Op een plaats waar zelden file is, sta ik in de file. Een tweebaansweg nadert een rond punt, en alle verkeer moet op één baan samenkomen - en vandaag is het eens file.
Als goede hobbyfilosoof maak ik van de tijd gebruik om niet alleen letterlijk stil te staan bij de gebeurtenissen. Zoals altijd zie je enkele wagens zo ver mogelijk naar voor rijden op het linkerbaanvak, om op het laatste moment in te voegen. Dat pakt natuurlijk tijd af van de mensen die dat niet doen, en gewoon hun beurt afwachten. In grootwarenhuizen zal je dat gedrag zelden zien. Terwijl je in files weinig boze reacties kan laten horen, en meteen komt het beste van onze soortgenoten naar boven.
Maar de vergelijking met het grootwarenhuis is natuurlijk alleen maar een extreme variant van de verschillende mogelijkheden. De vergelijking impliceert dat alle wagens netjes achter elkaar in de rij staan. Er is echt niet alleen kwade wil nodig om dat praktisch onmogelijk te maken. Hoe langer de rij, hoe groter de kans wordt dat mensen, bijvoorbeeld, gewoon niet weten waar de oorzaak van de file ligt, en het spel is vertrokken.
Het andere extreem is dat alle wagens van bij het begin netjes twee aan twee in de rij staan, en helemaal op het einde schuift iedereen in, volgens de beweging van een perfecte ritssluiting. In dat geval is de lengte van de rij half zo lang als in het andere extreem (waarin iedereen achter elkaar staat) maar de totale lengte is nog steeds even lang. Twee halve kilometers die naast elkaar staan is nog steeds hetzelfde als één halve kilometer met iedereen achter elkaar. Dus lijkt de cruciale vraag te zijn hoe snel de twee hypothetische vormen van file zouden rijden. Als de dubbele rij slechts half zo snel rijdt als de enkele rij, dan zijn beide vormen even efficiënt, en de knoop gaat in beide gevallen even snel vooruit. Als het voortdurende inschuiven maakt dat de snelheid van de dubbele rij gereduceerd wordt tot minder dan de helft van de enkele rij, dan is de enkele rij niet alleen beleefder, maar ook efficiënter voor de groep. En als de dubbele rij één of andere efficiëntie uitbuit zodat de gemiddelde snelheid hoger ligt dan de helft van de enkele rij, dan is de dubbele rij het meest efficiënt.
Ik weet het niet. Ik kan me één vertragende factor inbeelden - de voortdurende inschuivende beweging - maar het feit dat er één kan bestaan doet vermoeden dat er heel andere factoren in het spel kunnen zijn; zelfs al kan ik daar niet zo meteen opkomen. Ik weet het niet. En in ieder geval gedragen echte files zich niet als dit soort geïdealizeerde voorbeelden. Maar toch, zou het ons iets zeggen over echte files, als we meer wisten over deze extreme gevallen?
3 opmerkingen:
Wel in één opzicht is de dubbele file meer effcient. Ze gebruikt de hele breedte van de weg i.p.v. maar de helft. Dat betekent dat er dubbel zo veel wagens in de file kunnen staan alvorens het dwarsend verkeer op het vorige kruispunt problemen met de file ondervind.
Ik vind trouwens van in het begin in één file proberen aan te sluiten in dergelijke situatie niet beleefd. In tegenstelling tot een rij aan de kassa in een warenhuis is het vaak genoeg helemaal niet duidelijk waar de file nu juist begint. Het enige duidelijk punt om op één rij te komen is in zo'n geval de plaats waar de twee stroken samenkomen. Als iedereen dus gewoon in de zelfde strook blijft rijden tot dat punt waar dan geritst wordt zal iedereen ongeveer de file verlaten in de volgorde dat hij moest aansluiten. Het zijn juist diegenen die te snel in de andere strook willen aansluiten die er voor zorgen dat die strook en zij zelf benadeeld worden.
Niks aan toe te voegen, eigenlijk. Alleen, zou het nu niet waar zijn dat een dubbele rij trager vooruitgaat, wegens al dat invoegen?
Misschien wel. Maar er moet toch ergens ingevoegd worden. Is er een reden om aan te nemen dat invoegen aan het begin van de file sneller gaat dan invoegen op het einde van de file?
Als we er van uitgaan dat de tijd die verloren gaat met invoegen onafhanelijk is van waar er ingevoegd wordt, zal op één rij komen aan het begin van de file niet helpen zelfs als dat sneller is. Je zou bij wijze van gedachtenexperiment op het einde van de file een rijstrook kunnen afsluiten en vaststellen dat de doorstroming in de file nu beter is dan wanneer de file over twee stroken ging. Maar je hebt het samenvoegpunt nu gewoon verplaatst en al snel zal zich een file over de twee stroken vormen voor dat nieuwe knelpunt. Dus mij lijkt het er op dat als je er in zou slagen de bestuurders zo ver te krijgen dat ze al van in het begin van de file op één strook gaan rijden dat het gevolg zal zijn dat die file zo snel aangroeit dat er uiteindelijk toch geen tijdwinsts inzit ook al zou de doorstroming van een eenstrook file beter zijn dan van een tweestrook file die moet invoegen.
Een reactie posten