Vaak hoor je vragen als “hoe weten die vogels hoe ze hun nest moeten maken?” Of deze: “Hoe weten die spinnen hoe ze die ingewikkelde webben moeten maken?” Het lijkt miraculeus dat dingen die zo nauwkeurig juist moeten zijn toch gemaakt worden door dieren, waarvan er enkele bij zijn die we echt niet van bijzonder veel verstand verdenken.
Dit is natuurlijk niets anders dan “het eeuwig misverstand”(1). Het is precies dezelfde vraag als “hoe weten mensen dat ze moeten reageren op de snoezige oogjes van baby’s?”. Het punt is dat ze dat helemaal niet weten, maar dat ze het gewoon doen. Ze doen dat gedreven door een bepaalde emotie, en het “eeuwig misverstand” is dat sommige mensen een uiteenzetting in termen van “natuurlijke selectie” (2) verwarren met de uitspraak “deze emotie is niets anders dan (...)”. Terwijl ze echt, hoogstpersoonlijk, kunnen getuigen dat ze niet eerst een berekening hebben gemaakt om aantallen nakomelingen te maximalizeren.
Op dezelfde manier weten vogels niet hoe ze nesten moeten maken en spinnen weten niet hoe ze een web moeten weven: ze doen het gewoon. We kunnen wel in termen van “natuurlijke selectie” verklaren hoe het komt dat vogels zich gedragen alsof ze weten hoe ze een nest moeten bouwen. Of hoe het komt dat mensen een emotie voelen wanneer ze de grote ronde oogjes van een baby zien (3).
Neem aan dat het bouwen van een nest bestaat uit een hele serie kleine stapjes, die gecodeerd zitten in erfelijk materiaal. Noem het “een gen voor”, als dat soort vereenvoudiging je helpt. Er is dan een gen voor het aanhalen van stro, en één om stro bij elkaar te leggen, en één om het te vlechten, en/of het met leem te verstevigen, enzovoort. Neem aan dat die instructies erfelijk zijn, en dat er kleine variaties op mogelijk zijn, en dat er combinaties van instructies zijn die betere (of minder slechte) nesten opleveren dan andere combinaties.
(Dit is overigens wel een manier om het verhaal op een abstract gemaakte manier te vertellen, maar de “aanname” dat er “genen” zijn voor deelcomponentjes, die alleen wanneer ze samen vallen (en dus tot samenvallend geheel geëvolueerd zijn) is absoluut niet uit de lucht gegrepen. Voorbeelden uit de levende natuur zijn te vinden in de titels onder noot (4).)
Maar wat zou de betekenis van de term “een beter nest” zijn, als het niet was dat het hielp bij het grootbrengen van de kuikens? Met andere woorden, dat het helpt aantallen kuikens te maximalizeren? Maar in dat geval, en als die instructies ook nog erfelijk zijn, vertalen kleine variaties in het genetisch materiaal (die de nesten beter maken) zich in meer nakomelingen, zodat die eenzelfde erfelijke basis hebben, zodat zij op hun beurt ook meer nakomelingen krijgen... En met de generaties hebben minder en minder vogels de minder goede set instructies. Terwijl op de nieuwe set natuurlijk ook weer variatie plaatsvindt, en het hele proces herhaalt zich: natuurlijke selectie is ook nog cumulatief (cfr. nogmaals voetnoot 2).
En zo functioneert het verstrijken van de tijd als een zeef: de vogels hebben een set instructies om kleine dingen te doen, die almaar beter de functie van nest vervullen; en wel omdat zij die de set niet hebben met de tijd minder en minder nakomelingen hebben, zodat er met de tijd van die exemplaren minder en minder overblijven.
Aan het einde van een lange rit maken vogels zeer geavanceerde nesten, en op het juiste moment van het jaar, en spinnen weven zeer geavanceerde webben, en ze weten van geen kanten hoe dat moet; ze doen het gewoon: misschien voelen ze wel een emotie zoals een mens die de grote ronde oogjes van een baby ziet? En betekent dat nu dat ze berekeningen maken om hun aantallen nakomelingen te maximalizeren? Natuurlijk maken ze die berekeningen niet: ze zijn enkel de erfgenamen van die individuen die het gedrag hebben vertoond dat hun nakomelingen heeft gemaximalizeerd. Terwijl de berekeningen alleen maar dienen om ons, die proberen het proces en het resultaat te begrijpen, bij dat begrijpen te helpen.
----------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/evolutietheorie-het-eeuwig-misverstand.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten-3.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/06/ik-vraag-me-iets-af.html
(4) Dawkins, The Selfish Gene, 1976 (1989), hoofdstuk 4
EN Ridley, The Origins of Virtue, London, 1996, hoofdstuk 1
Geen opmerkingen:
Een reactie posten