dinsdag 31 oktober 2006

Landbouwsubsidies en ontwikkeling: meer

Lezer Axxyanus vraagt zich af, in een commentaar bij de vorige post, hoe de toestand zou zijn indien moderne economieën ook zonder subsidies lokale boeren in armere landen konden wegconcurreren. Dat zou (zegt hij terecht) impliceren dat de stedelijke bevolking van die armere landen iets produceert dat ineens kan geruild worden voor Westerse producten. En dat (concludeert hij nog steeds terecht) ligt waarschijnlijk moeilijk, omdat die landen haast altijd autoritaire regimes kennen, en die zijn niet zo happig op middenklasses die rijk en mondig worden.

Precies. Dus we beschouwen de wereld van de zeer productieve Westerse landbouw die zonder subsidies in, pakweg, Marokko op de markt moet komen. De verkoopprijzen moeten, vanzelfsprekend, volstaan om het Europese ingezette kapitaal te vergoeden, ("winst"; nu de subsidies die rol niet meer spelen), verder de hoge Europese lonen, verder de hoge Europese belastingen, verder de transportkosten (zowel containerruimte, als brandstof, als verzekeringen...) en natuurlijk ook weer de hoge lonen en belastingen in die sector. Het punt is: het kan. Het is denkbaar. Maar er zullen zeker ook een hoop producten zijn die nu wel degelijk goedkoper door lokale boeren naar de markt gebracht kunnen worden. Zeg: tomaten, van de zonnige maar groene heuvels rond Meknes, op de rug van een ezel gebracht naar de stad: zelf gezien.

Bovendien impliceert het een lokale verwende stedeling, die toch heuse Brusselse spruitjes en witloof op zijn bord wil, EN de middelen heeft om die te betalen. Dat kan als we aan een land denken dat olie heeft, zodat de stedelijke elite alleen maar arbeiders hoeft te huren en de inkomsten onder zichzelf hoeft te verdelen. Die landen hebben inderdaad iets om aan het Westen te leveren. Dat soort gasten koopt in ruil zelfs zand (echt waar) van een Belgisch bedrijf omdat Belgisch zand beter oogt op de stranden dan woestijnzand. Maar hoe moet het in landen die géén olie hebben?

Ik heb in de steden van Marokko de productie van stoffen gezien, en tapijten, en huishoudelijke voorwerpen, en bescheiden kapitaalgoederen als machines, waarvoor het Westen waarschijnlijk niet teveel spruitjes zal willen leveren - die dingen maken we zelf, en beter, en denk ook opnieuw aan de hoge kosten. Maar de lokale boeren, zoals in de Europese geschiedenis gebeurd is, zouden met dat soort goederen wel degelijk een stuk rijker zijn dan nu ze met houten stokken de grond omwoelen. Ik betwijfel of Marokko intussen nog altijd een goed voorbeeld is, maar er zijn landen genoeg waarvoor dat wel geldt.

Aangezien ik er zelf ook heel weinig van weet moet ik raden, zoals bijna iedereen. Maar als ik dan toch moet raden, en ik probeer toe te passen wat volgens mij gezond verstand en enkele simpele feiten zijn, dan zou ik gokken dat de afschaffing van de subsidies ons een heel eind de richting van het "Europese geschiedenis" model zou doen opschuiven. De landen in kwestie zouden voor de uitdaging staan om, parallel met de gestegen mogelijkheden, zelf iets te produceren; want anders zouden de prijzen voor hen inderdaad alleen maar stijgen. Maar dat is dus precies analoog aan het Europese historisch model. Voor de steden stoffen en bescheiden kapitaalgoederen en (natuurlijk) geleidelijk verbeterende overheidsdiensten konden aanbieden, waren ook de Europese steden alleen maar broeihaarden van ellende. En in periodes van stijgende bevolking maakten stijgende landbouwprijzen dat alleen maar erger.

Het alternatief is dat lokale dictaturen kunnen doorgaan met het de facto uitzuigen van hun lokale boeren EN zich laten subsidiëren door Westerse belastingbetalers, zodat een voldoende groot deel van het stedelijk proletariaat een schijnjobke aan de staat kan krijgen, opdat er geen revolutie uitbreekt. Het recept voor totale stagnatie: een beetje zoals de PS in Wallonië blijft de elite vastroesten hun stoelen en op korte termijn is iedereen tevreden. En op lange termijn, wanneer je ziet dat andere landen wèl iets maken zodat ze rijker worden dan jij, kan je altijd zeggen dat het de schuld is van het kapitalisme als er onevenwichten ontstaan in de verdeling van de welvaart. Simpel, maar eenvoudig.

Overigens is dit soort problemen in vele landen ook werkelijk opgelost, de laatste decennia. Vietnam en Bangladesj zitten momenteel in de fase waarin ze het met schoenen en textiel proberen, Indië zit een trapje hoger met software en medische diensten, en China concurreert al met kernenergie. Allemaal landen die je in oude Suske en Wiskes nog voorgesteld ziet als hongergebieden. Ik moet wel mijn eerste onderdeel waarop "made in Africa" of "made in Arabia" staat nog zien. Het hangt natuurlijk niet alleen van onze subsidies af. Zei iemand iets over het nefaste effect van dictaturen?

Geen opmerkingen: