Rij

Een krantenartikel beschreef de problemen wanneer in een broodjeszaak mensen lijstjes naar boven halen, en voor de collega's ineens ook tien broodjes bestellen. Wat even een toestand van "een minuutje wachten" leek wordt plotseling een marteling om de rijen op het Rode Plein (1) naar de kroon te steken.

Ik heb soms soortgelijke problemen. Laatst had ik iets nodig in een bepaalde zaak. Ik stap binnen, en de moed zakt me in de schoenen: zes mensen staan te wachten, en er is één persoon achter de toonbank. Het is het soort zaak die zich heel goed leent voor iemand die met een kraakstem, en niet al te snel, zegt "en dan ook nog..." en we zijn vertrokken voor een nieuw rondje snijden en wegen en terugleggen.

Hmmmm, waarschijnlijk zie ik er alweer uit als een fundamentalist, ongeduldig, onflexibel, intolerant. Laat me even mijmeren. Het lijkt me een redelijke schatting dat in België een 40% van de bevolking een job heeft. Dat betekent dat wij allemaal, babies, peuters, scholieren, studenten, gepensioneerden, zieken, gehandicapten, steuntrekkers, profiteurs, politiekers, criminelen en werkende mensen, alle 100%, leven van wat die 40% werkende mensen maken, of presteren zodat we in ruil daarvoor weer goederen kunnen aankopen. Auto's, benzine, kledij, huizen, verwarming, geneesmiddelen, computers, zeep, meubelen... Aan het eind van de rekening worden ze door die 40% geproduceerd en door de 100% geconsumeerd. Tot zover lijkt me alles duidelijk.

Hoe zou een typische dag van een typisch lid van die 40% er zoal uitzien? Laten we zeggen dat hij twee kinderen heeft, bijvoorbeeld (natuurlijk zuiver willekeurig): een baby en een peuter, en dat hij en zijn vrouw allebei tot de 40% horen. Hoe ziet het er uit als je elke dag bijdraagt aan de productie voor die 100% van de bevolking?

Dan krijgen we iets als "opstaan om 06.30 uur, wassen, scheren (mannetje), haar drogen (vrouwtje), baby flesje geven, peuter wakker maken, uit bedje halen, eten geven, drinken, potje, jasje, schoentjes, maxicosi... Vervolgens rushen door de file om tegelijk de peuter niet te vroeg af te zetten in crèche resp. peuterschool, en tegelijk niet te veel na 09.00 uur de laatste file bij het werk van je af te schudden. Dan begint het spel van computerschermen, telefoons en paperasserij, om na een vaak drukke en energie opslorpende dag met een slecht geweten al rond 17.00 weer te vertrekken: omdat een mens anders te laat arriveert in de crèche (resp. school waar je zo'n uk toch niet de hele dag kan laten beschimmelen?). Nieuwe files, dus, verkeersagressies, wegomleggingen... En dan komt het moment waarop er opnieuw een lading jasjes, schoentjes, pampers en flesjes op je af komt. Oh, en heb ik al verteld dat het toegelaten is zelf ook te eten? Wanneer je het moet doen staat niet in het script, maar geloof me dat het internet vol staat met goede raad over hoe het toch belangrijk is, vooral 's morgens. Eten, dus, tafels dekken, potten afwassen, de rommel van de kinderen opruimen, badjes: hoeveel tijd denkt de niet-deskundige lezer dat dààr in kruipt? Let wel, het is allemaal oneindig veel beter dan de levensomstandigheden van de middeleeuwen, laat ik vooral niet klagen.

En er zijn boodschappen die moeten gebeuren, vuilzakken die moeten buitengezet worden, families en schoonfamilies die moeten bezocht en ontvangen worden...

Is de lezer nog mee? Heeft hij kunnen volgen tot het punt waarop de zuiver willekeurig gekozen werkende mens een zaak binnenstapt, op een zaterdag waarop er nog een kleine kans is dat er enkele zéér schaarse vrije uren zouden kunnen overblijven... om kreunend vast te stellen dat er zes mensen in de rij staan, waarvan de helft traag en in termen van "en dan ook nog..." en "hebben ze dat niet ook in kleinere verpakkingen" zijn bestellingen afhandelt? Zijn we echt zo "inflexibel" en "intolerant" als we beginnen na te denken over het tijdverlies dat je oploopt in rijen?

Er gebeurde een mirakel! Er kwamen nog twee personen uit een deur naar achteren in de zaak, en die plaatsten zich achter de toonbank... En binnen de kortste keren waren er twee van de drie bezig aan een héél lange bestelling ("en dan ook nog...") terwijl de derde snel en efficiënt de rest afhandelde, vermits die helemaal niet zoveel nodig hadden.

Ik heb het systeem ook zien werken in een drukke luchthaven. De massa aan de incheckbalies ziet er ontmoedigend druk uit, en heel veel tijd is er niet. De verkeerde rij kiezen kan dodelijk zijn voor je week-end. Maar gelukkig was het systeem zo dat iedereen in één enkele rij stond, en als er een desk vrij kwam, dan ging daar de volgende naartoe. Dus natuurlijk waren er een paar die die plaats en dat moment uitkiezen om lange filosofische discussies te beginnen met de mensen achter de balies, maar er waren er op elk moment toch ook verschillende die de zaken bondig wisten af te handelen, en de hele groep ging goed vooruit!

Maar zo gaat het niet in de grootwarenhuizen. Je moet er een rij kiezen, en er is niet echt een uitweg zoals in de luchthaven hierboven. Het volstaat dat er één is die een half uur heeft aangeschoven en toch pas op het moment waarop hij moet betalen de zoektocht naar de portefeuille begint, en druk bezette mensen, die heel weinig vrije tijd hebben omdat ze als minderheid meewerken aan de productie voor 100% van de bevolking, zien alweer hoofdschuddend de kostbare seconden wegvloeien.

Vreselijke plaatsen, die grootwarenhuizen. Als het even kan ga ik er niet. Het mag honderd keer onflexibel en intolerant zijn, maar dat aanschuiven... Ik krijg er iets van.

----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/12/de-rode-plein-swap.html