Vier jaar geleden: de eerste Obama post

Vier jaar geleden, alweer, dat ik de eerste post schreef over de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2008 (1). Het was de briljante post die voorspelde dat er "van al die poeha rond Obama" te zijner tijd wel geen sprake meer ging zijn. Als je je afvraagt waarom ik er geregeld terug aan herinner, dat is omdat het soms erg belangrijk is duidelijk te maken wanneer je zonder enige pretentie schrijft. Posts over Amerikaanse politiek, dat is bij mij omdat het entertainment is. Of in dit geval, omdat een mens soms met open mond staat te kijken op hoe snel de tijd verloopt. Vier jaar geleden, alweer...

Vier jaar geleden stond de campagne al een pak verder dan nu. Dat is ergens normaal: er was geen zittende president of vice-president die kandidaat was, en dus zat in beide partijen iedereen naar iedereen te kijken, en blijkbaar maakte dat de druk veel groter. Hillary Clinton, bijvoorbeeld, en steeds voor zover ik me niets heb laten wijsmaken, is er veel sneller ingesprongen dan ze zonder de druk van de opstijgende Obamacampagne had gedaan.

Vandaag zie je op de heel gespecialiseerde sites ook al namen van kandidaten circuleren, maar ze halen nog lang niet zo vaak het nieuws als destijds. Eerder integendeel lijken ze te denken dat het feit zich officiëel kandidaat te stellen ze alleen maar tijd en energie zal kosten, en dus doen ze er liever geheimzinnig over. Dat is dan weer interessant voor "verslaafden" (aan politiek, dan wel), maar nieuwswaarde heeft het niet.

Kortom, nog meer dan vier jaar geleden is het nog veel te vroeg om er over te beginnen. Natuurlijk ben ik er deze keer zelfs nog vroeger mee begonnen, maar dat was dan eerder voor de pure slap-stick. Hahaha, sommige mensen maken zichzelf werkelijk wijs dat Palin een serieuze kandidaat zal zijn: "de Democraten zijn bang van Palin", zal ik nog eens de url opzoeken?

En dan die verontwaardiging nu Palin een beetje ongelukkig in de maalstroom rond een gek die weer eens een hoop moorden heeft gepleegd wordt meegezogen. Natuurlijk, als je je als een olifant gedraagt is het onvermijdelijk dat je er na een tijdje als een olifant zal uitzien, en de vraag was alleen hoe dat precies tot de mensen zou doordringen, en dat weten we nu. Het komt doordat een bepaald ongelofelijk lomp gedrag al snel geassociëerd raakt met het gedrag van een echte gek. Maar echt waar, ik zou dat helemaal niet "met opzet" doen als ik bij de Democraten was. Ik zou me zelfs een beetje teleurgesteld voelen, iets van "we weten wel dat het een dagdroom is, maar zo lang er een fractie van hoop is dat Palin met de Republikeinse nominatie aan de haal gaat blijft er hoop".

Ik zie dat er drie andere kandidaten vaak genoemd worden: Romney, Huckabee en Gingrich. Interessant te zien dat je twee "losers" hebt van de vorige keer, en één loser van nog veel langer geleden. Romney is de enige die ik serieus zou nemen, maar die heeft het probleem dat hij in zijn staat een politiek die haast letterlijk uit Friedrich Hayek komt heeft ingevoerd (2). Dat zou op zich niet zo erg geweest zijn, maar intussen heeft Obama copy en paste op nationaal vlak ingevoerd en nu is het ineens een communistisch complot. Tja, als dat het niveau in je partij is, dan zal je wel niet verbaasd zijn te horen dat ik momenteel denk dat Obama met gemak zal herkozen worden, zeker?

-----------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/amerikaanse-presidentsverkiezingen-2008.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/03/obamas-communistische-inspiratiebron.html

Menselijke natuur

Er moet iets in de kranten gestaan hebben over meisjes die vaker met poppen spelen, terwijl jongentjes meer geïnteresseerd zijn in speeltjes met wielen. Dat zal in onze verrechtsende samenleving (ik klaag niet; ik beschrijf) geen groot opzien baren, maar nog niet zo heel lang geleden was dat heel anders. In een links wereldbeeld zit het idee van "gelijkheid" immers zeer hoog op de waardenschaal. En als je die gelijkheid kan zien als een eigenschap van de natuur, de wereld en het universum zelf, dan is het sociaal nastreven van (het herstel van) gelijkheid alweer zoveel intellectueel comfortabeler geworden.

Nog niet zo lang geleden was het dan ook een axioma dat jongentjes en meisjes "van nature" precies dezelfde aanleg en interesse zouden hebben. Enkel onze conditionerende maatschappij (zo vernamen we), met haar precieze patriarchaal-kapitalistische verwachtingen, creëerde bepaalde patronen van beloning en straf, en op het einde kreeg je volwassen mannen die gingen werken en volwassen vrouwen die aan de haard voor de kindjes zorgden. Mensen brachten de bijhorende pedagogiek vervolgens dapper in de praktijk: ze deden hun uiterste best om zonen en dochters op precies dezelfde manier en vanuit precies dezelfde verwachtingen op te voeden. En toen ze moesten opbiechten dat ondanks al hun pogingen hun dochters met poppen speelden en hun zonen met soldaatjes...

Toen was de theorie niet weerlegd, maar hadden de ouders niet hard genoeg hun best gedaan!

Daar kan je natuurlijk meewarig over doen, maar in feite doen we allemaal hetzelfde. Je kan nu eenmaal om het even welk experiment bedenken dat mislukt en dus zogezegd een eerbiedwaardige theorie weerlegt - terwijl al wat er gebeurd is misschien wel was dat je slecht gemeten hebt. Dus het is heel normaal dat je niet zomaar om het even welk concept afvoert bij de eerste de beste tegenslag. De "mannen scheiden zich van de jongens", om bewust de seksistische uitdrukking te gebruiken, bij de vraag hoe lang je dat volhouden, uimm: volhoudt. Niet te kort, maar ook niet te lang.

De berichten en bijhorende overpeinzingen deden me terugdenken aan oude discussies uit de tijd van "usenet". De gesprekspartner, heb ik altijd aangevoeld, was een zeer oprecht man, en ver, zeer ver verwijderd van al wat "dom links" was... Maar hij was (is, neem ik aan) een Stalinist. Echt waar! Dus hij had een axioma dat iedereen gelijk was, en hij had een axioma dat radicale collectivizering het juiste antwoord was op alle economische problemen. Alle productie zou in handen zijn van die collectiviteit, en iedereen zou opgewekt en enthousiast bijdragen aan die productie, terwijl de verdeling en de consumptie zouden bepaald worden door de collectiviteit, "naar ieders behoeften".

En als je er op wees dat dat in tegenspraak met "menselijke natuur" was, dan was dat zeer beslist niet waar. Indien iets, om het even wat, in tegenspraak was met de centrale assumpties van gelijkheid en herverdeling, dan zat het probleem niet in de centrale assumpties, maar wel in het onderwerp dat de problemen veroorzaakte. Dus was er helemaal geen "menselijke natuur" waar de collectivizering kon op stuklopen. En de vele kleine Sovjet-tuintjes die op een fractie van de beschikbare grond aanzienlijke percentages van de Sovjet-oogst vertegenwoordigden: dat waren geen bewijzen van hoe mensen toch liever (en beter) voor zichzelf produceerden, maar restanten van het kleinburgerlijk vals bewustzijn, of zoiets.

We hebben werkelijk naar de maatstaven van het internet geavanceerde discussies gevoerd. Over dieren die wel of geen "moederinstinct" hadden - want als ze het hebben willen ze natuurlijk weer voor "zichzelf", dat wil zeggen, voor hun Darwiniaanse erfenis produceren. Dus ook moederinstinct was een patriarchaal-kapitalistische conditionering. En toen het zover kwam dat mijn voorbeelden van zeer diverse diersoorten suggereerden dat die zeer specifieke instincten hadden, netjes aangepast aan hun omgeving - terwijl er bij (onder andere) de schapen toch weinig kapitalistische conditionering kon zijn - toen is hij niet beginnen "loeien en schelden". Ik voelde gewoon een zekere, laten we zeggen, verwondering, een zekere invraagstelling, een soort besef dat de axiomatische redenering nog donkere hoeken vertoonde.

