Lezer Tonny neemt bij mijn post van gisteren (1) de positie van "luciede links" in: ongelijkheid kan wel degelijk erg belangrijk zijn. Stel dat je de lotto wint - kan je heus zonder enig gevolg je familie erg ongelijk behandelen?
Ik laat mijn antwoord (de krekel en de mier) maar aan het commentaar bij die post, samen met de vraag of de lotto wel een goede metafoor is voor de oorzaak van ongelijkheid, of hoe we er mee om moeten gaan. We kunnen immers zoveel metaforen naar elkaars hoofd slingeren als we willen: daarmee illustreren we alleen maar het filosofisch punt van die post. Die metaforen halen maar een deel van het verhaal naar boven, verklaren dat deel tot "de relevante feiten" en maken er zo een zwart-wit voorgestelde discussie van. Jaja, indien de welvaart in de wereld een kwestie was van "de lotto winnen", dan zou ongelijkheid een groot probleem zijn. En indien... krekel... mier... enzovoort.
Maar haha! Tegelijk was dat nu ook precies wat ik bedoelde met dat verschil tussen een antwoord aan "dom links" (game, set and match), en aan "luciede links". Uit de formulering van zopas volgt: "in de mate dat ongelijkheid een gevolg is van (het economisch equivalent van) de lotto winnen, is ongelijkheid een probleem". Deuce.
Zo roept de discussie nieuwe en interessante en belangrijke vragen op. In welke mate is ongelijkheid een gevolg van "de lotto winnen"? Nu ging dit blog al eerder over alternatieve causaliteiten van de welvaart in de wereld. Westerlingen zijn veel rijker dan de rest omdat ze de welvaart van de rest hebben afgepakt - of nee, het is omdat Westerlingen intelligenter zijn dan de anderen (2). Zelf hang ik natuurlijk de neoliberale theorie aan: economische productiviteit! Westerlingen hebben meer, want Westerlingen maken meer! Het Westen heeft auto's en computers en geneeskunde en wegen: niet omdat het Westen die heeft afgepakt waar ze nu niet zijn (zoals in Afrika) maar omdat het Westen al die dingen maakt. Elke dag opnieuw! En dààrop is natuurlijk mijn verhaal van de krekel en de mier van toepassing.
Maar ammehoela! We missen misschien een factor! Zou er niet een component "geluk" inzitten; "het Westen heeft de lotto gewonnen"? Dat is één van de conclusies die je kan trekken uit één van de interessantste boeken die ik ooit heb gelezen, Guns Germs and Steel van Jared Diamond. OK, het Westen maakt meer (zegt die), maar de reden daarvan ligt veel verder in het verleden dan een simpel economisme kan vertellen. Eurazië is een veel groter continent dan de andere continenten van de planeet, EN het ligt uitgestrekt in de oost-westelijke richting (terwijl de andere in noord-zuid richting liggen). Omdat het het grootste continent is, is het normaal dat het de meest diverse planten en dieren bezit, en dus ook dat het een groot aantal bruikbare soorten bezat. En de oost-westelijke oriëntatie maakt dat het gemakkelijk was die planten en dieren over grote oppervlaktes uit te wisselen. Ze kunnen immers over enorme afstanden een soortgelijk klimaat aantreffen, en dus konden ideeën en toepassingen over veel grotere afstanden en tussen veel meer volkeren circuleren.
Even signaleren dat je daarmee in enkele zinnen iets gezegd hebt over enkele hoofdstukken van dat fascinerende boek, en dat de rest van hetzelfde kaliber is. Hoe dan ook, het gevolg daarvan was dat Eurazië een voorsprong had bij het opstarten van beschavingen. Die begonnen dan ook inderdaad éérst in Sumer, Mesopotamië. En zesduizend jaar later is het één van de afstammelingen van die beschavingen, het Westen, dat de hele wereld voorgaat in het produceren van welvaart. Maar dat is niet omdat ze slimmer zijn, of omdat ze harder werken dan de rest, en ook hoefden ze er niet voor te plunderen. Integendeel, ze konden plunderen, en hun werk was productiever, omdat ze vanuit een gunstige positie vertrokken. Zo kan de blanke Europeeër (en daar horen zijn Amerikaanse afstammelingen ook bij) meewarig op de rest van de wereld neerkijken, maar de vraag is toch een beetje of hij zich niet gedraagt als de winnaar van een avondje casino, die zichzelf erg slim vindt. Of de zelfgenoegzame erfgenaam die druk bezig is het familiepatrimonium te verkwanselen.
Stilaan krijgen we een beeld van een meervoudige causaliteit. Elk van de bijhorende verhalen roept zijn eigen "relevante feiten" op, en staat met open mond van verbazing te kijken wanneer de aanhangers van andere theorieën bij zoveel bewijsmateriaal niet meteen overstag gaan. En juist dat is wat maakt dat we (in de ogen van Thomas Kuhn) niet te maken hebben met een "wetenschap", maar met ruzies tussen een veelheid aan scholen. Om een volwassen wetenschap te worden moeten de aanhangers van al die scholen nog een gemeenschappelijke grond vinden, waarover iedereen het eens is. Iets als "de Aarde ziet er wel plat uit, maar het kader waarbinnen die waarneming past is zus en zo". Zo raakt uiteindelijk iedereen het eens dat de Aarde rond is, en nu kan de wetenschap pas goed van start gaan. Dat is waar veel natuurwetenschappen wel, en veel sociale wetenschappen niet, in geslaagd zijn.
Maar daarom hoeven sociale wetenschappen niet onbelangrijk te zijn. Ook de huidige natuurwetenschappen zijn ooit door periodes gegaan waarin ze bestonden uit scholen die onder elkaar debatteerden. De kunst is natuurlijk dat de diverse scholen aan elkaar zinnige dingen meedelen. Als ze moeten beweren dat "de mensen tegen hun zin langer leefden" zullen ze veel minder gehoord worden, dan wanneer ze de vraag inbrengen of "de lotto" niet een belangrijke rol heeft gespeeld in de geschiedenis van de welvaart. En of we daar ook consequenties aan willen verbinden.
-----------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/paradigma.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/dom-links-als-deel-van-het-probleem.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/racisme-misdrijf-opinie-of-theorie.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten