maandag 31 maart 2008

Een eenvoudig voorstel

Na het overlijden van Hugo Claus, zo verneem ik uit de krant, is er een enorme ruzie uitgebroken over het feit dat hij zelf zijn levenseinde heeft gekozen: "euthanasie". Aangezien ik nooit iets van Claus heb gelezen heb ik zedig niets te zeggen over "een groot mensch is van ons heen gegaan". Maar!

Voor en tegenstanders van euthanasie slaan elkaar nu om de oren, en daar heb ik wel een opinie over. Die heb ik hier bovendien al eens gegeven - een post die ik al tot "de allereerste posts van dit blog" reken (1). En verder zijn er wederzijdse verwijten de waardigheid van de mens te ondermijnen, en verongelijkt gepruttel dat ze toch zeker wel hun eigen standpunt onder de aandacht mogen brengen. En bij dat laatste heb ik nog iets toe te voegen - ja, wie weet kan ik met mijn zeer simpel voorstel wel helpen de gemoederen te bedaren!

Want zoals dat gaat in dit soort discussies praten de gesprekspartners voor een stuk gewoon naast elkaar. Terwijl dat, als dat verontwaardigd "ik mag toch aan mijn standpunt herinneren" waar is nergens voor nodig is. Dus, als dat inderdaad waar is, en als beide partijen alleen maar willen herinneren aan (respectievelijk) de mogelijkheid om te kiezen uit het leven te stappen of (respectievelijk, dus) de mogelijkheid om te kiezen voor palliatieve zorg...

(even ademhalen...)

(Als dat allemaal waar is, dus...)

Dan volstaat het dat beide partijen even heel duidelijk zeggen dat ze natuurlijk van mening zijn dat iedereen hier zijn vrije keuze moet kunnen maken, en dat het niet bij ze zou opkomen om (wat tenslotte alleen maar) hun standpunt (is, waar ze tenslotte alleen maar aan wilden herinneren) door iemands strot te wringen, en... Iedereen kan een heel stuk kalmeren!

Want hoe iemand er bezwaar kan tegen hebben dat in dit onderwerp iemand gewoon een opinie heeft, en daaraan wil herinneren - dat zou er bij mij niet inkunnen.

Terwijl iemand die achter dit (op het eerste zicht terecht) verongelijkt gepruttel wel degelijk zijn standpunt door de strot van de anderen wil wringen deze verzekering niet kan geven - en meteen zijn eigen hypocrisie zou ontmaskeren.

Dus ik zou zeggen: geen reden om zo veel ruzie te maken! Put up or shut up! Verzeker ons dat je opinie alleen maar een opinie is, en zeker niet iemands keuzevrijheid wil aantasten - of hou op met dat verongelijkt gepruttel en geef gewoon toe dat je probeert je eigen opinie voor te stellen als een universele waarheid.

------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/herman-de-dijn.html
OF http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/12/assymetrie.html

zondag 30 maart 2008

Stop de immigratie... van VB propaganda?

Er valt een pamflet van het Vlaams Belang in mijn bus. Normaal gaat dat linea recta bij het oud papier, maar deze is goed gemaakt. Door de spleet van een sluier die net breed genoeg is om enkele blonde haren te vertonen kijkt een vrouw de wereld in, boven de slogan "Onze Toekomst?".

Zo goed is het gemaakt dat ik het al open heb voor ik goed besef dat ik partijpropaganda aan het bekijken ben. En zo krijg ik de standaardlitanie te zien. Een hoop uitstekende illustraties van hoe de Islam momenteel vaak precies dezelfde dingen doet als het Westers Christendom van enkele eeuwen geleden. Maar dan voorgesteld alsof dat bewijst dat de Islam het Westen bedreigt (terwijl het, vanzelfsprekend, precies het tegendeel aantoont: maar soit).

Ook leuk is het verhaal van hoe jonge moslims in het Westen vaak gedwongen worden te huwen met importmoslims (zoals ik ze hier maar snel even noem). Mijn eerste opwelling is: zullen die hedendaagse oudergeneratie me binnenkort even een generatieconflict op hun dak krijgen, zeg! Verder bedenk ik me dat het Westen hier toch wel een heel overtuigend absorberend effect moet hebben; als al die lokale moslimpartners na één generatie al niet meer goed genoeg zijn. Maar die bedenkingen staan niet in het pamflet: de hoop is duidelijk dat wie wel kan lezen maar niet kan nadenken er alweer een heel grote bedreiging, voor het Westen, inziet. Misschien even herinneren aan enkele posts die ikzelf al heb geschreven over die "bedreiging" van het Westen:

http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/hoe-zat-dat-nu-met-die-superieure.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/de-baarmoederstrategie.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/eurabi-de-cijfers-kloppen-niet.html

Maar goed, het stukje dat in het pamflet het meest mijn aandacht trok was:

"Volgens het rapport 'Mapping the Global Future' van de Nationale Intelligence Council (N.I.C.) van de V.S. zal het aandeel van de Islamieten in de totale bevolking van de EU in 2025 toegenomen zijn tot gemiddeld 28%."

Maar in het artikel over hoe de cijfers van "Eurabië" niet kloppen staat er van die N.I.C. een heel ander verhaal. Hier is overigens dat artikel nog eens, netjes door mezelf overgetypt:

http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/nog-eens-eurabi.html

En wat we er over 2,025 lezen is het volgende:

"The US National Intelligence Council predicts there will be between 23m and 38m Muslims in the EU in 2025 - 5 - 8 percent of the population depending on how fertility develops, and how many more Muslim immigrants arrive. Either figure would represent a steep increase from today.

But after 2025 the Muslim population should stop growing so quickly, given its falling birth rate."

De uitkomst is: over dezelfde N.I.C., aan het woord over hetzelfde jaar 2,025, schrijven de Financial Times en het Vlaams Belang twee heel verschillende dingen. "5 tot 8 percent" versus "28%"... ik kan het echt niet serieus nemen. Het kan gaan over twee heel verschillende rapporten - maar ik vraag me af waarom de N.I.C. zichzelf zo zou tegenspreken.

Of het zou kunnen dat één van beide, de FT of het VB, zo buitengewoon slecht leest dat je moet concluderen dat ze platte propaganda bedrijven. Tot nader order is dat iets dat me heel erg zou verwonderen van de FT, maar wel iets dat ik van het VB gewoon verwacht. Ik bedoel dus: cijfers veranderen, zeg maar vervalsen, om propganda te bedrijven.

Maar ik kan het mis hebben! En dat zou heel gemakkelijk te bewijzen zijn! Als iemand denkt te moeten en kunnen bewijzen dat mijn zeer lage dunk van het VB onterecht is, dan zou hij daar aan de hand van dit voorbeeld grote verandering kunnen in brengen.

vrijdag 28 maart 2008

Peuter Sarah is afgestudeerd!



Sinds een goede twee jaar is peuter Sarah een vaste klant van de kindercrèche Ukkepuk in Heffen (bij Mechelen). Ik moet zeggen dat we er altijd erg tevreden over geweest zijn. Mama Greet is een verschijning waar je in één oogopslag aan kan zien dat de ukkepukken er niet mee zullen moeten sollen. Maar tegelijk is mama Greet een verschijning die er mag zijn. Ze heeft stijl en présence, en ik heb echt het gevoel dat zoiets ook op de kleintjes afstraalt. En verder is het zaakje goed georganizeerd. Het zit allemaal strikt in elkaar, maar dat werkt naar twee kanten. Onze indruk is dat je er op kan rekenen dat gemaakte afspraken in orde komen, en als het allemaal een beetje overlegd wordt kan er uiteindelijk veel.
Sinds peuter Sarah bij de grotere peuters is komt ze voortdurend met allerlei kunstwerken naar huis. Pompoenfiguurtjes rond Halloween, heel veel Sinterklazen en kerstbomen in december, en tegenwoordig regent het hier hazen, klokken en eieren. Ook zien we geregeld dat er "oefeningen" in de tekeningen verwerkt zitten: alle kleuren zijn zo de revue gepasseerd. Mama Greet en Moeke Diane en de medewerksters - die allemaal heel goed van wanten weten - bereiden werkelijk de kleintjes voor op school!
Daarom waren we al één en ander gewoon toen vandaag peuter Sarah voor de laatste officiële dag naar den Ukkepuk ging. Oh, zeer tot onze opluchting zal mama Greet ook nog opvang voorzien na de school en tijdens de zomervakantie, maar toch: nu is de crèche een week dicht, en na die week gaat peuter Sarah voor het eerst naar school.
En zo werden wij, die al één en ander gewoon waren, bij het afhalen van baby Thomas en peuter Sarah, blij verrast te zien dat peuter Sarah was uitgerust met alle attributen van de afgestudeerde Oxford don. Zeer, zeer schattig. Speciaal voor de gelegenheid heb ik er voor geleerd hoe je foto's op blogger moet zetten...

donderdag 27 maart 2008

Over Freudiaanse libido en (niet-)Darwininaans ontwerp

Destijds als student hield ik me vaak bezig met alle onderwerpen, behalve wat over mijn (rechten)studies ging. Zo heb ik als negentienjarige pakken Freud gelezen. En op een bepaald moment ging dat over de fopspeen van de baby (1). In het algemeen, zegt hij, zuigt de baby “om te” eten. En als we zien dat de baby verzaligd zuigt aan een fopspeen en in slaap valt zonder dat er iets te bikken viel, dan denken we hem te hebben “gefopt”.

Alleen vraagt Freud zich af of we werkelijk zijn uitgepraat. Lijkt het niet eerder alsof de baby al die energie steekt in zuigen omdat er nog een andere reden voor is dan honger – hij zuigt immers ook als hij geen honger heeft? Na een hoop vijven en zessen blijkt Freud op weg naar een theorie van een dubbele energiebron. Naast een lichaamsbehoefte als “honger” die energie levert was er ook “libido”, en die energiebron was seksueel gekleurd. Nu stond de Victoriaanse samenleving in de tijd van Freud niet erg open voor dat soort boodschappen van algemeen nut. Maar een “libido” die zich manifesteerde via een “normale” lichaamsbehoefte viel niet te erg op, dus bleef die plichtsbewust verdrongen achter die schattig “gefopte” baby: alles zoals dat in een fatsoenlijke maatschappij hoorde.

Zoals ik het begrijp is Freuds ideeëngoed een grote vooruitgang in vergelijking met de Victoriaanse moraal. En toch blijft het steken in iets dat wij tegenwoordig omgekeerd zien. Het blijft een denken dat een bepaalde anatomie, en een bijhorend gedrag, ziet als iets dat een “reden” heeft, en dat anatomie en gedrag “dienen” voor die functie: “de baby zuigt om te eten”. Dat ging nog wanneer het oog diende “om te” zien, maar werd moeilijker wanneer een mond diende “om te” eten. Als wij, die waarschijnlijk ook wel op andere ideeën komen, bedenken dat al wat niet binnen die lijnen kleurde bij de “perversies” hoorde, voelen we dat er alweer een eeuw is gepasseerd.

Destijds kreeg je dat in zeer preutse middens gedurende een generatie of wat verkocht, maar zelfs in de negentiende eeuw ging het in andere middens al mis. Juist omdat in de ogen van die middens de theorie niet klopte zocht Freud de “andere” energiebron, die via een hoop “omwegen” toch nog een “andere functie” had. Namelijk kan een mond in de vorm van zoenen toch nog een rol spelen bij de voortplanting. Maar alleen om te zoenen! Al wat buiten die lijnen kleurde hoorde nog steeds bij de perversies! En zo had Freud de bakens hoogstens een heel klein beetje verzet, en eindigde onze seksuele revolutionair zowaar met het verwijt dat hij eigenlijk een moralist was...

Zoals gezegd, hedendaagse (evolutionair geschoolde) mensen zien dat soort dingen helemaal omgekeerd. Als een gedrag een “functie” heeft zien we die als een brandpunt in een veel breder veld van mogelijke gedragingen. Het gaat immers om een proces dat blind zijn gang gaat, en niet werkt in termen van functies (“om te”). Bijvoorbeeld zien we vogels die nestelen in rotsige bodems hemel en aarde bewegen om alle witte voorwerpen in de buurt van het nest helemaal in dat nest te krijgen. Vogels die in bomen nestelen zie je zoiets niet doen. Even nadenken over “natuurlijke selectie” (2) lost het raadsel op.

Het “heel brede veld van mogelijke gedragingen” omvat het binnenboord hijsen van alle witte voorwerpen in de buurt. Vogels die dat doen halen daarmee (onder veel andere) eieren die een eindje opzij zijn gerold terug binnen. Na één generatie zal je al zien dat het percentage vogels dat gedrag heeft geërfd om eieren bij te houden stijgt. De anderen hadden immers minder eieren, en dus minder kuikens. De “functie” van dat gedrag is dus het binnenhalen van de eieren. Maar daarom heeft het binnenhalen van andere witte voorwerpen niet iets “afwijkends”, en nog minder is het een perversie. Het is gewoon een breed gedrag (“haal alle witte voorwerpen binnen”) waarin het functionele “eieren binnenhalen” meedrijft. Dat heb je met blinde processen als evolutie, het moet wel gebaseerd zijn op grote hoeveelheden overbodig gedrag en structuur – hey, het is tenslotte niet het gevolg van rationeel en “functioneel” ontwerp!

Het werkt alleen indien ze op rotsbodems nestelen, welteverstaan. Vogels die in bomen nestelen hoeven zich om eieren die uit het nest rollen geen zorgen te maken: de zwaartekracht garandeert dat ze al verloren zijn. En dat doen ze dan ook niet: een vogel in een boom die witte voorwerpen binnenhaalt kan daarmee niet via variatie, erfelijkheid en selectie meer nakomelingen krijgen – en dus gebeurt het niet.

Analoog “dient” het zuigen niet “om te” eten, en het “dient” ook niet “voor” de voortplanting, maar evenmin is al die orale activiteit een “afwijking”. Baby’s die zuigen aan om het even wat zijn als vogels die witte voorwerpen binnenhalen. Soms zal blijken dat er net één en ander te eten viel, zoals een wit voorwerp bij het nest soms een ei is. En dus proeven baby’s van zowat alles wat hun mondje passeert, als een breed gedragspatroon waarbinnen enkele functionele effecten bestaan. Aan het einde van de rit lijkt het alsof die functionele effecten de “reden” zijn van het gedrag. Maar al die andere, zogezegd niet-functionele gedragingen binnen dat veld zijn uiteindelijk even functioneel! Ze zijn immers de drager van dat beperktere stukje gedrag dat de overlevingskans bevordert. Onmisbaar - zoals je met blind verlopend proces een niet al te snuggere vogel niet aangeleerd krijgt zijn eieren terug te halen, zonder hem ineens alle witte voorwerpen te laten binnenhalen.

----------------------------------------------------
(1) Freud, Inleiding tot de Psychoanalyse, 1917, Hoofdstuk XX
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html

dinsdag 25 maart 2008

Contrasten

De nieuwssite MSNBC vertoont al enkele dagen een artikel over ouders die weten dat hun baby de geboorte niet zal overleven (1). Op een foto zie je een moeder, nog met de sporen van de bevalling in haar houding geschreven, samen met haar pasgeboren baby op een groot kussen. De baby is in een dikke witte deken gewikkeld en op het hoofdje dat naar buiten priemt staat een blauw mutsje. Mama drukt voorzichtig haar lippen tegen het babyhoofdje, en de uitdrukking op haar gezicht vertelt je...

Juist.

Dat beeld snijdt recht door het hart van de papa van peuter Sarah en baby Thomas. Je moet het meegemaakt hebben, denk ik, om te weten wat dat betekent: zo'n pasgeboren babietje, zo hulpeloos, alleen al die kleine knuistjes een enorme oproep tot de vele dingen die je er voor moet doen.

In vergelijking daarmee is het blauwe mutsje op het hoofd van dat stervende babytje alleen maar een uiting van verbeten machteloosheid.

De beelden van de voorbije jaren flitsen door mijn hoofd. Baby Thomas die 's morgens ligt te glunderen als hij papa de kamer ziet binnenkomen. Baby Thomas is niet van gisteren, daar is papa, papa heeft 's morgens altijd een flesje bij: "goedemorgen, de dag begint".

De dingen die je met zo'n kindje moet gaan doen... Hun eerste Pasen, bijvoorbeeld. Terwijl papa listig de aandacht afgeleid houdt met flesjes en schoentjes sluipt mama naar buiten. Even later regelt papa het zo dat peuter Sarah wel moet een blik door het venster werpen. Wanneer ze al die kleurige ovalen vormpjes op het zonovergoten groene gras ziet liggen is het plafond te laag, en de wereld te klein, om de bokkensprongen op te vangen. Peuter Sarah stort zich op het gras zoals destijds de Mongolen op de stad Isphahan, en wanneer ze met de laatste hoekjes en kantjes klaar is blijft er van de schatten evenveel over als destijds in de stad Isphahan. Het glunderende snoetje waarmee peuter Sarah dan komt meedelen: "ze zijn van sokolaaaade" is meer waard dan de rest van het universum bij elkaar. Of toch bijna.

En haar eerste sneeuw! Vandaag knerpten de voetjes van peuter Sarah voor de eerste keer van haar leven door een dikke sneeuwlaag, en de pret deed zelfs de herinnering aan de paaseitjes verbleken - en die waren nog wel van sokolaaaade! Maar nu speelt zich één van die kleine drama's van het peuterleven af. Want vandaag moeten mama en papa gaan werken en de files wachten niet. En dus beperkt het knerpen zich tot enkele verrukte pasjes door de tuin, en dan gaat het al snel naar de auto toe.

Groooot concert! Maar zoals gezegd, toch maar een klein drama. In vergelijking met de mama die op de enorme oproep om al die dingen voor haar kindje te gaan doen hem alleen maar in een dekentje kan wikkelen, en een blauw mutsje op zijn hoofdje kan zetten, vallen de problemen van peuter Sarah wel een beetje weg.

Het zou toch niet mogen, nietwaar, dat je leeft in een universum waarin ouders hun baby in een dekentje wikkelen en een mutsje op zijn hoofdje zetten, omdat werkelijk door hun hoofd is gegaan: zo hoeft hij het tenminste niet koud te hebben als hij straks moet sterven?

------------------------------------
(1) http://www.msnbc.msn.com/id/23682263/

maandag 24 maart 2008

De "Neergang van het Westen": Tweede Bedrijf

Brad DeLong maakt een punt dat in het verlengde ligt van mijn post over "de neergang van het Westen" (1).

http://delong.typepad.com/sdj/2008/03/morning-coffe-2.html

Het punt dat ik zelf al maakte is: De verhouding tussen het Westen van de latere éénentwintigste eeuw en de danmalige globale supermacht (DeLong zegt: China), zal dezelfde zijn als de verhouding tussen de VS van de twintigste eeuw en het toenmalige Engeland.

Namelijk, zo zijn we het blijkbaar eens, begon Engeland als een wereldmacht die later zijn positie verloor aan een heel andere macht (de VS, dus), terwijl dat economisch gesproken een heel goede zaak bleek voor Engeland: Ze zijn in die eeuw waarin ze hun hegemonie verloren heel, heel veel welvarender geworden dan in de tijd van hun hoogtepunt .

Maar, gaat DeLong van dat punt verder, er is niet alleen het economisch opzicht. Er is ook nog het geopolitiek opzicht. En ook in dat opzicht heeft Engeland veel te danken gehad aan de opkomst van de US, namelijk toen de twee Wereldoorlogen uitbraken. Gelukkig voor Engeland (en bij uitbreiding: heel West Europa), zag de VS Engeland niet als een concurrent, maar als een bevriende natie. Want anders had het er hier, minstens gedurende enkele decennia, wel bijzonder donkerzwart uitgezien...

Dus hoe extrapoleren we dat naar de toekomst? De vraag is of de supermacht van het latere deel van deze eeuw het Westen zal zien als een bevriende natie, dan wel als een gevaarlijke concurrent. Want als het antwoord is: een "gevaarlijke concurrent", of een ander negatief oordeel, dan zou het er voor onze kleinkinderen wel eens een tijdje heel donkerzwart kunnen uitzien.

Merkwaardig hoe ik daar nooit heb bij stilgestaan. Merkwaardig hoe weinig ik me atijd heb aangetrokken van een bijzonder dom rechts, dat ook werkelijk zit te broeden op maatregelen om te vermijden dat het Westen zijn hegemonie verliest, desnoods militair. Af en toe heb ik met een Chinees gepraat, en stuk voor stuk begonnen ze over de tijd dat er in Shanghai bordjes met "verboden voor honden en Chinezen" stonden. Dezelfde soort, die tot vandaag veel in de pap te brokken hebben, zou best wel veel gevaarlijker kunnen zijn dan ik dacht...

---------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/03/de-neergang-van-het-westen.html

vrijdag 21 maart 2008

Extreem-links, maar steen, steengoed

Victor Jara. Je moet het gehoord hebben. Echt.

http://www.youtube.com/watch?v=7beUY6CufA4&feature=related

Een ode aan Che Guevara. Je hoeft heus niet aan dezelfde kant te staan om een Grote song te herkennen. Voor mijn eigen opinie verwijs ik maar snel naar mijn post van voetnoot (1).

http://www.youtube.com/watch?v=VQJhk6e0I9g&feature=related

Oproep tot de Revolutie! Knip de prikkeldraden door! Het land is van ons!


http://www.youtube.com/watch?v=6qXkXTaZiXg&feature=related

Gewoon omdat het mooi is...


http://www.youtube.com/watch?v=KD6PPld4e7c

Preguntas por Puerto Montt

Muy bien, voy a preguntar, por ti, por ti, por aquél
por ti que quedaste solo y el que murió sin saber,
murió sin saber.

Murió sin saber por qué
le acribillaban el pecho
luchando por el derecho
de un suelo para vivir.
Ay, que ser más infeliz
el que mandó disparar,
sabiendo cómo evitar
una matanza tan vil!
Puerto Montt, oh Puerto Montt
Puerto Mont, oh Puerto Montt.
Puerto Mont, oh Puerto Montt.

Usted debe responder Señor Pérez Zujovic,
por qué al pueblo indefenso contestaron con fusil.

Señor Pérez, su conciencia la enterró en un ataúd
y no limpiarán sus manos toda la lluvia del sur
toda la lluvia del sur.

Murió sin saber por qué,
le acribillaron el pecho
luchando por el derecho
un suelo para vivir.¡
Ay, que ser más infeliz
el que mandó disparar,
sabiendo cómo evitar
una matanza tan vil!
Puerto Montt, oh Puerto Montt
Puerto Montt, oh Puerto Montt
Puerto Montt, oh Puerto Montt


http://www.youtube.com/watch?v=xdBMY3R4C0Q&feature=related

Het recht om in vrede te leven...

http://www.youtube.com/watch?v=ONIZuiUKPII

Een tragische lovesong.

Op youtube staan er nog heel wat meer, en tegelijk mis ik er verschillende die ik tot mijn favorieten reken. Maar ik ben al heel blij er zoveel terug te vinden.

--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/een-aangenaam-soort-propaganda.html

De neergang van het Westen

Newsweek heeft een artikel over de veelbesproken "Neergang van het Westen". Hier is de url:

http://www.newsweek.com/id/124417

Zoals altijd zit ik me te verbazen over het bijna hypnotizerende heen en weer slingeren tussen het triviale en het melodramatische. Ach, ik had het er nog maar pas over (1), zij het in een heel andere context: het is op deze manier dat het publiek het wil horen, dus het is op deze manier dat het publiek het krijgt. En dus krijgen we het geruststellend bedoelde "we horen al van de neergang van het Westen sinds het Westen begon", maar tegelijk vernemen we dat "de signalen niet te negeren zijn".

