maandag 29 juli 2013

Groen licht voor kleuter Simon!

Vandaag was hij bij de pediater, en alles gaat naar wens. Het water was uit zijn longen weg, en de infectie was net niet helemaal verdwenen. Aan kleuter Simon zelf is ook al "lang" niets meer te zien. Hij springt hoger dan ooit op de trampoline en 's morgens eet hij vier (4!) boterhammen met choco. Dat laatste kan kloppen, iedereen zegt dat hij erg vermagerd is.

En ik denk aan al die mensen, uit de tijden voor de antibiotica, die ook naar hun lusteloze kleuter hebben gekeken, helemaal geveld in zijn ziekbedje, en die niet hebben mogen meemaken dat hij enkele dagen later weer door de tuin achter zijn broer crosst alsof er nooit iets aan de hand geweest is. Wijzelf, daarentegen, zoals het gegaan is met dat "ontslag" uit het ziekenhuis om prompt weer naar de veertig graden koorts te gaan, wij zijn  er nog eens goed van doordrongen hoe broos dat allemaal is, hoe vlug dat allemaal weg kan zijn, en dan is weg ook echt wel heel erg weg.

Maar momenteel lijkt alles in orde. Het schijnt dat hout vasthouden helpt.

zondag 28 juli 2013

De snelste supercomputer van de wereld...

... lees ik juist "in de krant" (1), staat in China. Hij is de nummer 1 sinds juni 2013 (op het moment van schrijven: heel recent, dus), heet Tianhe-2, en haalt 33.86 petaflops. Wat dat betekent weet ik even goed als wat de vergelijkingen van de relativiteitstheorie betekenen, maar in dit geval kunnen we tenminste appels met appels vergelijken: Cray Titan haalt 17.59 petaflops, en Sequoia 17.1. Twee Amerikaanse exemplaren, allebei in elkaars buurt, met de Chinezen dubbel zo hoog... Het voelt een beetje aan als de nieuwkomer die de oude garde grondig overtreft, vind je ook niet?

Ach, China... Het was een thema van het vroege Speels maar Serieus, met de tijd weer helemaal weggedeemsterd. Het thema was, je kan het afmeten van het geopolitiek belang van een samenleving simplifiëren tot twee ingrediënten: het bevolkingsaantal, en de productiviteit per hoofd. Als je die twee vermenigvuldigd heb je nog meer versimpeld het BNP. En inderdaad... temidden van de vele kritieken op dat concept zou je nog vergeten dat dat een uitstekend beeld geeft van het relatief geopolitiek belang van een samenleving...

Natuurlijk zijn er in werkelijkheid ("complexe wetenschappen"...) enorm veel ingrediënten die dit soort dingen bepalen, maar hoe meer je ze samenvoegt, of desnoods weg abstraheert, hoe meer je er rechtlijnige verbanden uit kan afleiden. Zoiets als "Luxemburg met een enorm hoge productiviteit maar heel weinig inwoners, en Nigeria met enorm veel inwoners, maar een erg lage productiviteit, stellen geopolitiek niet zo erg veel voor".

Veel interessanter nog is de evolutie van de wereld in de tijd. En dat is waar het opsplitsen in twee, maar ook niet meer ingrediënten, ons vooruit helpt.

Het idee was (en is): het Westen domineert  sinds vele decennia, stilaan een paar eeuwen, de hele wereld: Omdat het Westen met behoorlijk wat Westerlingen, die gemiddeld een enorm hoge productiviteit halen, veel meer voorstelt dan landen als Indië of China. Immers, met nog veel meer inwoners die echter een heel lage productiviteit halen (correctie: "haalden") komen ze niet aan hetzelfde geopolitiek gewicht, ergo, enzovoort, QED.

Maar ergens in de late twintigste eeuw begon de productiviteit van China en Indië sterk te stijgen, en dus kon je op je vingers uitrekenen dat het product "aantallen maal productiviteit" in het voordeel zou gaan spelen van samenlevingen die begonnen met veel grotere aantallen. Zeker als je weet dat "een paar eeuwen" maar een fractie van de wereldgeschiedenis voorstellen, en dat die wereldgeschiedenis op de globale schaal een golfbeweging van "convergentie en divergentie" (2) vertoont. Dus: er zijn veel meer Chinezen dan er Westerlingen zijn, dus als veel meer Chinezen door convergentie even productief worden als die Westerlingen, dan zullen ze evenveel meer dominant worden dan de Westerlingen.

En zo simpel was dat.

Tsunami's aan bezwaren kwamen op; orkanen van tegenwerpingen volgden, allemaal gebaseerd op het feit dat de commentatoren zich niet kunnen voorstellen dat de wereld van hun jeugd er wel eens heel anders zou kunnen uitzien dan tijdens hun jeugd, waarna ze de "argumenten" verzonnen die pasten bij hun "conclusie".

In feite is het nog ruim minder dan een decennium later, en de snelste supercomputer van de wereld staat in China. Merk op dat dat helemaal niet het onderwerp van het artikel was. Dat was gewoon iets dat daarin vermeld stond, een beetje terzijde. Het onderwerp was dat supercomputers erg nuttige machines zijn.

------------------------------------
(1) http://www.nbcnews.com/technology/how-supercomputers-solve-giant-problems-6C10773443
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/08/convergentie-en-divergentie.html

zaterdag 27 juli 2013

Ethias: nog erger dan ik dacht?

Ivan Van de Cloot en Geert Noels zijn twee mensen waar ik het lang niet altijd hoef mee eens te zijn. Zeker, als ik het niet met hen eens ben wanneer het over economie gaat, dan is het zeker een goed idee eerst nog eens rustig opnieuw na te denken. Tenzij... onze opinies verschillend zijn omdat het allemaal nog veel erger is dan wat ik er zelf al van begrepen had?

Kijk, over Ethias heb ik zelf ongeveer anderhalf jaar geleden het volgende geschreven (1), gebaseerd op een krantenartikel, dus van bij het begin bewust van het feit dat ik deels aan het raden ben:

"het tweede stukje van het citaat lijkt me wel duidelijk, niet? Ze hebben "onverantwoorde beleggingsrisico's genomen". Dus ze hebben het geld van de spaarboekjes "belegd", bijvoorbeeld, op de beurs. En natuurlijk gaat alles goed wanneer de beurs stijgt (want jij betaalt alleen de rente van het spaarboekje, en de rest van de stijging steek je op zak). En natuurlijk gaat dat niet goed wanneer de beurs zakt, want jij moet niet alleen die rente nog altijd betalen, maar ook dat geld teruggeven dat op die beurs is verdampt.

En om één of andere reden heeft niemand van al die mensen er ooit aan gedacht dat beurzen af en toe ook wel eens zullen zakken."

Dus, OK, het staat er niet met zoveel woorden, maar je begrijpt: er was een stel dwazen van de hoogste categorie aan het bewind, wat ze niet zal belet hebben te eisen dat de ondergeschikten hen op al hun wenken, en onder het "laat alles vallen" principe, zouden bedienen. "Oui, monsieur le directeur, certainement monsieur le directeur"; je kent dat.

Maar nu heb ik net twee tweets van Ivan Van de Cloot en Geert Noels - overigens geknipt uit een veel langere serie - ge-re-tweet-ed:





Zoals het er hier staat was het helemaal geen kwestie van een stel dwazen die niet de eerste beginselen van de financiële wereld begrepen. Zoals het er hier staat was het een stel criminelen die een bekende, en doorgaans serieus gestrafte vorm van fraude pleegden. En omdat die criminelen ook nog politieke connecties hadden zijn ze niet alleen niet serieus gestraft, maar draaien belastingbetalers zoals ikzelf er nog voor op ook.

Dat was niet wat ik zelf dacht, destijds, anderhalf jaar geleden. Maar voel je vanop kilometers afstand dat ik vrees dat ze gelijk hebben?

-------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/02/vragen-bij-ethias.html


Bedenkingen bij koorts

Geen toeval, zeker, dat ik in deze tijden van longontsteking veel zit na te denken over onderwerpen als koorts?

Wat natuurlijk wel toeval was, is dat ik juist boeken zat te lezen over de impact van infectieziekten op de geschiedenis, toen kleuter Simon door longontsteking werd geveld (1). En ineens schiet me te binnen dat ik iets niet kan plaatsen in onze normale manier van denken binnen evolutetheorie!

Eerst die normale manier van denken. Als een infectie een gastorganisme aanvalt zijn er drie mogelijke uitkomsten:
  1. De infectie doodt het gastorganisme
  2. Het gastorganisme doodt de infectie
  3. Er komt een evenwicht tot stand.
Nu begrijp je direct dat de mogelijkheden 1 en 2 niet stabiel zijn: einde van het verhaal. De enige manier waarop het verhaal langer kan duren in de tijd is een variant op mogelijkheid 3. Er moet lang genoeg een evenwicht ontstaan om de infectie de kans te geven over te springen op een nieuw gastorganisme: anders dooft de ziekte uit. Dus krijgen zowel bacteriën met kleine variaties die maken dat ze minder snel verslagen worden als bacteriën met kleine variaties die maken dat ze het gastorganisme minder snel verslaan, meer nakomelingen dan heel zwakke, èn heel sterke ziektes. Dus met de tijd evolueren ziektes van dodelijke epidemieën naar onschuldige kinderziektes, zoals mazelen.

So far, so good.

Eén van de manieren waarop mogelijkheden 1 en 2 tot stand komen is koorts. Bacteriën houden van onze standaard 36 graden plus, maar vanaf 37 graden en meer krijgen ze het benauwd. Dus ons lichaam maakt koorts als afweermechanisme. Individuen die koorts maakten kregen meer nakomelingen dan organismen die dat niet konden, en met het verloop van de generaties zijn we allemaal de nakomelingen, en dus erfgenamen van de kenmerken die koorts doen opkomen.

Maar het mechanisme is niet bijzonder fijn afgesteld. Koorts maken en volhouden is uitputtend, en verder brengt de oplopende warmte ook onze eigen lichamen schade toe. Vanaf een bepaald punt halen de kosten de opbrengsten in, en het organisme sterft aan zijn eigen afweermechanisme.  Dat is waarom er nu een industrie van koortsremmers bestaat, hoewel het eigenlijk een verdedigingsmechanisme van ons lichaam is.

Maar beeld je nu in dat het mechanisme wel bijzonder fijn was afgesteld. Beeld je in dat niemand ooit meer dan, pakweg, 39 graden koorts kreeg, omdat onze lichamen dan zelf voor terugkoppelende mechanismen zorgden. Zie je het voor je? "Voorouders die door kleine variaties terugkoppelende mechanismen begonnen op te bouwen kregen maar nakomelingen" (etcetera etcetera) "en nieuwe variatie in een populatie waarin iedereen al over basismechanismen beschikte..." (etcetera etcetera) "en op het einde beschikt iedereen over heel fijn afgestelde koortswerende mechanismen." Dat zijn redeneringen die we in de theorie heel vaak opzetten, bijvoorbeeld als het gaat om de vraag hoe we van een lichtgevoelige cel heel fijn afgestelde mechanismen als ogen hebben ontwikkeld (1).

Maar met dodelijke koorts is dat niet zo.

Aangenomen dat er daarmee geen reden is om te twijfelen aan de evolutietheorie vraag ik me af waarom die terugkoppelingsmechanismen niet geëvolueerd zijn. Bijvoorbeeld bestaat er ergens op de schaal van de biochemie een reden waarom het proces niet op gang komt. Er moet immers een "pad" bestaan, een manier waarop je doorheen lange generaties in kleine stapjes tot een bepaald resultaat komt. Met het oog lukt dat omdat je je eerst lichtgevoelige cellen kan inbeelden, en daarna dat de ene kant wel maar de andere kant niet door een laagje pigmentcellen ("variatie") is bedekt, en daarna dat het weefsel waarop ze zitten een rechte dan wel een gekromde lijn (nog meer "variatie") vormen ("etcetera etcetera") en op het einde hebben alle nakomelingen van dat pad wel, en alle anderen geen nakomelingen.

Misschien kunnen "we" (wij, de mensheid) aantonen dat een dergelijk pad voor koortswerende terugkoppelingsmechanismen onmogelijk, of minstens erg onwaarschijnlijk is. Of misschien kunnen we een heel andere soort reden bedenken. Of misschien weten we het gewoon niet.

----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/07/kleuter-simon-heeft-longontsteking.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2007/07/het-ontstaan-van-de-lichtgevoelige-cel.html

maandag 22 juli 2013

Kleuter Simon is weer thuis

We moeten nog één keer per dag naar het ziekenhuis voor een baxter en het water in zijn longen was nog niet weg, maar behalve (natuurlijk) mama en papa is er (natuurlijk) niemand die nog denkt aan de ijselijke scenario's die ook bij ons nog maar drie keer per vijf minuten opkomen. Kleuter Simon eet veel bokes, kleuter Simon speelt met zijn autootjes ("hij is weer beter"), kleuter Simon lacht... Enzovoort.

Voor mama's en papa's zijn het spannende tijden (geweest). Koortsthermometers die dagen aan een stuk boven de 40 gaan, de kleuter die in mekaar gezakt tegen een muur ligt te hijgen, een dag na een eerste ontslag uit het ziekenhuis alweer koorts, resistente bacteriën, uitgewerkte antibiotica, het kruipt allemaal niet in je kouwe kleren.

Mama's en papa's moeten ook nog gaan werken. We lossen elkaar af om te mogen gaan; de ander houdt kleuter Simon gezelschap in het ziekenhuis. Buiten passeren hete zomerdagen, binnen zit je in een zo mogelijk nog hetere kamer naar een thermometer te kijken. Ziekenhuiseten, 's nachts wakker gemaakt worden voor de verversing van de luid piepende baxter, bezoek van de dokter, sms'jes van en naar de mama. Ik heb er in totaal vier nachten geslapen, en er overdag nauwelijks een voet buiten gezet. Eén keer ben ik naar een vlakbij gelegen apotheker gelopen. Ik voelde me als een soort worm, zo'n witte made die vanonder een steen in de brandende zon komt gekropen, ogenknipperend rondkijkend, hé, de mensen zitten op een terrasje iets te drinken, en dan weer naar binnen, de wereld draait misschien verder, maar wij staan stil.

En dan - was het donderdag? - wat een verschil een dag kan maken, de koorts is weer onder de 38 gezakt (maar de vlek in zijn longen is er wel nog). Het is één uur 's middags, hij valt in slaap, en ik weet, hij kan gemakkelijk drie uur slapen. Ik sluip de kamer uit, ik loop de gang af, de lift, de voordeur, hé, het is volop zomer! De zon schijnt (de koorts is gezakt), de mensen zien er fleurig uit, de terrasjes in Mechelen ook (de koorts is gezakt) en de straten met bloemen en de bruggen over riviertjes geven me zowaar een vakantiegevoel. Haja, want de koorts is gezakt. Ineens zit ik op een terrasje, want de koorts is gezakt, en er staat zelfs een ijsbeker voor me (de koorts is namelijk gezakt).

De zon geeft weer licht, de wereld draait wel degelijk verder, ik zit daar doodstil op dat terrasje, in de schaduw van de kathedraal onder een boom, de ogen half gesloten, nauwelijks een klop uitgevoerd, de laatste twee weken, maar bijna even uitgeput als iemand met longontsteking. De koorts daalt verder, de vragen veranderen van "hoe hoog was het?" via "hoeveel heeft hij gegeten?" in "wanneer mag hij naar huis?".

En dat is waar hij nu is. In zijn bedje, om precies te zijn, en ik denk wel dat hij weer drie uur zal slapen. Deze nacht heeft hij 11 uur geslapen, deze keer zonder dat iemand de baxter kwam veranderen. Maar weet, zoals we hem al eens onmiddellijk hebben moeten terugbrengen, dat we pas gerust zullen zijn als we alweer véél verder staan.

zaterdag 20 juli 2013

Longontsteking, met complicaties

Voor er paniek uitbreekt, momenteel is de koorts weer gezakt, intussen tot 36.9, zonder koortsremmers (maar met antibiotica, natuurlijk), dus momenteel geen paniek.

Maar kleuter Simon was nog maar pas ontslagen uit het ziekenhuis, toen zijn temperatuur alweer naar 39 graden ging, en sinds vorige maandag ligt hij opnieuw aan een baxter. Het blijkt dat er water in zijn longen zit, niet veel, te weinig om te draineren zelfs, maar de vlek blijft stabiel. En dalende koorts (en een oplevend kind) is erg fijn, maar de vorige week daalde de koorts ook en leefde hij ook op, en toch, baxter, enzovoort.

Vandaag was ik even aan het praten met een erg kindvriendelijke pediater, die me desgevraagd vertelde, als je dit voor hebt wanneer er geen antibiotica is, dan ben je hem kwijt. Ik probeerde nog van "maar je leest in die oude boeken toch altijd van hoe er 'de beslissende crisis' komt, en hoe sommige hoofdpersonages er dan nog doorkomen, maar andere niet?". Wel, in dit geval niet, dus, het is een bacteriële infectie, en die was blijkbaar voldoende hevig om zeker te weten: dik een halve eeuw geleden was hij er al niet meer.

En dat heeft iets ontzettend verkillends.

Leve de antibiotica - en alleen de mama's en papa's zelf staan nog even stil bij het feit dat complicaties wel degelijk bestaan, en dat ook de antibiotica wel eens steken laten vallen. Maar je voelt ook dat niemand in dat ziekenhuis of in onze omgeving daar met ernstig bezorgde gezichten op staat te kijken.