Maar gelijk zal hij me niet gegeven hebben. Misschien denk je dat het iets vermakelijks heeft, de manier waarop een onaantastbaar axioma kan leiden tot contradicties met waarneembare feiten, en nog altijd overleeft. Maar zou dit geen geval van "hij die zonder zonde is uite de eerste lachbui"? Zouden we niet allemaal lid zijn van één of andere kliek, Eurabiërs, klimaatalarmisten, of andere "als uit de feiten blijkt dat de overheid mag optreden, dan is er een probleem met de feiten" clubs?

Natuurlijk moeten we onze favoriete hypothesen niet zomaar opgeven. We moeten dat zeker niet als ze ons goede diensten bewijzen, en de zogenaamde weerleggingen nog beverig in hun schoenen staan. Maar er komt een moment waarop de tijd voor het afscheid van onze geliefkoosde vooroordelen is aangebroken. Je weet wel, dat moment waarop de mannen gescheiden worden van de jongens, om bewust die seksistische uitdrukking te gebruiken.

Een "vrijwillige bijdrage"?

Tijdens een nachtelijke escapade (naar mijn normen, hé) vroeg iemand zich af of we niet gewoon moeten proberen aan "alle Belgen" vragen of ze een "vrijwillige bijdrage" willen leveren, en dat al die centen van al die Belgen samen toch wel iets moeten gaan voorstellen? Als wij nu eens "allemaal" een pak overheidsobligaties kopen en die plechtig verbranden, zou dat de staatsschuld niet aanzienlijk doen dalen?

Mijn punt is niet dat het antwoord "neen" is - wie weet waar we met een beetje creativiteit zouden komen? Mijn punt is wel dat je een heel klein beetje basiskennis nodig hebt, een heel klein beetje vermogen om wat assumpties te maken en een heel klein beetje gezond verstand, om je inzicht op eigen kracht met sprongen vooruit te helpen.

Bijvoorbeeld, iedereen weet (als hij het wil weten: bijvoorbeeld door het op te zoeken op het internet) dat er een 10,000,000 Belgen zijn. En iedereen weet, of kan weten, dat de Belgische staatsschuld op het moment van schrijven ongeveer 350 miljard euro (en stijgend) bedraagt.

Wel, zeg dat van die 10 miljoen Belgen de helft een job heeft. Zeg dat daarvan (5 miljoen dus) een deel voldoende werkzekerheid heeft (of denkt te hebben) plus al voldoende bij elkaar gespaard om zich te veroorloven aan dat idee mee te werken.

Wel, je hebt 3,500,000 Belgen nodig die allemaal bereid zijn om 1000 (duizend) euro zomaar in rook te laten opgaan om... 1% (één - per - cent!) van de staatsschuld te doen verdwijnen...

See?

Misschien zijn er een pak die wat meer op tafel willen leggen, maar er zijn er ook een pak die helemaal niet willen meedoen. Ik betwijfel of je 3.5 mio Belgen zal vinden die inderdaad al genoeg gespaard hebben om voor het geliefde vaderland inderdaad een flinke hap spaargeld op te offeren. Enzovoort. Maar nogmaals, het belangrijkste is: je kan in feite best zelf over dat soort dingen nadenken en dit soort conclusies trekken. Geen enkele van mijn premissen (zoveel Belgen, zoveel staatsschuld) is geheim, geen enkele veronderstelling (1000 euro, 3.5 mio deelnemers) is absurd of zo esotherisch dat je niet zelf een beetje met scenario's kan spelen.

En mocht je met een dergelijk beetje basis nog enkele ideeën voelen opkomen: ik zou zeggen, zet het op het internet en good luck to us all.

Robert Vandewalle

De barre winterdagen, in combinatie met een trigger die ik alweer vergeten ben, brachten ineens een "evenement" in mijn herinnering, dat de bank waar ik werk had georganiseerd. Niemand minder dan Olympisch kampioen judo Robert Vandewalle gaf in een etablissement in een verre uithoek van de besneeuwde Ardennen een workshop over het streven naar uitmuntendheid, iets dergelijks. In ieder geval over hoe het behalen van een Olympische gouden medaille veel te maken had met het overwinnen van tegenslagen en Spartaanse omstandigheden. En dus trokken wij in een maand januari naar de besneeuwde Ardennen alwaar de workshop voor twee dagen en één nacht tegenslagen en Spartaanse omstandigheden nabootste.

Ikzelf was er absoluut niet mee opgezet. Ik ben een gediplomeerde kamergeleerde en als ik eerlijk ben, ben ik er nog trots op ook. Het hielp ook niet dat een collega (1) de weken en dagen ervoor doorbracht door het aanstormende evenement geregeld "Operatie Stalingrad" te noemen. Toen al riep die naam één en ander aan emoties bij me op, en sommige mensen weten hoe ze diep moeten steken...

Ik heb daar een hele tijd rondgelopen met het idee dat al mijn vooroordelen weer eens gingen bevestigd worden: een gevoel dat wij, mensen die altijd alles beter weten, sterk vertrouwd is. Het werd dan ook een heel ander gevoel toen die vooroordelen nogal plotseling in hun tegendeel omsloegen, en "nonkel Robert" (zoals hij zichzelf noemde, toen hij het over een heel andere levensles had, namelijk over hoe de Olympische kampioen van de vorige keer - hijzelf - er de volgende keer in de eerste ronde uit lag) me wel degelijk een heel groot licht deed opgaan.

De oefening bestond er in dat we in een besneeuwde vlakte tussen twee bomen een touw gespannen zagen, ik denk op iets van ooghoogte. In ieder geval erg hoog, als je weet dat we met twee planken als enige hulpmiddel allemaal (zeg: 15 man?) van de ene kant naar de andere kant van dat touw moesten, en wel door over dat touw te gaan, en zonder dat touw aan te raken.

Elke keer dat één lid van het team het touw aanraakte moest heel de ploeg tien keer pompen.

En dat viel tegen. Er is daar genoeg gepompt, die dag, om de Titanic drijvend te houden. Zo herinner ik me dat ikzelf, niet gehinderd door ook maar het geringste inzicht in dat soort opdrachten, ook maar eens een voorstel lanceerde, daarbij met een breed armgebaar van voor naar achter een aanwijzing probeer te geven en... Oeps? Wat was precies dat weinig weerstand biedend voorwerp dat ik daar leek te voelen?

Wel: het touw, natuurlijk.

Dat was de enige keer dat ik er ooit in geslaagd ben zoveel collega's zo flink in actie te krijgen.

Hoe dan ook, voor ons was het een hopeloos geval, en na enige tijd begonnen de frustraties, ook bij mij, serieus hoog op te lopen, en niet iedereen bleef veel moeite doen om dat verborgen te houden...

Alwaarna "nonkel Robert" zich grimmig naar het midden van de niet minder grimmige groep werkte, enkele schampere (zéér schampere) opmerkingen lanceerde over onze boze gezichten, en twee vraagjes stelde.

Hoeveel keer hebben jullie in totaal dat touw geraakt? (zeg: duizend keer)
Hoeveel keer is dat gebeurd terwijl je niet eens aan het proberen was de oefening op te lossen?

Het antwoord was (natuurlijk) erg veel keer. En dat was waar ik toch wel even op mijn neus stond te kijken. Ja, de frustratie was erg hoog opgelopen, en het was allemaal de schuld van die Vandewalle met zijn dwaze oefeningen - tot hij zich luidop afvroeg hoe vaak we dat touw hadden geraakt terwijl we niet eens aan het proberen waren de oefening op te lossen. Zoals ikzelf met mijn breed armgebaar waarvoor ik heus niet in de buurt van het touw had moeten staan. Of waarbij het volgens de spelregels toegelaten was mijn ogen wel te gebruiken.

Misschien was een deel van die frustraties wel... onze eigen schuld?

Dat is nooit een gemakkelijke conclusie om te trekken, maar toen is het nonkel Robert toch goed gelukt...

De hele ploeg is dat weekend met spierpijn en stramheid naar huis gegaan, alsof we net aan de Olympische spelen hadden deelgenomen. Hetgeen mij in de volgende week de opmerking ontlokte, natuurlijk flink luid zodat alle collega's het goed konden horen: "als ik die Vandewalle ooit nog eens terugzie, ik leg hem in een knoop." Dat was natuurlijk des te grappiger als je weet dat "nonkel Robert" gemakkelijk drie keer forser en zwaarder is dan ikzelf. Laat staan als je weet wat voor een groot judoka er aan mij is verloren gegaan (2). En het werd zo mogelijk nog grappiger toen, oh toeval, de volgende dag een evaluatiegesprek plaatsvond tussen ons management en de organisator van het evenement: zodat de volgende dag Robert Vandewalle voor onze neus stond.

Natuurlijk was er een collega - ik zal maar geen hints geven over welke collega het weer eens was - die het nodig vond mij naar voor te duwen met de woorden "OK, Koen, je ging hem in een knoop leggen, hij staat daar, ga je gang."

Alsof hij niet zeer goed wist dat ik veel te sportief ben om dat soort dreigementen ook nog uit te voeren.

---------------------------------------
(1) dezelfde collega, of wat had je gedacht, uit de post:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/een-uiterst-gemene-streek.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/04/ippon.html

Schuldencrisis: de geschiedenis herhaalt zich?

Mensen wat krijg ik een déjà vu gevoel bij het lezen in The Elusive Quest for Growth (2001) van William Easterly. Doorheen het eerste deel beschrijft hij een groep staten die - om de beste redenen van de wereld: denk ook terug aan Mathot (1) - in een toestand van almaar groeiende schulden terecht komen. Eerst zie je de optimistische ideeën over de groei die de schulden zal wegwerken. Dat is in feite helemaal niet naief, dat is zelfs integendeel simpele wiskunde, maar dan moet die groei er wel eerst nog zijn (2). En een beleid voeren dat mikt op groei is nog iets heel anders dan protserige verklaringen dat de schulden wel "vanzelf" zullen verdwijnen...

Hoe dan ook, het punt kwam waarop de beleggers het zaakje niet langer vertrouwden, en de groep staten door internationale instanties als het IMF en ook wel door veel rijkere collega-staten moesten ondersteund worden. Je zag een beweging van financiering door private beleggers naar financiering door publieke instanties, dus met belastinggelden betaald. En bovendien zag je een beweging van financiering aan marktrente (wat niet anders kan wanneer je moet beroep doen op beleggers die het uit vrije wil met hun eigen spaarcenten doen) naar financiering aan gesubsidiërde, artificiëel goedkope rentes.

En tenslotte zag je dat er in ruil voor die financiering en die subsidies allerlei vereisten inzake politieke hervorming werden opgelegd. Private beleggers kunnen nu eenmaal niet anders dan (in eerste instantie) hogere rendementen eisen, als ze zien dat het geld niet wordt gebruikt om te investeren in de toekomst, maar wel om de levensstandaard van de heersende klasse te financieren. Pas in een tweede instantie, als ze overgaan tot beleggersstaking, komt de publieke "hulp" op gang, en publieke instanties kunnen wel toelaten dat de condities "lager dan de markt" liggen - maar dan zullen ze een beter gebruik van het geld eisen.

Helaas, eisen door politiekers, omgezet in beloftes door andere politiekers, zijn nu eenmaal niet het papier waard waarop ze gedrukt staan. De "condities" werden niet vervuld, de schulden bleven oplopen...

... en als je stilaan begint te vermoeden dat het niet over de Europese schuldcrisis gaat, dan heb je gelijk. Easterly heeft het over de beroemde schuldencrisis van de jaren tachtig, die begon toen Mexico aankondigde niet te zullen terugbetalen.

Maar welk déjà vu, dus, inclusief de chronologie, in vergelijking met de huidige Europese schuldencrisis! (Oh, ik was nog de artificiële wisselkoers vergeten, die maakt dat de lokale elite een gevoel van welvaart overhoudt aan de mogelijkheid om goedkoop te importeren.) Natuurlijk zijn we nog niet op het punt waarop Europese staten werkelijk in gebreke blijven. Maar toch zijn alle andere stadia intussen wel doorlopen.

Dat wil niet zeggen dat de geschiedenis zich moet herhalen - tenzij, misschien, je één of andere variant van Marxiaans historisch determinisme aanhangt. Maar stilaan, denk ik, moeten de mensen die nogal vlug tevreden waren omdat "de staten hun werk aan het doen zijn" toch eens onder ogen zien dat diezelfde staten intussen wel heel sterk zijn beginnen lijken op Mexico in 1980. Ik hoop werkelijk dat dat scenario zich niet zal herhalen; dat de staatsinterventie vanaf 2007 achteraf bezien een schoolvoorbeeld van het belang van overheden zal zijn. Dat zal wel niet lukken als we blijven vertrekken van een idee dat er helemaal niets mis kan gaan, zeker?

--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/01/vanzelf-verdwijnende-schulden.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/09/griekenland-weer-op-de-voorpagina.html

En toen... werd het stil...

Mogelijk kreeg je bij de eerste posts over "de Slag om Stalingrad" het gevoel dat er zich een verhaal ontwikkelde dat in crescendo, door almaar nieuwe hoogtepunten van gewelddadigheid, op een exploderende climax afstormde. In dat geval begon je waarschijnlijk vanaf "de omsingeling" te vermoeden dat het desondanks anders zou aflopen. Als het verhaal zelf al één grote, daverende explosie is, hoe zou de ontknoping dan ook nog een explosie kunnen zijn?

Het einde van de Slag om Stalingrad nam niet de vorm aan van een explosie, maar van een uitdoven. De ring rond de Duitse soldaten werd almaar nauwer, tot ze helemaal de stad werden ingedreven, en daar opeengepakt in riolen en kelders het einde lagen af te wachten. En nog vochten de gevechtstroepen voort, en nog realiseerden ze mirakels van organisatie en discipline, maar op een bepaald moment was de koek echt op.

Het Rode Leger zette de wijken van de stad sectie per sectie af en nam ze huis per huis in, niet erg verschillend van de manier waarop de Duitsers zelf, nog maar enkele maanden daarvoor, zelf vorderingen maakten. Maar op de duur konden de Duitse soldaten zelfs in gebouwen waarin de hoofdkwartieren zaten buiten de Russische tanks en jeeps gewoon door de straten zien rijden. En de kogels waren op, en het eten was op, tot de laatste knook van een paard en nog een paar kameraden er bij, en de wil om de ongelofelijke lijdensweg nog verder te zetten was ook op.

En dus verschenen witte vlaggen uit ramen van gebouwen, waarin een geïsoleerde commandant nog driftig probeerde te bevelen "er wordt verder verdedigd!", maar straat per straat vielen de wapens stil. Toen, op een dag helemaal aan het eind van januari 1943, wandelde een Russische luitenant een gebouw in waar hij na wat conversatie met Duitse opperofficieren Generaal Paulus zelf aantrof... Gevolgd door de scène van de Duitse opperbevelhebber die zich overgaf, en officiëel was de slag voorbij. In werkelijkheid vocht een grote geïsoleerde groep in het noorden nog enkele dagen in februari door, maar de erbarmelijke toestand ("superlatieven schieten tekort") maakte dat het niet langer duurde dan dat.

En toen...

...in die stad waar zich een bombardement had afgespeeld "om Dresden 1945 in de schaduw te stellen", waar maandenlang "het geluid van de explosies als een mes je oren binnendrong"; waar "de ontploffingen zich zo met elkaar vermengden dat je nog enkel één grote langgerekte explosie kon horen"; waar de vlammen zo naar de hemel oploeiden dat die vijftig kilometer verder rood kleurde... in die stad die al die tijd praktisch dagelijks wereldwijd de krantenkoppen had gehaald; waar al die tijd elke centimeter grond was bevochten, "niet alleen op de grond, maar ook boven de grond en onder de grond", waar gedurende maanden van temperaturen van tientallen graden onder nul geen sneeuwvlok ooit de flanken van de Mamaev Kurgan bedekte...

... werd het stil.

Wat een eigenaardige sensatie moet dàt geweest zijn...?

Er zit achteraf bekeken een zekere poëzie in het feit dat de stad intussen alweer van naam is veranderd. Dat was waar deze serie mee begonnen was: zou jij op een blinde kaart weten waar Volgograd ligt? Of als ik had gevraagd een stadje, om het even waar ter wereld, van een miljoen inwoners op te noemen - daarvan zijn er zelf een miljoen - zou jij gedacht hebben dat er nog een verhaal bij hoorde, indien het kaartje met de naam "Volgograd" uit de bus was gekomen? Die vergetelheid past als een handschoen op het einde van "één van de hoogtepunten, zoniet hèt hoogtepunt, van heel de Tweede Wereldoorlog". De Slag om Stalingrad... Van bij het begin één razende oerknal, die vanaf een bepaald moment, héél laat in de chronologie, geleidelijk begon uit te doven, en op het einde zo grondig wegstierf, dat je de huidige naam van de plaats uitspreekt, maar er niet meer de geringste echo van opvangt.

Vanzelf Verdwijnende Schulden

In deze tijden van "Europese Schuldencrisis" zie ik geregeld de uitspraak van de PS'er Guy Mathot terug in herinnering komen: "de staatschuld is er vanzelf gekomen, en zal vanzelf weer verdwijnen". Onder "Homerische golven van gelach", welteverstaan: en wel hoongelach. Alleen al het beeld van een PS'er die pretendeert met een serieus gezicht over serieuze onderwerpen serieuze dingen te zeggen: hahahahaha!

Niet dat ik PS'ers wil gaan verdedigen, maar het is interessant om de spreekwoordelijke kern van waarheid die er in zit op te sporen. En om dat te doen hebben we weer eens een oude getrouwe van dit blog nodig: samengestelde interest (1). We weten (hoop ik vurig) dat een hoeveelheid die aan een (gemiddeld) constante groeivoet toeneemt om de zoveel tijd verdubbelt. Om één of andere mij onbekende reden is het zo dat er voor dat "om de zoveel tijd" bij normaal-lage groeivoeten een leuk ezelsbruggetje bestaat. Je neemt het getal 70; je deelt het door de groeivoet en... het resultaat is (ongeveer) het aantal periodes nodig om te verdubbelen!

Bijvoorbeeld, laat spaargeld renderen en kapitaliseren aan 10% per jaar, en het duurt 7 jaar voor het verdubbeld is. Laat het 1% zijn, en het duurt 70 jaar voor het verdubbeld is. Laat een bevolking groeien aan ruwweg 2.70% per jaar, en het duurt een 25 jaar ("ongeveer één generatie") voor ze verdubbelt (en na amper een eeuw zijn ze met zestien keer zoveel als in het begin en als er hongersnood uitbreekt is het "de schuld van het kapitalisme").

Wel, beschouw dan een economie met een inkomen ("Bruto Nationaal Product") van 100, en een staatsschuld die even hoog is als dat BNP: 100. Om simpel te beginnen houden we de staatschuld constant. Wel, dan volstaat het dat de economie groeit aan één percent per jaar - bepaald niet ambitieus - en na 70 jaar is de schuld maar de helft van het BNP. Of het volstaat dat de economie groeit aan 2% per jaar (nauwelijks indrukwekkend, maar wel typisch voor rijpe, post-industriële samenlevingen waarin geen revolutionair nieuwe energiebronnen, materialen en dergelijke worden ingezet) en na 35 jaar is de schuld maar de helft van het inkomen. En na 70 jaar is het zelfs maar een kwart van het BNP en na een dikke eeuw zelfs maar een achtste: nog even en je kan beginnen overwegen om het in één keer af te betalen.