Tja. Over hoe triviaal veel daarvan is hebben we het hier eerder gehad (2). De geopolitieke invloed van een beschaving is een functie van (a) aantallen inwoners, en (b) hun productiviteit per hoofd. Dus als 600 mio Westerlingen dubbel zoveel produceren als 1,200 Chinezen, dan halen beide beschavingen precies evenveel productiviteit. Verder weten we dat beschavingen over de lange duur qua productiviteit periodes van "divergentie" kennen - de verschillen lopen op - en dan weer van "convergentie": de verschillen nemen af omdat de volgers de kunstjes van de leiders overnemen (3).

En dus kunnen we de nabije toekomst praktisch op onze vingers aflezen - behoudens gebeurtenissen die zo onwaarschijnlijk zijn, dat je hoogstens in het achterhoofd moet houden dat onze vermoedens nooit zekerheden kunnen zijn.

We weten dat we in een periode van convergentie leven: op de Islam na (4) zijn praktisch alle beschavingen en significante satellietbeschavingen ter wereld bezig de kunstjes van de leider over te nemen. We weten dat dergelijke inhaalbewegingen periodes van veel grotere groei dan de leiders impliceren, af en toe onderbroken door crisissen die evenwel het plaatje niet veranderen. De Aziëcrisis van 1,997 - 1,998 was in dat opzicht niet zo verschillend van de crisissen van de VS in de late negentiende eeuw. We kunnen dan ook zeer redelijke extrapolaties maken over wanneer de productiviteit per hoofd van de groeilanden welbepaalde percentages van de productiviteit van de leiders evenaart. En tenslotte kunnen we voor enkele decennia voorzien hoe de demogafische evolutie van de verschillende spelers er zal uitzien.

Men heeft me er al voor "defaitist" om uitgescholden, maar in veruit de meest waarschijnlijke scenario's spelen beschavingen als Indië en China nog (ruim) binnen deze eeuw de hoofdrol in de internationale politiek. En dat is ongeveer even defaitistisch als verklaren dat het vanavond zal donker worden, of dat in september een nieuwe herfst begint: het tegendeel zou eerder een geval van onwetendheid en "denial" zijn om de Byzantijnen met de Turken voor de poort te doen verbleken.

Dat maakt al die artikelen over Amerikanen en Europeanen die wegzinken in wederzijdse beschuldigingen, of de verkeerde prioriteiten hebben, of de symptomen negeren ongeveer even relevant als dezelfde opmerkingen zouden zijn in een discussie over het feit dat in september een nieuwe herfst begint.

Dat maakt ook dat we een idee kunnen vormen van wat politieke leiders omstreeks het jaar 2,000 AD zoals op het lijstje van de prioriteiten (zouden) moeten zetten. Sommige dingen op dat lijstje hebben met het bovenstaande niets te maken: zeg de klimaatpolitiek, misschien. Maar sommige prioriteiten zouden in het verlengde hiervan moeten liggen. Binnen de beschreven en verwachte ontwikkelingen denk ik dat we ons moeten afvragen waar tussen twee extremen we zullen terechtkomen - en hoe we dat kunnen beïnvloeden, en in welke mate we ons daarop moeten voorbereiden, enzovoort.

Het zeer optimistische scenario is "mijn" scenario dat ik eerder heb beschreven. De geschiedenis van de toekomst wordt beschreven door de geschiedenis van Engeland de laatste twee eeuwen. Van de dominante wereldmacht naar een derderangsmogelijkheid in geopolitieke termen - maar met zijn allen wel enorm veel welvarender geworden. En voor de rest zie je dan een wereld van rationalisme, vooruitgang... Je voelt het komen, het kan zijn dat daar ook nog wat speling op zit...
In het pessimistische scenario is (minstens) één van de toekomstige wereldmachten (die zich dus zal verhouden tot ons zoals de laat twintigste eeuwse VS zich verhouden tot het laat twintigste eeuwse VK) een kwaadaardige moloch (anders dan de verhouding VS - VK, dus), van mening dat hun successen bewijzen dat ze deel uitmaken van het superieure ras en dat de anderen te lui en te dom zijn om rijk te worden, en bijgevolg niet meer dan hun slaven - kortom, zonder dat je er veel aan moet veranderen gedomineerd door hun versie van dom links of dom rechts.

In mijn opinie - en het is absoluut de opinie van iemand waar niemand ooit enig politiek talent in heeft gezien; ik geef het dadelijk toe - kan je het falen van onze politieke leiders aflezen aan de mate waarin ze daar helemaal niets over te vertellen hebben. Bijvoorbeeld omdat ze zoveel tijd in de verdeling van de postjes moeten steken.

------------------------------------
Een bedenking de volgende dag. Binnen dit kader zijn de discussies tussen Amerikanen en Europeanen over prioriteiten natuurlijk niet "irrelevant". Gegeven de "geschiedenis van de toekomst" die we "praktisch op onze vingers kunnen aflezen" (en nogmaals, enkel voor hoogstens enkele decennia) moeten we ons natuurlijk afvragen wat onze prioriteiten zijn. Dat is precies mijn punt hier: we moeten deze discussie voeren, maar dan wel binnen dit kader. En niet binnen, bijvoorbeeld, een kader dat zichzelf wijsmaakt dat het Westen op één of andere manier, en om één of andere reden, toch de leidinggevende rol op de planeet zal, en moet, spelen.

------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/03/de-dingen-die-men-niet-wil-weten.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/europa-tussen-britannia-en-bokrijk.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/06/het-einde-van-het-europesche.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/convergentie-en-divergentie.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/de-volgende-schok-voor-de-islam.html

donderdag 20 maart 2008

Ik heb Youtube ontdekt!

Het kwam zo. Wij, druk bezette mensen die nauwelijks tijd hebben om tv te kijken, hadden het over hoe Obama – veel langer dan ik ooit verwacht had – nog altijd in de campagne voor het Witte Huis zit. Toen merkte mijn vrouw op dat ze hem nog nooit bezig had gezien. En dat was voor mij ook zo! Wat nu? Op dat moment dacht ik aan het legendarische, voor mij haast mythische “youtube”, ik probeer Google, ik vind Youtube, en...

Het werkt niet.

En zo gaat dat nu altijd bij mensen zoals ik. Als je iets moet proberen zonder dat er een helpdesk in de buurt is (lees: thuis) dan werkt het nooit, je krijgt een foutmelding die niet eens in het Latijn is opgesteld, en je zet de boel verdrietig weer af. Dat is, terzijde, de reden waarom mensen zoals ik met internet bezig zijn op de simpelste manier, bijvoorbeeld, met een blog op Blogspot.

Maar lo and behold, bij een nieuwe poging, meer toevallig dan iets anders, werkt het ineens wel, en nu heb ik Obama bezig gezien. En er gebeurde inderdaad iets interessants. Ik begon er naar te kijken van: Hoe is hij? Hoe spreekt hij? Straalt hij iets uit? Dat soort dingen. De koele analytische blik van de waarnemer. En na vijf minuten (er staat een klein klokje beneden rechts van de schermpjes van Youtube) merkte ik ineens dat ik zat te kijken omdat ik wou horen wat hij vertelde.

Raar, niet?

Een mens zou nog gaan denken dat hij op het spoor is van de vraag waarom Obama dat zo goed doet.

Maar los daarvan ben ik dan gaan surfen naar allerlei filmfragmenten. Ik had al meteen een exemplaar van de helicopterscène van Apocalypse Now vast. Dat heb ik op DVD, en de kwaliteit van de filmpjes op youtube is niet zo goed, maar toch, om er zo tussendoor eens naar te kijken is het toch wel aardig.

Vandaar vond ik een paar scènes uit de film 300 (1) (die ik niet gezien heb) over een onderwerp dat me sterk interesseert (2). Hier zie je de toenmalige supermacht Perzië, op expeditie om een groepje (toen nog relatief primitieve) Griekse steden een lesje te leren, en die een pandoering krijgen van de met speren gewapende Griekse infanterie dat we er tot vandaag nog van praten. Wat kunnen we ons daarbij voorstellen? Het beste dat we ons daarbij kunnen voorstellen zijn de beelden uit films als 300 – en ik was alweer gecharmeerd (hoewel ik heus wel weet dat er heel veel verzinsel aan zal vastzitten).

Mocht iemand me in deze richting nog wat hints kunnen geven, laat het weten; ik blijf natuurlijk een complete beginneling.

En er was nog een groepje scènes waar ik naar heb zitten zoeken. Zo had ik meteen de scène waarin “het standbeeld tot leven komt” uit Amadeus – in werkelijkheid uit de opera van Mozart Don Giovanni – gevonden. Wij, Freudlezers die ook nog muziekliefhebbers zijn, krijgen van deze scène koude rillingen dat het niet te beschrijven is. Dus ik zal het niet proberen. (Het gemeenschappelijke trefwoord is “Oidipous”.) Na de hulp van Salieri bij het noteren van het Requiem en de inspiratie voor “de Koningin van de Nacht” uit De Toverfluit heb ik wat verder naar muziekscènes gezocht. Maar je vindt niet altijd wat je zoekt. De aria uit The Shawshanks Redemption heb ik niet teruggevonden. Maar Bloemenwalsen van Tchaikovski – héérlijke muziek – krijg je dan weer in alle kleuren en formaten die je maar wil. En het Ave Maria van Schubert: geen enkel probleem. Absoluut aan te raden in deze versie (niet vergeten de geluidsknop aan te zetten, de beelden zijn trouwens knudde):

http://www.youtube.com/watch?v=aQVz6vuNq7s

----------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/300-de-perzen-zijn-boos.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/ga-vreemdeling-de-spartanen-vertellen.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/marathon.html

woensdag 19 maart 2008

De dingen die men niet wil weten

Het gebeurt tegenwoordig vaak dat mensen me vragen waarom ik weinig schrijf over de financiële crisis. Daar zijn verschillende redenen voor. Bijvoorbeeld dat het onderwerp te moeilijk is om er in enkele paragrafen veel over te vertellen. Juist daarom heb ik me al twee keer tot een klein deelaspectje beperkt (1). Toch krijg je ook dan te maken met typische problemen. Bijvoorbeeld ging de eerste van die twee posts over hoe de crisis voor een deel ook de crisis van de nieuwe boekhoudwetgeving is. Maar zo samengevat voel je meteen hoe dat niet interessanter is dan het telefoonboek. En dus haken de lezers af, en als de lezers afhaken, waarom zouden de schrijvers dan volhouden?

Je kan als schrijver evenwel volhouden door "het publiek te geven waar het om vraagt". Je moet dingen schrijven over de crisis die wèl interessant en spannend zijn! Alleen, dan daagt alweer een probleem op, dat misschien wel het belangrijkste van allemaal is. De dingen die over de crisis waar zijn, zijn niet “spannend en interessant”. En de dingen die “spannend en interessant” zijn - de dingen die “het publiek” wil horen, dus - zijn niet waar.

Er is één simpele waarheid over de financiële markten die doodeenvoudig vlak voor onze neus ligt - zelfs vlak voor de neus van veel mensen die er alle dagen mee werken en dus perfect in staat zijn om de feiten te interpreteren - en dat is dat de markten (filosofisch gesproken: precies zoals de toekomst in het algemeen) onvoorspelbaar zijn (2). Dus de dingen die we zouden moeten schrijven gaan als “hoe lang zal het nog duren? We weten het niet.” En “Hoe ver zal het nog zakken? We weten het niet.” En “Zullen er (nog) banken over de kop gaan? We weten het niet.” Enzovoort.

Maar daarmee kom je niet in de belangstelling. Integendeel, dat roept enorm veel weerstand op, zelfs bij de mensen die het alle dagen met hun eigen handen toepassen. Bijgevolg, als het ware per definitie, zijn de mensen die wel in de belangstelling komen door een selectieproces geraakt. Ze komen in het nieuws omdat ze niet zeggen dat ze het niet weten. Met andere woorden, omdat ze een hele uitleg doen met geleerde analyses en brede overzichten van de wereldeconomie, die allemaal “spannend en interessant” klinken.

En veel daarvan is ook “spannend en interessant”, zolang je maar goed voor ogen houdt dat het alleen gaat om de geschiedenis van de crisis – terwijl wat de mensen willen weten is hoe het met de toekomst zit. Het selectieproces maakt dus dat je eerst een aantal mensen interviewt die om één of andere reden als “expert” bekend zijn – voorzitters van Centrale Banken, bijvoorbeeld, of professoren in de economie – en daar pik je dan de verhalen uit waarvan je de historische analyses kan voorstellen alsof je er iets over de toekomst mee kan zeggen. En omdat dat is wat de mensen willen horen, is dat wat de mensen ook krijgen.

En niet het correcte antwoord “we weten het niet”.

En er is nog een tweede punt dat in het nieuws komt omdat de mensen het willen horen. Dat heeft de vorm van “vroeger was de wereld fris en monter, maar door de onuitsprekelijke perversie van [één of andere variant op het monster van Frankenstein] zit de boel nu in de soep.

Alleen wie over de crisis schrijft met de bankiers op de plaats van Frankenstein komt met zijn teksten in het nieuws.

Maar de waarheid is dat de hele financiële geschiedenis van de mensheid één serie monetaire experimenten is. En dat die heel geregeld in de soep draaiden. Vandaar de tweede url in voetnoot (1) waarin ik schreef dat de crisis voor een groot deel voortkomt uit één van de veiligste en meest eerbiedwaardige aspecten van de kredietverlening, namelijk de hypothecaire kredieten!

Nu is er zeer zeker ook een hoop “financiële innovatie” in het spel geweest op het stuk van de vraag “waar is al dat geld vandaan gekomen?”. Het punt is namelijk dat banken op een bepaald moment in de geschiedenis – pakweg: enkele eeuwen geleden – ontdekten dat ze zelf in een zekere zin geld konden “drukken”. Toen grepen de overheden in om te maken dat banken daarbij bepaalde grenzen in acht namen: kapitaalverplichtingen, reservevereisten, dat soort dingen. Omdat we hier niet in een politiestaat leven zorgde de wetgever er ook voor dat er heel precies werd gedefinieerd wat banken precies waren. Einde van dat specifieke bedrijf.

Alleen lag daarmee de weg open voor allerlei constructies waarbij geld nu werd “gedrukt” (aanhalingstekens omdat hier niet echt drukpersen in het spel zijn) door gelijkaardige technieken, maar zonder dat er, strikt genomen, banken in het spel waren. In andere woorden, sommige gladde jongens probeerden weer eens iets nieuws buiten de greep van de overheid, en daarom buiten het circuit van de banken... En laten we niet vergeten dat het precies aan dat soort innovatie is dat we heel veel van onze welvaart te danken hebben.

Desondanks draait er af en toe eens iets in de soep, en dat is wat ook hier gebeurde. Ik schreef het al: als het hypothecair bankieren zich nu eens gewoon had gehouden aan haar eigen beproefde standaarden van gezonde financiën, dan had het verhaal er heel anders uitgezien.

Maar met al die nuances kan je hoogstens nog zeggen dat een klein groepje mensen (en niet langer “de banken” als groep) een grote fout hebben gemaakt (en niet langer dat ze een complot in gang hebben gezet om de rijken rijker te maken, en de armen armer) en de lezer voelt het al komen. Dat is niet wat het publiek wil horen, en dus krijgen ze het ook niet te horen.

Dat soort overwegingen hoort allemaal bij de reden waarom ik niet veel over schrijf over de huidige crisis. De dingen zeggen die de mensen niet willen horen is geen manier om je populair te maken. In het bijzonder wanneer die dingen ook nog waar zijn oogst je er alleen maar heel veel irritatie mee. Natuurlijk, op een nauwelijks gelezen blog als dit kan er af en toe al eens iets meer. Dus, hey, psssst! Niemand weet hoe de crisis zich zal afwikkelen, en het is niet zo dat je door één of andere groep zondebokken af te slachten de problemen kan oplossen.

Niet verder vertellen?

------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/goed-nieuws-voor-de-linkse-critici.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/de-subprime-crisis-en-het-monster-van.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/financile-voorspellingen.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/meer-over-financile-voorspellingen.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/steeds-die-financile-voorspellingen.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/04/nog-eens-financile-voorspellingen.html

dinsdag 18 maart 2008

Lieven De Cauter over intellectuelen en "links vs rechts"

"De meeste intellectuelen neigen naar de linkse flank omdat daar de gerechtigheid en de zin voor rechtvaardigheid liggen" leert filosoof Lieven De Cauter in De Tijd van 18 maart 2,008.

Eikes? Huh? En hoe weten we dat precies als ik vragen mag? Of wacht, het is maar gewoon een bewering, en dus kan ik (hey, ik ben een gediplomeerd "filosoof"!) die neutralizeren met een andere bewering! Instructie: Vervang in de eerste zin van deze post de term "linkse" door "rechtse" en...

Opgelost!

En het was niet zomaar een geïsoleerde uitspraak, hé. Hier is er nog één:

"Wie de wereld aanschouwt zonder belanghebbend te zijn, ziet zoveel hemeltergend onrecht dat hij a priori eerder links van het centrum staat. Maar omdat in Vlaanderen geen intellectuele traditie bestaat, komt wie eerder rechts denkt ook niet makkelijk in de actualiteit terecht."

Kijk, dat getuigt van zoveel arrogantie dat zelfs ik er paf van sta. Zie je dat "zonder belanghebbend te zijn" staan? Hup, je bent het niet eens met de linkse standpunten van meneer, en je bent al gecatalogeerd als de betaalde agent van het kapitalisme. Van "immunizering" gesproken - maar om dat in te zien moet je al wat kaas gegeten hebben van de rechtse intellectueel Karl Popper - en die zal wel te veel "belanghebbend" geweest zijn.

Maar even serieus. Wat ik als filosoof graag zou zien is dat andere filosofen in hun beweringen rekening houden met het volgende. Al dat "hemeltergend onrecht" dat we vandaag te zien krijgen heeft de mensheid vergezeld sinds haar ontstaan. Armoede, ziekte, honger en oorlog: het is nooit anders geweest. Zeer kleine, relatief steenrijke elites die leven van die zeer kleine beetjes die ze van alle anderen kunnen afschrapen: het is nooit anders geweest. Levensverwachtingen bij geboorte van minder dan 30 jaar: het is nooit anders geweest. Een kans van bij de tien percent dat je als vrouw sterft in het kraambed: het is nooit anders geweest. En dat valt misschien niet zo hard op omdat wij, eeuwen later, zitten te kijken naar al die tempels en paleizen en literaire werken en wat nog meer... maar even goed blijft dat het werk van die numeriek zeer kleine elites die leefden op de kap van een ellende die wij ons gewoon niet kunnen voorstellen.

Maar, beste filosofen die proberen "niet-belanghebbend" te zijn, er is op die "het is nooit anders geweest", één en precies één uitzondering. Ik zal proberen het uit te drukken in termen van een zeer oppervlakkige correlatie, en helemaal niets te zeggen over causatie - laat iedereen zijn eigen conclusies trekken.

Alle plaatsen ter wereld waar een op kapitalistische leest geschoeide industriële revolutie plaatsgrijpt zien op enkele generaties tijd de levensverwachtingen bij geboorte toenemen van minder dan dertig tot over de zestig, bij ons zelfs al tegen de tachtig. De kindersterfte daalt van tien en tientallen procenten naar 4 promille bij ons. Er verschijnt gelijke berechtiging van mannen en vrouwen, en religieuze ontvoogding, en intellectuele verlichting (misschien zou ik die term hier beter met hoofdletter schrijven), en politieke democratie.

Met dat in het achterhoofd komt het een beetje pijnlijk over te vernemen dat de rechterzijde, die tenslotte die economische ontwikkeling altijd heeft toegejuicht, zomaar de "gerechtigheid" uit het oog verliest. Of dat denken in die "rechtse" termen je meteen disqualificeert voor het epitheton "intellectueel". Of ook "de race for money enerzijds en afstand en kritisch vermogen anderzijds, dat gaat niet samen." Om van de titel van het artikel "geld en engagement gaan niet samen" maar te zwijgen.

Weet je wat? Ik zal hopen dat het allemaal gebaseerd is op een misverstand. Ik zal hopen dat we hier het effect krijgen van wat een journalist heeft gemaakt van de woorden van een filosoof. Een mens zou anders nog gaan vrezen dat sommige filosofen een hoop beweringen de wereld insturen, en niet eens op de hoogte zijn van een paar zeer elementaire feiten...

maandag 17 maart 2008

Moe

Wanneer de voorpagina's van de kranten vol staan met geheimzinnige termen als "dollar" en "Wall Street" en "crisis" en "banken" en "fed" en "wereldwijd" en "crash" en "olie", dan mag je er zeker van zijn dat mensen met mijn soort job die dag alle sterren van de melkweg hebben gezien.

Natuurlijk weet ik in de avond van maandag 17 maart nog niet wat de krantenkoppen van dinsdag 18 maart zullen zijn. Maar het zou me helemaal niets verbazen als de bovenstaande termen ruim op de voorpagina's zullen uitgesmeerd staan.

En dus staat mijn hoofd vandaag helemaal niet naar veel bloggerij.

zaterdag 15 maart 2008

Een sissy, en er nog trots op ook!

Na veel gespartel en gehoest - hij is weer verkouden - ligt baby Thomas eindelijk in zijn mandje in slaap. Een grote opluchting, want een baby die moe is maar niet kan slapen krijgt het moeilijk om zijn legendarische zonnige zelf te blijven.

Papa sluipt, letterlijk op kousenvoeten, tot bij het mandje en ziet glimlachend hoe baby Thomas in "kandelaar" ligt: op zijn rug, met de handjes in lichtgevormde knuistjes naast zijn hoofdje: baby Thomas slaapt.

Maar wat is dat? Baby Thomas heeft zo hard en veel en lang gesparteld dat hij (a) allebei zijn sokjes heeft uitgeprutst en (b) hij niet langer onder, maar grotendeels op zijn dekentje ligt.

Alarm! Alert! Brrrrrp! Baby Thomas gaat koude voetjes krijgen! Tuut - tuut - tuut - tuut...

Wat nu? Als ik zijn deken onder hem vandaan haal is hij zo weer wakker en begint het gehoest opnieuw. Er zijn nog dekentjes, maar die liggen in de kamer waar peuter Sarah ligt te slapen, en die kan het ook heel goed gebruiken. Papa zwerft de benedenverdieping rond als een tijger op zoek naar een prooi, tot hij aan een stoelleuning nog een sweater van baby Thomas zelf ziet hangen. Daarmee sluipt papa, opnieuw op kousenvoeten tot aan het mandje waar baby Thomas ligt te slapen, en deponeert de zachte stof heel voorzichtig, zonder adem te durven halen, over de babyvoetjes. De kleinste verstoring kan fataal zijn...

Maar alles is in orde. Baby Thomas blijft slapen en nu blijven zijn voetjes warm! Papa sluipt vertederd weer weg. Een sissy, en er nog trots op ook!

vrijdag 14 maart 2008

Nog eens de Bwards

In een late reactie op mijn post over de Bwards (1) schrijft Koen Vervloesem dat hij op mijn blog had gestemd. Kijk nu, dat is dan wederzijds, want zoals ik toen al schreef was zijn blog ook mijn eerste keus! En het was helemaal niet afgesproken, want ik voel altijd een lichte weerzin bij toestanden waarbij een beperkte groep de hele tijd naar elkaar verwijst - het maakt dat de buitenwereld ons met termen als "inteelt" begint te bestoken. Maar als het zo spontaan gebeurt - ach, "vrienden van de wijsheid" (in het Grieks heette dat "filosofen") onder elkaar, hé.

En zo blijkt dat we ook over dit onderwerp gelijklopende opinies hebben. We haasten ons allebei om de wereld te verzekeren dat we absoluut geen probleem hebben met "funsites" die de populariteitstests domineren. We hadden ons heus geen illusies gemaakt! Maar ik voel nog sterker dan bij die vorige post de leegte waar ik het over had. Ik had dus alvast één stem. Maar van de organisatoren van de Bwards zak ik dat niet te weten komen, want (voorlopig) krijgen we zelfs geen benaderende uitslag voor heel het pak te zien.

Maar juist omdat "internet 2.0" het nogal moet hebben van wat we "de long tail" noemen, zou het interessant zijn om te weten wat er zich achter de populariteitstest bevindt. En dus kom ik weer terecht bij mijn vraag: waarom ben ik eigenlijk gaan stemmen? Al die mensen die stemmen op blogs die verdwijnen achter de poppoll, die verknoeien toh gewoon hun tijd? En als je af en toe een kijkje gaat nemen, naar iets waar uiteindelijk niets uitkomt dat je wil weten (je wist immers dat het er wel inzat, maar niet dat het er niet zou uitkomen?) - dan verknoei je toch gewoon je tijd?

Nu, het is duidelijk zo dat het er in de eerste plaats om gaat om een bloggersbijeenkomst te houden, en dat de aanleiding daartoe voor figuurtjes zoals ik interessant had kunnen zijn; ik begrijp dat ze daar niet van wakker liggen. Dus van mij mag het, maar ik zal niet meer de moeite doen er te gaan stemmen of kijken. Het is een beetje zoals met poppolls en seksschandalen (dit is géén verwijzing naar de politieke situatie in de Amerikaanse staat Arizona...). Het komt niet bij me op afkeurend te gaan doen over mensen die druk bezig zijn zich met hun eigen zaken te bemoeien, maar vooralsnog heb ik er nooit aan deelgenomen, en ik heb ook geen concrete plannen om dat te gaan doen.

En "de filosofische ingenieur" zal me wel niet kwalijk nemen dat hij dan een stem mist. Zoals wij filosofen weten, iets dat je met geen enkel middel, hetzij direct hetzij indirect, kan waarnemen, kortom, dat op geen enkele manier ook maar de minste impact kan hebben op onze werkelijkheid: dat bestaat doodeenvoudig niet eens. Dus hoe zou hij een stem kunnen missen die niet eens bestaat?

-------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/03/bwards.html

donderdag 13 maart 2008

De houdbaarheidsdatum van Hillary Clinton

De race voor de benoeming tot kandidaat van de Democraten voor de presidentsverkiezingen zit al enkele maanden muurvast. Obama ligt nipt op kop, en hoeveel voorverkiezingen ze ook organizeren, de toestand verandert niet.

Dat was een hele tijd niet zo slecht voor de Democraten. Er waren twee sterke kandidaten, dus de bevolking kon een fatsoenlijke keuze maken, en dat was democratie.

Maar sinds de Republikeinse kandidaat McCain bekend is begint de toestand te verzuren. Het lijkt moeilijk te zien hoe Clinton nog op een realistische manier voorbij Obama kan komen. Het gevolg is dat beiden met een onvoldoende score naar het partijcongres zullen moeten, waar een groep zwaargewichten van de partij de doorslag moet geven. En dat, zo vertelt de geschiedenis ons, is een recept om de algemene verkiezingen te verliezen.

Stilaan beginnen we ook te zien waarom. Tot hiertoe vonden veel Democraten, of ze nu Clinton of Obama steunden, dat ze gemakkelijk de andere kandidaat konden steunen indien hun favoriet het niet zou halen. Maar nu wordt duidelijker en duidelijker dat het Clinton kamp een strategie volgt - ze moeten wel - waarbij ze willen proberen het naderende verlies van de voorverkiezingen toch nog om te zetten in een overwinning. De vorm van het inhaalmanoeuvre, dus, gaat ongeveer "we liggen achter - het verschil is zeer klein - we overtuigen de zwaargewichten... en we halen het toch nog".

Dat is wat ze wel moeten doen, tenminste, als ze zich niet willen neerleggen bij de uitslag, die evenwel bij algemene aanname "de wil van het volk" vertegenwoordigt. De tegenstanders van Clinton vinden natuurlijk dat dat het laaghartige gedrag is van iemand die zich daar niet wil bij neerleggen omdat ze ervan overtuigd is dat ze een soort "recht" op dat presidentsschap heeft.

Het gevolg daarvan is dat de sfeer snel verzuurt, en dat er al hopen mensen zijn die intussen niet langer zeker zijn dat ze een "monster" als Clinton wel zullen steunen als hun eigen Obama het (bij hypothese) toch niet haalt. En dat hoeven ze echt niet heel vaak te zeggen opdat het gevoel al snel geheel wederzijds wordt.

Kortom, de Democraten moeten niet op hun congres wachten om de partij te verscheuren, daar zijn ze nu al druk mee bezig. Daarmee begint Clinton te lijken op een product dat een houdbaarheidsdatum heeft, en dat die datum bijzonder dicht bij begint te liggen. De wijze staatsman of -vrouw zou op dit punt allicht in het belang van de partij een stap opzij zetten - voor de sfeer tussen de aanhangers helemaal zo vernietigd raakt dat ze er de verkiezingen aan verliezen. De ware politieker vindt evenwel dat h(z)ijzelf "het belang van de partij" is, en meteen maar van het hele volk, en dus zal het wel niet zo snel zover komen.

En ik vind het dubbel jammer. Van het huidige drietal denk ik dat het niet slecht zou zijn als er een vrouw president van de VS werd. In de tweede plaats denk ik dat anti-Irakoorlog Obama stukken beter zou zijn dan pro-Irakoorlog McCain. Maar in het pessimistische scenario haalt de laatste het omdat de Democraten niet kunnen kiezen tussen de twee eersten. Afwachten maar...

woensdag 12 maart 2008

The Surge

"The surge" is de naam van de jongste VS operatie in Irak. Het is de troepenopbouw die begonnen is vorige zomer met de bedoeling harder achter Al Qaeda aan te gaan. Sindsdien is het geweld in Irak spectaculair afgenomen, tenminste tegenover de VS troepen, en naar het zich laat aanzien ook binnen Irak zelf.

Dat is dus een groot succes voor Bush. In mijn ogen is het het succes van de chirurg die het eerst presteert het verkeerde been af te zetten, en er nu komt op wijzen dat de wonden toch prachtig aan het genezen zijn.

Maar dat is vanzelfsprekend alleen maar mijn hoogst persoonlijke indruk.

dinsdag 11 maart 2008

Rij

Een krantenartikel beschreef de problemen wanneer in een broodjeszaak mensen lijstjes naar boven halen, en voor de collega's ineens ook tien broodjes bestellen. Wat even een toestand van "een minuutje wachten" leek wordt plotseling een marteling om de rijen op het Rode Plein (1) naar de kroon te steken.

Ik heb soms soortgelijke problemen. Laatst had ik iets nodig in een bepaalde zaak. Ik stap binnen, en de moed zakt me in de schoenen: zes mensen staan te wachten, en er is één persoon achter de toonbank. Het is het soort zaak die zich heel goed leent voor iemand die met een kraakstem, en niet al te snel, zegt "en dan ook nog..." en we zijn vertrokken voor een nieuw rondje snijden en wegen en terugleggen.

Hmmmm, waarschijnlijk zie ik er alweer uit als een fundamentalist, ongeduldig, onflexibel, intolerant. Laat me even mijmeren. Het lijkt me een redelijke schatting dat in België een 40% van de bevolking een job heeft. Dat betekent dat wij allemaal, babies, peuters, scholieren, studenten, gepensioneerden, zieken, gehandicapten, steuntrekkers, profiteurs, politiekers, criminelen en werkende mensen, alle 100%, leven van wat die 40% werkende mensen maken, of presteren zodat we in ruil daarvoor weer goederen kunnen aankopen. Auto's, benzine, kledij, huizen, verwarming, geneesmiddelen, computers, zeep, meubelen... Aan het eind van de rekening worden ze door die 40% geproduceerd en door de 100% geconsumeerd. Tot zover lijkt me alles duidelijk.

Hoe zou een typische dag van een typisch lid van die 40% er zoal uitzien? Laten we zeggen dat hij twee kinderen heeft, bijvoorbeeld (natuurlijk zuiver willekeurig): een baby en een peuter, en dat hij en zijn vrouw allebei tot de 40% horen. Hoe ziet het er uit als je elke dag bijdraagt aan de productie voor die 100% van de bevolking?

Dan krijgen we iets als "opstaan om 06.30 uur, wassen, scheren (mannetje), haar drogen (vrouwtje), baby flesje geven, peuter wakker maken, uit bedje halen, eten geven, drinken, potje, jasje, schoentjes, maxicosi... Vervolgens rushen door de file om tegelijk de peuter niet te vroeg af te zetten in crèche resp. peuterschool, en tegelijk niet te veel na 09.00 uur de laatste file bij het werk van je af te schudden. Dan begint het spel van computerschermen, telefoons en paperasserij, om na een vaak drukke en energie opslorpende dag met een slecht geweten al rond 17.00 weer te vertrekken: omdat een mens anders te laat arriveert in de crèche (resp. school waar je zo'n uk toch niet de hele dag kan laten beschimmelen?). Nieuwe files, dus, verkeersagressies, wegomleggingen... En dan komt het moment waarop er opnieuw een lading jasjes, schoentjes, pampers en flesjes op je af komt. Oh, en heb ik al verteld dat het toegelaten is zelf ook te eten? Wanneer je het moet doen staat niet in het script, maar geloof me dat het internet vol staat met goede raad over hoe het toch belangrijk is, vooral 's morgens. Eten, dus, tafels dekken, potten afwassen, de rommel van de kinderen opruimen, badjes: hoeveel tijd denkt de niet-deskundige lezer dat dààr in kruipt? Let wel, het is allemaal oneindig veel beter dan de levensomstandigheden van de middeleeuwen, laat ik vooral niet klagen.

En er zijn boodschappen die moeten gebeuren, vuilzakken die moeten buitengezet worden, families en schoonfamilies die moeten bezocht en ontvangen worden...

Is de lezer nog mee? Heeft hij kunnen volgen tot het punt waarop de zuiver willekeurig gekozen werkende mens een zaak binnenstapt, op een zaterdag waarop er nog een kleine kans is dat er enkele zéér schaarse vrije uren zouden kunnen overblijven... om kreunend vast te stellen dat er zes mensen in de rij staan, waarvan de helft traag en in termen van "en dan ook nog..." en "hebben ze dat niet ook in kleinere verpakkingen" zijn bestellingen afhandelt? Zijn we echt zo "inflexibel" en "intolerant" als we beginnen na te denken over het tijdverlies dat je oploopt in rijen?

Er gebeurde een mirakel! Er kwamen nog twee personen uit een deur naar achteren in de zaak, en die plaatsten zich achter de toonbank... En binnen de kortste keren waren er twee van de drie bezig aan een héél lange bestelling ("en dan ook nog...") terwijl de derde snel en efficiënt de rest afhandelde, vermits die helemaal niet zoveel nodig hadden.

