Ik zit net te lezen in William Easterly, en wel in The Elusive Quest for Growth (2,001). Dat is werkelijk een uitstekend boek (1), in mijn opinie stukken beter dan zijn latere The White Man's Burden (2,006) - overigens zelf ook een zeer redelijk boek.
Maar The Elusive Quest for Growth is echt één van die geestverruimende boeken die je iedereen aanraadt: ik twijfel of ik er geen vijf op de schaal van een vroegere post van zou maken (2). En aangezien het ook nog een zeer "neo-liberaal correct" boek is zet ik het met een daverende aanbeveling op de lijst "rechts maar toch goed" (3).
Al in zijn eerste hoofdstuk krijg je één en ander dat helpt om een uiterst gecompliceerd probleem veel scherper te stellen: het verband tussen economische groei, bevolkingsgroei en groei van welvaart. Om maar één van de mogelijke complicaties mee te geven: onder allerlei Marxiaanse variaties is er een noodzakelijk omgekeerd verband tussen de welvaart van de één (bijvoorbeeld: het Westen) en de welvaart van anderen (zeg: de "kolonies"). Kortom, wij zijn rijk omdat de anderen arm zijn.
Bij Easterly begint het met een correlatie; twee bepaalde factoren die samen groter, of samen kleiner worden. Die factoren zijn "economische groei" en "welvaart". "Welvaart" gaat dan wel over de welvaart van brede lagen van de bevolking, niet alleen afgemeten aan gemiddeld inkomen, maar ook aan dalende kindersterfte (4). Bijvoorbeeld krijgen we een tabel met de percentuele groei (negatieve cijfers voor dalingen) van het gemiddeld inkomen van bepaalde groepen landen, gevolgd door de percentuele groei (opnieuw: negatieve cijfers voor dalingen) van het aandeel van mensen die leven van minder dan één dollar per dag. Die tabel ziet er als volgt uit:
-9.80 => 23.90
-1.90 => 1.50
1.60 => -0.60
8.20 => -6.10
Nu maakt de geïnformeerde lezer misschien wel bezwaar tegen mijn gebruik van pijltjes. Correlatie is geen causatie! Het is niet omdat een jaarlijkse groei van 8.20% gepaard gaat met een daling van de absolute armoede met 6.10%, dat die dalende armoede ook door de economische groei veroorzaakt wordt. Misschien was alle rijkdom wel terechtgekomen bij één enkele kapitalist, en is de rest welvarender geworden omdat, bijvoorbeeld, stijgende temperaturen tot minder verwarmingskosten leidden?
Maar aan dat soort bezwaren hebben onderzoekers naar armoede en welvaart heus ook gedacht. Easterly verwijst concreet naar twee studies waarop hij zich baseert, vermeldt in beide gevallen apart dat ze het causaliteitsprobleem in hun analyses heben opgenomen, en dat hun conclusie wel degelijk is dat economische groei armoede (causaal) doet afnemen.
Interessant is dat hij een voorbeeld geeft dat via bevolkingsaangroei passeert. Mensen die vaak de term "Malthus" gebruiken (mensen zoals ik, dus) wijzen er vaak op dat welvaart, gedefiniëerd als "inkomen gedeeld door het aantal mensen", niet alleen stijgt als meer bezit gedeeld wordt door evenveel mensen, maar ook als evenveel bezit gedeeld wordt door minder mensen. Dus is het heel goed mogelijk dat een waargenomen stijging van de welvaart niet de oorzaak is van dalende sterfte, maar maar dat integendeel een gestegen sterfte (via een gedaalde bevolking) de gestegen welvaart heeft veroorzaakt (5)!
Maar zoals ik schreef, Easterly geeft een voorbeeld van hoe de onderzoekers met dat soort vragen omgaan. Namelijk, als de gestegen welvaart het gevolg is van gestegen exportprijzen - zoals uitgerekend momenteel in 2,008 met de stijgende grondstoffenprijzen - dan heeft die stijging niets te maken met een dalende bevolking. Desondanks zien we nog steeds de correlatie tussen de gestegen welvaart en de stijging van de gemiddelde inkomens èn de daling van de sterfte.
Uiteindelijk smeedt Easterly dat allemaal samen tot een soort beginselverklaring voor zijn boek. Het cliché had het misschien niet verwacht van neo-liberalen, maar het punt is dat de ontzetting over de armoede in de wereld ons (neo-liberalen, dus) de vraag doet stellen: wat doen we daar aan? En het antwoord is: economische groei is wat leidt tot stijgende welvaart. Vanaf dat punt is het boek zo razend interessant omdat Easterly nu juist heel goed weet (omdat hij het decennia lang zelf heeft gezien) dat er ook hier geen simpele oplossingen zijn, wel integendeel. De volgende hoofdstukken gaan dan ook over de vele voorbeelden van wat er met "naieve" oplossingen is misgegaan. Maar als voorbeeld van hoe hij de problematiek weet scherp te stellen vond ik dat eerste hoofdstuk alvast heel geslaagd.
---------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/02/william-easterly.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/02/easterly-vs-sachs-gemeenschappelijke.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/kwotering.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/rechts-maar-toch-goed.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/een-beetje-modelbouw.html
(5) Vaak lees je dat de economische groei die gepaard ging met de Europese Renaissance sterk werd bepaald door de vele rampen van de veertiende eeuw, toen pest, oorlogen en hongersnoden de bevolking sterk hadden doen afnemen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten