Een lezer vertelt me "in real life" dat hij niet de moed heeft gehad om de post over de ellips en de winters die korter zijn dan de zomers (1) tot het einde door te lezen. Zoiets maakt me een beetje droevig: het is me blijkbaar niet gelukt een onderwerp dat niet helemaal triviaal is begrijpbaar voor te stellen. Het maakt me ook een beetje opstandig. Van toen ik student was herinner ik me dat iemand zei "de meeste mensen zijn op hun 23ste geestelijk gepensioneerd". Lees: ze hebben een job, een partner en kinderen, en dus geen tijd meer voor idealen, boeken en moeilijke ideeën. Ze lezen hoogstens nog de krant, en dan nog, als 't meezit.
Dat heeft me destijds erg geshockeerd, voor een groot deel omdat ik kon zien dat het waar was. En ik heb dure eden gezworen: het zou mij niet overkomen. Terwijl, eerlijk gezegd, een heel leven lang doorbrengen waarbij, elk jaar opnieuw, de zomers drie dagen langer duren dan de winters, en niet één keer iets vreemds opgemerkt hebben: dat is er toch al niet ver meer vandaan? En natuurlijk is de enige reden waarom ik dat op deze hoge toon durf schrijven dat het mij zelf ook is overkomen. Tot iemand er me nog niet zo heel lang geleden opmerkzaam op maakte, en toen moest de onderste steen boven om te weten waar dat aan lag. We willen tenslotte toch niet nu al geestelijk gepensioneerd zijn?
Dus grab that (goddamn) piece of paper, take the (f*****g) potlood en teken (GVD) dat ei (for Christ's sake). Daar! Was dat nu zo moeilijk? Jongens, toch!
Verder kan ik ook niet verhelpen dat het niet intuïtief vanzelfsprekend is wat "het brandpunt van de ellips" betekent: vandaar al dat gedoe met de spijkertjes in die post. Maar ik probeer opnieuw! Trek in gedachten een lijn van boven naar beneden, halfweg doorheen je ei. Bekijk de rechterhelft. Beeld je in dat je de rechterhelft aan het bekijken bent, niet van een ellips ("ei"), maar wel van een cirkel. Vraag je af waar het middelpunt zou liggen van de cirkel, indien het stuk ellips dat je aan het bekijken bent geen ellips was, maar wel een cirkel. Stip dat punt aan: het is het gezochte brandpunt - noem dat de zon.
En beeld je nu in dat je planeet zich rechts (en dus "dichtbij" de zon) op de ellips bevindt, en daar gedurende de maand dat het praktisch midwinter is voortschuift. Je kan toch twee punten tekenen waar die planeet zich bij begin en eind van die maand bevond? (Ja, dat zou ongeveer één twaalfde van de ellips moeten bestrijken: proficiat, een bank vooruit.) En bekijk nu het stuk dat de planeet aflegt aan de andere kant van ellips; dus bij midzomer. Als ik je nu vertel dat je voor een constante periode (in casu een maand) voor zowel de winter als de zomer een even grote oppervlakte moet zien tussen je zon en de begin- en eindpunten van de planeet; dan zie je toch dat de twee lijnen die naar het verre stuk ellips lopen veel dichter bij elkaar moeten staan dan de twee lijnen die naar het dichte stuk op de ellips lopen?
En dus heeft de planeet wanneer ze dichtbij de zon staat toch een grotere afstand afgelegd dan wanneer ze er ver van weg staat? En als "gelijke oppervlaktes" hier betekent "gelijke duurtijd", dan is een grotere afstand toch hetzelfde als een "grotere snelheid"? Dat kan toch alleen maar moeilijk zijn voor iemand die nu nog altijd geen papier met een ei voor zijn neus heeft liggen?
En daarmee scheiden de mannen zich van de jongens! Elk jaar opnieuw zijn de zomers drie dagen langer dan de winters. Het bestààt niet dat we dat zomaar over onze kant laten gaan. Daar moeten we even bij stilstaan, daar moet je maagpijn van krijgen als je zelfs geen begin van een idee hebt van hoe dat zou kunnen komen. En natuurlijk heb ik zelf ook nog iets bijgeleerd. Misschien had ik niet eerst een hoop gerommel over "Kepler" moeten produceren, maar wel de url naar een ei (2), de lezer eerst verzoeken de bewuste lijntjes te bekijken, en dàn pas over "gelijke driehoeken, gelijke duurtijden" moeten beginnen.
Je kan dat laatste immers achteraf altijd nog "de (tweede) wet van van Kepler" noemen.
----------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/over-vier-maanden-is-het-m_116212513929708752.html
(2) http://home.cvc.org/science/kepler.gif
1 opmerking:
De stand van de aardas bepaalt natuurlijk of het ergens zomer of winter is, niet de afstand van de aarde tot de zon … Nog een geluk dat we in Vlaanderen wonen en niet in Swaziland. Daar duren de winters net iets langer dan de zomers ! Zou dit de oorzaak van de armoede kunnen zijn of was het toch de schuld van het kapitalisme ?
Een reactie posten