maandag 31 januari 2011

Egypte: hoe moet dat aflopen?

Ik lees dat Israel zou willen dat Mubarak kan aanblijven in Egypte. Nu geloof ik meteen dat ze daar veel en veel beter weten dan ik wat goed voor ze is. Maar ik begrijp het niet: de anti-Israel hetze is een groot stuk de uitdrukking van falende regimes die een zondebok zoeken. En is een falend regime niet juist wat er met Mubarak zal verdwijnen?

Maar het probleem is waarschijnlijk niet ver te zoeken. De vraag is: wat komt er in de plaats? Met mijn zonnige, optimistische natuur (in een rustig, welvarend land) denk ik, het zijn jongeren, ze willen democratie, en welvaart. Maar de Moslimfundamentalisten zijn ongetwijfeld niet ver.

Toch mag ik dromen. Zou het kunnen dat we meemaken dat ook de regimes van Noord Afrika en het Midden Oosten (ik hoor dat het in Yemen ook al serieus aan het gisten is) zich ineens zullen moderniseren? Hier heb ik al een paar keer laten passeren hoe de lokale bevolking wel eens Westerse ideeën overneemt: dalende geboortecijfers, bijvoorbeeld. En ik blijf het moeilijk hebben met het idee dat een toch redelijk opgeleide jonge bevolking de ideeën van een primitieve woestijngodsdienst zal verkiezen boven de welvaart van het Westen.

Maar ik kan me inbeelden dat ze in Israel een paar dingen weten over het onderwerp, die ik niet weet...

4 opmerkingen:

rootofanunfocus zei

Wie de Islam een primitieve woestijngodsdienst noemt
kent zijn geschiedenis niet.

Een behoorlijk deel van onze Westerse "verworvenheden"
hebben we precies te danken aan het kritisch en onafhankelijk denken
in de islamitische invloedsfeer tussen grofweg de 8ste en de 12de eeuw.
In heel veel gevallen werd dit denkwerk zelfs gestimuleerd door de godsdienst,
een situatie die op dat moment niet noodzakelijk van toepassing was in onze
gewesten (op enkele progressieve kloosterordes na).
De prille Westerse wetenschap (chemie, anatomie, optica, mechanica, wiskunde),
renaissance (vertaling van antieke wetenschappers en filosofen) en misschien
zelfs de verlichting zijn in grote mate terug te voeren tot intellectuele
prestaties uit die periode.
Dit lijkt mij moeilijk te rijmen met een godsdienst die inherent primitief zou zijn.

Koen Robeys zei

Oei oei, Root, je kan wel merken dat je maar heel af en toe eens passeert! Als je de oudere posts onder het label "Islam vs Westen" checkt zal je zien dat ik zelf precies het punt dat je probeert te maken een hele tijd ook heb gemaakt.

Alleen, juist omdat ik het *niet* heb over een godsdienst die "inherent" primitief is, maar wel over de hedendaagse versie ervan waarvan ik (en Israel, zo op 't eerste zicht) vrees dat ze in concurrentie zal komen met de democratisering, vind ik dat ik man en paard mag noemen. Die hedendaagse versie is immers een achterlijke, primitieve woestijnreligie, waarvan de grote voormannen figuren als Bin Laden zijn, en de grote prestaties exploten als 9/11. Als ik dat niet meer "achterlijk" en "primitief" mag noemen...

(... dan zal ik nog vaker in overtreding zijn.)

En ik mag zeggen dat ik begrip heb voor de vrees dat die kwispels aan de macht komen, op de plaats waar ik integendeel hoop dat een jonge, redelijk goed opgeleide bevolking zal kiezen voor democratisering en andere Westerse waarden. Dat ze (met andere woorden) zullen kiezen voor de versie van dat geloof waarvan ik zelf al herhaalde malen heb gezegd dat het grootse niveau's heeft gehaald, toen wij zelf in quasi-barbarij waren teruggevallen.

root of an unfocus zei

Een figuur als Bin Laden lijkt me geenszins representatief voor de moderne islam. Op zijn best is hij een populist die gretig weet in te spelen op frustraties die leven onder grote bevolkingsgroepen. Media en politici spelen er echter handig op in om een nieuwe boeman te crëeren na 50 jaar koude oorlog. Deze situatie is niet geheel verschillend aan die van de haast mythische Ishmaëlitische leider van Alamut, Hassan Bin Sabbah. De man zou aan het hoofdstaan gestaan hebben van een clandestiene terreur beweging (de assasijnen) en moordexpedities tot in venetië hebben ondernomen. Het kwam toen (zelfs tot in de 14e eeuw) bepaalde politieke machthebbers uiterst goed uit. De man zelf was reeds 3 eeuwen dood en zijn zogenaamde bolwerk opgedoekt door de mongolen. Om maar te zeggen, de fanatieke moslims lijken mij nog altijd een minderheid (hoewel hier zeer visibel), net als de Leonard gezinde katholieken ook een minderheid zijn die evenzo zeer visibel worden.
Het aantal minuten zendtijd hoeft niet te noodzakelijke te corresponderen met het aantal aanhangers.

Ik zie niet in waarom wij noodzakelijk moeten hopen dat Arabieren kiezen voor Westerse waarden (wat die dan ook mogen zijn), dat lijkt mij intellectueel kolonialisme (wat ook weer niet wil zeggen dat ik een aantal excessen a la homofobie, verregaande ongelijkheid en steniging wens te verschonen).

Koen Robeys zei

Het is zeker waar dat Bin Laden een kleine minderheid vertegenwoordigt. Het is echter ook waar dat zijn onevenredig grote visibiliteit niet alleen door "zendtijd" veroorzaakt wordt, maar ook door meerdere geslaagde terreuraanslagen, al dan niet rechtstreeks van hemzelf afkomstig. Dat en het feit dat zijn aanhangers en copycats talrijk genoeg zijn kan je toch moeilijk afwimpelen als een "gecreëerde boeman" die voornamelijk "mythisch" zou zijn?

Daarom lijkt de figuur me heel geschikt om te dienen als symbool voor mogelijke scenario's waar veel mensen (waaronder ik) niet op zitten te wachten. Scenario's waarin (zoals in Iran) na de revolutie radicale Moslims aan de macht komen, die vervolgens van militante vijandigheid tegenover ons een punt maken. Ahmadinejad, Hamas, Hezbollah, Bin Laden zelf, ik zit ze hier toch niet allemaal uit te vinden.

Het andere extreem is dan precies die cultuur waarover jij en ik het in feite eens zijn: het geloei en gescheld dat ik in 2005 op een forum op mijn dak kreeg omdat ik gezegd had "de Islam kan natuurlijk wèl grote beschavingen dragen, en dat is iets dat we weten omdat ze het al vaak gedààn hebben" - was de gelegenheid waarbij ik de term "geloei en gescheld" ben beginnen gebruiken.

Nu denk ik van die cultuur dat ze precies zoals alle andere culturen meteen een aantal zaken zou overnemen die het eerst in het Westen zijn toegepast: schrappen, dus, die "excessen" als "verregaande ongelijkheid". Wist je dat het schrappen van dat soort ongelijkheid met grote voorsprong de belangrijkste predictor is voor de vraag of landen zich aan de armoede weten te ontworstelen? (Tenminste, dat zegt nobelprijswinnaar Amartya Sen ergens in zijn "Development as Freedom"; ik heb er vaak andere verwijzingen voor gezien).

Dus wil ik wel toegeven dat "Westerse waarden" een oppervlakkige, voor lokale consumptie bedoelde uitdrukking is, om nochtans precies uit te drukken wat (bijna) iedereen er onder zal verstaan: "democratie", dus gelijkheid, politieke vrijheid, intellectuele ontvoogding en seksuele revolutie. Verder ook de materiële welvaart die bereikbaar wordt voor quasi alle lagen van de bevolking: wist dat je dat de levensverwachting bij geboorte doorheen quasi *alle* culturen in *alle* tijdperken minder dan 30 jaar was, terwijl daar waar "Westerse waarden" heersen het cijfer begint te stijgen, tot bij 80 bij ons en ook nu al tegen de 60 voor, pakweg, Indië (ca. 30 in 1990)?

En dat alles met Huntington (The Clash of Civilizations) in het achterhoofd: "modernization is no Westernization"! Landen als China en Indië en Japan en andere Aziatische "modernizeerders" tonen dat je heel goed met de wortels van je lokale cultuur tot een moderne, welvarende samenleving kan komen. Dat is precies wat ik ook de honderden miljoenen Moslims van harte toewens.