Zag je de post, een paar dagen geleden (1), waarin "Hayek en de zijnen" een samenleving maar vrij noemden "als de overheid geen enkele beperking oplegde aan de economische vrijheid"? Alles met een uitgestreken gezicht, gestoffeerd met "citaten", en de beschuldiging dat de hartverscheurende toestanden op de omslag rechtstreeks voortvloeien uit onze "neoliberale" ideeën. En zeer overtuigend ook - zie de enthousiaste artikelen op het internet (2), of de positieve reacties op allerlei sociale media. Tot je de moeite neemt ook eens te kijken wat Hayek daar werkelijk over zegt, en je krijgt... het letterlijk tegendeel.
En mijn vraag is (en was): hoe komt zoiets? De enige verklaring die ik kan bedenken is dat we niet te maken hebben met een politiek-filosofische analyse, maar met een religieus geloof. Dat lijkt misschien moeilijk te geloven ("het gaat hier om twee gerenommeerde academici"!) maar je kan het heel eenvoudig zelf checken: de citaten stonden er bij met verwijzing en al. Sterker nog, je kan het credo zelfs voor je ogen tot stand zien komen: vers uit de ovens waarin de auteurs het verzonnen en gesmeed hebben! Kijk bijvoorbeeld hier:
"We zagen dit bij Hayek: de kern van onze Europese beschaving is
individualisme - een individu dat zichzelf verbeeldt als autonoom en
soeverein, en wiens eigen volstrekt individuele belangen voorop staan in
het sociale leven. Het vertrekpunt van menselijke actie is dan
eigenbelang, en de uitkomst is individuele voorspoed." (De Paradox van Hayek, p 95)
En ja, de filosofie van het liberalisme vertrekt bij het individualisme, maar je bent al erg met woorden aan het schuiven als je erbij verklaart dat "het vertrekpunt" dan "eigenbelang" is. Heb je werkelijk neoliberalisme nodig om te weten dat mensen, bijvoorbeeld, in noodgevallen eerst hun eigen kinderen zullen redden, en dan pas kinderen van anderen; of eten zullen geven, en ga zo maar door? De vraag is van bij het begin al niet hoe mensen in elkaar zitten, maar wie daarvan de schuld krijgt. En het antwoord is: het neoliberalisme, natuurlijk, het is de schuld van Hayek! "En de zijnen"! De kroon komt op het werk (hint: klasseer die uitdrukking gerust bij "bijtende spot") wanneer er wordt "geconcludeerd" (lees: het credo wordt voorgedreund, opdat u het ook kan opzeggen) dat de uitkomst "individuele voorspoed" is. We weten gewoon dat Hayek sociale zekerheid verwerpt, niet omdat hij dat zegt want hij zegt het letterlijk tegendeel (1), maar omdat het credo ons dat opsolfert. Dus de vraag is: zijn ze er werkelijk in geslaagd de soort stoten uit de vorige post ook met dat "eigenbelang" uit te halen?
Wel, we nemen gewoon een voorbeeld! Hoe zien ze dat "eigenbelang" precies vertaald? En we vernemen...
"Problematisch wordt het voor Hayek en andere neoliberalen als belastingopbrengsten doelgericht worden gebruikt om maatregelen te financieren die een fundamenteel herverdelend effect hebben."(De Paradox van Hayek, p. 49)
Je ziet: bij Hayek géén bezorgdheid om de rest van de samenleving; herverdeling, dat is problematisch! De uitdrukking "Hayek en andere neoliberalen" deed me overigens ook denken aan die vorige post waar Milton Friedman ook al samen met Hayek werd opgevoerd. Hij komt nog eens apart aan de beurt als verdere illustratie van de visie van het "eigenbelang" op herverdeling:
"elke georganiseerde poging tot herverdeling staat haaks op de vrijheid zoals Friedman die begrijpt, Immers (…) impliceert herverdeling op een of andere manier dat de vrijheid om onbeperkte private rijkdom te vergaren en die te gebruiken zoals men wil aan banden wordt gelegd." (De Paradox van Hayek, p. 73)
Laten we het vooral niet vergeten: dat is allemaal de reden van de gruwelijke dood die de arbeiders in Bangladesh ondergingen, zoals zo bewust aangeklaagd met de hartverscheurende foto op de omslag. "Elke georganiseerde poging tot herverdeling" botst op het eigenbelang! Maar hoe weten we dat allemaal; is dat omdat Hayek het zegt? Misschien... in het volgende stukje...?
"There is no reason why in a society that has reached the general level of wealth which ours has attained, the first kind of security should not be guaranteed to all without endangering general freedom. (…) there can be no serious doubt that some minimum of food, shelter, and clothing, sufficient to preserve health and the capacity too work, can be assured to everybody. (...) Nor is there any reason why the state should not assist the individuals in providing for these common hazards of life (...)."
Als je De Paradox van Hayek serieus had genomen geloofde je nu niet dat dit uit The Road to Serfdom, hoofdstuk 9 kwam, wel? Check je het desnoods even na? Dat hoofdstuk 9, overigens, dat enkele zinnen later, na voorbeelden als "sickness and accident" concludeert: "the case for the state's helping to organize a comprehensive system for social insurance is very strong." Wat beweerden Blommaert en Zahidi ook weer over die "elke" (sic) "georganiseerde" (sic) of "herverdeling"? Zou er een manier bestaan om het ze eens te vragen...?
Nee, zeker?
We krijgen, dus, lijnrecht tegen de beweringen van de auteurs in, dat een samenleving die al die "individuele voorspoed heeft bereikt" best wel aan iedereen een minimale welvaart mag verzekeren, zonder dat dat afbreuk doet aan de vrijheid. We krijgen, dus, dat de case om de staat daaraan te laten meewerken "very strong" is. Merk je het lijstje onderwerpen waar dat voor geldt op; en vergelijk je het misschien nog eens opnieuw met het "elke georganiseerde poging" uit de Paradox van Hayek? Ik bedoel maar, dat bestààt toch niet dat die mannen Hayek zelfs maar gelezen hebben?
Of hier! Nog zo'n "elke", deze keer op bladzijde 63 van De Paradox van Hayek:
"Vandaar dat Hayek elke vorm van politiek die zelfs maar op minimale wijze de economische vrijheid beperkt, ziet als eerste stap op het hellend vlak van de totalitaire samenleving." (bold is eigen nadruk ter vergelijking met het volgend citaat)
Je begrijpt, na dat vorig citaat van Hayek zelf, dat mensen die Hayek wèl gelezen hebben, zich een tikje "uim, verwonderd" voelen? Maar de reden waarom ik hem te mooi om te laten passeren vond was dat hij zo fraai contrasteert met de volgende zin uit dat boek waarvan de auteurs doen alsof ze het in feite citeren:
"There can be no question that adequate security against severe privation, and the reduction of the avoidable causes of misdirected effort and disappointment, will have to be one of the main goals of policy."
Alweer uit hoofdstuk 9 van The Road to Serfdom, en ik moet opbiechten dat ik hier wel een beetje zat te grijnzen bij het contrast tussen de bewering over "elke" (!) politiek (!) om "zelfs maar op minimale wijze" (hahaha!) etcetera versus Hayeks werkelijke uitspraak: diezelfde "minimale" of "herverdeling", daarvan is "no question", dat die "één van de belangrijkste doelstellingen van "policy" moet zijn.
Ik denk dat ik het stilaan maar aan het oordeel van de lezer zal overlaten. Er zijn nog een paar onderwerpen waar we soortgelijke oefeningen over kunnen maken; maar laat ik me hier beperken tot "de rol van de staat en de sociale zekerheid". Het ene citaat na het andere dat u vertelt wat u volgens de auteurs over Hayek moet "weten", maar er is er nauwelijks één bij of je vindt bij Hayek zelf, en in het boek zelf waar ze het zo graag over hebben, het letterlijk tegendeel. Die "analyse" van Blommaert en Zahidi; ik zeg dat het met "analyse" niets te maken heeft. Ik zeg dat het ordinaire verkopers van propaganda zijn. Of van religieus dogma, natuurlijk.
----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2015/04/de-paradox-van-hayek-die-mannen-beweren.html
(2) https://www.epo.be/uitgeverij/boekinfo_boek.php?isbn=9789491297618
OF http://www.uitpers.be/index.php/component/k2/item/134-de-paradox-van-hayek
OF http://stanvanhoucke.blogspot.be/2014/11/de-paradox-van-hayek.html
OF http://www.cuttingedge.be/boekenstrips/jan-blommaert-karim-zahidi-de-paradox-van-hayek
OF http://www.sblog.be/boekbesprekingen/de-paradox-van-hayek/
En vele, vele andere. Allemaal in naam van het kritisch denken, natuurlijk, of wat had je gedacht?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten