In deze tijden van "Europese Schuldencrisis" zie ik geregeld de uitspraak van de PS'er Guy Mathot terug in herinnering komen: "de staatschuld is er vanzelf gekomen, en zal vanzelf weer verdwijnen". Onder "Homerische golven van gelach", welteverstaan: en wel hoongelach. Alleen al het beeld van een PS'er die pretendeert met een serieus gezicht over serieuze onderwerpen serieuze dingen te zeggen: hahahahaha!
Niet dat ik PS'ers wil gaan verdedigen, maar het is interessant om de spreekwoordelijke kern van waarheid die er in zit op te sporen. En om dat te doen hebben we weer eens een oude getrouwe van dit blog nodig: samengestelde interest (1). We weten (hoop ik vurig) dat een hoeveelheid die aan een (gemiddeld) constante groeivoet toeneemt om de zoveel tijd verdubbelt. Om één of andere mij onbekende reden is het zo dat er voor dat "om de zoveel tijd" bij normaal-lage groeivoeten een leuk ezelsbruggetje bestaat. Je neemt het getal 70; je deelt het door de groeivoet en... het resultaat is (ongeveer) het aantal periodes nodig om te verdubbelen!
Bijvoorbeeld, laat spaargeld renderen en kapitaliseren aan 10% per jaar, en het duurt 7 jaar voor het verdubbeld is. Laat het 1% zijn, en het duurt 70 jaar voor het verdubbeld is. Laat een bevolking groeien aan ruwweg 2.70% per jaar, en het duurt een 25 jaar ("ongeveer één generatie") voor ze verdubbelt (en na amper een eeuw zijn ze met zestien keer zoveel als in het begin en als er hongersnood uitbreekt is het "de schuld van het kapitalisme").
Wel, beschouw dan een economie met een inkomen ("Bruto Nationaal Product") van 100, en een staatsschuld die even hoog is als dat BNP: 100. Om simpel te beginnen houden we de staatschuld constant. Wel, dan volstaat het dat de economie groeit aan één percent per jaar - bepaald niet ambitieus - en na 70 jaar is de schuld maar de helft van het BNP. Of het volstaat dat de economie groeit aan 2% per jaar (nauwelijks indrukwekkend, maar wel typisch voor rijpe, post-industriële samenlevingen waarin geen revolutionair nieuwe energiebronnen, materialen en dergelijke worden ingezet) en na 35 jaar is de schuld maar de helft van het inkomen. En na 70 jaar is het zelfs maar een kwart van het BNP en na een dikke eeuw zelfs maar een achtste: nog even en je kan beginnen overwegen om het in één keer af te betalen.
De schuld zou evenwel ook kunnen groeien. Maar dan volstaat het dat de groei toeneemt met een bepaald percentage bovenop de groei, en de berekening blijft dezelfde. Dus bij een schuld die jaarlijks met één percent groeit volstaat het dat de economie groeit aan 3% per jaar, en binnen een dikke eeuw is je schuld nog maar een achtste van wat het vandaag was; in termen van je inkomen.
Enzovoort. Aangezien "schuld in termen van je inkomen" precies is wat je wil weten als het gaat over de vraag hoe je dat ooit gaat terugbetalen hebben we net de kern van waarheid gevonden in de woorden van Mathot. De vraag is natuurlijk in welke mate hij zijn eigen gedachtengang ook heeft afgemaakt. Ik kan me bijvoorbeeld inbeelden dat hij als goede socialist - zonder dat ik daar ooit schamper over zou doen; zolang ze maar een beetje consequent zijn - kan inschatten dat de schuld bijna moet groeien met een bepaald percentage: solidariteit, herverdeling... je kent dat.
Dus neem aan dat hij daar een percentage heeft opgeplakt. Zeg dat de schuld in zijn wereldbeeld wel zal "moeten" groeien met 2% per jaar. Dan kunnen we ons afvragen: in hoeveel jaar moet de schuld ook "vanzelf" weer verdwenen zijn? Bijvoorbeeld, als de schuld binnen jouw beleid op een dikke eeuw tijd moet verdwenen zijn - en "verdwenen" definiëren we als "gereduceerd tot 1/8 van zijn huidige niveau, uitgedrukt in percent van het nationaal inkomen" - terwijl de schulden in absolute cijfers gemiddeld zullen groeien met 2% per jaar: dan moet de economie bovenop de 2% om de schuld constant te houden ook nog eens groeien met een extra 2% om voor die reductie te zorgen. Zijnde 4% per jaar.
Wat me dus vooral zou benieuwen is welke maatregelen Mathot, onze goede socialist, heeft overwogen om voor de volgende 100 jaar een volgehouden gemiddelde groei van 4% te kunnen begroten.
-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten