Rechts, maar toch goed!

Ooit, lang geleden, vroeg iemand in een usenetdiscusie wie de “theoreticus”, of de “filosoof” (mogelijk ook meervoud, veronderstel ik) was van het fascisme (of nazisme of noem maar op), zoals Marx de grote filosoof was van het communisme. Die vraag las ik destijds (en nu nog) als “het communisme met zijn miljoenen doden, concentratiekampen en verbeteringsgestichten”. Daarom merkte ik op dat het communisme en politiek links in het algemeen (ondanks alles) altijd grote, tot heel grote, tot absolute toppers onder de filosofen had opgeleverd, en dat dat bij rechts niet het geval was; dat rechts integendeel voornamelijk uitblonk in afwezigheid van veel intellectuele onderbouw.

En dat kwam niet goed! Hoezo, schreef (zo denk ik me te herinneren) niemand minder dan Luc van Braekel, nooit gehoord van Smith of Ricardo of Hayek (en een hele serie meer)? Maar dat was natuurlijk niet meer dan een misverstand, het onderscheid dat ik hier ook al enkele keren gemaakt heb (1). Als iemand het “links” van de Goelag vergelijkt met “rechts”, dan denk ik aan het “rechts” van de concentratiekampen, en dus niet aan het liberaal rechts dat van een heel ander kaliber is.

Nu blijft het een beetje zo dat Marx één van de allergrootsten onder de filosofen was, en dat in het spoor van “allergrootsten” vaak een sliert andere groten volgt; en dat “allergrootsten” hoe dan ook per definitie dun gezaaid zijn... Kortom, dat het helemaal niet zo vreemd is dat er een gebrek aan eenwicht ontstaat: niet elke stroming kan verwachten zijn eigen Marx te hebben. Toch neemt dat op zijn beurt niet weg dat er een onmetelijke afstand gaapt tussen de "ideeën" (nu, ja...) van “dom rechts” en die van liberaal-democratisch rechts. En omdat er sinds Marx toch één en ander van tijd is gepasseerd, en liberaal rechts in die tijd niet heeft stilgezeten, zijn we stilaan in staat een inventaris op te maken. De “boeken die iedereen zou moeten lezen”! In dit geval bedoel ik boeken die tegelijk slogans à la “het kapitalisme veroorzaakt de honger in de wereld” weerleggen, als de oliedomme “ideeën” rond “biologische superioriteit van het blanke ras” of de “inherente inferioriteit van de Islam” weten te vermijden.

Zou dat nu geen goed idee zijn? Laten we ons inbeelden dat we praten met een vertegenwoordiger van “luciede links”. We kunnen onze liberale sympathieën aankaarten zonder dat hij over Hitler begint! Van onze kant beginnen wij, zoals het volwassen mensen betaamt, niet zomaar over de Goelag. We zijn dus in een positie om elkaar iets te vertellen als “maar dat soort dingen bedoel ik nu eenmaal helemaal niet”. Zou het dan geen goed idee zijn als wij, “liberaal rechts”, een inventaris hadden van “boeken die onze intellectuele tegenpartij zouden moeten lezen”? Boeken waarin staat wat we dan eigenlijk wel bedoelen? Boeken die we met een knipoog naar recente posts hier “rechts, en toch goed” durven noemen?

Wat ik in gedachten heb zijn, ruwweg, boeken die om te beginnen niet flagrant in tegenspraak zijn met anthropologische, historische en economische inzichten. Boeken, verder, die wel in minstens één van deze domeinen (er zijn ongetwijfeld andere belangrijke domeinen waaraan ik hier zo voor de vuist weg niet heb gedacht) bijdragen leveren, waarvan je denkt: “voilà, dat is wat we links maar niet duidelijk kunnen maken, en dat ze eindelijk zullen te weten komen als ze nu toch eens de moeite zouden doen om dit boek te lezen”.

Natuurlijk, ik heb op usenet lang genoeg met creationisten en extreem-linkse antiglobalisten in ruzie gelegen, om te weten hoe ergerlijk het is als ze je een reeks titels (of zelfs, godbeware, url’s) door de strot wringen, die je “eerst maar eens” moest lezen. Misschien moeten we zorgen dat wij het beter doen. Misschien moeten we het zo aanpakken dat we er telkens zelf, in onze eigen woorden, kunnen bijzeggen waarom anderen die boeken zouden moeten lezen.

Ik ben, met andere woorden, op zoek naar de boeken die we durven beschouwen als onze basisprincipes, waarop we ons durven laten bekritizeren. Aanzienlijke problemen met die boeken zouden neerkomen op aanzienlijke problemen met het liberale wereldbeeld. Maar aangezien we die boeken zelf zullen gekozen hebben, zullen onze critici éérst enkele dingen te weten komen, waarvan wij vinden dat ze die dringend moeten te weten komen.

---------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/rechts-en-toch-dom.html
OF: http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/aanhangers-van-al-qaeda.html
OF: http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/te-gemakkelijk.html