Ik heb het systeem ook zien werken in een drukke luchthaven. De massa aan de incheckbalies ziet er ontmoedigend druk uit, en heel veel tijd is er niet. De verkeerde rij kiezen kan dodelijk zijn voor je week-end. Maar gelukkig was het systeem zo dat iedereen in één enkele rij stond, en als er een desk vrij kwam, dan ging daar de volgende naartoe. Dus natuurlijk waren er een paar die die plaats en dat moment uitkiezen om lange filosofische discussies te beginnen met de mensen achter de balies, maar er waren er op elk moment toch ook verschillende die de zaken bondig wisten af te handelen, en de hele groep ging goed vooruit!

Maar zo gaat het niet in de grootwarenhuizen. Je moet er een rij kiezen, en er is niet echt een uitweg zoals in de luchthaven hierboven. Het volstaat dat er één is die een half uur heeft aangeschoven en toch pas op het moment waarop hij moet betalen de zoektocht naar de portefeuille begint, en druk bezette mensen, die heel weinig vrije tijd hebben omdat ze als minderheid meewerken aan de productie voor 100% van de bevolking, zien alweer hoofdschuddend de kostbare seconden wegvloeien.

Vreselijke plaatsen, die grootwarenhuizen. Als het even kan ga ik er niet. Het mag honderd keer onflexibel en intolerant zijn, maar dat aanschuiven... Ik krijg er iets van.

----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/12/de-rode-plein-swap.html

maandag 10 maart 2008

De Val van Lucifer

Van auteur Wendy Alec heb ik het boek The Fall of Lucifer gelezen. Dat is het soort boek dat ik lees om de reden waarom ik ook Tolkien lees. De grote fantasieën van de mensheid! Engelen en aartsengelen, duivels en demonen, en de hemelse legerscharen in gevecht met de duivelse legioenen – dat wil ik allemaal wel eens geïncarneerd (als de lezer me het kleine grapje wil vergeven) zien in een goed verhaal!

Het boek heeft een filosofie: een Platonistische filosofie. Zeker, God heeft de mens geschapen, maar dan wel als een afspiegeling van Zijn beeld. De mens heeft ook Zijn DNA meegekregen, en zo vernemen we hoe dat biologisch verschijnsel DNA in de wereld is terechtgekomen: het is een afspiegeling van een transcendente realiteit! En de bijhorende wetenschap, van biochemie en laboratoria, dat is iets dat zorgvuldig door engelen in elkaar wordt gezet, zodat ook dat, wanneer de mens dat allemaal probeert na te doen, een afspiegeling is van de spirituele wereld. Kortom, het heeft een filosofie, of misschien beter gezegd, een achtergrond die toelaat qua verhaal een heel eind te komen. En als het uiteindelijk mijn filosofie niet is – wel, de filosofie van Tolkien is ook mijn filosofie niet (1), dus “en wat dan nog?”.

Maar geleidelijk kreeg ik toch een probleem. Ik zit met de indruk – en ik zal vreugdevol eenieders verzekering accepteren dat ik het nu toch echt wel helemaal gemist heb – dat het boek ook nog... serieus bedoeld is! Wie naar één van mijn allereerste posts (2) kijkt ziet dat ik best wel eens een soortgelijk fantasietje had willen proberen – het is dat “kunnen schrijven”, dat het eeuwige probleem is – maar dat er toch een beetje ironie, een beetje knipoog en een beetje eigen inbreng mag inzitten. Zelfs Tolkien, die je nu ook niet kan beschuldigen van overdreven veel humor in zijn verhaal heeft (volgens mij) heel die wereld gecreëerd als een fantasie om de simpele reden dat hij daar plezier aan beleefde.

Ik kan het dus mis hebben, maar ik zit met de indruk dat The Fall of Lucifer een boek voor (en misschien wel door) een zeer bepaald publiek is, pakweg de Christelijke “evangelicals” – noem ze gerust de fundamentalisten – die de laatste tijd op wereldschaal nu eenmaal één en ander te zeggen hebben. En dus lijkt het boek me een serieuze poging om de Christelijke mythologie niet alleen in beeld te brengen, maar er een letterlijk geloofwaardige versie van te maken, die ook werkelijk moet vertellen waarom Lucifer “valt”, en waarom de Zondvloed en de Komst van Christus op Aarde nodig was.

Nu is het alweer zo dat uit de filosofie volgt dat de reden van Lucifers val inderdaad heel goed te vertellen valt. Als God in een daad van Liefde de mens creëert, ontstaat daarmee in de ogen van Lucifer een minderwaardig (want materiëel) wezen, dat desondanks de engelen zal beconcurreren om de Liefde Gods. Lucifer is, met andere woorden, Jaloers - met alle gevolgen vandien. Hij zal met inspanning van al zijn (aanzienlijke) krachten proberen Gods jongste schepping te dwarsbomen, en maakt werkelijk zichzelf (en zijn mede gevallen engelen) wijs dat hij daarmee uiteindelijk God tegen zichzelf beschermt.

Dus tot daar had het allemaal ergens wel gekund. Alleen heb je met dit soort pogingen altijd de vraag over welke porties aannames je toch maar vlug moet heen schilderen, opdat je het allemaal kan blijven geloven (want remember de “golden rule”: als iemand iets wil geloven, dan zal hij het geloven).

Er blijkt al gauw een soort “eeuwige wet” te zijn waarvan “niet afgeweken kan worden”. Inderdaad, de Christelijke mythologie heeft altijd al af te rekenen gehad met het probleem van “als God zo almachtig is, waarom doet Hij dan Niets aan al dat menselijk lijden?”. Er is dus die “eeuwige wet” en de vraag waar alvast wordt overheen geschilderd is waar die dan wel vandaan komt (als God hem niet zelf gemaakt heeft), laat staan of God dan niet almachtig is. Nog veel erger zijn de gevolgen van die “eeuwige wet”! Lucifer slaagt er in de genetische afkomst van de mens (“hij lijkt op Christos” – ik bespaar u de verdere weemakende details) te bederven. Dat gebeurt door de sinds mensenheugenis gewaardeerde (in de praktische zin, niet in de morele zin) techniek van de massale verkrachting – hier bespaart de auteur ons gelukkig zelf de details. Hoe dan ook zijn nu al die mensen die daaruit voortkomen, op de duur de hele mensheid, daardoor bezoedeld. En overeenkomstig de “eeuwige wet” zit er niets anders op dan ze dan maar te vernietigen! Met een zondvloed! De auteur geeft net genoeg details om te suggereren dat dat ongeveer neerkomt op omkomen in een tsunami (3), maar niets aan te doen. Merk op, ze kunnen er ook werkelijk niets aan doen, ze zijn zuiver slachtoffer, maar God jaagt ze toch maar allemaal over de kling, Hij heeft er maar één als de zijnen erkend.

Nog erger gaat het daarna bergaf. Nog steeds overeenkomstig de “eeuwige wet” zien we enkele momenten lang mensen, met honderdduizenden tegelijk, krampachtig de hel binnenstappen. Verdoemd tot het eeuwige vuur en de kokende olie (en allemaal echt!), nog altijd omdat het onmogelijk is (wéér die eeuwige wet) om de mens de veroordeling te besparen die de duivel wel wacht. Met gigantische hoeveelheden worden de onderwerpen van Gods Eeuwige Liefde dus veroordeeld tot een marteling om de Holocaust en Nanking ’37 tot een absoluut detail in de geschiedenis te doen verbleken, en er valt nog maar eens niets aan te doen. Een mens moet haast gaan denken dat God niet enige Flexibiliteit kon vertonen - om weliswaar de “eeuwige wet” te overtreden, maar tenminste iets aan al die vurige folteringen te doen - omdat er anders wel eens iets Vreselijks Zou Kunnen Gebeuren!

Samenvattend, nog maar eens onder voorbehoud dat ik de pointe hier compleet heb gemist, zit ik aan het einde van het boek met een kerende maag. Waarschijnlijk zijn het de geuren die opstijgen van al die produkten, nodig om de problemen te overschilderen waarmee onze liefhebbende God te kampen heeft, die dat veroorzaken. Ik veronderstel dat daarmee bewezen is dat ikzelf ook onder de invloed van Lucifer ben terechtgekomen – maar ach, wie is daarover verbaasd, ik verdedig tenslotte toch ook de evolutietheorie?

-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/tolkien.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/ik-wil-een-film-maken_11.html
(3) voor een soortgelijk fantasietje:
zie http://fantastisch.filosofie.be/index.php?/archives/141-Bezoek-vanuit-de-ruimte....html

zondag 9 maart 2008

Easterly (nu ik toch bezig ben...)

Verder inpikkend op een recente post (1), we weten dus nu dat (en waarom) volgens Easterly (2) economische groei het antwoord is op de vraag “wat doen we aan de ontstellende armoede in de wereld?”. Maar we weten ook, omdat hij het zegt in zijn eerste hoofdstuk, dat “naieve” toepassingen van dat idee weinig tot geen effect hadden. Bijvoorbeeld (zegt Easterly in zijn tweede hoofdstuk), een model dat al een halve eeuw de ontwikkelingseconomie domineert stelt dat groei een kwestie is van kapitaalinvesteringen. En dat is logisch! Een boer met een schop doet het beter dan een boer die het land bewerkt met blote handen. En een houten ploeg is beter dan een schop... En als Europa ergens rond het jaar duizend ook nog de ijzeren ploeg inzet, dan is dat nog beter.

En de ontwikkelingseconomen togen aan het het werk. Land X: zo en zo arm, zo en zoveel groei nodig, hun eigen capaciteit was zo en zoveel (maar veel te weinig), het verschil was zoveel, en dat verschil moest het rijke Westen bijpassen zodat de groei ging beginnen, en dertig tot veertig jaar geleden ging Afrika ook ontwikkeld zijn.

Wat is er misgegaan? Om te beginnen was op het simpelste niveau (de feiten) duidelijk dat het was misgegaan, maar de theorie werd nooit aangepast. Integendeel: het verhaal zag er te mooi, te logisch, te rechtdoorzee uit om het te willen aanpassen, en dus klonk het integendeel: het heeft niet gewerkt, dus het was niet genoeg, en dus moeten we het nog meer doen.

Ook formuleerde Easterly een fraaie “interne contradictie” (wat zijn die Marxiaanse kritieken soms heerlijk efficiënt!) in het model. Immers, het idee was, je stelt hulp ter beschikking, die hulp gaat naar kapitaalinvesteringen, die investeringen leiden tot groei en dus inkomen, en van dat inkomen financier je dan zelf (en niet langer door hulp) nieuwe investeringen... En dat is ruwweg hoe het Westen al enkele eeuwen volgehouden groei achter de kiezen heeft. Alleen, om hulp te krijgen moest er een tekort in de eigen capaciteit zijn. Terwijl de economie die het model volgt al snel minder tekorten heeft, en dus volgens datzelfde model geen hulp meer kan krijgen!

Maar als je dezelfde inkomsten kan genereren, ofwel door er voor te werken (namelijk als werknemer in de investeringen) of door gewoon te wachten tot het Westen die inkomsten als “hulp” komt aanbieden – wat had je nu anders verwacht dan dat mensen de inkomsten uit hulp onmiddellijk vertaalden in consumptie, eerder dan via de omweg van de investeringen? Waar ze ten eerste nog op moeten wachten, en waar ze bovendien ook nog voor moeten werken? Het punt is, het is heel gewoon, normaal, zelfs rationeel (3) menselijk gedrag dat je de kortste en gemakkelijkste oplossing kiest. En dus hadden de ontwikkelingslanden binnen de kortste keren niet alleen helemaal geen investeringen, maar ook nog een schuldenberg er bovenop.

