Friedrich Hayek ("Rechts, maar toch goed")

(Voor de betekenis van de subtitel "rechts maar toch goed" verwijs ik naar de oude post (1) in voetnoot. De "boeken die iedereen zou moeten lezen"...)
---------------------------------------------

Normaal is politieke filosofie mijn ding niet. In feite kwam ik er via mijn (financiële) job mee in contact. Het was de tijd van de Aziëcrisis (1,997) en daar zat ik zelf in de wisselmarkten met mijn neus bovenop. Dus toen ik kort daarna op de internetfora las dat de crisis de schuld van de financiële markten was, dit als onderdeel van "het kapitalisme” dat “de oorzaak van de armoede in de wereld” was, was ik nogal, uimmm, “verwonderd”. Dat was het begin van zeer lange disputen met (wat ik toen nog niet) "dom links" (noemde) (2). In lengte (over langdradigheid zou iemand als ik natuurlijk niets durven zeggen) werden ze destijds alleen overtroffen door de debatten met de creationisten...

Dus begon ik zelf een beetje aan politieke (en financiële) filosofie te doen, en het moet gezegd, ik botste ook op wat ik pas later herkende als "dom rechts". Het begon met allerlei financiëel-filosofische inzichten. Hoe "vrije" markten pas functioneren binnen heel preciese kaders, of hoe het belangrijk is (als rechtstreekse consequentie van het marktmechanisme) dat veel deelnemers kunnen deelnemen aan het spel van de markten (en dus niet, zoals Marxisten beweerden, dat "het systeem maar kan bestaan als er veel armen zijn"). En verder dat het vrijheidsideaal niet betekende dat om het even wat ("slaven"; plutonium...) mocht verhandeld worden, maar alleen dat om het even wie moest kunnen deelnemen, en nog een paar meer. Je ziet: een hoop mogelijkheden voor “collectieve” aspecten aan dat verhaal: overheidsoptreden!

En daar sprong een complete nar het podium op, die zichzelf van de nicknaam "Hayek" bediende, en die luid schreeuwde dat ik The Road to Serfdom van Friedrich Hayek moest lezen; zodat ik ("eindelijk") zou begrijpen hoe mijn soort ideeën rechtstreeks naar het socialisme en bijgevolg (!) Hitler (!) gingen leiden...

Kortom, als hij een betere manier had willen verzinnen om mij ervan te overtuigen dat Friedrich Hayek een dwaas was, hij zou het waarachtig niet gemakkelijk gehad hebben.

Veel later, in 2,006 of zo, kwam het boek ter sprake op het blog van LVB. Hoewel het nog altijd met een "zet je schrap" gevoel was, kregen sommige deelnemers aan de discussies het zover dat het me de moeite waard leek het boek te lezen... en...

Het was een zeer goed boek.

Het was een zeer, zeer goed boek. Het is ruim een halve eeuw oud, en op de (vanzelfsprekende) voorbijgestreefdheid na van de verwijzingen naar de toenmalige politieke situatie (midden in WO II) ook vandaag brandend actueel. En het raadsel hierboven is gemakkelijk op te lossen door te bedenken dat de internet Hayek doodgewoon dat boek niet gelezen heeft; of hoogstens het boek in zijn handen heeft gehouden en alle bladzijden achtereenvolgens heeft omgeslagen... Want ik verwed er fortuinen op dat ik tientallen citaten kan aanhalen die hem meteen een hartaanval bezorgen.

Het is interessant dat verschillende dingen die ik ergens rond 2,000 zat te bedenken (zeg: over de verhouding tussen beperkingen en vrijheden, dit als voorwaarde voor het functioneren van de vrijheid) door Hayek bijna letterlijk zijn geschreven in een boek uit 1,944 - en dus zeker zijn bedacht in de jaren daarvoor. Ik veronderstel dat je iets moet weten over onze hedendaagse markten, en enkele associaties bij je voelt opkomen bij termen als "gouden standaard", Nixon" of "Black & Scholes" om te beseffen hoe verbluffend dat is: dat kwam allemaal 30 jaar later. Het is één van die voorbeelden die alle amateurs die toch een beetje hun best doen ("...maar serieus") wel vaker meemaken: wat je zelf met inspanning van een hoop krachten bij elkaar krijgt blijkt doodleuk sinds lang bij de grote ideeën van de mensheid te staan.

Friedrich Hayek... Het is een boek waarin je in elk hoofdstuk ideeën vindt, soms "food for thought", soms gewoon de basics van wat we vandaag vanzelfsprekend vinden, en soms ook dingen die we vandaag toch heel anders zien. Kortom, een buitengewoon rijk boek; zodanig dat ik niet zo meteen weet waar ik zou moeten beginnen als ik er enkele dingen over wou vertellen. Maar misschien lukt het me er in stukjes en beetjes iets mee aan te vangen: dat past toch precies bij het formaat van een blog?

-------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/rechts-maar-toch-goed.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/de-opvallende-parallel-tussen-dom_26.html