vrijdag 30 november 2007

Tussen plundering, noeste arbeid, en de lotto winnen

Lezer Tonny neemt bij mijn post van gisteren (1) de positie van "luciede links" in: ongelijkheid kan wel degelijk erg belangrijk zijn. Stel dat je de lotto wint - kan je heus zonder enig gevolg je familie erg ongelijk behandelen?

Ik laat mijn antwoord (de krekel en de mier) maar aan het commentaar bij die post, samen met de vraag of de lotto wel een goede metafoor is voor de oorzaak van ongelijkheid, of hoe we er mee om moeten gaan. We kunnen immers zoveel metaforen naar elkaars hoofd slingeren als we willen: daarmee illustreren we alleen maar het filosofisch punt van die post. Die metaforen halen maar een deel van het verhaal naar boven, verklaren dat deel tot "de relevante feiten" en maken er zo een zwart-wit voorgestelde discussie van. Jaja, indien de welvaart in de wereld een kwestie was van "de lotto winnen", dan zou ongelijkheid een groot probleem zijn. En indien... krekel... mier... enzovoort.

Maar haha! Tegelijk was dat nu ook precies wat ik bedoelde met dat verschil tussen een antwoord aan "dom links" (game, set and match), en aan "luciede links". Uit de formulering van zopas volgt: "in de mate dat ongelijkheid een gevolg is van (het economisch equivalent van) de lotto winnen, is ongelijkheid een probleem". Deuce.

Zo roept de discussie nieuwe en interessante en belangrijke vragen op. In welke mate is ongelijkheid een gevolg van "de lotto winnen"? Nu ging dit blog al eerder over alternatieve causaliteiten van de welvaart in de wereld. Westerlingen zijn veel rijker dan de rest omdat ze de welvaart van de rest hebben afgepakt - of nee, het is omdat Westerlingen intelligenter zijn dan de anderen (2). Zelf hang ik natuurlijk de neoliberale theorie aan: economische productiviteit! Westerlingen hebben meer, want Westerlingen maken meer! Het Westen heeft auto's en computers en geneeskunde en wegen: niet omdat het Westen die heeft afgepakt waar ze nu niet zijn (zoals in Afrika) maar omdat het Westen al die dingen maakt. Elke dag opnieuw! En dààrop is natuurlijk mijn verhaal van de krekel en de mier van toepassing.

Maar ammehoela! We missen misschien een factor! Zou er niet een component "geluk" inzitten; "het Westen heeft de lotto gewonnen"? Dat is één van de conclusies die je kan trekken uit één van de interessantste boeken die ik ooit heb gelezen, Guns Germs and Steel van Jared Diamond. OK, het Westen maakt meer (zegt die), maar de reden daarvan ligt veel verder in het verleden dan een simpel economisme kan vertellen. Eurazië is een veel groter continent dan de andere continenten van de planeet, EN het ligt uitgestrekt in de oost-westelijke richting (terwijl de andere in noord-zuid richting liggen). Omdat het het grootste continent is, is het normaal dat het de meest diverse planten en dieren bezit, en dus ook dat het een groot aantal bruikbare soorten bezat. En de oost-westelijke oriëntatie maakt dat het gemakkelijk was die planten en dieren over grote oppervlaktes uit te wisselen. Ze kunnen immers over enorme afstanden een soortgelijk klimaat aantreffen, en dus konden ideeën en toepassingen over veel grotere afstanden en tussen veel meer volkeren circuleren.

Even signaleren dat je daarmee in enkele zinnen iets gezegd hebt over enkele hoofdstukken van dat fascinerende boek, en dat de rest van hetzelfde kaliber is. Hoe dan ook, het gevolg daarvan was dat Eurazië een voorsprong had bij het opstarten van beschavingen. Die begonnen dan ook inderdaad éérst in Sumer, Mesopotamië. En zesduizend jaar later is het één van de afstammelingen van die beschavingen, het Westen, dat de hele wereld voorgaat in het produceren van welvaart. Maar dat is niet omdat ze slimmer zijn, of omdat ze harder werken dan de rest, en ook hoefden ze er niet voor te plunderen. Integendeel, ze konden plunderen, en hun werk was productiever, omdat ze vanuit een gunstige positie vertrokken. Zo kan de blanke Europeeër (en daar horen zijn Amerikaanse afstammelingen ook bij) meewarig op de rest van de wereld neerkijken, maar de vraag is toch een beetje of hij zich niet gedraagt als de winnaar van een avondje casino, die zichzelf erg slim vindt. Of de zelfgenoegzame erfgenaam die druk bezig is het familiepatrimonium te verkwanselen.

Stilaan krijgen we een beeld van een meervoudige causaliteit. Elk van de bijhorende verhalen roept zijn eigen "relevante feiten" op, en staat met open mond van verbazing te kijken wanneer de aanhangers van andere theorieën bij zoveel bewijsmateriaal niet meteen overstag gaan. En juist dat is wat maakt dat we (in de ogen van Thomas Kuhn) niet te maken hebben met een "wetenschap", maar met ruzies tussen een veelheid aan scholen. Om een volwassen wetenschap te worden moeten de aanhangers van al die scholen nog een gemeenschappelijke grond vinden, waarover iedereen het eens is. Iets als "de Aarde ziet er wel plat uit, maar het kader waarbinnen die waarneming past is zus en zo". Zo raakt uiteindelijk iedereen het eens dat de Aarde rond is, en nu kan de wetenschap pas goed van start gaan. Dat is waar veel natuurwetenschappen wel, en veel sociale wetenschappen niet, in geslaagd zijn.

Maar daarom hoeven sociale wetenschappen niet onbelangrijk te zijn. Ook de huidige natuurwetenschappen zijn ooit door periodes gegaan waarin ze bestonden uit scholen die onder elkaar debatteerden. De kunst is natuurlijk dat de diverse scholen aan elkaar zinnige dingen meedelen. Als ze moeten beweren dat "de mensen tegen hun zin langer leefden" zullen ze veel minder gehoord worden, dan wanneer ze de vraag inbrengen of "de lotto" niet een belangrijke rol heeft gespeeld in de geschiedenis van de welvaart. En of we daar ook consequenties aan willen verbinden.

-----------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/paradigma.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/dom-links-als-deel-van-het-probleem.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/racisme-misdrijf-opinie-of-theorie.html

Daar wordt aan de deur geklopt...

We komen binnen met ons kroost en mama zwaait met een CD'tje vol Sinterklaasliedjes die ze deze middag heeft gekocht.

"Oh, sinterklaas!" roept peuter Sarah. Sinds enkele dagen komt ze alle dagen van de crèche thuis met een nieuw stuk uit een hele verzameling tekeningen: een Sinterklaas, een Zwartepiet, een stoomboot, en vandaag een schoen en een wortel. Sinterklaas is duidelijk een thema in de crèche.

Terwijl mama aanstalten maakt om de CD op te zetten begint papa alvast een vrolijk deuntje te fluiten: de melodie van daar wordt op de deur geklopt.

Het gezichtje van peuter Sarah fleurt helemaal op. Met een brede lach op haar gezicht loopt ze naar een kast, en ze begint op de deur te kloppen!

Peuter Sarah herkent melodieën (zelfs als ze door papa gefloten worden), ze kan er de bijhorende tekst bij bedenken, ze weet wat die tekst betekent en ze kan hem in de praktijk omzetten.

Ik weet niet of dat normaal is op twee jaar en drie maanden. Ze was juist twee jaar toen ze bijna alle letters kon lezen. Dat was zeker snel, maar we hebben geen verdere vorderingen meer gezien. In veel andere dingen was ze eerder traag, maar voor haar muzikaal gevoel hebben we dan weer goede hoop...

donderdag 29 november 2007

Paradigma

In één van de grote klassieken van de wetenschapsfilosofie - Thomas Kuhn, The Structure of Scientific Revolutions, 1,962 (1,996) - valt mijn oog op een bepaald punt. Een wetenschap die een bepaalde maturiteit verwerft hanteert een "paradigma". Dat is een geheel aan assumpties en overtuigingen die alle deelnemers gemeenschappelijk hebben, en dat helpt onderscheid maken tussen de relevante feiten van het onderwerp, en al de rest.

Om maar een vlug en primitief voorbeeld te noemen, de theorie dat de Aarde rond is wordt weerlegd door buiten in je hof te kijken. Alleen, die waarnemingen worden algemeen als illusie, en dus irrelevant herkend.

Ik dacht er aan omdat ik vandaag in De Standaard lees: "veel Chinezen verdienen veel geld, en toch neemt de ongelijkheid toe". Een volle tien op de schaal van "Huh?"! Hoezo, "en toch"? Kijk, het zit zo:

(a) Tot voor zeer kort waren zo goed als alle Chinezen zeer arm
(b) Veel (en dus: "niet alle") Chinezen verdienen nu veel geld
(c) Ergo, de ongelijkheid neemt toe.

Voel je de nattigheid? Zie je het verschil tussen "en toch" (tegenstelling) en "ergo" (het vloeit er met mathematische precisie uit voert)? Waarom suggereren ze problemen bij iets dat toch heel goed nieuws is? Hadden ze echt verwacht dat in een land van een miljard inwoners, waar pas de eerste generatie bezig is zich uit de armoede te werken, iedereen dat even snel zou doen?

Ik moet ineens terugdenken aan een recente usenetdiscussie. Daar vernamen we dat het kapitalisme in Indië armoede en honger aan het veroorzaken was. Toen wees ik er op dat in Indië de levensverwachting bij geboorte gestegen was van 30 in 1,900 naar 60 in 2,000. En dat kwam niet goed! Levensverwachting was geen goed criterium! Het werd vooral beïnvloed door kindersterfte! En dus moest ik concluderen dat er blijkbaar in Indië ernstige hongersnoden waren veroorzaakt door het kapitalisme, maar dat de levensverwachting er verdubbeld was omdat de Indiërs, terwijl ze liepen te verhongeren, er toch in slaagden de kindersterfte terug te dringen.

En deze! Op het blog van Luc Van Braekel liep er niet zo lang geleden één rond die al gauw zo grijs van ellende zag van al die moeilijke vragen, dat hij er zelfs van maakte dat "de mensen tegen hun zin langer leefden"! (Wie me een beetje kent weet dat zijn ellende toen pas goed begon.) Nog enkele posts later vernamen we ook nog dat die langere levensduur maakte dat ze vaker ziek werden en de kansen op hongersnood stegen. Dat is allemaal nog terug te vinden op het internet! Het kwam duidelijk niet bij hem te vragen welke weldadige oorzaken precies maakten dat de mensen op grote schaal stierven op jeugdige leeftijd, zodat hen hongersnood en ziekte bespaard bleven...

Het mysterie (lezen die mensen dan nooit zelf na wat ze allemaal uitkramen?) wordt een beetje verklaard door Kuhns concept "paradigma". We hebben hier te maken met een (Marxiaanse) "school", in een discipline die zich in een "pré-paradigmatische periode" bevindt. Waar het voor de ene school vanzelf spreekt dat stijgende levensverwachtingen staan voor stijgende welvaart, wil de andere er nog niet eens naar kijken. Kijk jij serieus naar de waarnemingen die je alle dagen laten zien dat de Aarde plat is?

Natuurlijk, als ze moeten beweren dat "de mensen tegen hun zin langer leefden", dan is de discussie beslecht. Maar laten we eerlijk zijn: als je debatten kan winnen tegen dom links (of dom rechts, natuurlijk) is dat niet iets waar je erg trots op moet zijn (1). In gesprek met luciede links (het is opvallend hoeveel mensen je in de bankwereld aantreft die linkse ideeën verdedigen, maar veel "dom links" heb ik er nog niet gezien) gaat de discussie toch wel anders.

Zeker, de neoliberaal in mij is ook al tevreden wanneer je de toegeving kan afdwingen dat ze "eigenlijk" bedoelden dat niet de armoede, maar wel de ongelijkheid toenam. Daar zijn we weer bij het paradigma dat bepaalt wat de relevante feiten zijn! Luciede links is veel te luciede om te ontkennen dat de armoede sterk is teruggedrongen. Maar in hun visie op de wereldproblemen is het probleem van ongelijkheid veel belangrijker. En daar kunnen we ook de "en toch (sic) wordt de ongelijkheid groter" van de krant situeren. Zeker, weet ook de krant, de rijkdom is toegenomen, maar omdat ongelijkheid zo'n dringend probleem is (hun paradigma), is die toenemende rijkdom geen overdeeld succes.

OK, ik vind dat niet, en zij vinden dat wel. En fijn, ik kon in dit debat de vraag stellen waarom velen aan de kant van links dat dan niet van bij het begin zeggen - voelden ze zelf misschien al aan dat de maatschappijkritiek veel sterker zou zijn indien ze konden beweren dat het wel degelijk de armoede was die toenam? Maar we moeten eerlijk zijn. Er is een groot verschil tussen een wedstrijd op de ideeënmarkt waarin de tegenpartij moet zeggen "de mensen leefden tegen hun zin langer" (game, set and match voor het neoliberalisme) of "het woord armoede was misschien niet gelukkig gekozen, ik bedoelde ongelijkheid" (15 - 30 voor K, luciede links mag opslaan).

-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/de-opvallende-parallel-tussen-dom_26.html

woensdag 28 november 2007

Het slechtst geplaatste verkeerslicht van België

Een collega was niet erg onder de indruk van mijn "slechtst geplaatst verkeerslicht van België" (1). De verkeersstroom, zegt hij, stropt even goed op voorbij dat verkeerslicht, dus als je het gewoon zou weghalen zou je nog altijd een opstopping van het Museum van Laken (2) tot het Troozplein zien.

En dat is ook zo. Maar toch: een aanzienlijk aantal dagen per jaar is het vakantieperiode. En in die periodes heb ik al vaak gezien dat het verkeer voorbij dat licht niet opstropt, maar ervoor wel. Kortom, het licht heeft een effect. En nu weet ik niet hoeveel vaten petroleum het verkeer opstookt, maar zeg dat het over een miljoen vaten gaat. Als je dat met één percent kan doen afnemen, dan zorg je ervoor dat er 10,000 vaten petroleum minder verstookt worden. Alle beetjes helpen! 10,000 vaten aan 100 USD is één miljoen dollar! Als we dat al onbelangrijk vinden, waarvoor komen we dan nog uit ons bed?

Maar er is meer. Door het spel van sluipweggetjes, omwegen en experimenten arriveer ik nogal onverwacht op een punt juist voorbij dat slechtst geplaatste verkeerslicht van België. En wat zie ik? Dat punt dat enkele jaren geleden zo vast stond dat ik begonnen ben met het zoeken naar sluipweggetjes, rijdt praktisch alsof het een zondagmorgen was. Ik heb het nu enkele keren opnieuw geprobeerd, en jawel hoor. Aangezien ik 's avonds ook in de andere richting rijd denk ik te zien waar het aan ligt. De tijd dat het licht op groen staat (en in de andere richting op rood) is, denk ik, langer geworden. Dus rijdt het verkeer vlotter de stad binnen... maar dan wel pas vanaf het slechtst geplaatste verkeerslicht van België!

Voor dat verkeerslicht, van praktisch de A12 tot de kerk van Laken (juist bij het slechtst geplaatste verkeerslicht van België) staan we aan te schuiven en vaten petroleum te verstoken alsof er te veel olie, en te weinig CO was. En eenmaal daar voorbij ligt de weg haast open tot aan de kleine ring.

Vandaag stond ik er weer mondjesmaat aan te schuiven. Er passeert me een fietser langs het fietspad aan de rechterkant. Hij heeft niet het licht 150 meter achter mij gekozen om over te steken. Hij kiest ook niet het licht 150 meter verder om over te steken. Hij houdt halt aan het slechtst geplaatste verkeerslicht van België, waar het rode licht geen verkeersstroom in de andere richting in gang zet, omdat er helemaal geen kruispunt is. Hij drukt op de knop en het licht springt op rood. Een minuut lang staan tientallen auto's aan te schuiven, en mee de file te veroorzaken tot bijna aan de A12. Dan springt het weer op groen, en enkele minuten later zit ik praktisch in het centrum van Brussel.

Hoeveel vaten petroleum zou dat geweest zijn, vraag ik me af, alleen om die ene fietser toe te laten niet 150 meter eerder, en ook niet 150 meter verder, maar juist op dat punt over te steken?

-----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/verander-ineens-de-landkaarten.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/02/het-museum-van-laken.html

dinsdag 27 november 2007

De toestand blijft moeilijk

Baby Thomas heeft vandaag iets meer zijn melk (en water) binnen gehouden dan gisteren, maar comfortabel is anders. Bovendien denken we meer en meer dat het een buikgriep zal zijn - mijn vrouw en ik vertonen ook wat symptomen. Erger is dat de peuter er ook van weet. Ons schema voor de vorige nacht:

23.00 uur: met een hoop gedraai en gekronkel krijgen we een fles melk in het Thomasbuikske.
23.30 uur: algemene taptoe
00.30 uur: de peuter schiet recht met een nachtmerrie. Het duurt drie kwartier om de monsters weer weg te jagen.
03.30 uur: de peuter schiet weer wakker met de mededeling: "Tutje! Tutje! Waa' is tutje?" (enzovoort). De crisis is gesust zodra het tutje gevonden is.
05.00 uur: baby Thomas schiet wakker, het manneke heeft honger. Drinkt een halve fles verdunde melk en geeft er de helft van terug. Opkuisen, sussen...
06.30 uur: we waren zonder die stomme wekker heus ook al wakker...

En dat voor een nacht waarvoor ik had voorgesteld vroeg te gaan slapen, kwestie van te recupereren van de vorige nachten.

Zoals gewoonlijk kan mijn boodschap veel beknopter: ik ben te moe om te bloggen. Veel te moe.

maandag 26 november 2007

Onzen Thomas raakt er niet bovenop

Gisteravond, na de "update" bij de vorige post (1) daarover, werd het toch een beetje paniek. Zaterdag had hij duidelijk te weinig melk op. Normaal drinkt hij 5 flessen van 210 ml, en dat is niet slecht voor zo'n prutske van nog geen vijf maanden. Baby Sarah kwam destijds van geen kanten aan dat soort cijfers.

Maar zaterdag ging het van kwaad naar erger: overgeven en/of niet willen, maar alles wel extreem goed gehumeurd. We gaven hem dan ook water aangelengd met mineralen, en toen we het optelden had hij toch 600 ml vocht binnen. Te weinig, maar niets dramatisch.

Gisteren, zondag, ging het nog moeizamer, maar zoals ik al schreef, toen hij een portie water kreeg zoog hij het op als een spons, en dus maakten we ons niet teveel zorgen. Alleen, rond 23.00 uur wilde hij alweer absoluut geen melk. Water, dan maar, en hij slokt het binnen... en...

KLOTS!!!

De hele fles kwam er terug uit. En toen zal ik wat in zak en as, want hij heeft ook wat diarree, en we weten allemaal dat zo'n kleine babietjes wel eens te lijden krijgen van uitdroging. Maar wat kan een mens doen, op zondagavond om 23.00 uur? En laten we wel zijn, als het je tweede is paniekeer je al iets minder vlug dan bij je eerste.

Deze nacht, om 03.30 uur: wheieieieieieieieieiei!!! Ook niks van zijn gewoonte. Een portie water geprobeerd, dan maar, en met een bang hartje afwachten... Burps! Een boerke! En niks overgegeven! 70 milliliter, niets om over naar huis te schrijven, maar enfin, hij heeft het binnen. En deze ochtend om 06.30 nog eens 120 ml verdunde melk. Een spannend moment, maar hij hield het weer binnen.

Het geval voorgelegd aan de crèche, en daar mocht hij naartoe. Alles schijnt heel redelijk verlopen te zijn, en nu pas heeft hij weer een fles van 150 op. Daarvan kwam een flinke gulp terug, maar ik weet zeker dat hij veel meer binnen heeft gehouden dan er terug uitkwam.

Alles bij elkaar is hij nu al vier dagen duidelijk niet in de haak. Hij verliest er geen moment zijn goed humeur bij, maar stilaan begint het wat te knagen. Slaapgebrek, baby ziek, het is allemaal niet zo bevorderlijk voor de gemoedsrust. Gelukkig marcheert peuter Sarah, haar armen vol beertjes, het huis af als haar gewone zonnige zelf. Ze zingt herkenbare sinterklaasliedjes en kan enkele simpele versjes opzeggen. En ze vertelt stukjes van de verhaaltjes die we haar voorlezen bij het slapen verder aan haar knuffels. "Pantertje loopt weg, eh, Boemba". Sommige dingen zijn niet in woorden uit te drukken.

----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/een-lachbaby.html

zondag 25 november 2007

Verander ineens de landkaarten!

Geregeld zie ik met een mengsel van geamuseerdheid en berusting politiekers die hun kostbare tijd wijden aan het probleem van de files. En in het bijzonder denk ik nu aan het probleem dat die files het gebruik van sluipweggetjes stimuleren, zodat brave, onschuldige gemeentes - waarvan de inwoners natuurlijk nooit op het idee zouden komen om sluipweggetjes te gebruiken - met enorme porties verkeer opgezadeld raken.

En de politiekers zouden geen politiekers zijn als ze niet meteen aan oplossingen dachten. Het sluipverkeer, zo redeneren ze, wordt vergemakkelijkt door het gebruik van de GPS in de wagen. Dus, redeneren ze, we passen de informatie aan die de GPS laat zien, zodat iedereen de normale hoofdwegen naar zijn bestemming te zien krijgt, en niet de alternatieve sluipweggetjes, en...

Opgelost!

En ik weet zeker, beste lezer, werkelijk heel erg zeker, dat ze zich, vaagweg, ergens aan de rand van hun bewustzijn annex voorstellingsvermogen, bewust zijn van het feit dat er een kleine vijs aan het bouwwerk van hun staatsmanschap los zit. Ergens, zo durf ik mijn hoofd verwedden, beseffen ze dat mensen die hun GPS gebruiken om alternatieve wegen te vinden, en vaststellen dat dat niet meer lukt niet langer die GPS zullen gebruiken.

Want zie je, beste politiekers, als de bedoeling van die mensen was hun GPS te gebruiken, en de aanleiding daartoe alleen maar één of andere file was, dan zou dat misschien een sterk idee geweest zijn. Maar in werkelijkheid, beste politiekers, is de bedoeling van die mensen de files te vermijden, en is de GPS alleen maar het modernste instrument om dat te doen.

Laat me naar het andere extreem gaan, en een voorbeeld bekijken van het meest primitieve niveau waarop je kan proberen files te vermijden: ikzelf. Gespeend van enig ruimtelijk inzicht, en quasi allergisch voor landkaarten (en natuurlijk hebben mensen zoals ik geen GPS), moet de koenmobiel al serieuze problemen ondervinden voor hij op goed geluk af iets probeert dat ruwweg in de goede richting loopt. Met de gevolgen die je kan raden...

Alleen, die pogingen gebeuren voornamelijk op plaatsen waar je veel komt. Dus nadat je in ruimtesnaam dan maar weer enkele keren door de ellende hebt gebeten probeer je het op dezelfde plaats nog eens opnieuw, en je probeert ergens iets anders... En zou je geloven dat er niet meer dan een paar weken nodig zijn en zelfs een nijlpaard als ikzelf kent een ruim arsenaal aan alternatieven? Puur trial and error!

En dan hebben we het niet eens over die recentere krijgslist, de Landkaart, die andere mensen wel eens durven inzetten. Ja, dank zij nog recentere hoogtepunten van vernuft, het internet, begin zelfs ik die te gebruiken, omdat ik verschillende versies, met verschillende schalen kan printen en meenemen. En ik zweer je dat ik op die manier uitgerust nog maar heel zelden verkeerd rijd. Zelfs niet in Zoersel.

Kortom (beste politiekers), van gissen en missen, over landkaarten via internet tot GPS, hebben we het over een brede waaier aan middelen die gebruikt worden om files te vermijden. Als één van die middelen niet zou werken zal de gebruiker niet langer beroep doen op dat middel, maar wel op andere middelen. Want (beste politiekers), het toenemende gebruik van sluipwegen is niet een symptoom, en wordt niet veroorzaakt, door het toenemend gebruik van de GPS. Het toenemende gebruik van sluipwegen is wel een symptoom, en wordt wel veroorzaakt, door de toenemende lengte van de files.

Ergo (beste politiekers), als jullie graag iets willen doen aan het sluipverkeer, dan moeten jullie (gegeven dat je niet de symptomen, maar wel de oorzaken moet aanpakken) iets aan de files doen. De juiste aanpak van het sluipverkeer is niet ervoor zorgen dat dat ook moeilijker wordt, maar dat het niet meer nodig is.

Maar wat zit ik me te richten tot politiekers, die immers niet geïnteresseerd zijn in het oplossen van problemen, maar wel in het kunnen zwaaien met de armen en het trekken van aandacht, liefst op manieren dat ze ermee in de krant of op tv komen? Hey, heb je er al eens bij stilgestaan dat de meestgehoorde kreet in een kleutertuin "mama, kijk!" is? De reden waarom de mensen die het meest behoefte aan aandacht hebben ook onze zogenaamde politieke leiders zijn is een te lang en droevig verhaal om hier te vertellen, maar het feit ligt er. Laten we ons snel afvragen hoe het verhaal er zou uitzien als we toch naar de oorzaken keken, en niet naar de manieren waarop je er jezelf interessant mee kon maken.

Wel, ik probeer een anecdote. Het slechtst geplaatste verkeerslicht van België. Aan het begin (komende van het centrum) van de Koninklijke Parklaan in Brussel staat een verkeerslicht waar helemaal geen kruispunt is. Het licht bedient enkel voetgangers, die het verkeer kunnen stoppen door op de knop te drukken. Het punt komt overeen met een ingang voor de Onze Lieve Vrouwkerk, overigens een kerk met een heel mooie gevel. En laat ik nog meegeven dat ik helemaal niets tegen oversteekplaatsen heb voor voetgangers op drukke verkeersaders.

Het kleine detail is dat er in de twee richtingen een ander verkeerslicht staat waar wel kruispunten op uitkomen, en die zich geen 200 meter van dat slechtst geplaatste verkeerslicht bevinden. En aangezien ik er al vele jaren dagelijks passeer heb ik al vaak gezien dat tijdens rustige periodes het verkeer voor dat licht opstropt, terwijl eenmaal er voorbij er geen vuiltje aan de lucht is. Dus het heeft een aanzienlijk negatief effect op de verkeersstroom. Er zijn in die buurt overigens nog wel een paar maatregelen die je zou kunnen nemen om de stroom wat vlotter te laten gaan. Er zijn plaatsen waar de lichten op groen springen terwijl tien seconden later een volgend licht, enkele honderden meter verder, op rood springt. Als je een manier zocht om zoveel mogelijk auto's zolang mogelijk op dat stuk op te houden, ik zou waarachtig niet weten hoe je dat nog zou kunnen verbeteren.

En dus denk ik, oh, op niet meer dan anecdotisch niveau, dat een hoop dingen kunnen maken dat er op bepaalde plaatsen minder auto's op hetzelfde punt staan aan te schuiven. Overbodige verkeerslichten schrappen, lichten op elkaar afstellen - dat zijn toch allemaal geen dingen waar de wereld voor het eerst over hoort? Maar hoewel het me al jàààren geleden is opgevallen lijkt er niet veel te gebeuren. En jaren geleden ben ik daar dan ook sluipweggetjes beginnen nemen, en intussen neem ik sluipweggetjes om de volgelopen sluipweggetjes te omzeilen... En af en toe neem ik eens de weg rechtdoor om telkens te constateren dat zelfs de volgelopen sluipweggetjes nog altijd beter zijn dan de de rechte weg.

Merk op, al die experimenten om die sluipwegen te vinden heb ik met trial en error uitgevoerd. Dus (geachter politiekers), voor het geval jullie toch maar de GPS "aanpassen" en vervolgens constateren dat de sluipwegen nog altijd vol staan, het minste dat jullie zullen moeten doen is ook de landkaarten aanpassen! Vanaf nu staan alleen nog de hoofdwegen op de landkaarten, en niet langer al die straten waar toch niemand moet zijn! En heel misschien vind je een paar mensen die nog grotere dinosaurussen zijn dan ikzelf en die zelfs moegetergd nog geen trial en error proberen, en ik weet zeker dat jullie de files met 0.01% zullen kunnen verminderen. Tenminste, ik hoop dat het enig effect zal hebben...

zaterdag 24 november 2007

Een Lachbaby

Baby Thomas is een echte lachbaby. Zoals veel ouders vragen we ons wel eens af of hij genoeg aandacht krijgt, gegeven zijn actieve zus, en tegelijk of de zus wel genoeg aandacht krijgt, omdat we nu eenmaal een baby hebben. Baby Thomas is echter al veel gewoon. Hij zit rustig in zijn relax, en kijkt tevreden rond. Maar als je dan in zijn gezichtsveld verschijnt komt er zo'n brede, blije glimlach op zijn gezicht, dat je alleen al daarom een keertje meer passeert.

Maar om hem luidop te doen lachen is er meer nodig. Bijvoorbeeld: met een wijsvinger tussen zijn ribbetjes koteren. Hij heeft duidelijk "kriebels" zoals dat heet in goed Vloms, en dan zit hij te schateren en te schudden van het lachen. En inmiddels hebben we een nieuwe manier gevonden om hem te doen schateren. Dat ging zo.

Terwijl baby Thomas dus tevreden in zijn relax zat rond te kijken, verscheen ineens Boemba (1) met aan zijn hand peuter Sarah. En Boemba wilde graag in de relax gaan zitten, juist de relax waarin baby Thomas al zat! De onwrikbare logica van de knuffels! Dus peuter "nee, nie dodo" Sarah, braaf en gehoorzaam als altijd, begint ijverig aan baby Thomas te duwen en te sleuren, met de bedoeling hem uit zijn relax te werken.

Terwijl papa nog met openvallende mond om zoveel kosmisch onrecht (wat denkt die Boemba wel?) zit te kijken, ontdekt peuter Sarah dat babies veel zwaarder zijn dan ze had gedacht. Dus baby Thomas zit wel te schudden onder al dat geweld, maar er komt niet echt beweging in. En dan ineens! Weer breekt zo'n brede glimlach door op zijn gezichtje, en terwijl hij zijn grote oogjes op zijn zwoegende zus gericht houdt begint hij te schateren van het lachen. En het wordt nog beter als peuter Sarah, kwestie van de handen vrij te hebben, Boemba loslaat. Boemba komt op de beentjes van baby Thomas terecht, die hem prompt vastgrijpt met beide babyhandjes, en voor de verblufte blik van peuter Sarah de punthoed van Boemba in zijn mondje steekt. Huhuhuhuhuh! Zo'n grappig spelletje!

Maar peuter Sarah is niet tevreden met de gang van zaken. "Nééééé Thomas, afblijve!" klinkt het. Baby Thomas doet alsof hij daar niets van begrijpt. Hij blijft op Boemba sabbelen. Er zijn grotere middelen nodig. Met een grote ruk ("nééééé Thomas") bevrijdt peuter Sarah Boemba uit de grijpgrage handjes van baby.

En die blijft lachen! Opgetogen blijft hij zijn geïrriteerde zus aankijken. Dàt is nog eens een zus die met mij spelletjes speelt! Baby Thomas komt niet meer bij van het lachen.

Als hij ons nu niet vanaf 04.30 had liggen wakkerhouden zou hij de perfecte baby zijn. Al twee dagen geeft hij zijn fles over, en zijn stemmetje is vreselijk hees. Maar al die tijd zit hij even opgetogen te lachen als altijd, en sinds vandaag krijgen we er weer halve flesjes in. Op zo’n baby kunnen we onmogelijk boos zijn. Onze lachbaby.

-------------------------------------------------------------
UPDATE, zondag. Wel, vandaag heeft hij weer zijn hele ochtendfles overgegeven, en de rest van de dag veel minder melk gedronken dan anders. Geleerd uit vorige gevallen als we zijn weten we dat we nu wat extra water moeten geven, en inderdaad, hij slokt het binnen als een dorstende in de woestijn. En voor de rest zit hij breed glimlachend rond te kijken zoals altijd, als hij niet slaapt, tenminste.

Peuter Sarah heef intussen ook nog niet altijd alles goed door. Zoals vaak met haar fysische ontwikkeling is ze nogal traag, en momenteel (27 maand) is er geen sprake van "het potje". Toch ging ze er vandaag (zoals elke maand één keer) op zitten. Alleen, deze keer stroopte ze een hoop relevante kledingstukken weg (dat kan ze dan weer wel, maar terug aan; ho, maar!), ging op het het potje zitten, en sprak triomfantelijk "koud, eh!"

Waarna ze weer recht kwam met die besliste gebaren waar peuter Sarah erg sterk in is, de handdoek van het rekje sleurde, die wijds over het potje drapeerde, en tevreden terug ging zitten.

Het is duidelijk dat ze nog niet echt goed doorheeft waarom iedereen altijd zo veel spel maakt van dat potje...
-------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/boemba.html

donderdag 22 november 2007

Voorzet... Kopbal... Binnen! (own goal)

Ik hoor dat het Vlaams Belang een stemming voor de splitsing van België heeft georganizeerd. En ik hoor dat die met grote overtuiging is weggestemd.

En nu is iedereen tevreden! De Franstaligen kunnen er het geëiste gebaar van goodwill in zien. De Vlamingen kunnen doen alsof het "cordon sanitaire" helemààl niet doorbroken is met de BHV stemming. Tegelijk kunnen ze hun "gebaar van goodwill" maken, zonder dat het ze een cent kost.

En dus kunnen de onderhandelingen nu herbeginnen, neem ik aan, in een sfeer van goede wil en nabuurschap... En als er één fractie heeft bijgedragen aan het welslagen van de regeringsvorming zal dat het Vlaams Belang geweest zijn!

Het komt heel erg over als een own goal. Maar ik kan het mis hebben. Ik heb geen tijd om het op te zoeken, of er over na te denken - of zelfs om lang te bloggen. Het is de verjaardag van mijn vrouw. Tot binnenkort, en niet te zat, hé!

woensdag 21 november 2007

De Emmertjes zijn gevonden!

Peuter Sarah heeft, zoals veel andere peuters, een veelkleurige collectie emmertjes, die netjes in elkaar passen. Bovendien kan je ze uit elkaar halen en ze omgekeerd op elkaar stapelen en zo een fraaie toren maken. Sinds peuter Sarah dat kunstje ook doorheeft klinkt het hier vele malen per dag "Saa'tje toren maken, eh", en wordt de daad bij het woord gevoegd.

Maar eilacie! Op nen kwaden dag was er nog het grootste potje, en in een zetel slingerde het kleinste potje, en de rest van de emmertjes... spoorloos!

"Waa' zij' a'de'e potjes?" vroeg peuter Sarah terwijl ze bedroefd naar het ene emmertje dat ze nog over had staarde. Het hele huis afgezocht van boven tot onder, geregelde smeekbedes tot de hemel gericht, die we er op wezen dat "die dingen toch niet weg kunnen zijn", en zelfs enkele malen de naam Gods aangeroepen, maar niets hielp. De emmertjes bleven even onvindbaar als de donkere energie van het heelal. En peuter Sarah, ze kon geen torens meer maken, en hoewel ze haar eigen zonnige zelf bleef - nu ja, de lezer kent de uitdrukking "ik ben twee en ik zeg nee"? Peuter Sarah is heel erg twee, de laatste tijd - was dat toch duidelijk een gemis.

Gisteravond keek mijn vrouw voor niet veel meer dan de honderdste keer in de speelgoedkast, waar de emmertjes desondanks nog steeds niet te vinden waren. Wat er evenwel wel te vinden was, was een flinke lege doos waar één of ander speeltje ooit had ingezeten. Je voelt het al komen? Open ging de lege doos en tevoorschijn kwamen de emmertjes. Wie had die emmertjes in godsnaam dààr ingestopt?

Anyway. Deze morgen zaten de emmertjes allemaal netjes in elkaar in de grootste emmer, en die stond op de dezelfde plaats als altijd, waar de gemiddelde peuter er zonder problemen bij kan. En deze avond kwam de peuter erbij, en ze haalde hem helemaal tevoorschijn, en plots klonk het van "Oh! Potjes zij' 'evo'den!"

Fantastisch toch? Zo maak je live mee hoe zo'n kabouterke al weet dat ze iets kwijt is, dat ze het al een tijdje kwijt is, en wanneer het enkele dagen later weer boven water komt, gewoon op de normale plaats alsof er niets gebeurd is, kan zeggen dat ze "gevonden" zijn.

Het baby-achtige is er nu echt wel af. Maar ze zijn zoooo snoezig als ze hun eerste zinnetjes maken...

dinsdag 20 november 2007

Brad DeLong heeft het ook over IQ

Op dezelfde dag als mijn vorige post over “IQ en rassen” (1) had Brad DeLong er ook één:

http://delong.typepad.com/sdj/2007/11/william-saletan.html

Die post is interessant omdat ik het al eerder had (2) over hoe zwarten op IQ tests gemiddeld lager scoren dan blanken, ergo, “het is wetenschappelijk bewezen dat negers dommer zijn dan blanken”. Mijn punt was al die tijd: ik geloof er niet erg veel van. Maar los van de redenen daarvan staat in de post van DeLong nog iets dat ik niet wist. Hier is het begin:

The average IQ score of America's "white" population today is 100. According to Ulric Neisser, America's "white" children in 1932 had an average today's-test IQ score of 80. Dutch army conscripts in 1952 scored 30 IQ points lower than conscripts in 1982. Dickens and Flynn (2006) estimate that the African-American IQ test average rose by 6 points relative to the "white" average between 1972 and 2002. According to Brierley (1970), in the 1960s African-Americans from Ohio had an average IQ score greater than that of whites from Arkansas by 10 points. Thomas Sowell reports that in Northern Ireland the Catholic average lags the Protestant average by 15 IQ points.”

Kijk, het hele punt van boeken over die “negers die dommer zijn dan blanken” is nu juist dat “intelligentie”, in de zin van “verstand” (en niet alleen maar iets als “intelligentie is datgene wat door intelligentietests wordt gemeten), genetisch vastligt, dat er weinig aan te doen is als je dom bent, en dat we onze inspanningen (zeg: in onderwijs) beter niet richten op hopeloze gevallen (lees: zoals negers) omdat je nu eenmaal geen hersenen kan creëren waar er geen zijn.

Maar als dat waar is – hoe kunnen ethnisch identieke groepen, met niet meer verschil dan één generatie, dan zulke significante verschillen scoren? De verschillen lopen zelfs hoger op dan de verschillen die zo onoverbrugbaar lijken, wanneer ze waargenomen worden tussen blank en zwart!

Nu had ik al soortgelijke kritieken aangehaald als volgt: Koreanen in Japan scoren altijd iets van 10 punten lager dan Japanners, waar dan ook bewezen wordt geacht dat Koreanen dommer zijn dan Japanners. Maar als je Amerikaanse Koreanen en Japanners test, dan scoren ze ongeveer gelijk, en daar gelden ze als bewijs dat Aziaten slimmer zijn dan blanken.

En toch... In het artikel van DeLong vernemen we ook nog dat de blanken altijd beter scoren dan de zwarten op de abstracte tests, en dus niet (zoals het langharig links gespuis altijd probeert te beweren) op de testen over “middenklasse vocabulaire”. Dat pleit toch weer voor een sterke genetische component, nietwaar? Alleen...

When European immigrant groups in the United States scored below the national average on mental tests, they scored lowest on the abstract parts of those tests. So did white mountaineer children in the United States tested back in the early 1930s. So did canal boat children in Britain, and so did rural British children compared to their urban counterparts, at a time before Britain had any significant non-white population. So did Gaelic-speaking children as compared to English-speaking children in the Hebrides Islands. This is neither a racial nor an ethnic peculiarity. It is a characteristic found among low-scoring groups of European as well as African ancestry.”

Kijk toch eens aan. We krijgen het ene voorbeeld na het andere van dingen die heel goed zouden verklaard zijn indien er een genetische basis voor was, terwijl even verder kijken de theorie meteen weerlegt. DeLong maakt er een punt van dat je de bron van die punten, Thomas Sowell, niet snel even als “links” kan afwimpelen – een tactiek die dom rechts wel eens meer probeert. (Even googelen leert dat de discussie is of Sowell wel een “conservatief” is, als hij zichzelf liever “libertariër” noemt.)

En dus zijn we eens te meer nog steeds bij de vraag die ik al enkele keren gesteld heb. Het verlangen om te kunnen zeggen dat zwarten dommer zijn dan blanken is duidelijk groot. Maar dat er grote problemen zijn met de resultaten van IQ-tests om dat te meten is niet minder duidelijk. Let wel, ik ben zeker niet in een positie om te ontkennen dat er raciaal bepaalde verschillen in intelligentie kunnen zijn. Ik blijf alleen van mening dat we er nooit in slagen geloofwaardige redenen op te geven waarom we dat zouden geloven.

--------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/iq-tests-nu-ben-ik-overtuigd.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/racisme-misdrijf-opinie-of-theorie.html

maandag 19 november 2007

De Betoging voor België is goed nieuws!

Door de straten van Brussel marcheerden 35,000 mensen om te demonstreren voor het behoud van België. Dat wordt verondersteld een grote opkomst te zijn. En dat is goed nieuws! Als zoveel mensen voor het behoud van België zijn, dan bestaat het niet dat ze nooit op het idee komen eens na te denken over de voorwaarden om dat te bereiken.

Iedereen die in Brussel werkt kan alle dagen met zijn eigen ogen vaststellen dat Franstalige Belgen mensen zoals iedereen zijn, met twee armen en benen, hun schoenen aan hun voeten en nooit op hun hoofd, en stuk voor stuk intellectueel in staat om vloeiend Frans te spreken. Ja, ik geef het niet graag toe, maar er zijn er zelfs die in staat zijn om behoorlijk Nederlands te spreken. Doch dit geheel terzijde.

Stilaan valt me bij gesprekken met die mensen een parallel op die me al eerder (1) puur als theorie was opgevallen.

Als je met een Franstalige Brusselaar praat, dan is die het er meteen over eens dat de PS een ramp voor het land is, dat het dringend tijd wordt om de torenhoge werkloosheid in Wallonië in verband te brengen met het nijpend tekort aan werknemers in Vlaanderen (ze hoeven er niet eens Pools voor te leren) en dat mensen als André "ik ben intellectueel bijna zo begaafd als een aardappel" Flahaut... grote schop onder hun achterste... in een grote boog... Enzovoort.
Tegelijk zijn ze verwonderd over de Vlaamse problemen met de verfransing rond Brussel. "Waar is het probleem?" "Er wonen nu eenmaal tot 80% Franstaligen in faciliteiten gemeenten, denken we soms dat dat niet meer waar is als we het niet luidop zeggen?" "En als de mensen ergens willen gaan wonen, mag dat dan niet?" "En mogen ze niet spreken wat ze willen?"

Als je met een Waalse collega praat, dan is die het er meteen over eens dat onze armzalige lapkes grond in Vilvoorde en Zemst het minste van zijn zorgen zijn, dat geen haar op zijn hoofd er aan denkt daar een millimeter van af te pakken en dat we allemaal welkom zijn voor een vakantie in de Ardennen, waar veel mensen intellectueel in staat zijn om ons in het Nederlands op te vangen.
Tegelijk zijn ze verwonderd over een “stuitend gebrek aan Vlaamse bereidheid om solidariteit op te brengen” voor een landsgedeelte dat getroffen is door het verval van traditionele industrieën en zware werkloosheid.

Onnodig te zeggen dat elke overeenkomst met reëel bestaande personen hier puur toevallig is. Het gaat er gewoon om het beeld te reconstrueren uit die eerdere posts, zoals je dat gedeeltelijk terugvindt in concrete gesprekken. Maar wat ik zo positief vind aan een betoging van 35,000 demonstranten is dat ik daar 35,000 gesprekspartners in zie. Immers, enquêtes zouden uitgewezen hebben (ik heb dat enkele dagen geleden gelezen in de Standaard; ik heb geen bronnen bijgehouden) dat 80% van de Vlamingen helemaal niet België wil opsplitsen. Daar heb ook ik me al voor laten uitschelden uit de hoek die blijkbaar bij die 20% zit (2), maar ondertussen is het zo. "Met België als het kan, zonder België als het moet", dat is blijkbaar niet zo vreselijk geïsoleerd als standpunt - tenzij "80%" nu ook geïsoleerd is.

Maar intussen hebben we niet alleen stof voor gesprekken, maar ook 35,000 gesprekspartners. Dus lijkt me de gespreksstof die we aan die gesprekspartners kunnen meegeven ongeveer te klinken als volgt. (a) Hier in Vlaanderen vinden de mensen het wel degelijk belangrijk dat mensen die hier komen leven dat doen in de taal van de mensen die er al wonen. Dat lijkt me niet verschillend van wat Engelsen, Duitsers of Spanjaarden zeggen tegen inwijkelingen, maar soit: je mag het desondanks voor mijn part belachelijk vinden. Alleen, er zijn enkele dingen waarvoor je met twee moet zijn: een Tango dansen is er één van, en België behouden is er ook één van. Als dat punt (a) om één of andere reden echt niet blijkt te kunnen, zou het me niets verbazen dat het cijfer "80%" pijlsnel gaat dalen. "Met een taalgrens als het kan, met een staatsgrens als het moet" zou er dan wel eens aantrekkelijk kunnen gaan uitzien. Let wel, dat is alleen maar mijn opinie, en voor zover die al ergens op slaat ben ik alleen maar de boodschapper.

En er is ook nog punt (b)! (b) Hier in Vlaanderen kunnen de mensen niet begrijpen dat er bussen vol Polen landen om het nijpend gebrek aan arbeidskrachten op te vangen, terwijl de Vlamingen aanzienlijke hoeveelheden sociale zekerheid financieren voor Walen, die blijkbaar de afstand en de cultuurschok te groot vinden om ook in vlaanderen het nijpend gebrek aan arbeidskrachten op te vangen. Waarschijnlijk kan ik nu nog minder dan bij punt (a) voor anderen spreken, maar ikzelf kan best leven met het idee aan "solidariteit", in de zin van een normale Sociale Zekerheid. Natuurlijk, als die Sociale Zekerheid moet dienen om mensen in hun levensonderhoud te voorzien, zodat ze niet de moeite hoeven te doen om Nederlands te leren, omdat ze het anders moeilijk hebben met het vinden van een job, waardoor ze in de Sociale Zekerheid terechtkomen, gefinancierd door de mensen wiens taal ze niet eens willen leren... Wel, het zou niet de eerste keer zijn dat achter mooie woorden als "solidariteit" perverse toestanden worden afgedekt, nietwaar?

Samengevat, 35,000 doorgaans Franstalige betogers manifesteren voor het behoud van België. En 80% van de Vlamingen spreekt zich uit voor het bestaan van België. Dan kan het toch niet zo onoverkomelijk zijn om de oorzaken van de vele twijfels die daarbij gerezen zijn aan te pakken? Of dacht iemand België te kunnen redden door de zaak verder te laten verrotten?

-----------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/06/economisch-separatisme.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/het-communautaire-of-het-economische.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/de-staatshervorming.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/10/65.html : zie de commentaren

zondag 18 november 2007

IQ tests: NU ben ik overtuigd!

Recent vroeg ik me in het "IQ debat" luidop af waarom we zouden geloven in een correlatie tussen "rassen" (doorgaans gedefiniëerd in termen van huidskleur) en "intelligentie" (1). Natuurlijk weten we dat er een verband bestaat tussen ras en resultaten op IQ tests. Dus als we aannemen dat resultaten op IQ tests nauwkeurige metingen zijn van de hoeveelheid "verstand" die een individu heeft, dan heb ik het antwoord op mijn vraag.

Alleen weten we dat er bij die "nauwkeurige metingen" serieuze vragen zijn. Stel dat je hebt gemeten dat mannen gemiddeld groter zijn dan vrouwen, maar dat je beseft dat de meter waarmee je dat hebt gemeten bij elke meting random verandert met een zeker percentage: je voelt onmiddellijk dat je je resultaten niet langer "nauwkeurige metingen" zou noemen. Nu, we weten ook dat de lengemaat "meter" wel degelijk constant genoeg is om de vaststelling dat mannen gemiddeld langer zijn dan vrouwen serieus te nemen. Maar voor "intelligentie" is het verband met IQ-tests veel vager, zoals ik al schreef in die eerdere posts.

Anderzijds, zelfs als je voor "verstand" geen nauwkeurige metingen hebt neemt dat niet weg dat die verschillen er wel kunnen zijn. Alleen zouden we toch een serieuze indicatie moeten hebben, voor we daar zomaar van uitgaan. Een mogelijk voorbeeld daarvan is de mate waarin "blanke" en "gele" rassen doorheen de geschiedenis veel meer beschavingen hebben gedragen dan "zwarte" rassen. Zoals ik eerder heb gezegd is dat voorbeeld niet erg overtuigend, omdat er causale factoren van beschaving zijn die een zodanig zware impact hebben, dat relatief kleine verschillen in "intelligentie" er bij in het niets verzinken.

Op dat punt krijgen we wel eens een ander criterium te zien, namelijk verschillen in economische groei. Het argument is ongeveer dat na vijf of zes millennia beschaving (2) iedereen met iedereen in contact stond, dat de truucs en kunstjes bekend waren, en dat het een kwestie was van wie wel of niet in staat was die dingen toe te passen en verder uit te werken. Tot nu toe heb ik me daar ook altijd erg sceptisch over gevoeld, maar zoals ik nu laat zien denk ik dat ik me daar in heb vergist.

Ik zit te lezen in werk van de onberispelijk liberale Angus "het Westen heeft het beter gedaan dan de rest" Maddison, en wel zijn Contours of the World Economy, 1 - 2,030 AD, 2,007. Nu neem ik enkele cijfergegevens over uit zijn tabel 6.6.

De periode is tussen 1,500 en 1,820. Dat is voor mijn onderwerp een uitstekende periode: het begint met ongeveer de tijd van de Europese Renaissance, en eindigt als de Industriële Revolutie in volle gang is. Tegelijk is het ongeveer de periode van de stagnatie van de Islam. Voor die periode haal ik uit de tabel de gemiddelde jaarlijkse groei van het inkomen per persoon voor Zwart Afrika, Noord Afrika en West Europa:

Zwart Afrika: 0.01
Noord Afrika: 0.00
West Europa: 0.14

Je ziet, West Europa deed het stukken beter dan Moslim Afrika of Zwart Afrika. Maar waarom denk ik daar nu ineens wel uit te kunnen afleiden dat deze cijfers een goede correlatie met de "intelligentie" van de betrokken volkeren bevatten? Wel, dat kan je onweerlegbaar zien aan een verdere verfijning van de tabel binnen de cijfers voor West Europa:

België: 0.13
Nederland: 0.28!

Nederland groeide tussen 1,500 en 1,820 meer dan dubbel zo snel als België! 320 jaar lang! Wat kan een mens daar nog bij verzinnen, tenzij, vanzelfsprekend, dat Belgen dommer zijn dan Nederlanders? Véél dommer, zelfs?

QED

----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/10/james-watson-nobelprijswinnaar.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/10/meer-over-zij-zijn-dommer-dan-wij.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/het-zevende-millennium.html

vrijdag 16 november 2007

De Voorverkiezingen komen er aan

Met al die belangwekkende politieke ontwikkelingen in België zouden we het nog vergeten, maar er zijn ook nog landen als de VS. En met de enorm vroege start van de campagnes daar zouden we het nog vergeten, maar die leiden wel degelijk tot een presidentsverkiezing, en die komt stilaan wel degelijk dichterbij: nog een klein jaar te gaan. Zo dichtbij, dus, dat de eerste voorverkiezing al echt actueel beginnen te worden.

Hoe is de toestand? Die is nog steeds zoals ik beschreef toen ik er voor het eerst over begon, een tiental maanden geleden. Als de verkiezing vandaag werd gehouden, dan won de Democratische kandidaat, omdat de Republiekeinen nog altijd zo in verwarring zijn dat het er niet toe doet. En als de Democraten vandaag een kandidaat moesten kiezen, dan was het Hillary, ergo, Hillary Clinton ligt mijlen op kop.

Dat laatste had ik destijds dan weer niet verwacht, toch zeker niet in deze mate. De media verzinnen van alles om het er toch spannend te laten uitzien: "jamaar, Hillary was niet op haar best in het debat" en "jamaar, het is nek aan nek in Iowa".

Laten we eerlijk zijn. Clinton staat in de meeste staten met tien of twintig percent voor in de peilingen, terwijl Iowa enkele maanden geleden juist een grote uitzondering was, waar ze een eind achter Edwards bengelde. Destijds was het verhaal dat Iowa met de eerste voorverkiezing de staat was waar je momentum en publiciteit kon oppikken, van waaruit Clintons positie dan nog ging aangevallen kunnen worden.

De waarheid is dat Iowa nu doodeenvoudig van bij het begin beslissend dreigt te worden. Als de andere kandidaten daar niet voorbij Clinton geraken, dan is het voor de Democraten gewoon al voorbij. Geen extra momentum of publiciteit voor de anderen, Clinton twintig punten of meer op kop, The End of History.

Gelukkig maar dat verkiezingen altijd iets onvoorspelbaars hebben, want zoals het nu gaat is het gewoon niet spannend meer. Stilaan begin ik te denken dat het bij de Democraten ook werkelijk al voorbij is, want in Obama geloofde ik tien maand geleden al niet, en Edwards schiet toch duidelijk tekort. Gelukkig zijn er nog de Republiekeinen! Ik blijf er bij dat we daar nog niet veel gezien hebben. Natuurlijk zijn die mensen hier in Europa grotendeels onbekend, dus wie weet of zo'n Romney en anderen misschien toch iets voorstellen? En anders kan de grote "liberale" (in onze zin van het woord) leider zoals de Republiekeinen die zelf zo graag zouden zien misschien altijd nog opstaan? Zou dat nu echt zoveel gevraagd zijn, dat de momenteel belangrijkste staat ter wereld een realistische politieke competitie kan opzetten, zodat er tenminste een keuze tussen diverse serieuze mensen is?

donderdag 15 november 2007

Torpedo... Los!

Op het blog van Luc Van Braekel staat een artikeltje dat me bij het lezen een gevoel bezorgde van "torpedo... los!". Je weet wel, oorlogsfilm, onderzeeër, periscoop, vijandelijk schip, [commotie], "vuur!" en nu is het bang afwachten of het raak is. Hier is de url:

http://lvb.net/item/5666

Ik sta natuurlijk helemaal open voor correctie, maar hier is wat ik me er bij voorstel. Neem aan dat er enige internationale onrust ontstaat over de wil en/of het vermogen van België om de staatsschuld af te lossen; bijvoorbeeld: op het juiste moment. Iets met "gezien de politieke chaos is er nu toch maar een moratorium". Dan is er niet zo heel veel fantasie nodig om te veronderstellen dat er wel eens problemen met de financiering zou kunnen ontstaan. En dat zou een weerslag kunnen hebben op, bijvoorbeeld, de uitkeringen van de werklozen in Charleroi, waarvan tenslotte geen zinnig mens zal verwachten dat ze het vliegtuig naar Polen zouden nemen, om daar in een heel andere cultuur een job te zoeken. Je kan toch echt niet van die mensen verwachten dat ze Pools zouden leren? Pools!

En stel nu dat in die omstandigheden de Vlaamse regering zou verklaren: voor lening zus en zo, waarover momenteel onderhandelingen lopen, geven wij, de Vlaamse regering, een garantie uit dat ze in de toekomst, wat er ook gebeurt, door ons, Vlaamse regering, prompt en correct zal worden terugbetaald.

Zie je het al gebeuren? Je zal maar zo'n grote internationale bank zijn, die niet aan België durfde te lenen. Terwijl een garantie van de Vlaamse regering toch wat meer voorstelt dan van Pol Pit. Ineens is er weer wel vooruitzicht op financiering... hoewel... Tja, als er juist weer een hoop kabaal was over "Vlaamse agressie", of als ze weer van plan zijn Flahaut te benoemen voor iets dat hem ver boven zijn pet gaat, juist op het moment dat er een tekort was voor de uitkeringen? Wel, kijk, die Vlaamse regering heeft er strikt genomen niks mee te maken, nietwaar, ze hoeven die garantie natuurlijk ook helemaal niet uit te geven.

Ja, het lijkt me wel wat. Nog één of twee ideeën van dat kaliber, en er zijn er een paar die maar beter niet te hard roepen dat er niets valt "af te dwingen".

woensdag 14 november 2007

Vijf stappen op zoek naar Wijsheid

Kennis, had ik in mijn post van gisteren gezegd, is nog lang geen wijsheid. En wij, Belgen die naarstig op zoek zijn naar "wijzen" om te vermijden dat ons land uiteenvalt, vragen ons natuurlijk af waarop we dan wel wijzen moeten beoordelen. Al was het maar om het spektakel te vermijden dat politiekers andere politiekers "wijzen" noemen. Laten we van onderaf opbouwen...

Gezond verstand. Dit is een zeer gevaarlijk criterium. Zoals Descartes al zei, gezond verstand moet het meest rechtvaardig verdeelde goed ter wereld zijn, vermits niemand klaagt dat hij er te weinig van heeft. Je ziet het probleem. Echte wijzen zijn zeker in staat om bij wijze van "gezond verstand" onnodig moeilijke zaken tot hun essentie te herleiden. En elke clown kan denken dat hij onnodig moeilijke zaken tot hun essentie herleidt. En natuurlijk noemt hij het "gezond verstand", en natuurlijk komt het geen moment bij hem op dat "gezond verstand" zegt dat de wereld plat is, de zon rond de aarde draait en soorten niet uit elkaar kunnen evolueren.

Feitenkennis. Met feitenkennis zijn we op weg naar de "wijsheid" nog altijd maar net bij het vriespunt beland. Tja, het zou er nog aan mankeren dat je niet ook nog een beetje moet weten waarover je praat, nietwaar? En toch zijn er politici die pleiten voor creationisme in de wetenschapsles, en waarschijnlijk met open mond moeten aanhoren dat ze geen wijzen, maar narren zijn. Ook zij kunnen heel gemakkelijk te weten komen wat "natuurlijke selectie" betekent (1)! Het zal ze teleurstellen dat "zelfs" dat nog lang niet genoeg is om tot "wijsheid" te komen. Maar de harde waarheid blijft de waarheid...

Inzicht. We kennen immers allemaal wel wandelende quasi-encyclopedieën, maar zodra ze iets met hun kennis moeten doen (zoals, bijvoorbeeld, nadenken), moeten ze afhaken. We komen op weg naar de wijsheid pas in positief territorium wanneer iemand niet alleen (bijvoorbeeld) de tabel van Mendeljev van buiten kent, maar ook (desnoods gebaseerd op veel minder kennis van de elementen) iets zinnigs zou kunnen zeggen over de samenhang van al die dingen. En toch was dat ongeveer het punt waarover ik iets schreef als "kennis en inzicht zijn nog lang geen wijsheid".

Overzicht. Nu komen we in de wereld van het kunnen leggen van verbanden, de nuance en de subtiliteit. Het is de Socratische wereld van weten wat je niet weet. Het is ook de wereld waarin je inzichten uit heel verschillende invalshoeken in een groter, misschien wel origineel geheel kan verwerken. De wereld van de creativiteit, zeg maar. Het gaat al lang niet meer over kennis of inzicht - het gaat al lang over de vraag of, en wat, je met die kennis en inzicht kan doen. Maar nog altijd durf ik betwijfelen dat we daarmee al toe zijn aan de wijsheid zelf.

Wijsheid. "Wat is wijsheid?" wist Pilatus al in de Bijbel. Wijsheid blijft altijd dat quasi onbereikbare ideaal, dat de filosofen, die "vrienden van de wijsheid" alleen maar nastreven, net wijs genoeg als ze zijn om te beseffen dat ze er nog lang niet zijn. Het komt typisch pas met de jaren, en het omvat zeker een besef van de relativiteit van de dingen, inclusief zichzelf. Dat laatste maakt het nu precies zo grappig dat uitgerekend de politiekers de "wijzen" gaan zoeken in eigen kringen.
Maar als het zo eenvoudig was te omschrijven wat "wijsheid" is, dan zaten hobbyfilosofen daar nu niet over te filosoferen, omdat ze het zouden doen. Het staat ongetwijfeld goed om regelmatig te pontificeren over hoe relatief al die dagelijkse futiliteiten wel zijn, maar als het er op aankomt het ook allemaal toe te passen - ach, zouden we niet gewoon opnieuw naar het Socratische inzicht verwijzen dat we nog lang niet aan de nieuwe patatjes zijn?

------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/06/de-weigering-te-weten.html

dinsdag 13 november 2007

Maar waar vinden we "wijzen"?

Gezien de politieke situatie in België zodanig in het slop zit dat de politiekers er niet uit raken, komt het idee op de neteligste problemen te laten behandelen door een comité van "wijzen". In de mate dat dat geen manoeuvre is om de zaak uit te stellen: een uitstekend idee! En dus ontstaat er nu een rondvraag op zoek naar wijzen. En wat doen de politiekers wanneer ze op zoek zijn naar kandidaten, die wijs genoeg zijn om de knoop waarin ze zichzelf gedraaid hebben op te lossen? Ze gaan op zoek naar... politiekers!

En wel uit de generatie die de staatschuld tot obscene hoogtes heeft laten oplopen, en verantwoordelijk is voor de verrotting die zich heeft voorgedaan tot we dit punt bereikt hebben.

Waarmee ik me afvraag: stel dat je nu eens echt op zoek was naar wijzen, in de serieuze zin van het woord, niet de karikatuur van politiekers die het over zichzelf hebben. Waar ga je die zoeken? Neem gerust aan dat je ze nodig hebt om de rotzooi van de politiekers op te kuisen! Wel? Zeg het maar? Waar vinden we de "wijzen" die dat kunnen?

Laten we om te beginnen toegeven dat we niet vanzelfsprekend de politici zelf mogen afwijzen. Natuurlijk, we weten dat politiekers in de eerste plaats geselecteerd zijn op hun apengedrag (1). Jaja, zelf noemen ze dat "leiderschap" en meer van die eufemismen, maar wij, serieuze mensen, zijn natuurlijk niet verplicht mee te lopen in de fictie: wij hoeven tenslotte geen postjes te verdelen (2). Maar het neemt allemaal niet weg dat er heel af en toe toch één tussenzit die toch een béétje weet waar het over gaat en een beetje visie heeft, en de rest van de broodnodige kwaliteiten. Dus hoewel ik zeker een hoop hoongelach moet onderdrukken bij het idee van politiekers die onder zichzelf op zoek gaan naar "wijzen", denk ik dat serieuze mensen die een comité van wijzen willen vullen daarvoor één of zelfs twee politici willen in overweging nemen.

Maar los daarvan, waar vinden we nog meer "wijzen"? Een uitdrukking (ik denk uit de bijbel) komt in me op: "de rechters zetelen als wijzen onder het volk". Nu twijfel ik er geen moment aan dat veel rechters, na de hele tijd alleen maar "ja meneer de voorzitter" en "nee meneer de voorzitter" en "zeker meneer de voorzitter" te horen, op de duur geloven in hun eigen enorme belangrijkheid, en daarmee zichzelf diskwalificeren voor "wijsheid". Maar ook hier: het lijkt me helemaal niet onredelijk de rangen van onze rechters na te gaan, en te zien of we niet enkele "wijzen" aantreffen.

Nog een categorie die in me opkomt zijn filosofen. Nu ben ikzelf een hobbyfilosoof, maar toch ben ik daarmee goed genoeg geplaatst voor de volgende opmerking. Strikt genomen betekent "filosoof" alleen maar "vriend van de wijsheid": omdat de oude Grieken het te pretentieus vonden om zomaar zichzelf "wijs" te noemen: pak vast, politiekers! En wat ik als hobbyfilosoof kan bevestigen is dat daar tot vandaag veel van waar is. Zo ken ik verschillende echte filosofen die volgens mij zeker in aanmerking komen voor de titel "wijs". Maar ik weet zeker dat ze me bij dat idee met open mond zouden aanstaren, en denken dat er nog veel werk aan de winkel is.

Maar wacht... is nu juist dat niet iets dat we een belangrijk deel van "wijsheid" vinden, juist het deel dat we vaak missen bij politiekers en andere zelfverklaarde kandidaten?

Nu, ik ken onder de filosofen ook wel figuren die geen haar beter zijn dan de alfamannetjes onder de politiekers, en zeer zeker zouden we zorgvuldig moeten selecteren. Maar ik denk dat we slechter kunnen doen dan de kandidatuur van enkele filosofen onderzoeken.

Natuurlijk kunnen we dat uibreiden naar academici in het algemeen. In het bijzonder vraag ik me af of we onder historici geen kans maken om mensen te vinden met voldoende perspectief om te kunnen wat wij nodig hebben. Ik biecht op dat ik helemaal geen historici ken, en dus niet weet of er veel mensen tussen zitten die zoals sommige filosofen beseffen dat intelligentie en kennis nog lang geen wijsheid zijn. Maar mocht dat zoals ik verwacht wel zo zijn, dan denk ik dat historici een belangrijke bron van kandidaten zijn.

Ineens doet dat me terugdenken aan een vraag die ik me eerder stelde: in welke mate wordt de neiging van mensen (zeker in een positie om zichzelf belangrijk te vinden) om te gaan pontificeren in toom gehouden door een politieke, academische of zakelijke omgeving (3)? Mijn opinie was dat een academische of zakelijke omgeving voor een groot deel ook naar werkelijke resultaten kijkt: en dus moeten we misschien ook op zoek naar kandidaten onder mensen uit het bedrijfsleven? Enige ervaring leert me dat er véél alfamannetjes rondlopen in het bedrijfsleven, maar toch... Zoals ik toen al schreef, de omgeving is zodanig dat je niet alleen op apengedrag vooruitkomt - en er kunnen dus zeker kandidaten tussen zitten om voor "wijs" in aanmerking te komen.

En misschien moeten we ook even de zoektocht omdraaien. Als ik op zoek ga naar een criterium waaraan je in één oogopslag kan zien dat mensen zichzelf buiten spel zetten, dan zou ik zeggen: vergelijk met een Franse generaal op 14 juli. Voel je wat ik bedoel? Kijk eens naar die foto's van de president bij de militaire parade, vergezeld van enkele generaals: die gezichtjes! Dat ongelofelijke air van sérieux, van "Je Suis Important"! Die strakke blikken, die mondjes vertrokken van de ernst: je zou ze zo inruilen voor een chimpansee uit de Zoo van Antwerpen!

Wel, dat lijkt me dus een uitstekende contra-indicatie. Als mensen in een "belangrijke" positie gewichtig gaan rondkijken en gaan spreken met een air van "ik verwacht dat er naar mij geluisterd wordt", dan is het moment gekomen om ze uit te nodigen voor een vergadering waar ze geen kwaad kunnen, en de zoektocht naar wijzen verder te zetten. Terwijl, als ze integendeel een beetje onthutst reageren op hun benoeming, en met een ontwapenende glimlach en een relativerende berusting kunnen opmerken: "ach, 't is heus allemaal niet zo belangrijk" - wel, dan denk ik dat je op het goede spoor zit.

-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/chimpanzee-politics.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/een-postje-voor-een-politieker.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/waar-treffen-we-alfmannetjes-aan.html

maandag 12 november 2007

"Guust" (tussen aanhalingstekens) heeft geantwoord!

Van bij het begin van dit blog verscheen hier af en toe een commentaar in het Engels door lezer Serge. Dat mysterie raakt opgelost in een commentaartje van Serge bij een recente post over de politieke situatie (1). Serge blijkt een Franstalige Brusselaar te zijn die voldoende Nederlands begrijpt en verfijnde smaak heeft om dit blog te lezen, maar commentaren liever in een hem (en mij) meer vertrouwde taal als het Engels plaatst. Ik zou zelf op een Franstalig blog misschien wel hetzelfde doen.

Nu doet me dat plezier omdat het (niet toevallig, ongetwijfeld) een beetje was waar ik in de post over Guust Flater (2) op hoopte. Hoe zou een gesprek er uitzien, vroeg ik me af, als er niet alleen ingegraven posities waren van waaruit alleen gescholden kan worden, maar ook minstens gedeeltelijke overeenstemming bestaat over bepaalde punten?

Dat is precies waar Serge antwoord op geeft. We komen overeen rond de ironie van een Wallonië dat eindelijk de PS afstraft (zodat er ruimte ontstaat voor het economisch fatsoenlijk bestuur dat liberalen aan beide kanten van de grens zo belangrijk vinden) juist op het moment waarop een totale breuk tussen beide landsdelen reëel lijkt. Rond die noodzaak aan economische hervorming is Serge het zo eens met mijn “ontsnapt aan meer van hetzelfde” dat hij verklaart blij te zijn dat de Vlamingen niet zijn geplooid! Wie had dat verwacht? Overeenstemming, grote overeenstemming, dus, op economisch vlak.

Op het “culturele” vlak daarentegen blijven we daarentegen met grote verschillen zitten. Merk op dat ikzelf dat onderscheid ook al heb gebruikt (3). Alleen, Serge vindt de faciliteiten een eenvoudig geval van “beleefdheid”. Merkwaardig, hoewel ik er niet woon zou ik haast zweren dat Vlamingen uit de rand zich daarbij de ogen uitwrijven van verbazing. “Beleefdheid”, zouden die Vlamingen zeggen, “tiens, wanneer zijn de Franstaligen, die tenslotte in ons gebied zijn komen wonen, van plan hun eigen raadgevingen op zichzelf toe te passen?”.

En ik zou er in kunnen komen. En tegelijk kan ik leven met het feit dat iemand anders, bijvoorbeeld een Franstalige Brusselaar, daar een andere opinie en een ander perspectief over heeft, zodat je op een bepaald moment moet overeenkomen dat je niet overeenkomt, en een soort samenlevingscontract sluiten waarbij iedereen kan leven. Ik kan me iets inbeelden bij “die Franstaligen leven daar al generaties, en die gaan daar heus niet weg, en eigenlijk zullen we daarmee moeten leven”. Als ik zelf Franstalig was zou ik waarschijnlijk een argumentatie bedenken rond “als Vlamingen voor een bepaald gebied zoveel verantwoordelijkheid willen hebben, dan beginnen ze niet sterk wanneer ze zo manifest van plan zijn de belangen van een groot deel van de inwoners aan hun laars te lappen”. Iets dergelijks – ik zou er kunnen inkomen.

Moeilijker krijg ik het met de suggestie dat “er niet veel aan te doen is”, en dat Frans “nu eenmaal” zal uitbreiden rond Brussel. Kijk, het punt lijkt me, niemand is verplicht te komen wonen in nog meer Vlaamse gemeenten rond Brussel. Ik denk dat ik geen geheimen verklap wanneer ik er op wijs dat mensen die in Vlaamse gemeenten komen wonen zonder plannen zich in de omgeving aan te passen niet welkom zijn. Nogmaals, men kan zich natuurlijk altijd alsnog aanpassen, of men kan alternatief niet komen wonen waar men (wegens die toch niet bepaald absurde reden) niet welkom is, maar als iemand beide raadgevingen negeert en bewust komt wonen waar men (gegeven die omstandigheden) niet welkom is, dan is ook bij mij de grens van wat ik wil aanvaarden bereikt.

Maar je ziet, zelfs op dit punt van sterk gevoelde opinies zijn er nog punten waarover je kan praten en waarover je desnoods regelingen kan treffen waar je zelf niet heel tevreden over bent, en de andere partij ook niet, maar die iedereen een plaatsje onder de zon gunt. Want je ziet aan deze uitwisseling, de dingen waarin we wel overeen kunnen komen waren van bij het begin de dingen waaraan ik me eerder halfdood heb geërgerd (4). En zo naderen we het punt waar ik bij Serges conclusie erg met mijn ogen zat te knipperen: verschillende Franstalige Brusselaars, zegt hij, zouden liever deel van Vlaanderen uitmaken dan van Wallonië! (Liefst van al zouden ze hun statuut van apart gewest behouden, maar toch...)

Zou dat nu wel waar zijn? Ik veronderstel dat het te controleren valt – in ieder geval heb ik het moeilijk om het zomaar te geloven. Maar toch: wat kan je je daar anders bij voorstellen dan dat ook veel Brusselaars de fratsen van Flahaut meer dan beu zijn, en niet goed inzien waarom ook zij mee betalen voor de werkloosheid in Charleroi – terwijl de vakante jobs voor chauffeurs en techniekers in Vlaanderen door Polen worden ingevuld? En zeg nu zelf, alleen al het feit dat we hier zomaar uit het niets dit soort vragen zien rijzen – maakt dat alleen al niet dat in gesprek raken met een Franstalige Brusselaar ook wel eens de moeite waard is?

----------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/ontsnapt-aan-meer-van-hetzelfde.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/vergeet-guust-niet.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/06/economisch-separatisme.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/het-communautaire-of-het-economische.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/02/de-dwazen-die-ons-regeren.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/no-taxation-without-representation.html

zondag 11 november 2007

Voorlopig weinig "Sympathy for the Devil"

Ik ben enkele bladzijden ver in Markus Wolf’s De Man zonder Gezicht, 1,997. Wolf was het hoofd van de Oost-Duitse buitenlandse inlichtingendienst; een deel van de "Stasi". Eén van die mensen dus die wij, via de nieuwsberichten of boeken zoals die van John Le Carré als personificaties van de duivel zien. Ontvoeringen, martelingen, de nachtelijke klop op de deur, spionage van je eigen bevolking, machtsmisbruik en –geilheid op de grootst mogelijke schaal – ik houd maar op met associaties op te schrijven, het zijn er te veel, allemaal negatief.

Maar goed, ik zag het staan bij iemand en ik bladerde door de eerste zinnen, en ik zag twee dingen: “ik ben niet van plan deze memoires als genadeverzoek te schrijven”, en “ik besef dat beide kanten, ook de onze, misdadige dingen heeft gedaan en mensen heeft doen lijden, en daar heb ik spijt van”. We zullen zien, ik zit nog maar enkele bladzijden ver. Maar als toon bevalt het me wel, dus ik heb het boek geleend.

Wat me al vlug trof was de manier waarop zijn assertief communistische familie door de Nazis werd vervolgd, onder andere omdat zijn vader een anti-Nazi toneelstuk schreef dat een echte bestseller werd. Het hele gezin, inclusief de kinderen, verscheen op de lijst van gezochte personen – maar goed dat ze de bui al voelden hangen en al in ballingschap waren gegaan. En sommige mensen maar volhouden hoe Hitler “eigenlijk” links was...

Maar soit, op een bepaald moment schrijft hij: “Mocht het waar zijn dat iemands politieke denkbeelden gevormd worden door één enkele gebeurtenis, dan heeft dat bij plaatsgevonden toen ik als jongetje door mijn eigen land als crimineel werd bestempeld”.

Iets dergelijks had me al eens eerder getroffen. In de film The English Patient kwam een Hongaarse onderzoeker voor, die in 1,939 al jaren in Afrika leefde en zich absoluut niet betrokken voelde bij de Tweede Wereldoorlog. De strijdende partijen kwamen evenwel ook in Afrika terecht, en hij komt vanzelf met beide kanten in contact. Daarbij verdenken de Britten hem van spionage, en hoewel het niet waar is maken ze het officiëel. Dus, legt hij in flashback de motieven van zijn handelen uit, toen hij informatie te bieden had en transport nodig had, “wendde ik me niet tot de mensen die mij tot hun vijand hadden verklaard, maar wel tot de Duitsers en ruilde mijn kaarten voor een vliegticket”. En zo hadden de Britten hun eigen vrees tot realiteit gemaakt.

Op een veel minder dramatisch niveau dan wat Markus Wolf heeft meegemaakt dacht ik terug aan George Bush die verklaarde dat wie niet met hem was voor de terroristen was - en voelde hoe domheid en botheid er niet voor de eerste in geslaagd was zijn eigen vijanden te creëren, toen ze er waarachtig al meer dan genoeg hadden.

Nu trof de scène me opnieuw, nadat ze me eerst als fictie was bijgebracht en nadat ik het als krantenlezende intellectueel in het comfort van een leunstoel in de vrije wereld had aangevoeld – maar deze keer door de ogen van iemand die er om vervolgd was, en zichzelf enkele jaren later terugvindt bij de “Pioniers”; de jeugdbewegingen van het Sovjet Communisme die Stalin aanbaden.

Ik ben benieuwd. We zullen zien. Hij slaagde er met zijn eerste zinnen in te vermijden dat ik het boek (bij wijze van spreken) honend in de hoek met Mein Kampf en de moraalfilosofie van Pol Pot heb geslingerd, en met deze follow up krijgt hij me zo ver dat ik geïntrigeerd zal verder lezen. Maar we zullen zien. Ik blijf zitten met het beeld van een man die in zijn strijd tegen het regime van concentratiekampen, onderdrukking en massamoord dan maar een hoge, actieve functionaris is geworden in een regime van concentratiekampen, onderdrukking en massamoord. Hij heeft me ervan overtuigd dat ik er goed aan doe de verdediging te laten spreken – “de andere kijk” heeft ook haar rechten. Om ook sympathie op te vatten voor een ex-hoofd van een communistische veiligheidsdienst zal er iets meer nodig zijn.

zaterdag 10 november 2007

Ontsnapt aan "meer van hetzelfde"?

Laten we proberen de recente politieke gebeurtenissen samen te vatten vanuit het standpunt van de stemgerechte Vlaming zonder veel begrip van politiek - bijvoorbeeld: ikzelf. Als dat klinkt als "valse bescheidenheid", wel, dat is niet zo. Het belang van "de stemgerechtigde leek zonder veel begrip" lees je namelijk niet af aan zijn begrip, maar aan het feit dat hij stemgerechtigd is. Misschien zal zijn stemgedrag leiden tot uitkomsten die hij niet echt wil (socialisten in de regering, de splitsing van België... wie weet waar het allemaal op kan uitdraaien?), maar feit is dat hij kan en zal stemmen. Dus is het belangrijk de analyse te maken met inbegrip van het element van irrationaliteit dat daarvan stomweg het gevolg is.

Wat heeft die leek de laatste tijd zoal zien gebeuren? De Vlamingen willen een aantal veranderingen. Ze willen een staatshervorming en ze willen dat de regio waar ze zoveel geld naar sturen fatsoenlijk bestuurt en werkt - het tweede hangt nauw samen met het eerste. Die twee dingen zie ik - dus steeds met die nuance: vanuit mijn zeer beperkt, maar stemgerechtigd inzicht - als rationele verzuchtingen. Daarnaast willen ze een oplossing voor BHV, beter gezegd, de splitsing "zonder prijs". Dat zie ik als eerder irrationeel, in de mate dat dat "zonder prijs" neerkomt op het negeren van simpele feiten: een zeer groot percentage van de bevolking in een bepaalde streek spreekt Frans. En toch heb ik tegelijk begrip voor het belang van dat "irrationeel" element. Het gaat hier over een symbool, en over een signaal; over een boodschap die aan de hand van een krachtige gongslag wordt uitgedragen, vermits alle (vele) eerdere pogingen om die boodschap over te dragen, zelfs netjes vertaald in het Frans, geen enkel effect sorteerden (1).

Vervolgens kregen we het spektakel te zien waarbij beide kampen vast op hun standpunt ingegraven bleven zitten. De volgende stap was dat de Vlamingen de splitsing "manu militari" doorduwden (in mijn opinie: bedoeld als die gongslag, niet omdat ze dachten dat het daarmee gesplitst was) zodat de Franstaligen het proces blokkeerden (wat werkelijk niemand deed schrikken). Maar toen begon het echt.

Ineens, donderdag 8 november, klonk het van "ok, nu zijn dus ("dus"!) de staatshervorming en de splitsing geblokkeerd, dus ("dus"!) we kunnen daar niet verder over onderhandelen, dus ("dus"!) we hoeven daar niet verder over te onderhandelen, dus ("dus"!) we doen dat ook niet. En daarom beginnen we nu alsof er niets gebeurd is te onderhandelen over een "economische regering" (lees: een regering zoals die in elk normaal land zou tot stand komen) en oranje-blauw kan alsnog beginnen".

En dat was zoals het vrijdag in de kranten verscheen. De CD&V had een bocht genomen en de NVA zat klem en de Waalse socialisten waren ook woedend want ze dreigden alsnog uit de regeringsboot te vallen.

Maar dat was niet zoals het vrijdag evolueerde en zaterdag in de krant verscheen. Vrijdag bevestigden de Franstaligen dat ze niet meer over staatshervorming wilden praten. Maar vrijdag veranderde de CD&V van mening en wilden ze alleen maar onderhandelen als er een staatshervorming kwam. Formidabel! Een bocht van 360 graden! Oedoededa?

"Een interne machtsstrijd" is wat je er over te lezen krijgt. Er waren aan de ene kant de "machtspolitici" die in de regering wilden, en er waren de "idealisten" die de resultaten (fatsoenlijk bestuur, staatshervorming, splitsing) wilden zien. En het lijkt er sterk op dat de machtspolitici geprobeerd hebben de stemming als een grote overwinning voor te stellen, vervolgens de bijhorende verlamming als fait accompli aan de bevolking op te dringen en op de dynamiek van het moment snel een "economische regering" binnen te loodsen. En verder lijkt het er op dat "de basis" of voor mijn part "het volk" gezegd heeft dat het deze keer niet waar zal zijn.

Kortom, het lijkt er op dat we op een haar na zijn ontsnapt aan een scenario van meer van hetzelfde. België krijgt een regering alsof er van communautaire problemen niet meer sprake was geweest als het gemiddelde van de vorige vijftig jaar, en om een deeltje van de bevolking koest te houden ging een "raad van wijzen (!!)" zich over het probleem buigen.

Maar wat in dat geval zo opmerkelijk is, is dat uitgestreken gezicht waarmee ze dat "meer van hetzelfde" dachten te verkopen. Want zeg nu zelf, vrijdag stond het toch in alle kranten alsof dat met de grootste vanzelfsprekendheid het komende scenario was. En niemand repte nog met een woord van hoe juist dat voortdurende "meer van hetzelfde" heeft geleid tot de verrotting, gesymbolizeerd door Flahaut of de PS in het algemeen waarmee we nu zitten opgescheept. Althans, "niemand" bij die wijze politici die zo graag in de regering wilden zitten.

---------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/vergeet-guust-niet.html

vrijdag 9 november 2007

Beurs weer eens "in rook opgegaan"

De beurs is nog eens fors gezakt en er is volgens de Tijd weer eens "zoveel beurswaarde vernietigd".

Zucht.

De relevante url is:

http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/02/beurscorrectie-geen-paniek.html

Zucht.

donderdag 8 november 2007

Vergeet Guust niet!

Met de crisis rond de splitsing van BHV en de toenemende radicalizering in het achterhoofd dacht ik terug aan Guust Flater, de stripfiguur van Franquin. Mensen rond mij hadden het smoelwerk van Maingain gezien, en zonder overdrijven, puur descriptief bedoeld: ze waren weer een paar percentjes meer separatist geworden. En ze lezen artikelen over Flahaut, en ze zien overal rond hen Polen voor wie de taalbarrière en de afstand geen belemmering vormt om in Vlaanderen het nijpend tekort aan arbeidskrachten te helpen opvangen... En ze worden weer een paar percentjes meer separatist.

Maar Franstalig Brussel is niet alleen Maingain. Franstalig Brussel is, bijvoorbeeld, ook die tekenaar van Guust Flater. De vrienden van Guust, de collega’s van Guust, dat is zo Franstalig Brussel als maar kan. Kosmopolitisch, gecultiveerd, humoristisch, intelligent, creatief. De enige Vlaming, als ik dat goed heb, in het verhaal is de Mesmaecker, de zure, arrogante zakenman wiens contracten in een act van kosmische rechtvaardigheid maar niet getekend raken. En ik vind dat prachtig! Een mens moet met zichzelf kunnen lachen! De Franstalige Brusselaar mag zijn recht op vrije meningsuiting gebruiken om te tonen dat er niet alleen arrogante Franstaligen zijn, en hoe de arrogante Vlamingen er zo vaak uitzien. Kortom, de hele vrolijke bende, zij die niet (hard) werken (Guust, Joost, Bert), en zij die dat wel doen (Pruimpit, Kwabbernoot, Krasser) zijn eigenlijk uitdrukkingen van echte menselijke wezens, met twee armen en twee benen en al de rest: wie had het ooit gedacht...

En met dat in het achterhoofd, dus, rijst de vraag: wat bezielde nu eigenlijk de Vlamingen, toen ze het overlegmodel opbliezen? Zijn de Vlamingen dan in meerderheid echte separatisten geworden? En als ik dat zo’n beetje rond mij hoor, dan denk ik, wel, neen, eigenlijk niet. Het lijkt me dat een meerderheid van Vlamingen er tegen is dat het land wordt opgedeeld. Maar ik voel wel een heel grote drang, ook bij al die brave Vlamingen van wie het land mag blijven bestaan, om een “signaal” te geven. Ze (we) vonden dat er heel, heel hard op een gong moet geslagen worden. Ze zijn van mening dat de Vlamingen helemaal niet “zomaar ineens” het model hebben opgeblazen. Ze zijn integendeel van mening dat er al heel lang, en almaar dringender, gezegd is dat een paar dingen niet langer kunnen. Ze kregen het gevoel dat de Maingains van deze wereld daar zo vierkant hun voeten aan veegden, dat er dan maar als laatste redmiddel een communicatie middel nodig was om eindelijk te doen doordringen dat het niet langer “business as usual” kon zijn. En dat was de stemming over BHV.

Waarmee we terug bij Guust zijn. Zijn er geen mensen die in staat zijn dat signaal op te vangen? Zitten er trouwens geen hopen liberalen bij die Franstalige Brusselaars, die zich ook ergeren aan Flahaut en Maingain en Charleroi, dat te ver en cultureel te vreemd is van Vlaanderen om er te komen werken – zodat we dan maar Polen invoeren? En als die mensen er zijn, en als daarmee een fatsoenlijk gesprek kan op gang komen, ongetwijfeld niet alleen over dingen die toevallig mij hoog zitten, dan denk ik dat er geen enkele reden is om te paniekeren over het einde van België. Probeer Maingain een tijdje vast aan zijn ketting te leggen, kuis de Flahaut-achtigen een beetje op, houd toch een beetje rekening met de verzuchtingen van die brave mensen in het noorden, en er kan veel.

Maar dat zal dan wel ook allemaal moeten gebeuren. Want, steeds zoals ik het aanvoel, al die brave mensen hier in Vlaanderen zijn dan misschien niet zomaar ineens voor het einde van België. Maar ze hebben wel degelijk heel hard op die gong geslagen. Er zit heus iets meer in dan een ondoordachte daad die maakt dat de communautaire problemen nog in de koelkast terechtkomen ook. Er zit ook de boodschap in dat het in sommige omstandigheden voor ons niet echt meer hoeft. “Met België als het kan”, tuurlijk, tuurlijk, fine with me. Maar het kan niet langer zomaar vanzelf. Dat was vroeger misschien niet zo, maar dat is wat er veranderd is.

woensdag 7 november 2007

Pop

Mijn ervaringen met babies zijn me net uitstekend van pas gekomen.

Peuter Sarah was (voor het eerst) haar pop aan het uitkleden, om haar daarna weer aan te kleden ("de onwrikbare logica van de peuter").

Ze is nog maar goed twee jaar, dus het lukte niet zo best. En dus: "papa doen!".

Onder de vele dingen waarvan ik enkele jaren geleden nooit had geloofd dat ik er mijn kostbare tijd ging insteken stond zeer hoog bovenaan: het uit- en aankleden van poppen.

Maar het lukt wonderwel goed! Het was nochtans voor mij ook de eerste keer! Het verschil tussen poppen en babies is echter dat poppen niet bewegen terwijl je armpjes probeert in en uit mouwtjes te wurmen.

Mijn vrouw zat het allemaal sceptisch te bekijken, zoals vrouwen dat kunnen in het algemeen en die van mij in het bijzonder. "Bij ons gaat dat in de andere volgorde" zei ze, "wij doen de poppen eerst en de babies komen later. Dat is de reden waarom wij dat allemaal veel beter kunnen".

Ineens moet ik terugdenken aan hoe ze twee jaar geleden baby Sarah een blauw truitje had aangetrokken, en vol trots zei: "dat heb ik vroeger nog aan mijn pop aangetrokken". Dat vond ik toen al een beetje ontroerend.

Momenteel heeft de pop van peuter Sarah terug een hemdje en een broekje en kousjes aan, alles op de juiste plaats. En papa zit hier trots als een pauw te bloggen.

dinsdag 6 november 2007

België: "kan" het, of "moet" het?

Met de toon over de formatiegesprekken die almaar somberder klinkt, merkte een collega op dat er misschien wel nieuwe verkiezingen aankwamen. Aangezien ik altijd gelegenheden benut om mijn grote mond open te trekken over onderwerpen waar ik niet veel van weet, maakte ik mijn standaard opmerking, dat in dat geval Bart De Wever veel stemmen zou halen.

"Werkelijk?" vroeg de collega verbaasd, "zou het separatisme dan toch in de meerderheid komen?"

Tot mijn schande moest ik opmerken dat ik me er niet eens van bewust was dat De Wever een separatist was. "Echt?"...

Tja, nu ik me nog maar pas heb laten uitschelden omdat ik maar een 65% separatist was (1) durf ik natuurlijk helemààl niet veel meer zeggen. In elk geval, ik kreeg wat vlugge politieke voorlichting. De Wever, dus, heeft verklaard (volgens die collega, welteverstaan) dat het wat hem betrof "België als het moet, zonder België als het kan" was.

Ah. Kijk. Welwelwel. Tja, inderdaad, dat is nog een stuk sterker dan wat ik ervan denk. Bij mij is het eerder "België als het kan, zonder België als het moet". Zoals het nu gaat (ik bedoel, met de PS aan de macht) kan het wat mij betreft niet. Dat de taalbarrière en ruimtelijke afstand het voor de torenhoge werkloosheid in Charleroi onoverkomelijk maakt om af te komen op de vele bordjes die hier in Mechelen techniekers en chauffeurs zoeken, dat kan gezien de vele Polen die hier rondlopen wat mij betreft niet. Een hoop andere stoten waar ik het onder dit label ("politiek, België") al over gehad heb, kunnen voor mij niet.

En als dat allemaal toch moet, dan zullen de separatisten van mij geen last hebben.

Maar als er over al die dingen te praten viel; als er geen reden was om almaar noordelijker in het land de boel te verfransen en als er werk gemaakt werd om, wel, er werk van te maken, en zo nog een paar, dan hoeft België van mij helemaal niet op de schroothoop.

Maar veel belang hecht ik er niet meer aan, dat is zeker.
-----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/10/65.html

maandag 5 november 2007

Minder Diep...

"Je bent de laatste tijd merkelijk minder diep" sprak bedachtzaam een kennis die ook geregeld dit blog volgt. En ja, ik pleit schuldig. Ik had het zelf ook wel gemerkt. Kijk, mijn vrouw is terug aan het werk. Alle dagen vroeg opstaan, kindjes naar de crèche, tegenwoordig is een uur ochtendlijke file (op 30 kilometer van het werk) al lang geen uitzondering meer, werken tot - oh, naar alle maatstaven een zéér aanvaardbaar uur, hoor: lang leve die uitbuitende kapitalistische banken! En een klein uur file terug...

En dan moeten de twee bollen het badje in, en het eten, en de flesjes en de opruim en "boekjes lezen" en pyama's aan, en... en...

ZUCHT

(Maar ze zijn zooooo schattig...)

In elk geval, dit heb ik van het bloggen geleerd: je mag duizend fantastisch interessante dingen weten, je mag tienduizend ideeën hebben om daar speelse (maar serieuze) stukjes over te brouwen, maar als je niet een beetje fris van geest bent, dan rollen de teksten echt niet zomaar uit je klavier.

En dus was het inderdaad allemaal een beetje minder "diep" (hé, er zit natuurlijk wel een compliment in, nietwaar?) en ging het ook allemaal een beetje stroever, en eerlijk gezegd had ik al enkele keren overwogen om gewoon niet meer te proberen quasi elke dag iets te schrijven.

En to add insult to injury voegde hij er nog aan toe "misschien maar beter ook..." Kijk, dat is nu heel het punt. Ik heb ook eens die gratis teller van Stacounter (voor wat die waard is...) in de gaten gehouden, en de meest gelezen post, met grote voorsprong, is "Boemba":

http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/boemba.html

Tientallen hits - naar de maatstaven van dit blog een echte bestseller! En ik vind het best nog steeds een heel aardige tekst, hoor. Ik schoot verdorie zelf in de lach nu ik hem net nog eens opnieuw las, en ontdekte dat ik het einde vergeten was. Jaja, elke ouder zal dat wel herkennen!

Maar een jaar geleden "stroomden" de hits op mijn overzicht van de Griekse-Perzische oorlogen binnen, en nu dus de hits op Boemba. Ik weet bijna zeker dat het allemaal wel terug zal verbeteren. Maar tegenwoordig loopt het stroever. Vermoeidheid, ook: peuter Sarah heeft nog altijd niet al haar tandjes, en de laatste nachten hebben wij dat erger dan tevoren geweten.

Misschien wordt het hier wat kalmer, de komende dagen? Maar zelfs als dat zo is, geen haar op mijn hoofd dat denkt dat ik zal stoppen (ik kan natuurlijk ook altijd dood vallen, maar reken er maar niet te hard op). Maar zeg nu zelf, als ik het tegen mijn zin zou gaan doen, dan heeft het eigenlijk helemaal geen zin, nietwaar?

zondag 4 november 2007

Afnemende meeropbrengsten (Waar heb ik toch ooit gelezen?)

Ergens, ooit, terwijl ik stapels boeken las over economische geschiedenis, heb ik iets gelezen dat ik tot mijn spijt niet meer terugvind. De achtergrond is het concept “afnemende meeropbrengsten”. Beschouw een cultuur die een gegeven niveau van technologie heeft. En neem aan dat ze een gegeven oppervlakte land hebben. Beide dus “gegeven” in de zin dat ze niet groeien. Nu zegt de biologie dat populaties wel groeien, tot ze de limiet van de ecologische draagkracht hebben bereikt. En de economie vertelt ons hoe dat (tenminste voor mensen) in zijn werk gaat. Als er twee factoren zijn die bijdragen aan een gegeven resultaat, en je laat één daarvan toenemen (in casu: bevolking, ofte “arbeid”), terwijl de andere constant blijft (in casu: land), dan hebben de extra opbrengsten die voortvloeien uit de extra inzet (in casu: meer mensen die helpen hetzelfde stuk land te bewerken) de neiging om af te nemen. Het is alsof je een portie spaghetti hebt, en een portie Bolognaise saus. Als je alleen maar spaghetti gaat toevoegen, maar geen saus, dan zal het niet lang duren voor de extra spaghetti het er allemaal een beetje droog gaat laten uitzien.

Of ook: tien boeren verdeeld over een gegeven stuk land kunnen dat land efficiënt bewerken, en als het er twintig worden gaat het ook nog wel, maar als je er dertig op zet beginnen ze elkaar in de weg te lopen, of vertrappen ze planten, enzovoort. En na voldoende bevolkingsgroei slaagt het land er niet meer in alle mensen te voeden en krijg je hongersnoden, breken er gevechten uit en komen er stromen vluchtelingen op gang.

Dat is vaak genoeg het patroon van de geschiedenis geweest. Maar af en toe is het patroon van de geschiedenis ook heel anders geweest. Als er telkens weer hevige ruzies uitbreken wanneer je de naam “Malthus” uitspreekt, is dat omdat er grote onenigheid is over de vraag of het bovenstaande een ijzeren wet is die hoogstens onderbroken kan worden, maar ons uiteindelijk toch de nek zal omwringen, dan wel een simpele beschrijving van iets dat vaak is gebeurd, maar dat even goed heel anders kan aflopen.

Ooit, ergens, dus, had ik daarover iets gelezen dat me sterk aansprak, omdat het gebruikt werd om bepaalde historische processen te onderbouwen. Als de toenemende bevolking afnemende meeropbrengsten begint te ondergaan, dan zijn er verschillende mogelijke uitkomsten. De eerste mogelijkheid is de serie rampen die ik net heb vermeld. Een andere mogelijkheid is dat de factor “arbeid” (dus die toenemende bevolking die van afnemende meeropbrengsten te lijden heeft) toenemende productiefactoren vindt, zodat het geheel weer in evenwicht komt. Een beetje alsof je toch nog saus aan je spaghetti toevoegt. Dus: er zijn niet langer alleen stromen vluchtelingen, maar die vluchtelingen vinden ook werkelijk extra land beschikbaar. En zo onderbouw je vaak terugkerende gebeurtenissen zoals grote migraties - pakweg: de kolonizatie van de Middellandse Zee door de Grieken rond het jaar 500 BC.

Maar “meer land” is maar één voorbeeld van hoe een productiefactor op zoek gaat naar omstandigheden waar de opbrengsten van die factor nog hoog zijn. Daarnaast kan (de productiefactor) “arbeid” ook hogere meeropbrengsten realizeren door de inzet van kapitaal. Misschien lopen dertig boeren die het land bewerken met hun blote handen elkaar in de weg, maar als ze schoppen en ploegen en de rest hebben kunnen ze uit hun gegeven oppervlakte land de extra rendementen halen die opnieuw de hele groep kan voeden.

Nu zijn plaatsen waar veel kapitaal beschikbaar is typisch steden. En daarmee is ons plaatje om historische processen te kaderen vrij compleet. Het verhaal vertrekt met die gegeven cultuur op een gegeven niveau van technologie en een vaste hoeveelheid land. De bevolking groeit en de inkomsten per hoofd nemen af. De cultuur zendt bijgevolg bepaalde delen van haar bevolking naar nieuwe gebieden: laten we dat voorzichtig “kolonizatie” noemen, en hopen dat niemand over “verovering” begint. De cultuur neemt dus meer van de productiefactor “land” in gebruik zodat de extra factor “arbeid” niet langer op afnemende opbrengsten botst. Daarnaast zal er urbanizatie optreden. De cultuur neemt ook de nieuwe productiefactor “kapitaal” in gebruik, zodat de extra factor “arbeid” ook via een nieuwe uitweg toenemende opbrengsten realizeert.

En zo kader je niet alleen de kolonizatie van de Grieken van 25 eeuwen geleden, maar ook de opkomst van hun steden. En de Europese middeleeuwen: Kruistochten en Teutoonse expansie naar het oosten, maar ook daar opbloeiende steden. Enzovoort.

Alleen vraag ik me nu af waar ik in godsnaam dat proper netjes overzicht van “afnemende meeropbrengsten omgezet in territoriale expansie en/of technologische vooruitgang” heb gelezen. Mijn intuïtie zegt: Easterly, The Elusive Quest for Growth, 2,001. Maar hoe hard ik ook blader, ik vind het niet terug. Een goede tweede is Cipolla, Before the Industrial Revolution, 1,976. Maar ook daar heb ik het nog niet gevonden. En als het daar niet was... Fernand Braudel? Joel Mokyr? Duplessis? Jared Diamond? Cameron & Neal? Pomeranz? Angus Maddison? Of toch nog één van die boeken die ik minder aandachtig heb gelezen, hoewel dat ene stukje me zo razend goed gevonden leek?

Tot nu toe heb ik nog maar zelden antwoorden gekregen op vragen die ik hier gesteld heb: ik weet het, ik weet het, blog wordt niet veel gelezen, vaak zie je het artikel pas vele maanden later, etcetera. Maar toch, weet dat als je een reactie plaatst, die ook als een mail bij mij terechtkomt. Dus ook als iemand dit binnen vele maanden ziet en denkt dat hij of zij het antwoord weet...

Heeft iemand enig idee?

zaterdag 3 november 2007

De Belastingbetaler heeft niet zoveel te melden (deel 7).

Strikt genomen is het weer tijd voor de quasi driemaandelijkse update van de "belastingetaler sage". Drie maand geleden gaf ik het volgende lijstje met de stand van de drie maandsrente op de volgende datums in het verleden:

Feb 06: 2.50%
Mei 06: 2.86%
Aug 06: 3.17%
Nov 06: 3.55%
Feb 07: 3.79%
Mei 07: 4.03%
Aug 07: 4.30%

De url was:

http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/oei-ik-ben-de-belastingbetaler-vergeten.html

Momenteel, begin november 2,007 is de drie maandsrente 4.59%.

Laat ik het vandaag maar kort houden. De belastingbetaler sage begon helemaal aan het begin van dit blog, met de volgende post:

http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/een-belastingbetaler-wil-weten.html

De vraag was of, toen de korte termijn rente (drie maand, dus) op 2.50% stond, we er geen goed aan deden om de rente op de staatsschuld vast te leggen voor een zeer lange periode, bijvoorbeeld 50 jaar: de langste periode die ik kon vinden. Die 50 jaar stond toen net geen 4 percent.

Aangezien 2.50% (en een hele serie van de daarom volgende drie maands rentes) een heel stuk lager is dan 4%, had dat idee de staat na één jaar ongeveer een miljoen euro gekost, indien we dat voor een bedrag van 100 mio euro (een peulschil voor dit onderwerp) hadden gedaan.

Sinds zes maand is de drie maands rente evenwel hoger dan de 4% van destijds. Voor de huidige periode kost de rente van 4.59%, in vergelijking met de 4% van het voorstel van destijds, ongeveer EUR 147,000.- . Met andere woorden, dat is het bedrag dat we als staat, als belastingbetaler, hadden bespaard, per schijf van 100 mio euro, indien we destijds de staatschuld van een vaste rente hadden voorzien.

In nog andere woorden, wie de serie url's van de sage opzoekt kan zien dat ik in totaal nog steeds in het rood sta. Natuurlijk, de 4% van destijds zouden nu nog 48 jaar en drie maanden geldig gebleven zijn...

Hier zijn de url's nog eens terug:

(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/een-belastingbetaler-wil-weten.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/een-belastingbetaler-wil-weten-deel-2.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/een-belastingbetaler-wil-weten-deel-3.html
EN: http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/02/een-belastingbetaler-wil-weten-deel-4.html
EN: http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/een-belastingbetaler-wil-weten-deel-5.html
EN: http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/oei-ik-ben-de-belastingbetaler-vergeten.html