Critici van de evolutietheorie, in het bijzonder wanneer ze uit religieus-fundamentalistische hoek komen, baseren hun kritiek wel eens op morele overwegingen. Verschillende soorten gedrag staan (zowel theoretisch als praktisch) in verband met het mechanisme van “natuurlijke selectie”. En dat gedrag gaat niet altijd over de snoezige oogjes van baby’s. Een hele waaier aan gedragingen ziet er heel wat minder hartverheffend uit, en wanneer blijkt dat ze eigenlijk voortvloeit uit “evolutie”, dan zijn de controverses vaak niet te tellen.
Laten we uit die waaier één voorbeeld uitkiezen: kindermoord. Ooit identificeerden we “evolutie” zo nauw met “het behoud van de soort”, dat we moord op de jongen van de eigen soort afwimpelden als afwijkend gedrag; het individu dat zoiets deed was gestoord. En dat ging mis naarmate bleek dat het vermoorden van kinderen ook een evolutionair voordeel kon opleveren – zolang je maar kinderen van een ander individu vermoordde. Want toen verschenen statistieken uit de dierenwereld (leeuwen, diverse soorten apen...) die precies dat toonden. Een mannetje versloeg een dominant individu – dat bijgevolg de vader van een hoop kinderen uit de troep was – en vermoordde vervolgens die kinderen omdat – een eenvoudig biologisch feit – dan de vrouwtjes sneller opnieuw vruchtbaar worden. En aangezien het mannetje dat het vorige dominante individu had verslagen nu wel zelf dominant zal zijn, kon die nu op zijn beurt aan zijn nageslacht beginnen denken.
Maar nu kwam het dak naar beneden. Evolutie leidde tot gedrag als kindermoord! Evolutie is een immoreel wereldbeeld dat kindermoord en soortgelijk weerzinwekkend gedrag rechtvaardigt, vermits het “goed” is in termen van de maximalizatie van het aantal nakomelingen! Overspel. Verkrachting. Tot een met moord, dus. Oeioeioeioeioei: de religieuze critici “verschreven” zich wel eens en maakten er de “theory of evilution” van.
Nu moeten we natuurlijk onderscheid maken tussen een theorie van een bepaalde soort geschiedenis, en die geschiedenis zelf. De geschiedenis zelf is intussen al lang, wel... geschiedenis; voorbij, passé, finito, schlusz. En als het nu in die geschiedenis is voorgekomen dat individuen die op het juiste (tja) moment kinderen vermoordden daar zelf extra nakomelingen aan overhielden – is dat dan een geldig moreel verwijt aan de theorie die dat feit duizenden tot miljoenen jaren later alleen maar vaststelt?
Waarschijnlijk beelden onze critici zich in dat ze een moreel voordeel hebben, omdat evolutietheorie die bewuste gedragingen “toelaat”, terwijl hun religie die juist “verbiedt”: zie eens met welke vrome gezichtjes ze nu weer hun godheidje danken dat ze niet zijn zoals de anderen! En hoe ze zich daarbij verschuilen achter een woordenkramerij, die eigenlijk alleen maar infantiel is.
Evolutie “laat” kindermoord alleen “toe” in de zin dat het een mogelijk gedrag is, dat in sommige omstandigheden tot extra nakomelingen leidt, en dus niet door het systeem wordt weggeselecteerd. Terwijl de respectievelijke goden die het zogezegd zo veel beter doen het alleen maar “verbieden” in de zin dat er met hel en verdoemenis gedreigd wordt in de gevallen dat iemand het zich toch in zijn hoofd zou halen.
Maar, zoals Freud al beroemd opmerkte, de sterkste verboden zijn natuurlijk ook de verboden die het hardst nodig zijn. Met andere woorden, het hele verhaal speelt zich nog steeds af in een wereld waarin die gedragingen mogelijk zijn. Indien één van die diverse goden de moeite had genomen een wereld te scheppen waarin kindermoord (en de rest) onmogelijk is, dan had Hij het ook niet hoeven te “verbieden”. Kortom, in Zijn wereld is kindermoord en de rest evengoed mogelijk als in de wereld die door de evolutietheorie wordt beschreven, en in die betekenis “laat” Hij kindermoord (en de rest) evenzeer “toe”. Erger nog, de godheid die het zo in elkaar heeft gezet is er veel méér verantwoordelijk voor, dan een theorie die, nogmaals, alleen maar de toestand beschrijft.
En zo zal het er wel weer op uitdraaien dat het allemaal begint met hoe het kleinste kind kan zien dat het veel redelijker en ethischer is er een religieus wereldbeeld op na te houden, terwijl even blazen tegen het bouwwerk volstaat om er snel van te moeten maken dat Gods wegen nu eenmaal ondoorgrondelijk zijn. Tjatja. Tjatjatja...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten