"Publish or Perish"

Een IRL discussie vandaag bracht me tot overpeinzingen bij de "Publish or Perish" slogan. Die gaat om een beschrijving van hoe je aan een universiteit - met andere woorden: in de academische, intellectuele wereld - maar iets voorstelt in de mate waarin je artikelen en je boeken ook verschijnen. Nu maak ik er geen geheim van dat ikzelf een hobby-filosoof ben, die nooit ook maar bij benadering in aanmerking kwam voor een academische carrière. Om te beginnen: niet eens grote onderscheiding, einde discussie.

Hoe dan ook, het gesprekje bracht me in gedachten nog veel verder terug in de tijd, toen ik nog rechten studeerde. Daar herinner ik me dat een assistent, in gesprek met een begaafde student - de lezer beseft natuurlijk meteen dat het hier niet mezelf betreft - en na een paar pinten op, zich bekloeg: we moeten altijd maar lezen en lezen en lezen, en wanneer we dan zelf ook moeten schrijven ("Publish or Perish"), dan doen we weinig anders dan al die dingen die we moeten lezen zelf ook weer aanhalen. De perfecte intellectuele tredmolen, weinig gelegenheid tot vernieuwend denken.

En ik denk dat er iets van waar is. Zelf zit ik al met honderden bladzijden briljante, ja, geniale filosofische beschouwingen, allemaal netjes voorzien van bibliografie en voetnoten, maar helaas te briljant om begrepen te worden. Dus géén publicaties, geen academisch succes, en de echte filosofen die ik geregeld van mijn vorderingen op de hoogte houd, zijn zo open en eerlijk er op te wijzen dat de kansen dat daarvoor ooit een doctoraat wordt uitgereikt, laten we zeggen: beperkt zijn. Ik lees nu eenmaal niet wat al die professionals telkens weer over elkaar schrijven; ik ken ze niet eens.

Maar beeld je nu eens in dat hier in België een echt kaliber, één dat tussen de groten hoort wordt geboren. Zeker, ik denk dat de status van "hobby-filosoof met een blog" niet het beste is dat hem kan overkomen. (Om misverstanden te vermijden; in mijn geval denk ik dat dat wel een goede uitdrukking van de realiteit is.) Alleen is de vraag of een academische positie echt zo veel beter is. Moet onze Belgische Nietzsche dan ook zoveel tijd spenderen in het panklaar maken van teksten - terwijl het gebruik van teksten om gedachten vorm te geven zoveel rendabeler is? Moet onze Belgische Nietzsche ook alle moeite doen om zeker te zijn dat hij alles wat alle collega-filosofen er ooit over bij elkaar hebben gepend mee in zijn teksten heeft opgenomen - terwijl, laten we eerlijk zijn, een Belgische Nietzsche wel wat beters te doen zou hebben?

Het antwoord op al die vragen is "ja". Hij zou daar allemaal zijn tijd in moeten steken. Was het niet Wittgenstein die één van de belangrijkste werken van de twintigste eeuw schreef - en van de echte filosofen vernam dat het niet beantwoordde aan de criteria voor... weet ik veel wat precies? Ik bedoel maar, als hobby-filosoof kijk je natuurlijk wel een beetje op naar mensen die tussen gelijkgezinden en volle bibliotheken van hun hobby hun beroep kunnen maken. En toch, heel veel illusies moeten we waarschijnlijk niet maken. "Publish or perish"... een vorm van het opofferen van lange termijn ontwikkeling aan korte termijn resultaten, met als resultaat zuchtende assistenten die klagen over de lage kwaliteit van wat ze van hun collega's moeten lezen.