Met dat als omslag, en die titel, zal de boodschap wel duidelijk zijn, zeker? Het is de schuld van Hayek! Of zoals het boek het ergens noemt, "van Hayek en de zijnen". En voor het geval het niet duidelijk was nam een interview in De Wereldmorgen (1) alle twijfel weg: de foto was van bij het begin bedoeld als omslag voor het boek, want als we de neoliberale logica volgen...
Etcetera.
En zo viel me in, bij uitdrukkingen als "Hayek en de zijnen": dus het is mijn schuld! Want tenzij je dit blog nooit eerder hebt gelezen weet je al lang: ik ben één van "Hayek en de zijnen". Maar als je zo bewust zo hard gaat provoceren - wel, dan raakt er al wel eens iemand geprovoceerd, nietwaar? Bijvoorbeeld: ikzelf. En wat doe ik wanneer ik me geprovoceerd voel? In dit geval dacht ik: "merkwaardig, dat had ik nu eens allemaal nooit opgemerkt". En ook: "dus dat wil ik nu ook wel eens zien". En dus heb ik De Paradox van Hayek gelezen, en mijn hypothese is: die twee hebben nooit ook maar één letter Hayek gelezen. Of het moest een "samenvatting" zijn, gepubliceerd in zoiets als de Bibliotheek voor Revolutionaire Literatuur, Moskou, ergens in de jaren zeventig.
Bijvoorbeeld. Het boek kondigt aan, helemaal in het begin, te zullen aantonen dat Hayeks vrijheidsbeeld leidt tot de gruwelijke toestanden, uitgedrukt in de omslagfoto. Dat vindt een formulering op pagina 65 (want het boek staat vol met die bewering; aarzel niet er nog meer, nog véél meer voorbeelden van op te vragen!):
"Als een samenleving geen enkele beperking of limiet oplegt aan hoe individuen geld verdienen, dan spreken Hayek, Friedman, Rand en andere neoliberalen van een 'vrije samenleving'. (…) Immers, economische vrijheid primeert op alle anderen en is er de voorwaarde toe."
De "vrije samenleving volgens Hayek" (en merk op hoe "de zijnen" er ook bijstaan) verdraagt dus geen enkele beperking; tenminste, als we Blommaert en Zahidi mogen geloven. Maar of we dat "mogen geloven" was nu juist wat ik me zo verwonderd afvroeg. Laten we die formulering echter eerst vertalen in concrete gevolgen. Bijvoorbeeld, op bladzijde 27 (maar nogmaals, het boek staat er bol van):
"Het is niet langer aan de overheid om zaken zoals minimum- of maximumlonen te bepalen, de arbeidsduur en arbeidscondities te reguleren, modaliteiten voor ontslag op te leggen of zich te mengen in de diverse rechten en voordelen die een job met zich meebrengen - ziekteverzekering, pensioen, verlofrechten." (in bold wat ik even in het achterhoofd wil houden)
Of een ander voorbeeld, op pagina 55, "in de neoliberale opvatting"...
"Het kopen en verkopen van arbeid is een private aangelegenheid tussen twee private partijen, en dat contract moet volledig vrij en zonder overheidsbemoeienis kunnen onderhandeld worden door die partijen."
Zoals ik al zei, gewoon twee voorbeelden van waar het boek vanaf de eerste bladzijde; nee, vanaf de omslag, bol staat. Maar zoals ik ook al zei, "dat had ik nu eens allemaal nooit opgemerkt". Niet zo flink, van "Hayek en de zijnen", om daar altijd weer zo naast te staren! Eens kijken of ik met beter kijken iets te weten kom. Bijvoorbeeld struikel ik over iets rond dat reguleren van arbeidsduur (ik onderlijn zelf voor het gemak van den lezer...):
"To probihit the use of certain poisonous substances, or to require special precautions in their use, to limit working hours or to require certain sanitary arrangements, is fully compatible with the preservation of competition." (The Road to Serfdom, chapter 3)
Hmmmmm... Nu zou je toch de indruk kunnen krijgen dat het met die "de overheid mag geen enkele beperking opleggen" nogal meevalt, nietwaar? Misschien is het wel normaal dat ik een beetje, uim, "verwonderd" was dat ik al die verwijten nooit in me had voelen opkomen: bijvoorbeeld omdat ze... misschien... onterecht zijn? Maar aan de andere kant; het is alleen maar "compatible with competition". Misschien is dat nog iets heel anders dan "met een vrije samenleving...?
Alleen, nu struikel ik alweer! Deze keer over een passage uit hoofdstuk 6 van The Road to Serfdom:
"Similarly with respect to most of the general and permanent rules which the state may establish with regard to production, such as building regulations or factory laws; these may be wise or unwise in the particular instance, but they do not conflict with liberal principles so long as they are intended to be permanent and are not used to favor or harm particular people."
Asjemenou! Nu conflicteren ze ook al niet met "liberale principes"! En kijk nog eens goed? Het zijn uitgerekend "building regulations" en "factory laws" die helemaal niet hoeven in conflict te zijn met liberale principes. Uitgerekend onderwerpen die de fabrieksarbeiders in Bangladesh hadden kunnen helpen; uitgerekend waarvan Blommaert en Zahidi beweren dat het ontbreken het voortvloeisel was van de liberale filosofie van Hayek. En het volstaat twee minuten te snuisteren, en het letterlijk tegendeel staat voor je neus!
Wel, beste vrienden en (ongetwijfeld alweer een nieuwe reeks) vijanden: van dat soort stoten staat het boek De Paradox van Hayek dus werkelijk bol. Dus denk ik dat de paar voorbeelden kunnen volstaan om dat niet allemaal zomaar te geloven. Maar het hele boek is zo erg dat ik, honderd percent in ernst, moet vragen: "heren Blommaert en Zahidi, jullie pretenderen toch niet dat jullie Hayek ook nog gelezen hebben? Geef dat nu eens eerlijk toe?
---------------------------------------------
(1) http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2014/12/12/we-moeten-de-vrijheid-herwinnen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten