Een klein succes tegen het universum

Vroeger, niet eens zo lang geleden, was ik geheelonthouder. Dat heeft een groot deel van mijn  volwassen leven geduurd. Gewoon, omdat ik het niet lekker vond. Niks filosofisch ascetisme, dus, niks "princiepskwestie", gewoon omdat cola beter ging dan alcohol. En zo drink ik tot vandaag nooit bier (zoals in "je moet het niet voorstellen, ik vind het afschuwelijk smaken"), nooit sterke drank (zoals in "ik heb eens een heel dure whiskey geproefd, gewoon de lippen nat maken, en het was misschien de lekkerste smaak die ik ooit geproefd heb, maar dat hoesten, man, niettedoen").

Maar ik ben wel verzot op rode wijn. Dat komt door mijn vrouw. Ze had zo overtuigend geargumenteerd dat een glaasje rode wijn bij het eten toch echt wel enzovoort enzovoort, en het was nu eenmaal vakantie enzovoort enzovoort, en sindsdien ben ik verzot op rode wijn. Kwantitatief bescheiden: enkele glazen, twee, uiterst zelden meer dan drie, en de behoefte verdwijnt. En ook inzichtelijk uiterst bescheiden. Zo was ik in een postje van twee jaar geleden (1) de eerste om toe te geven: als ze mij blind een dure en een goedkope wijn zouden laten proeven, ik zou zeer waarschijnlijk het verschil niet merken.

Maar af en toe scoort een mens eens een klein succesje tegen het universum. Zo vond ik enkele maanden geleden in mijn kelder een bak die ik totaal vergeten was, van 2005 of zoiets, en die we dan maar eens probeerden. Man, dat was lekker! Chateau Gazin Rocquencourt: gegarandeerd ooit eens als cadeau gekregen, en gegarandeerd met een welgemeende, enthousiaste "dank u!" aanvaard, maarreh, nu ik het eens opgezocht heb...

Nja, dat gaat zo als je er niks van kent. Mooi cadeau, zo'n beetje achteraf bekeken en toegegeven: oeps.

Maar dat was niet "kleine succesje". Het kleine succesje was wel dat dat nog wel eens vaker voorkomt, dat hier zomaar een bakske met een paar fleskes opduikt, en ik nieuwsgierig proef. Dus toen het laatst weer eens zo ver was...

Brrrr, wat een zuur gezicht heb ik gezet! Want brrrrrr, wat smaakt dat spul zuur en zerp! Nieuwsgierig heb ik het ook eens opgegoogled... En het bleek een fles van een paar euro's te zijn! Voilà, af en toe hebben we het dus toch bij het rechte eind! Nee, ik verklap niet de naam van de wijn. Het kan ook ooit eens een cadeau geweest zijn, en momenteel maken we er saus van.

----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2011/04/een-bang-vermoeden-bevestigd.html

Bitcoin en Friedrich Hayek

Bitcoin is in het nieuws. Zozeer zelfs dat het ook mijn zuchtende aandacht heeft getrokken. Zuchtend in de zin van "het heeft me tot nu toe niet geïnteresseerd, maar misschien had ik dat wel mis". Voor die bocht zijn er twee redenen. Ten eerste: het is in het nieuws. En ten tweede: ik heb intussen (intussen ettelijke maanden geleden) het boek Denationalisation of Money, 1974 (1990) van Friedrich Hayek gelezen.

Te beginnen met het boek. Hayek zegt in dat boek dat geld (overigens een buitengewoon complex onderwerp) als instelling haast altijd in handen van de overheid heeft gezeten. Verder denkt hij dat dat een verschrikkelijk slecht idee is. Overheden hebben namelijk geen belang bij het in stand houden van "goed" geld, maar vaak wel integendeel. Laat dat hier een axioma zijn; maar laat ik er bij zeggen dat zijn redenen in dat boek me wel overtuigend overkomen. Dat alleen al maakt dat je niet verwonderd hoeft te zijn als er geregeld "problemen" met geld zijn; aanhalingstekens omdat de "problemen" tot en met heel zware economische crisissen kunnen gaan.

Maar, zegt Hayek, er bestaat een instelling die net als de overheid (en om een zeer analoge reden) een bepaald natuurlijk belang zou hebben bij de uitgifte van geld. Die instelling is de vrije markt. Maar daar waar je bij de overheid om puur logische redenen kan verwachten dat de waarde van haar geld (per haar natuurlijk belang bij dat geld) zal dalen, kan je (om zeer analoge redenen) verwachten dat een vrije markt er juist belang bij heeft dat de waarde van het geld van de uitgevers (minstens?) constant blijft.

Immers, de uitgever van een privaat geld (Hayek noemt ze "bank") verdient er alleen maar iets aan als mensen haar geld ook als geld gebruiken. Private uitgevers kunnen dat gebruik echter niet per wetgeving opleggen. Ergo, de enige reden waarom mensen geld van BankX zouden gebruiken is dat het geld van BankX nuttig is (a) als rekeneenheid, (b) als betaalmiddel, (c) als waardevast actief en (d) als "standard of deferred payment". (Als iemand dat laatste een beetje kon uitleggen...? Ik doe maar voort met (a) tot (c)). In het bijzonder (maar niet exclusief) per (c) zullen mensen het geld van BankX maar gebruiken als het zijn waarde behoudt. Anders kunnen ze altijd op het geld van de overheid overschakelen, of, beter nog, op het geld van de concurrerende BankY. Met andere woorden, in een vrije markt systeem maakt concurrentie dat uitgevende banken, inclusief een staatsbank, er belang bij hebben dat hun geld waardevast is. Anders schakelen de gebruikers al snel over op een ander geld dat wel waardevast is, en de knoeiers gaan er uit.

Allemaal prachtige theorie, maar het heeft een paar decennia lang niet zo heel veel resultaat gehad. Ik neem even aan (omdat ik dat op basis van onvoldoende kennis en inzicht ook werkelijk aanneem; het is met andere woorden een soort "geloof", eerder dan een rationeel standpunt) dat een geldsysteem gebaseerd op een vrije markt ook werkelijk beter zou zijn dan wanneer het gebaseerd is op een overheid. Ik neem dus ook even aan dat het nog nooit gebeurd is omdat er tot nu toe teveel praktische moeilijkheden in het spel waren.

Alleen is er nu "Bitcoin". Bitcoin is (blijkbaar) een private uitgifte van iets dat door een hoop gebruikers als "geld" wordt erkend en ook gebruikt, en dus vertoont het misschien een aantal van de kenmerken waar Hayek zo hard naar zocht? Ik zet even op een rijtje, uit hoofdstuk VIII van het boek, wat Hayek zou doen indien hij zelf een "private munt" wilde uitgeven:

• Uitgifte van certificaten die geen interest dragen. (dit is waar de uitgever geld aan verdient; hij krijgt als het ware renteloze leningen).
• Registreren van een precieze handelsnaam voor de eenheid van deze certificaten ("bitcoin" is waarschijnlijk een goed voorbeeld).
• De aanvaarding van de wettelijke verplichting de certificaten en deposito's in deze eenheid tegen een vooraf bepaalde waarde terug te kopen. (De bedoeling is de waarde van de certificaten niet beneden dat niveau te laten dalen). 
• Deze waarde zou uitgedrukt worden in een vooraf bepaalde hoeveelheid grondstoffen.
• De gepubliceerde intentie (nota bene: dus niet de wettelijke verplichting) de waarde van de uitgegeven certificaten constant te houden, door het reguleren van de hoeveelheid uitgegeven certificaten in omloop. Lees: als ze dalen in waarde zal hij vanaf het minimum verplicht zijn ze aan dat minimum terug te kopen, zodat ze daar niet onder kunnen zakken; maar als ze stijgen kan hij er meer van uitgeven zodat ze ook naar boven niet te ver van het minimum zullen afwijken.
• De aanvaarding van terugbetaling van leningen in de private munt in OFWEL het juiste aantal eenheden van de correcte munt zelf, OFWEL de correcte hoeveelheid grondstoffen die de juiste hoeveelheid in de private munt uitdrukken.

Ik weet er zelf niet genoeg van om te checken in welke mate Bitcoin aan dit idee voldoet. Een beetje verder zegt Hayek dat hij de private munt zou uitgeven in de vorm van verkoop (ik denk: zoals bij Bitcoin), of van leningen (ik denk: anders dan bij Bitcoin). En tenslotte zegt hij dat het feit dat er concurrentie zal ontstaan - andere "banken" willen natuurlijk ook graag renteloze leningen krijgen - waardoor al die uitgevers er belang bij zullen hebben ook werkelijk de waardevastheid van hun munt goed in de gaten te houden. Ik heb de indruk dat Bitcoin op dit moment alleen overheidsgeld als concurrent heeft. Dus dat lijkt me een vrij groot verschil met het idee van Hayek. Maar wie weet of dat (a) belangrijk is en (b) hoe lang dat zal duren zodra het werkelijk een lucratief zaakje blijkt te zijn voor uitgevers?

Toen ik het boek las vond ik het een heel intrigerend idee, dat me echter, alleen maar op basis van "intuïtie" en "gezond verstand" en andere holle slogans, onpraktisch voorkwam. Nu is het bovenstaande maar een hoop tamelijk losse bedenkingen van iemand die niet genoeg weet wat Bitcoin eigenlijk is, en al even min de ideeën van Hayek voldoende begrijpt. Maar als eerste poging om de twee met elkaar in verband te brengen is het misschien een aanvaardbaar begin. Ik hoop dat ik er nog wat verder naar zal kunnen naar kijken.

Wie heeft "van de toekomst" geleend? (Niemand.)

De Standaard laat iemand aan het woord die vindt dat iemand de Westerlingen moet "gaan vertellen dat ze veel minder rijk zijn dan ze dachten. De afgelopen decennia hebben ze immense bedragen geleend van de toekomst." (1). Laat passeren dat de Westerlingen in deze visie na zes jaar (!) crisis blijkbaar nog altijd niets in de gaten hebben. Wat mij verbaast (zoals in "mond openvallend") is dat iemand blijkbaar serieus gelooft dat mensen "van de toekomst" kunnen lenen. Ik bedoel, en de Aarde is plat?

Laten we het simpel houden. Ga gewoon checken. Vindt me één euro, nee, één enkele cent, die ontleend is, maar tegelijk toch uitgeleend is "in de toekomst", en ik trek meteen de staart in. Tot het zover is zou ik maar verwachten dat je van elke euro, elke cent, die je bij elke debiteur kan vinden, heel precies zal kunnen zeggen van wie hij die heeft geleend. En als ik er zo eens over nadenk, toen ik daarnet door die bank van ons ben gelopen heb ik tussen al die kredietmensen helemaal niemand gezien die uit de toekomst kwam.

Tenzij ze het niet wilden toegeven, natuurlijk.

Maar laten we proberen er een serieuze uitspraak van te maken. Dus: het probleem zou wel eens kunnen zijn dat, wanneer het tijd is om terug te betalen, de waarde van de terugbetaling niet gelijk zal zijn aan de waarde van wat oorspronkelijk werd uitgeleend. Bijvoorbeeld, beeld je in dat de economie van "de toekomst" (het moment van terugbetaling) precies gelijk is, qua productiviteit en per hoofd, aan die van vandaag. Precies dezelfde producten, precies dezelfde hoeveelheden per hoofd... Maar de terugbetaling gebeurt natuurlijk met kapitaal plus interest. Dus wordt er meer geld betaald - bijvoorbeeld omdat het intussen is bijgedrukt - waarvoor echter niet meer te koop is: en in dat geval heeft inflatie de waarde van de terugbetaling uitgehold.

Vandaar naar een scenario waarin de crisis misschien wel zelfs naar een economie met minder producten gaat, en je ziet wat het probleem is. Het heeft, terzijde, niets te maken met "we hebben van de toekomst ontleend", want is nu eenmaal onzin in het kwadraat, maar soit, dat is waarmee je in de krant komt. Iedereen heeft in het heden geleend van investeerders die in het heden hebben uitgeleend, en iedereen zal in de toekomst terugbetalen, aan spaarders van vandaag.

Het punt is echter dat die verhalen over inflatie of overdosissen schulden allemaal wel best mogelijk zijn, maar het is even goed mogelijk dat het helemaal niet zo gaat. Het is best mogelijk dat het feit dat er vandaag geleend, en geconsumeerd, maar ook geïnvesteerd wordt, maakt dat er in de toekomst wel degelijk meer productiviteit zal zijn. Het is best mogelijk dat er tegenover dat meer geld niet evenveel, of minder, maar juist meer producten zullen staan. Dat is zo'n beetje het punt van die eerdere post, over de vraag hoe bang we moeten zijn van inflatie (2). Natuurlijk is inflatie iets dat in grote hoeveelheden vernietigend werkt. Even natuurlijk is de wereld een heel complex gebeuren waarin simpele mechanismen door heel veel heel andere mechanismen kunnen gecompenseerd worden, of zelfs helemaal teniet gedaan worden, tot het punt dat het resultaat het omgekeerde is wat je ervan zou verwachten. Tot het punt dat de technologische vooruitgang en de innovatie, die werkelijk de oorzaak zijn van welvaart - of gebrek daaraan - onder een zogenaamde "gezond geld" politiek misschien wel veel minder sterk op gang was gekomen.

Maar met dat inzicht kom je niet in de krant. Je komt in de krant met uitspraken over hoe het allemaal recht naar de duivel gaat, en als je er uitspraken als "we lenen van de toekomst" moet bij gebruiken - héél veel gemakkelijker te weerleggen dan "de wereld is plat" - dan is dat helemaal geen bezwaar.

------------------------------------------
(1) http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20130327_00520598 (eigen italics)
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/04/wie-is-bang-van-inflatie.html

Een functie voor de filosofie?

In de laatste paragrafen van The Structure of Scientific Revolutions ziet Thomas Kuhn een analogie tussen zijn beeld van de wetenschap en onze theorieën over de biologische evolutie op de planeet Aarde. Voorafgaand aan de evolutietheorie (zegt Kuhn) zagen we leven in termen van “doel”. Vaak één of ander goddelijk plan, en van elk stadium van de ontwikkeling werd verondersteld dat het daarvan een stap was. Maar met Darwin verloren onze ideeën dat Goddelijk plan en werd evolutie “alleen maar” een proces dat vertrok met een bepaald soort leven in een bepaald soort omgeving, en van daaruit zonder doel veranderde doorheen de tijd.

De vraag is of onze ideeën over wetenschap zelf een soortgelijke hertekening moeten doormaken. Het klassieke beeld is dat van de wetenschap(per) op weg naar een almaar betere benadering van de “waarheid”, zoals het leven op weg was naar een betere benadering van het “doel”. Maar sinds de twintigste eeuw denken we dat wetenschappelijke vooruitgang veel meer was wat praktisch werkt, of wat door de groep wetenschappers zelf “vooruitgang” genoemd werd. Terwijl het concept “waarheid” een almaar vager en moeilijker te omschrijven begrip werd – tot Kuhn praktisch voorstelt het maar helemaal uit het discours te weren.

Dat geeft veel wenkbrauwengefrons? In 2013 vraagt bijna elke wetenschapper of wetenschapsfilosoof zich een beetje zuchtend af waarom we ons nog met dergelijke trivialiteiten bezig houden. Maar in 2013 zie je ook op vele internetfora dat mensen daarover nog altijd die wenkbrauwen fronsen. Hoezo, de wetenschap probeert niet (langer) de waarheid te benaderen? Het idee alleen al ziet er bij veel mensen uit als de onvoorwaardelijke overgave van alle intellectuele, spirituele en morele standaarden aan de machten van (laten we zeggen) het nihilisme.

Maar voor de natuurkunde is het integendeel heel herkenbaar. Niemand kan er een touw aan vastknopen, verklaart Feynman in zijn QED, The Strange Theory of Light and Matter (1985). We hebben geen flauw benul van waarom de realiteit zich zo gedraagt, maar onze experimenten tonen haarfijn hoe het zich gedraagt. En onze intuïtief vreselijk inconsistente theorieën leiden tot voorspellingen die even haarfijn blijken te kloppen...

En het is tenslotte met die theorieën dat we de hedendaagse niveaus van begrip van de materie hebben bereikt, nietwaar? De toestand is niet zo erg verschillend van de vooruitgang die Newton had gerealiseerd. We wisten niet wat ruimte was, of wat tijd was, of hoe een deeltje een “oneindig kleine puntmassa” kon zijn, of waar zwaartekracht vandaan kwam, of hoe die op afstand kon werken, maar tot bijna drie eeuwen later blijft het goed genoeg om er raketten mee naar de maan te sturen.

Kortom, de toenmalige vragen als “wat is ruimte en tijd?” hoorden niet tot het domein van de wetenschap. De wetenschap kon er niets over zeggen, en bovendien was er heel veel, en heel nuttig, werk aan onderwerpen waarbinnen de wetenschap met die assumpties wel iets over kon zeggen. Dus verhuisden die vragen naar domeinen als de filosofie. Kant, bijvoorbeeld, heeft over die vragen dingen gezegd waar je tot vandaag serieus kan blijven bij stilstaan, zelfs als je niet aanneemt dat het allemaal de beste beschrijvingen van de realiteit zijn.

Dus filosofen mogen vinden dat de beperkingen van de wetenschap (beperkingen die overigens niet worden ontkend: ze waren immers juist waarover de buitenwereld zo hard klaagden dat het de overgave van de standaarden betekende?) hen niet beletten na te denken over de onderwerpen die hen interesseren. Af en toe zullen ze misschien zelfs, wie weet, waarom niet, opmerkingen maken waar de wetenschappers iets aan hebben. Dat is in ieder geval de opinie van Lee Smolin (zelf een praktiserend kosmoloog) over de opmerkingen van Leibniz aan het adres van Newton. En dat is ook de opinie van Maynard Smith (een vooraanstaand evolutiebioloog) over de opmerkingen van Karl Popper over de standaarden van intellectuele betekenis. Om maar een paar voorbeelden te noemen. Met andere woorden, er is in onze huidige stand van intellectuele zaken ruimte genoeg voor filosofen om iets zinnigs te zeggen, èn het lijkt er op dat het af en toe nog lukt ook. Ikzelf zou het alvast als een uitdaging beschouwen.

We zitten al in de volgende crisis...

... En ik moet zeggen, ik zit me geweldig te verbazen over de nog steeds heel terughoudende financiële markten. Nu moet je weten dat "de markten" niet dat harig, klauwend monster zijn dat onwetende journalisten en incompetente politiekers er graag van maken. "De markten" zijn alleen maar de optelsom van enorm veel deelnemers, van gewetenloze speculanten tot voorzichtige huisvaders, en daartussenin ongeveer alles wat je maar kan bedenken: Centrale Banken, Arabische oliesjeiks, ambitieuze studenten, verzekeringsmaatschappijen, nadenkende investeerders, Japanse gepensioneerden, pernsioenfondsen, en vele, vele, vele andere...

Maar af en toe, heel af en toe, willen die allemaal precies hetzelfde doen, op hetzelfde moment.

Dat zijn de momenten waarop de metafoor van het "harig, klauwend monster" ons wel degelijk iets zegt. Bijvoorbeeld, als ze allemaal tegelijk denken dat ondanks de hoge rentevoeten een bepaalde staat haar schulden niet meer zou kunnen terugbetalen, dan kopen ze van gewetenloze speculant tot brave huisvader de obligaties van die staat niet meer, en dan is in dat land de koek heel snel op. Betaal de vuilnisophalers maar eens een tijdje niet, en je zal eens wat gaan zien.

Wel, de eerste crisis; beter gezegd, de eerste aflevering van de huidige crisis, was eigenlijk oud nieuws. In Cyprus zijn de banken failliet. Wel, kijk, dat is nu echt niets bijzonders meer. Laten wij hier in België ook maar beschaamd en in stilte afdruipen. De tweede aflevering was dan weer wereldnieuws. De banken zijn failliet; dat betekent dat de spaarders hun geld kwijt zijn. Het principe was echter dat de staten de eerste 100,000 euro van de kleine spaarders garanderen. Alleen, (in de hoop dat ik het nu niet te sterk simplifiëer) de staat Cyprus is niet in staat dat geld op tafel te leggen, en dus zijn de spaarders alsnog hun geld kwijt. Alles. Helemaal. Zo gaat dat als banken failliet gaan, en er geen vangnetten voorhanden zijn.

Maar dat is een realiteit die heel veel mensen, in het bijzonder in Cyprus, niet onder ogen willen zien.

Dus toen Europa dacht dat ze misschien toch moesten tussenkomen, en dus zomaar 90% en meer van dat eigenlijk verloren gegaan spaargeld alsnog wilden uitbetalen - toen wilden de Cyprioten niet!

Daaraan kan je zien dat ze niet beseffen dat ze eigenlijk alles al kwijt zijn, en dat de debatten enkel en alleen gaan over de vraag of de Europese belastingbetaler ze wel of niet die 90% en meer alsnog zou geven. En dus wilden ze niet.

Het netto resultaat is (natuurlijk) dat de banken alsnog failliet zijn: en dat is de derde, huidige aflevering van deze fase van de crisis. En dus zijn er nu verhitte en koortsige pogingen bezig om ergens de één of andere pot geld te vinden waarmee het toch nog allemaal goed zal komen.

Vraag je gewoon even af of jij veel van je spaargeld in die pot zou willen steken, en je weet genoeg. Als die pot er al van komt, dan wil je niet weten onder welke condities dat zal gebeurd zijn.

Hoe dan ook, intussen blijven de financiële markten, de omstandigheden in acht genomen, er ongelofelijk kalm onder. Je vraagt je natuurlijk af hoelang het nog een goed idee blijft om met een scherpe tak onder de staart van dat harig klauwend monster te koteren...

A date which will live in infamy

Tien jaar geleden ook weeral, de dag dat de VS besloten een land aan te vallen en militair te bezetten dat niemand had bedreigd en niemand had aangevallen. Als je ziet hoe intussen de hele bende, tot en met de hoogste niveau's met zoveel woorden hebben toegegeven dat ze daar nooit een goede reden voor gehad hebben, of zelfs dat ze het eerst wilden doen en zich daarna afvroegen welke argumenten er nodig waren om het de wereld te doen slikken...

Het heeft iets ongelofelijks, de manier waarop een Amerikaanse regering met zoiets wegkomt. Of misschien beter gezegd, waarop de toenmalige grootmachten met iets dergelijks wegkwamen: want als de Sovjet Uniue het deed, dan stonden de kranten vol de schande. Terecht, natuurlijk, alleen was het nu juist wel het punt dat wij Democratische en liberale enzovoort samenlevingen dat soort dingen niet deden. Behalve de moorden, de vernielingen de vluchtelingen is dat wat ik de daders altijd het meest heb kwalijk genomen: elk moreel voordeel dat wij, het Westen, tenslotte in ruime mate hadden - om van het effect van "9/11" te zwijgen - zomaar, verdwenen, weggegeven, in rook opgegaan.

En dan de stoten die we er geregeld over te zien kregen! De manier waarop allerlei aanhangers van de oorlog - en daar waren heus een hoop doorgaans luciede geesten bij! - pink op de naad de leugens van Bush bleven volhouden, toen die ze zelf al maanden beschaamd niet meer dierf volhouden! De "één percent doctrine"! Als het niet zo dramatisch hartverscheurend was, zou je je toch juist bescheuren van het lachen? Dus nu kreeg een willekeurige nar, geboren op een oliebron en zonder dat hij er ook maar iets aan kon doen steenrijk geworden, ook nog een knop in zijn pollen waarmee hij wel, en de rest van de wereld niet, kruisraketten kon afvuren. En het volgende wat er gebeurde was dat er een "doctrine" kwam waarmee er geen "kans van meer dan één percent" mocht bestaan dat de VS bedreigd werden!

Beeld je gewoon even in dat de Sovjet Unie ooit iets dergelijks had beweerd. Denk je dat de lichtsnelheid goed genoeg was geweest om al die doorgaans luciede geesten te doen opmerken: "wat betekent dat, één percent?" Of "hoe kan je het verschil zien tussen, pakweg, 0.99 percent en 1.01 percent?" En vele, vele andere, die ze echt wel heel vaak zelf zullen bedacht hebben. En toch stonden ze daar allemaal pink op de naad klaar om met een stalen gezicht het soort bullshit te verkondigen dat ze in geen enkele ander soort omstandgheden ooit hadden geslikt.

Nu ja, dan praat ik wel alleen maar over de doorgaans luciede geesten, natuurlijk.

Het ergste is waarschijnlijk nog dat ze er, duizenden en duizenden doden later, en drie duizend miljard dollar short, niets van lijken te hebben geleerd. Nog altijd datzelfde alleen maar in het eigen kringetje kijken, nog altijd dat idee dat de tegenpartij - die tenslotte ideeën van Friedrich Hayek in wetten omzet: hijg! - een bende socialisten is, nog altijd dat leventje in luchtbellen waarin het laatste uur van Obama geslagen had en Romney de verkiezingen ging winnen.

Hoewel. Ere wie ere toekomt, temidden van sommige van mijn meest schampere stukken heb ik ook een paar keer mijn verbazing uitgesproken dat er af en toe wel degelijk nog intellectueel leven inzat. Dat is in feite meer dan ik van een bepaald soort dom links kan zeggen - maar ik geef toe dat dat kan liggen aan het feit dat ik bij dom links niet ben blijven kijken. Hoe dan ook, op deze verjaardag van een "date which will live in infamy" is het misschien een idee om te herinneren aan het verzamelingetje dat ik daarover op dit blog heb bijeengeschreven:

http://speelsmaarserieus.blogspot.be/search/label/Irak

De laatste waren maar wat naschokken, maar als je tot in het pak geraakt vind ik nog altijd dat er best wel een paar de moeite waard waren.

Het mooiste mirakel

Dit weekend ben ik naar de mis geweest! Er was een erg goede reden voor, en die doet er hier niet toe, maar ik ben er erg blij om. Laat me opbiechten dat het een tijdje geleden was. De vertrouwde rituelen, de bekende formules... Het was eigenlijk echt wel lang geleden. Maar kijk, daar waar ik er alleen maar herinneringen van oervervelend tijdverlies aan heb overgehouden heb ik nu wel veel dingen gevonden die me even stil deden blijven staan.

Zo was er het moment waarop mijn vrouw, moderne mens uit de moderne wereld, nadat we - iets te laat: wéér die moderne, jachtige wereld - waren gaan zitten op het idee kwam dat een kerk een goede plaats was om een GSM af te zetten. Mens, wat klinkt dat "biep biep biep" luid als je in een stille kerk niet onmiddellijk de juiste toetsencombinatie te pakken krijgt. Maar dat, en ons "iets te laat", waren fantastische reminders aan het feit dat wij daar als twee aliens uit een heel andere wereld, vol instant communication, Engelse woorden en tijdsgebrek, in een oord van verstilling, ritueel en betekenis waren terecht gekomen. Een "crisis" - dit woord heeft een héél oude betekenis, en het is in deze oude betekenis dat ik het nu gebruik; maar in de dagelijkse betekenis werkt dit paragraafje ook, hoor - die zich nog eens herhaalde met de omhaling. "A ja, dat is ook weer waar, heb jij muntjes?", je ken het je voorstellen.

Maar dan begon het evangelie. De leerlingen, de Tempel, de Olijfberg, ze waren er allemaal, en ik die er nu eenmaal maar een oppervlakkige kennis van heb had nog altijd niets in de gaten...

Maar het toeval wil dat ik nog maar pas heb geschreven over die vreemde emotie, die zo dicht bij ontroering ligt, hoewel het niets met verdriet te maken heeft (1). Iets waarvan ik vermoed dat het iets te maken heeft met het feit dat je een moment van grote betekenis herkent. Welnu, ineens, bij dat ene zinnetje, had ik het weer heel erg! Dat ene zinnetje, dat hier al eens eerder de hoofdrol heeft gespeeld (2), en wel om precies dezelfde reden:

“Toen brachten ze een vrouw bij hem die op overspel was betrapt.”

Dat was het zinnetje dat ineens tijdens dat evangelie klonk terwijl ik nog altijd niets in de gaten had. En zo voelde ik ineens "het" weer, die vreemde emotie die zo goed op ontroering lijkt. Wel, ik heb al naar de betekenis van het verhaal gezocht in die eerdere post, zodat hier volstaat: het was mooi om het daar nog eens opnieuw te horen. En even later was er nog een moment van ontroering, maar deze keer echt, toen de weduwnaar van een pas gestorven echtgenote als blijk van medeleven een kaarsje kreeg aangeboden, en zo heel eenzaam naar voren stapte: het komt voor ons allemaal...

Er waren nog een paar andere momenten van ontroering. Die hadden te maken met de goede reden waarom we naar die mis zijn gegaan. Maar die doen er hier niet toe.

-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/03/witte-rook.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/12/de-parabel-van-de-overspelige-vrouw.html

Zo, dat valt voorlopig nog mee!

Wel, als je bedenkt hoe van alle kanten het financiëel Armaggedon werd aangekondigd (1)... Veel zal natuurlijk afhangen van wat er gebeurt wanneer nog eens aangekondigd wordt dat pakweg Spanje weer eens een kapitaalsinjectie nodig heeft; en hoe het er dan zal uitzien met die "bankrun" en dat "vertrouwen van de spaarder". Maar in afwachting dat het zo ver is, en goed wetend dat het nog maar de eerste dag is...