Het brengt ons bij één van onze neo-liberale stokpaardjes. Economische ontwikkeling, dat is niet zoiets als het weer of de geografische kenmerken van de wereld; iets dat je overkomt en waar je weinig aan kan doen. Het is geen mathematische formule die garandeert dat zoveel input tot zoveel output leidt. Het is een kwestie van mensen, al die individuele mensen die wel of juist niet aan de slag gaan, en bijgevolg wel, of juist niet, een hoop goederen (en diensten) creëren. En wanneer de condities goed zitten, dan vertalen de inspanningen die mensen nu eenmaal vaak leveren zich wel degelijk in groei – en dan is kapitaalvorming daar vaak het gevolg, veel meer dan de oorzaak van.

Daarom pleit Easterly voor minder “planning” en meer gelegenheden voor concrete mensen in concrete omstandigheden om zelf te zoeken naar wat er nodig is. Minder beslissingen van bovenaf, zoals “er moet geïnvesteerd worden”, om nog te zwijgen van waarin, en meer omstandigheden waarin inspanningen ook iets kunnen opleveren. Friedrich Hayek zou het er alvast roerend mee eens geweest zijn (4).

----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/03/over-armoede-en-economische-groei.html
(2) Easterly, The Elusive Quest for Growth (2,001)
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/het-sombrero-effect.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/friedrich-hayek-rechts-maar-toch-goed.html

zaterdag 8 maart 2008

Even de micro passeren...

Af en toe slaagt iemand in blogland in een post die qua maatschappelijke relevantie, emotie en genuanceerd denken in zijn eentje het gebrek aan een "echte" (zoals ik dat zou definiëren, natuurlijk, ik geef toe dat het een zwak concept is) blogosfeer goedmaakt.

En daarom, zonder nog meer commentaar, (zoals Brad DeLong zou zeggen) de micro aan Michel Vuijlsteke:

http://blog.zog.org/2008/03/dakloze-kinderen.html

--------------------------------------
UPDATE

GVD! Het geval begint zich te ontwikkelen als iets waar een heuse blogosfeer rond ontstaat! Kijk nu:

http://www.gentblogt.be/2008/03/07/9891
http://degentsezwijger.blogspot.com/2008/03/roma.html

Over armoede en economische groei

Ik zit net te lezen in William Easterly, en wel in The Elusive Quest for Growth (2,001). Dat is werkelijk een uitstekend boek (1), in mijn opinie stukken beter dan zijn latere The White Man's Burden (2,006) - overigens zelf ook een zeer redelijk boek.

Maar The Elusive Quest for Growth is echt één van die geestverruimende boeken die je iedereen aanraadt: ik twijfel of ik er geen vijf op de schaal van een vroegere post van zou maken (2). En aangezien het ook nog een zeer "neo-liberaal correct" boek is zet ik het met een daverende aanbeveling op de lijst "rechts maar toch goed" (3).

Al in zijn eerste hoofdstuk krijg je één en ander dat helpt om een uiterst gecompliceerd probleem veel scherper te stellen: het verband tussen economische groei, bevolkingsgroei en groei van welvaart. Om maar één van de mogelijke complicaties mee te geven: onder allerlei Marxiaanse variaties is er een noodzakelijk omgekeerd verband tussen de welvaart van de één (bijvoorbeeld: het Westen) en de welvaart van anderen (zeg: de "kolonies"). Kortom, wij zijn rijk omdat de anderen arm zijn.

Bij Easterly begint het met een correlatie; twee bepaalde factoren die samen groter, of samen kleiner worden. Die factoren zijn "economische groei" en "welvaart". "Welvaart" gaat dan wel over de welvaart van brede lagen van de bevolking, niet alleen afgemeten aan gemiddeld inkomen, maar ook aan dalende kindersterfte (4). Bijvoorbeeld krijgen we een tabel met de percentuele groei (negatieve cijfers voor dalingen) van het gemiddeld inkomen van bepaalde groepen landen, gevolgd door de percentuele groei (opnieuw: negatieve cijfers voor dalingen) van het aandeel van mensen die leven van minder dan één dollar per dag. Die tabel ziet er als volgt uit:

-9.80 => 23.90
-1.90 => 1.50
1.60 => -0.60
8.20 => -6.10

Nu maakt de geïnformeerde lezer misschien wel bezwaar tegen mijn gebruik van pijltjes. Correlatie is geen causatie! Het is niet omdat een jaarlijkse groei van 8.20% gepaard gaat met een daling van de absolute armoede met 6.10%, dat die dalende armoede ook door de economische groei veroorzaakt wordt. Misschien was alle rijkdom wel terechtgekomen bij één enkele kapitalist, en is de rest welvarender geworden omdat, bijvoorbeeld, stijgende temperaturen tot minder verwarmingskosten leidden?

Maar aan dat soort bezwaren hebben onderzoekers naar armoede en welvaart heus ook gedacht. Easterly verwijst concreet naar twee studies waarop hij zich baseert, vermeldt in beide gevallen apart dat ze het causaliteitsprobleem in hun analyses heben opgenomen, en dat hun conclusie wel degelijk is dat economische groei armoede (causaal) doet afnemen.

Interessant is dat hij een voorbeeld geeft dat via bevolkingsaangroei passeert. Mensen die vaak de term "Malthus" gebruiken (mensen zoals ik, dus) wijzen er vaak op dat welvaart, gedefiniëerd als "inkomen gedeeld door het aantal mensen", niet alleen stijgt als meer bezit gedeeld wordt door evenveel mensen, maar ook als evenveel bezit gedeeld wordt door minder mensen. Dus is het heel goed mogelijk dat een waargenomen stijging van de welvaart niet de oorzaak is van dalende sterfte, maar maar dat integendeel een gestegen sterfte (via een gedaalde bevolking) de gestegen welvaart heeft veroorzaakt (5)!

Maar zoals ik schreef, Easterly geeft een voorbeeld van hoe de onderzoekers met dat soort vragen omgaan. Namelijk, als de gestegen welvaart het gevolg is van gestegen exportprijzen - zoals uitgerekend momenteel in 2,008 met de stijgende grondstoffenprijzen - dan heeft die stijging niets te maken met een dalende bevolking. Desondanks zien we nog steeds de correlatie tussen de gestegen welvaart en de stijging van de gemiddelde inkomens èn de daling van de sterfte.

Uiteindelijk smeedt Easterly dat allemaal samen tot een soort beginselverklaring voor zijn boek. Het cliché had het misschien niet verwacht van neo-liberalen, maar het punt is dat de ontzetting over de armoede in de wereld ons (neo-liberalen, dus) de vraag doet stellen: wat doen we daar aan? En het antwoord is: economische groei is wat leidt tot stijgende welvaart. Vanaf dat punt is het boek zo razend interessant omdat Easterly nu juist heel goed weet (omdat hij het decennia lang zelf heeft gezien) dat er ook hier geen simpele oplossingen zijn, wel integendeel. De volgende hoofdstukken gaan dan ook over de vele voorbeelden van wat er met "naieve" oplossingen is misgegaan. Maar als voorbeeld van hoe hij de problematiek weet scherp te stellen vond ik dat eerste hoofdstuk alvast heel geslaagd.

---------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/02/william-easterly.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/02/easterly-vs-sachs-gemeenschappelijke.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/kwotering.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/rechts-maar-toch-goed.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/een-beetje-modelbouw.html
(5) Vaak lees je dat de economische groei die gepaard ging met de Europese Renaissance sterk werd bepaald door de vele rampen van de veertiende eeuw, toen pest, oorlogen en hongersnoden de bevolking sterk hadden doen afnemen.

woensdag 5 maart 2008

Clinton doet nog mee

Na de nieuwste serie verkiezingen in de VS tekent zich een scenario af dat ik al een paar keer heb geschetst (1), maar wel met de rollen zoals ik me die had voorgesteld omgedraaid (2). Niet Clinton, maar wel Obama ligt op kop, en niet Obama is verplicht om geregeld een absoluut noodzakelijke overwinning te behalen, gewoon omdat het anders voorbij zou zijn, maar wel Clinton. En omdat Clinton vervolgens ook werkelijk die broodnodige overwinning behaalt (New Hampshire, Supertuesday, en nu gisteren Texas & Ohio) terwijl Obama de man is die de punten meer constant binnenrijft, blijft de race nog altijd wijd open.

Daarmee tekent een gevreesd scenario zich almaar duidelijker af. De Conventie van de zomer die in principe alleen maar de kandidaat moet bevestigen kan verzanden in een gekrakeel die de kandidaat nog altijd moet kiezen, omdat de eigenlijke verkiezingen geen duidelijke uitslag hebben opgeleverd. In feite lijkt nu al duidelijk dat de enige manier waarop Clinton nog kan winnen precies via dat "rokerige achterkamertjes" scenario is. Maar hoe dat ook afloopt, de mensen die er iets van kunnen weten zeggen ons dat zoiets de partij zo grondig verscheurt, dat de enige manier om dan te winnen zou zijn dat Bush toch nog de kandidaat van de Republiekeinen was.

Want dit moet je de Amerikanen nageven: we zullen wel nooit weten wat ze in 2,004 bezielde, maar ze schijnen nu ook door te hebben wat ik toen al gezegd heb. (De lezer herinnert zich wellicht dat ik pas later (3) heb ontdekt welke onberispelijke liberale filosofie ik achter mij had staan.) Als ze konden kiezen tussen een chimpansee in het oerwoud en Bush, dan deden ze er goed aan voor de chimpansee te kiezen.

Maar of dat ook voor McCain opgaat?

----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/de-voorverkiezingen-komen-er-aan.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/iowa.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/niet-zo-goed-voor-de-democraten.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/obama-draait-de-rollen-om.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/friedrich-hayek-zooo-actueel.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/bush-de-neo-liberale-conservatief.html

dinsdag 4 maart 2008

"Our currency, your problem"

De één of andere Amerikaan is ooit beroemd geworden met de verklaring "the dollar is our currency and your problem". Het idee was, de waarde van de dollar tegenover de munten van andere landen was niet iets waar de VS van wakker lagen, vermits hun eigen economie groot en sterk genoeg was om schommelingen te negeren. We moeten overigens ook niet overdrijven. De dollar kan duurder worden, en dan kan hun export het moeilijker krijgen. Maar ook dan verwacht niemand het soort crisissen die in de late jaren negentig in Azië zo heeft huisgehouden. En dus zullen ze er heus ooit wel eens naar kijken, maar als het een kwestie van formeel beleid is: nee, laat de markten hun gang gaan.

Vandaag lees ik in The Wall Street Journal dat de Amerikanen hun rijgedrag beginnen (sinds pakweg een jaar) aan te passen aan de sterk gestegen olieprijzen. Dat is natuurlijk redelijk, onberispelijke liberale theorie, zelfs. Stijgende prijzen vertalen zich in dalende vraag, hetgeen op zijn beurt helpt om de prijsstijgingen af te remmen. Het interessante daaraan is evenwel dat er een minstens gedeeltelijk verband tussen deze twee punten is.

De olieprijzen worden immers uitgedrukt en betaald in dollar. Olieproducerende landen die handel drijven met landen waar de munt geen dollar is zien bij een dalende dollar hun inkomsten dalen: ze hebben meer dollars nodig om aankopen te doen in niet-dollar landen. Dus vragen ze om dat te compenseren meer dollars voor hun olie. En meer dollars voor een vat olie, dat is hetzelfde als "de olieprijs is gestegen". Kortom, er is minstens gedeeltelijk een causaal verband tussen de dalende dollar en de stijgende olieprijzen.

Maar we weten ook, omdat we het net in de krant hebben gelezen, dat de Amerikanen hun energieverbruik beginnen aan te passen. Dat zijn nog steeds diezelfde Amerikanen die zo berucht zijn om zich tot nu toe van de stijgende prijzen niets aan te trekken, dat The Wall Street Journal dat in het artikel vermeldt. Het lijkt er dan ook op dat de dollardaling sinds enige tijd proporties begint aan te nemen, en consequenties begint te krijgen, die zodanig zijn dat de VS, of tenminste de inwoners, dat ook als "hun probleem" zien.