Een scène van vele decennia geleden komt in me op. Een nonkel heeft een zoontje verloren aan een ongelukkige val, zes jaar oud. We bezoeken het opgebaarde kind, en zoals daar en toen de gewoonte was beschrijven we met de duim een kruisje op zijn voorhoofd. Ik weet nog hoe ik als kind, niet veel ouder dan hij, dacht: hoe koud hij aanvoelt, en zo wit hij er uitziet. En hij lag daar zo mooi, iedereen had altijd gezegd wat een mooi kindje hij wel was, en toen zei de papa, nat van de tranen boven dat bedje "het is juist alsof hij slaapt".

En inderdaad, mijn hele leven is me bijgebleven hoe die ouders het niet zullen geloofd hebben, dat hij niet even later weer opstaat en met zijn autootjes gaat spelen.

Ik zit te kijken naar kleutertje Simon; hij slaapt. Het is ochtend, en ik denk terug aan de nonkel die destijds ook naar zijn zoontje keek en bij zichzelf zei: hij slaapt. Dadelijk wordt hij wakker en gaat hij recht zitten. Anders dan destijds opent kleutertje Simon zijn oogjes, hij herkent me en zet zijn bekende brede grijns op. Even later zit hij met zijn autootjes te spelen. Zijn chocomelkske is al op.

donderdag 11 juli 2013

Kleuter Simon heeft longontsteking

En ik vraag me werkelijk af: is dat nu echt wat we vroeger "tuberculose" en "TBC" en "tering" noemden? Want dat het geen grapje is, dat was me vroeger al duidelijk, maar zijn we nu werkelijk zelf aan het meemaken dat wat nog maar pas een heel gevreesde doder was er vandaag als een extra irritante zware verkoudheid bij ligt?

"Extra irritant" omdat hij al enkele dagen in het ziekenhuis aan een baxter ligt. "Verkoudheid" omdat er nu al weer sprake is van "naar huis komen". En dat is belangrijk, want toen hij er die eerste dag nog zo sip en lusteloos bijlag vroeg hij al "en als ik genezen ben, mag ik dan weer naar huis?". Wat beelden ze zich toch allemaal in, die kleintjes van vier jaar oud...?

Om nog te zwijgen van hoe belangrijk het is in vergelijking met de tijden waarin het heel normaal was, als vader van drie kinderen, dat je er minstens één nooit tot volwassenheid zag opgroeien. Die tijden liggen heus nog niet zo lang achter ons. En die tijden bestaan nu nog, op veel plaatsen in de wereld, en laten we eerlijk zijn, behalve er af en toe eens grote ogen over opzetten of desnoods wat verbaal geweld kan ons dat in feite geen barst schelen, nietwaar?

Tot het ons eigen kind is, natuurlijk.

Na zo'n twaalfurige dag in het ziekenhuis valt me weer op hoe sterk zo'n "moederinstinct" toch kan zijn, zelfs als het in een vader zit. Want geloof me maar, ik ben daar nu twaalf uur van wacht geweest, maar dat is allemaal maar juist goed genoeg om mijn goede wil te tonen, in vergelijking met wat de mama er allemaal voor doet. Bovendien is hij al heel erg opgekikkerd; duidelijk nog geen soort bacterie die bestand is tegen antibiotica. (Laat ik toch toevallig juist Plagues and Peoples van William McNeill en Rats, Lice and History van Hans Zinsser zitten lezen, zeker, een mens krijgt er gestold bloed van.)

Maar dat vaderinstinct, dus. Kleuter Simon is al heel erg opgekikkerd, en kleuter Simon onderging de beproeving toen hij nog bepaald niet opgekikkerd was (en geloof me...) met een filosofische berusting, de zoon van een filosoof waardig (om van een familie aan moederskant, waar "flauw zijn" echt niet in het woordenboek staat te zwijgen). Maar in zo'n kinderafdeling hoor je dus kindjes schreien. Niet kleuter Simon, die zit alweer met zijn autootjes te spelen. Dus papa loopt de gang op. Wandelend langs de deuren vang ik een glimp op van een babietje, spartelend in zijn bedje, luid huilend, maar er is niemand die hem pakt.

En mens, wat heb ik op mijn tanden moeten bijten, echt doorzetten, om er niet naar binnen te gaan en dat babietje op te pakken en een grooote knuffel te geven (als je zelf drie kinderen hebt, en een beetje vaderinstinct, ben je echt een ervaringsdeskundige). Echt heel sterk, zo'n vaderinstinct.

Maar voor de rest blijf ik een afstandelijke, hooghartige, koude mens, hoor.