming een minimum eigen kapitaal hebben; anders bedanken de schuldeisers feestelijk; lees, ze halen hun geld van de bank (en alle varianten daarop).
Maar wat als je te weinig kapitaal hebt in vergelijking met je schulden - en om één of andere reden kan je geen extra kapitaal vinden? Dan kan je nog altijd schulden terugbetalen. Dat is precies wat de aanhangers van de slogan uit de titel zo prachtig vinden. Alleen, het kan gebeuren dat je dat doet door een deel van het geld dat je ergens in hebt gestoken weer op te vragen: je "verkoopt je activa". Dat zet (per wet van vraag een aanbod) de waarde van die activa onder druk, in andere woorden, de prijzen - bijvoorbeeld: op de beurs - dalen, en dat maakt dat weer andere bedrijven ("banken") verliezen moeten boeken...
... zodat hun kapitaal afneemt, wat maakt dat ze moeten schulden aflossen (want we leven nu eenmaal in een wereld waarin je geen kapitaal kan vinden), zodat ze activa moeten verkopen, wat de prijzen drukt, zodat andere bedrijven verliezen hebben, wat hun kapitaal doet afnemen, wat maakt dat ze moeten schulden aflossen (want we leven nu eenmaal in een wereld waarin je geen kapitaal kan vinden), zodat ze activa moeten verkopen, wat de prijzen drukt, zodat andere bedrijven verliezen hebben, wat hun kapitaal doet afnemen... (ik heb net één keer copy and paste gedaan; je voelt zeker wel de nattigheid?).
"Vleesmoleneffect", dus. De crisis wordt in zeer, zeer significante mate veroorzaakt doordat iedereen tegelijk schulden probeert af te lossen: een buitengewoon vicieuze cirkel. En in die wereld horen we mensen schampere opmerkingen maken over "overheden die de schuldencrisis willen bestrijden door meer schulden te maken".
------------------------------------
Een paar van die posts uit 2008:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/goed-nieuws-voor-de-linkse-critici.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/de-subprime-crisis-en-het-monster-van.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/nog-een-klein-facet-van-de.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/01/bc-en-ad.html
donderdag 4 augustus 2011
David Frum is een dapper man ("hadden onze vijanden gelijk?"
David Frum schrijft een post onder de titel "Were our Enemies Right?" (1), en ik moet zeggen dat ik behoorlijk versteld sta. Ik heb het wel meer gezegd dat er in dat zeer Amerikaans zeer rechts (tussen natuurlijk een hoop dom rechts) ook nog een hoop intellectueel leven zit. Dus voor ik misschien misverstanden creëer; ik denk nog altijd dat de Republikeinen van het laatste decennia een stel zeldzaam verdwaasde intellectuele kleuters waren en zijn, maar af en toe... Er zit toch nog een hoop intellectueel leven in.
Frum verwijst naar een grote linkse naam die zich een hele tijd geleden afvroeg: "als iemand de laatste jaren nu eens enkel ons eigen (links) favoriet blaadje had gelezen, en je zou het resultaat vergelijken met iemand die alleen maar een favoriet rechts blaadje had gelezen - zou de laatste dan niet een veel beter beeld van de realiteit, in het bijzonder van het Communisme, opgedaan hebben?"
(Antwoord: "ja".)
Welnu, per analogie vraagt Frum zich af: beeld je twee mensen in die de laatste tien jaar alleen maar respectievelijk de opiniepagina's van de Wall Street Journal (ik heb niet gecheckt of het dom rechts is, maarreh...) hebben gelezen, ofwel de columns van Paul Krugman (naar Amerikaanse maatstaven zeer links: overtuigd aanhanger van de vrije markt, auteur van een stukje "in defense of sweatshops" of zoiets, maar toch een "communist")...
Wie zou nu het beste beeld van de hedendaagse economische realiteit hebben?
De vraag stellen is je opinie geven. Toevallig was de kwestie ook hier nog maar pas aan bod (2), in het bijzonder in de commentaren. Misschien toch even meegeven dat een groot voordeel van een quasi-ongelezen blog is dat de commentatoren haast nooit in dom gescheld vervallen. Er was dus de nodige opschudding over mijn bewering dat Krugman "gelijk had gehad". Maar er was ook het zeer terecht punt dat een correcte voorspelling niet veel zegt als een heel ander model ook tot die correcte voorspelling was gekomen. Dus ik had het gevoel dat er toch wel enige erkenning ontstond dat Krugman één en ander goed had gezien (vergelijk met het "Krugman is een idioot" dat ik ook vaak gezien heb) maar meer misschien ook niet.
Dat is nu precies wat Frum zich luidop afvraagt, en dat is ook waarmee hij zich bij mij het statuut van "een dapper man" verwerft. Want erkennen dat je één en ander mis had, en, veel sterker nog, durven denken aan de mogelijkheid dat de anderen het misschien wel beter hadden gezien... het is niet iedereen gegeven, nietwaar? Om maar te zwijgen van het geloei en gescheld dat je uit je eigen kamp op je dak krijgt...
En ook Krugman (als je hem een béétje kent weet je dat hij het niet zal gemist hebben) mengt zich meteen in het debat, om even meteen de overwinning op te eisen, waarvan ik toegeef dat ik ze hem wel toeschrijf, maar ook dat ik het formeel bewijs nog niet gezien heb (3). Alsof hij rechtstreeks het punt van lezer Felix uit die commentaren hier oppikt zegt hij: inderdaad, de modellen van de Wall Street Journal hebben ook gezegd dat de stimulus niet zou werken. (Felix en Koen in koor: "dus daarmee weten we nog altijd niet wie het beste model had.") En dus verwijst hij naar een artikel van de Journal, om te tonen dat zij hun voorspelling maakten op basis van een fout model!
Als dat waar is, dan heeft hij werkelijk, volop, en 100% gelijk gehad. En versta me vooral niet verkeerds: dat is zeer zeker de indruk die ik heb. Maar ik zelf zie in het artikel dat hij aanhaalt alleen maar de (inderdaad foute) voorspelling (uit 2009) dat er "hyperinflatie" zou komen en dat de rentevoeten zouden stijgen. Ik zie niet waarom hij denkt dat het model zelf fout is, want ik zie er geen model staan.
Dus ik zou zeggen, ik ben overtuigbaar. Heel overtuigbaar. Maar nog niet overtuigd. Behalve dan van het feit dat Krugman toch een hoop dingen goed heeft gezien, en dat David Frum zich met bewonderenswaardige intellectuele moed luidop durft afvragen hoe ver dat gelijk wel zou kunnen gaan.
-----------------------------
(1) http://www.frumforum.com/could-it-be-that-our-enemies-were-right
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/een-listige-truc-die-bij-koen-een.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/modellen-voor-de-oorzaak-van-de-crisis.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/het-zal-wel-maar-een-boutade-zijn.html
(3) http://krugman.blogs.nytimes.com/2011/08/04/wrong-and-right/
Frum verwijst naar een grote linkse naam die zich een hele tijd geleden afvroeg: "als iemand de laatste jaren nu eens enkel ons eigen (links) favoriet blaadje had gelezen, en je zou het resultaat vergelijken met iemand die alleen maar een favoriet rechts blaadje had gelezen - zou de laatste dan niet een veel beter beeld van de realiteit, in het bijzonder van het Communisme, opgedaan hebben?"
(Antwoord: "ja".)
Welnu, per analogie vraagt Frum zich af: beeld je twee mensen in die de laatste tien jaar alleen maar respectievelijk de opiniepagina's van de Wall Street Journal (ik heb niet gecheckt of het dom rechts is, maarreh...) hebben gelezen, ofwel de columns van Paul Krugman (naar Amerikaanse maatstaven zeer links: overtuigd aanhanger van de vrije markt, auteur van een stukje "in defense of sweatshops" of zoiets, maar toch een "communist")...
Wie zou nu het beste beeld van de hedendaagse economische realiteit hebben?
De vraag stellen is je opinie geven. Toevallig was de kwestie ook hier nog maar pas aan bod (2), in het bijzonder in de commentaren. Misschien toch even meegeven dat een groot voordeel van een quasi-ongelezen blog is dat de commentatoren haast nooit in dom gescheld vervallen. Er was dus de nodige opschudding over mijn bewering dat Krugman "gelijk had gehad". Maar er was ook het zeer terecht punt dat een correcte voorspelling niet veel zegt als een heel ander model ook tot die correcte voorspelling was gekomen. Dus ik had het gevoel dat er toch wel enige erkenning ontstond dat Krugman één en ander goed had gezien (vergelijk met het "Krugman is een idioot" dat ik ook vaak gezien heb) maar meer misschien ook niet.
Dat is nu precies wat Frum zich luidop afvraagt, en dat is ook waarmee hij zich bij mij het statuut van "een dapper man" verwerft. Want erkennen dat je één en ander mis had, en, veel sterker nog, durven denken aan de mogelijkheid dat de anderen het misschien wel beter hadden gezien... het is niet iedereen gegeven, nietwaar? Om maar te zwijgen van het geloei en gescheld dat je uit je eigen kamp op je dak krijgt...
En ook Krugman (als je hem een béétje kent weet je dat hij het niet zal gemist hebben) mengt zich meteen in het debat, om even meteen de overwinning op te eisen, waarvan ik toegeef dat ik ze hem wel toeschrijf, maar ook dat ik het formeel bewijs nog niet gezien heb (3). Alsof hij rechtstreeks het punt van lezer Felix uit die commentaren hier oppikt zegt hij: inderdaad, de modellen van de Wall Street Journal hebben ook gezegd dat de stimulus niet zou werken. (Felix en Koen in koor: "dus daarmee weten we nog altijd niet wie het beste model had.") En dus verwijst hij naar een artikel van de Journal, om te tonen dat zij hun voorspelling maakten op basis van een fout model!
Als dat waar is, dan heeft hij werkelijk, volop, en 100% gelijk gehad. En versta me vooral niet verkeerds: dat is zeer zeker de indruk die ik heb. Maar ik zelf zie in het artikel dat hij aanhaalt alleen maar de (inderdaad foute) voorspelling (uit 2009) dat er "hyperinflatie" zou komen en dat de rentevoeten zouden stijgen. Ik zie niet waarom hij denkt dat het model zelf fout is, want ik zie er geen model staan.
Dus ik zou zeggen, ik ben overtuigbaar. Heel overtuigbaar. Maar nog niet overtuigd. Behalve dan van het feit dat Krugman toch een hoop dingen goed heeft gezien, en dat David Frum zich met bewonderenswaardige intellectuele moed luidop durft afvragen hoe ver dat gelijk wel zou kunnen gaan.
-----------------------------
(1) http://www.frumforum.com/could-it-be-that-our-enemies-were-right
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/een-listige-truc-die-bij-koen-een.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/modellen-voor-de-oorzaak-van-de-crisis.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/het-zal-wel-maar-een-boutade-zijn.html
(3) http://krugman.blogs.nytimes.com/2011/08/04/wrong-and-right/
Abonneren op:
Reacties (Atom)