Interessant. Ik vraag me af of dat alleen maar toevallig is, juist in de periode dat Europa overgaat op een eenheidsmunt en continentale economieën als Indië en China wereldspelers (1) beginnen te worden. Vermoedelijk niet, zeker?

---------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/europa-tussen-britannia-en-bokrijk.html

maandag 3 maart 2008

De Melkweg

Op zekere dag, lang geleden, was ik in gesprek met een man die werkelijk ontzaglijk geleerd was. Ik verzeker je, ik denk er soms nog aan terug, en werkelijk, ik zit nog met mijn hoofd te schudden - wat die allemaal wist, en waar die op een interessante manier over kon praten... Het was allemaal economie, sociologie, geschiedenis, filosofie, literatuur, anthropologie en nog veel meer. Op een bepaald moment liet ik langs mijn neus weg ontsnappen: de zon, dat is een ster zoals een andere, en de sterren, dat zijn allemaal zonnen die zo ontzettend ver weg staan, dat we ze alleen maar zien als kleine puntjes aan de hemel.

Paf. Die man stond absoluut paf. Met open mond zat hij me aan te kijken. Het was werkelijk de eerste keer dat hij uit de levende cultuurencyclopedie die hij zelf was opkeek, en ergens vaag in de wereld ontwaarde dat er atomen bestonden, en sterren en planeten. Het had iets ongelofelijks - en pas heel geleidelijk ontdekt een mens dat hij zelf niet echt een haar beter is, of beter gezegd, en alleen voor dit onderwerp, een haar beter misschien, maar daarmee is het gezegd.

Een vroegere post van me herinnerde aan hoe ik ooit een tikje hopeloos op zoek was naar een soort "landkaart van de melkweg" (1), maar dat ik die destijds nooit kon vinden. Intussen, zo heb ik gemerkt, bestaat daar op het internet al heel wat meer over (2). Zo heb ik twee sites gevonden waar je mits wat zoek- en denkwerk werkelijk iets te weten komt:

http://www.ldps.ws/Mirror/Universe/index.html
http://galaxymap.org/

Als ik het verschil bekijk tussen wat ik allemaal dacht te "weten" toen ik mijn geleerde vriend vertelde over zonnen en sterren, en wat je ontdekt door niet meer dan enkele amateursites te bekijken... Er overvalt me een acuut geval van Socratische wijsheid en ik besef dat ik nauwelijks een haar beter ben dan mijn geleerde vriend.

De Melkweg, die verzameling van enkele honderden miljarden sterren waarvan de zon er eentje is, vormt een eerder platte schijf, noem het een pannenkoek van sterren. Ergens halverweg het midden en de rand van de pannenkoek zit onze zon. De afstanden zijn hier zodanig dat het licht dat uit het centrum vertrekt er tienduizenden jaren over doet om onze zon te bereiken.

Met dat soort aantallen sterren en afstanden zijn we al blij als we lokaal een beetje oriëntatie kunnen krijgen. De toestand is dat je een bijna rechte lijn kan trekken tussen twee "rode reuzen" (gigantisch grote sterren waarbij onze zon maar een kaarsvlammetje is), Antares en Betelgeuze, met onze zon in het midden, en dat je daarmee een lijn verkrijgt die vanuit de richting van het centrum (Antares) via ons naar de buitenwijken (Betelgeuze) loopt. De beide rode reuzen bevinden zich op een afstand van pakweg 500 lichtjaar van hier, dus de totale lengte van de lijn is 1,000 lichtjaar. Een peulschil op de totale Melkweg, maar goed, we zijn bezig met het equivalent van het verkennen van ons dorp in een wereld waarin het paard nog niet is uitgevonden.

Haaks daarop staat dan de richting waarin de spiraalarmen van de Melkweg zich rond het centrum uitstrekken. Ik heb me ingebeeld dat het mogelijk zou zijn om ook in die richting iets te vinden dat je een zeker houvast zou geven, zoals die rechte lijn tussen twee rode reuzen. Maar wat ik op die sites begin te begrijpen is dat de sterren gezaaid zijn zoals de zandkorrels op een strand. Bovendien, 500 lichtjaar (of 4.730.365.236.290.500,00 kilometer...) mag er indrukwekkender uitzien dan van hier naar de kust, maar in termen van een spiraalarm lijkt het meer op... uimmm... van hier naar de kust! Wij, bewoners van de derde planeet van Sol kennen een paar lokale sterren die we mooie namen geven als Procyon en Canopus en Sirius, maar eenmaal je enkele tientallen lichtjaren ver weg bent is de koek al grotendeels op, en kan je nog hoogstens hier en daar een echte gigant zien. En dus is er met iets als een rechte lijn tussen Betelgeuze en Antares in die richting niet echt veel aan te vangen.

Onze spiraalarm noemen we de Orion-arm (vanwege de bouwstenen van het mooie sterrenbeeld dat zich in dezelfde arm bevindt), en die is zelf een soort zijarm van de machtige Sagittarius-arm die zich parallel met de Orion-arm aan de binnenkant van de pannenkoek uitstrekt. Ook parallel met ons, maar dan naar de buitenzijde slingert de Perseus-arm. We kunnen nog meer flarden van armen of soortgelijke structuren waarnemen, maar vaak is niet duidelijk of het inderdaad om echte armen gaat, of misschien delen van de bekende armen, of nog iets heel anders.

Je kan je er uren over verwonderen. Hagar de Verschrikkelijke zei het al toen hij naar een sterrenhemel zat te staren: "zij zijn toch zo klein, en wij zijn toch zo groot..."

---------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/de-anatomie-van-de-melkweg.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/waaruit-bestaan-de-spiraalarmen-van-de.html

zondag 2 maart 2008

Bwards

De Standaard had er een hele bladzijde aan gewijd: de Vlaamse blogosfeer organiseerde een grote meeting van bloggers, en daar zouden de resultaten van een stemming, door al die bloggers, op al die blogs, bekend gemaakt worden: de “Bwards”. Iedereen kon sinds enkele maanden zijn topdrie doorgeven, de hoop werd opgeteld, en de winner is...

Enzovoort.

Goed idee, goed initiatief. De url waarmee het allemaal gebeurde is:

http://www.carreconfiture.be/bwards/blog/indexvote.php

En ter meerdere lering en vermaak van de lezer geef ik ook de url mee die van mij (ik merk even op dat ik één van die inflexibele princiepskarakters ben die nooit op zichzelf stemmen) de toppositie in de wacht sleepte:

http://koan.filosofie.be/

Terwijl de winnaar uiteindelijk een blog werd waarin de term “zattemadammen” de hoofdrol speelt. Goed initiatief, dus, maar je ziet al meteen (hoop ik, aan het contrast tussen wat ik graag bovenaan zag staan, en wat in dat soort organisaties bovenaan komt) waar het in mijn opinie misgaat.

Laat me duidelijk zijn, “zattemadammen” mag van mij, echt waar, zoals voetbal van mij mag, jazz, poëzie, honden, dans, bier drinken, motor rijden, en vele andere activiteiten waaraan ikzelf nu eenmaal mijn tijd niet besteed. Maar waarom heb ik eigenlijk de moeite genomen om te stemmen? Waarom heb ik lopen zoeken naar een manier om te zien wie er gewonnen had? Het doet me denken aan die “top honderd aller tijden”’s die af en toe georganizeerd worden voor rocksongs. Elke keer eindigen voornamelijk songs die op dat moment wegens zeer recent in de mode zijn bovenaan – en dus ziet het er elke keer heel anders uit – en om de muziek die ook werkelijk door de jaren heen betekenis blijft houden te ontdekken zou je moeten kijken wat er pakweg voortdurend op de twintigste of dertigste plaats eindigt.

Kortom, het zou best mogelijk zijn er iets van te maken waar meerdere mensen iets aan kunnen hebben, maar er zal nog wat (denk)werk voor nodig zijn.

Voor wat mijn opinie waard is, dat denkwerk zou moeten rekening houden met wat wij zo graag “the long tail” noemen. Het internet laat toe een hoop ideeën die niet wegens populair succes (“zatte madammen”) bovenaan eindigen in de hitparades, en zo in de kranten, toch een publiek te geven. Het is in de “lange staart” die achter de koploper aankomt dat je de pareltjes moet zoeken – zoals (IMHO) het blog waar ik op gestemd heb, bijvoorbeeld.

Maar in het beste geval krijg je (zoals verleden jaar) een “niet-definitieve” lijst van 500 blogs, zonder verdere details of toegankelijkheid (hoeveel stemmen kreeg “koan” nu eigenlijk? Stond er op nummer 24 misschien een interressant blog dat ik nog niet ken? Etcetera). Momenteel zie ik zelfs die lijst nergens. Dus hoe kom ik hiermee nu te weten of anderen “koan” kennen, appreciëren, dan wel of ikzelf nog veel blogs te ontdekken heb?

Iets waar we best iets aan konden hebben, dus, maar niet op de manier waarop het nu gebeurt. Het is heus niet dat we van mij niet mogen weten wie de “popular vote” heeft gewonnen, het gaat me er om dat er veel nuttige(r) dingen ontbreken.

Overigens, recent is (vanuit mijn standpunt) verschillende keren de vraag gerezen waarom ikzelf nooit aan blogbijeenkomsten deelneem. Omdat een mens nogal vlug van sectarisme en varianten op een thema wordt beschuldigd, toch dit. Ik ben gewoon het type dat niet graag uit zijn huis komt als het niet moet, boekenwurm, je kent dat. Ik stel voor dat mensen die gedrag dat niet hun soort gedrag is (en het daarom niet begrijpen) twee keer nadenken voor ze er etiketten op plakken. Daarnaast sluit ik niet helemaal uit dat ik wel degelijk ooit, eens, ergens, op dit soort bijeenkomsten opduik: Antwerpen, bijvoorbeeld, zou voor mij nog aan de grens van het tolereerbare liggen. Alleen, je moest inschrijven. Maar ik schrijf nooit in, want ik weet nooit of ik wel vrij ben. In dit geval, bijvoorbeeld, wist ik pas twee weken geleden dat mijn ouders en schoonouders een gezamenlijk etentje organizeerden, waar wij vanzelfsprekend ook heen gingen. En als ik toch vrij was geweest – wel, ik was niet ingeschreven, en daarom alleen al zou ik niet gegaan zijn.

Tenslotte. Terwijl ik het schrijf voel ik dat je dit kan lezen als een soort verongelijktheid die uiteindelijk neerkomt op “ik heb niet gewonnen”. Wel, aan dat soort verdenking kan je je alleen niet schuldig maken als je er gewoon je mond over houdt. Nu, ik zou zeker graag willen weten of mijn blog ook een paar stemmen heeft gehaald. Maar verder moet je er niets achter zoeken. Een tijdje geleden heb ik de volgende link wat zitten volgen:

http://lvb.net/item/6010

Zo ben ik te weten gekomen dat “grote” blogs in Vlaanderen duizenden bezoekers per dag halen. Verder heb ik met mijn erg onnauwkeurige (want gratis versie van) Statcounter al enkele maanden de indruk dat ikzelf af en toe tot tegen de honderd kom. En door het volgen van die link heb ik nu sinds tien dagen ook de Googleteller en inderdaad, de scores liggen allemaal hoger dan 50 en lager dan 100 bezoekers per dag.

Geloof me – maar je mag geloven wat je wil, natuurlijk – maar ik heb me geen moment de illusie gemaakt dat ik daarmee ging scoren, zelfs niet in een uitslag die gedetailleerd een “long tail” zou bekend maken.

Maar als een paar van die enkele tientallen hits per dag ook op Speels maar Serieus hebben gestemd had ik dat zeker graag willen weten – waarom zou een mens dat willen ontkennen?