De schuld zou evenwel ook kunnen groeien. Maar dan volstaat het dat de groei toeneemt met een bepaald percentage bovenop de groei, en de berekening blijft dezelfde. Dus bij een schuld die jaarlijks met één percent groeit volstaat het dat de economie groeit aan 3% per jaar, en binnen een dikke eeuw is je schuld nog maar een achtste van wat het vandaag was; in termen van je inkomen.

Enzovoort. Aangezien "schuld in termen van je inkomen" precies is wat je wil weten als het gaat over de vraag hoe je dat ooit gaat terugbetalen hebben we net de kern van waarheid gevonden in de woorden van Mathot. De vraag is natuurlijk in welke mate hij zijn eigen gedachtengang ook heeft afgemaakt. Ik kan me bijvoorbeeld inbeelden dat hij als goede socialist - zonder dat ik daar ooit schamper over zou doen; zolang ze maar een beetje consequent zijn - kan inschatten dat de schuld bijna moet groeien met een bepaald percentage: solidariteit, herverdeling... je kent dat.

Dus neem aan dat hij daar een percentage heeft opgeplakt. Zeg dat de schuld in zijn wereldbeeld wel zal "moeten" groeien met 2% per jaar. Dan kunnen we ons afvragen: in hoeveel jaar moet de schuld ook "vanzelf" weer verdwenen zijn? Bijvoorbeeld, als de schuld binnen jouw beleid op een dikke eeuw tijd moet verdwenen zijn - en "verdwenen" definiëren we als "gereduceerd tot 1/8 van zijn huidige niveau, uitgedrukt in percent van het nationaal inkomen" - terwijl de schulden in absolute cijfers gemiddeld zullen groeien met 2% per jaar: dan moet de economie bovenop de 2% om de schuld constant te houden ook nog eens groeien met een extra 2% om voor die reductie te zorgen. Zijnde 4% per jaar.

Wat me dus vooral zou benieuwen is welke maatregelen Mathot, onze goede socialist, heeft overwogen om voor de volgende 100 jaar een volgehouden gemiddelde groei van 4% te kunnen begroten.

-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten.html

"En veel geluk voor 't nieuwe jaar"...

Als kind was ik helemaal niet opgezet met het verschijnsel "nieuwjaarsbrieven". Het behoort tot mijn kleuter herinneringen; ik heb er een paar van toen ik drie was en het zou me niets verbazen als dit er één van was: ondanks alle aanporren en dreigementen weigerde Koen koppig zijn versje op te zeggen. De ouders keken afkeurend, de tantes en nonkels en grootouders keken afkeurend, de andere kindjes keken afkeurend en na de Kerstvakantie werd ik nog eens voor heel de klas te kijk gezet omdat de wandaad luid verkondigd werd, gevolgd door een geschokt "oh".

Kortom, een voorproefje van wat me de rest van mijn leven te wachten stond.

Maar het moet gezegd dat het zeer schattig kan zijn als het gebeurt door kindjes die het wel fijn vinden. Kleuter Sarah heeft enkele nichtjes die dat fantastisch doen, en zelf is ze, duidelijk geholpen door het goede voorbeeld, er ook niet slecht in, integendeel. Ze heeft nog altijd (1) de gewoonte om soms haar stem heel diep te laten zakken als ze iets zegt; meestal als ze geen tegenspraak verwacht, of anderszins vindt dat ze met "stating the obvious" bezig is. Welnu, dit jaar eindigt haar brief op

"Ik beloof je flink mijn best te doen
en dat is niet makkelijk voor zo'n grote kapoen
zo, nu ben ik klaar,
en veel geluk voor 't nieuwe jaar"

Je had dat stemmetje moeten horen diep gaan, daar bij die tweede regel...

Kleuter Thomas kan maar met de grootste moeite zijn vier regeltjes opzeggen, hij is weer helemaal zijn vader. Maar ik probeer die atmosfeer van algemene afkeuring wel te vermijden, en dat alleen al helpt (hint, hint...?).

En veel geluk voor 't nieuwe jaar, dat wens ik natuurlijk ook alle lezers, en heel de rest van het leven op Aarde.

-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/06/baby-thomas-is-n-jaar-oud.html