Hoe dan ook, voorlopig valt het het heel erg mee. Even opmerken dat de voorspeller uit de post van gisteren had gezegd dat hij de Spaanse en Italiaanse 10 jaar rente 15 basispunten zag stijgen, en ik heb er op gelet en bij de opening was het precies zo! Alleen was dat op zich al een zeer bescheiden voorspelling; het soort beweging waaraan je nooit van je leven zal zien dat het juist groooooooote crisis was. En belangrijker nog, nu aan het einde van de dag is de Spaanse rente 4 puntjes gestegen, en de Italiaanse... ook!

En als we even een screenshot van De Tijd maken, na één dag "bankrun"...



Het goud is een héél klein beetje gestegen, de euro trouwens ook, de Amerikaanse beurzen tonen nauwelijks een rimpeling, en de Europese beurzen (dat was de plaats waar de Enorme Explosie zich voordeed, nietwaar?) zitten op een daling waarvan je alweer niet het verschil met een dag van de gewone ups en downs kan zien.

Terwijl de twitterberichten van gisteren echt wel maar een heel kleine greep uit een heel grote berg kreten waren.

Ik geef toe dat we best het einde van de week, of zoiets, afwachten voor we er wat gerust op kunnen zijn. Maar na één dag "crisis" ben ik niet zo ontevreden van mijn relativerende postje van gisteren.

--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2013/03/cyprus-soep-nooit-zo-heet-gegeten-en.html

Cyprus: "soep", "nooit zo heet gegeten" en "tafel"?

Het internet staat vol met de ontsteltenis over wat er met Cyprus is gebeurd. In twee woorden (alles wat ik er zelf van weet): het land heeft een bail-out pakket voor zijn banken voorgesteld gekregen van de EU (het parlement moet er nog over beslissen), maar dat pakket houdt in dat de spaarders zelf ook tot 10% inleveren.

Grote ontzetting! Hadden de overheden niet altijd het spaargeld gegarandeerd? En was dat dan allemaal niet waar? Dus wat houdt de mensen in een aantal mogelijke probleemlanden dan tegen om een run op de bank te beginnen? (En terzijde, is dit niet precies wat libertariërs altijd hebben gevraagd; dat de spaarders zelf moeten opdraaien voor het risico dat hun banken lopen? Zo ja; zijn er dan libertariërs die dat tegelijk altijd hebben geëist en tegelijk nu ook ontzet zijn?)

Dat van die bankrun in landen als Spanje of Italië vind ik een zeer goede vraag. Dus laat ik vooral niet gezegd hebben dat ik er gerust op ben, morgen en de volgende dagen. Maar als je ziet hoe iedereen in volle paniek lijkt te zijn...?








 

In twee woorden, morgen eindigt de wereld. En ze kunnen best gelijk hebben! Zelf ben ik natuurlijk weer eens veel minder pessimistisch, zoals die keer dat ik verklaarde dat de eurocrisis gemakkelijk een paar weken kon nodig hebben om weer helemaal over te waaien. Deze keer denk ik dan ook dat al die mensen die de vorige jaren al aan kapitaalvlucht gedacht hebben of het al gedaan hebben (echte analyses zouden hier véél voetnoten plaatsen, maar het punt is dat die voetnoten tenminste bestaan) nu niet veel nieuws te horen hebben gekregen. En dus durf ik me luidop afvragen of het niet allemaal zou kunnen meevallen?

Dat is in ieder geval hoe het er bij mij uitziet. "Niets nieuws onder de zon"; ik ben een paar keer erg ongerust geweest over de Europese banken, de laatste jaren (toen die "enkele weken" voorbij waren...) en ik zie niet in waarom ik nu nog méér ongerust zou moeten zijn. Maar ik kan niet voor iedereen spreken; misschien waren er inderdaad heel veel mensen die nooit geweten hebben dat al die bankgaranties alleen kunnen bestaan juist omdat (en dus indien) ze nooit worden uitbetaald.

De meest serieuze vind ik de volgende:



Immers, deze geeft zichzelf de kans het morgen niet alleen heel juist gezien te hebben, maar ook iets bij te leren. Laat ik dus maar snel een paar screenshots meegeven met de slotwaarden van vorige vrijdag:








 


Zo, daarmee hebben we wel wat materiaal waarmee we de voorspelling kunnen checken. En laat me duidelijk zijn; ik ambiëer helemaal geen goeroestatus. Ik ben er dus zelf helemaal niet zo gerust in, en in het bijzonder een lagere opening lijkt mij ook wel onvermijdelijk. Oh, en zelfs ik zie het goud nu wel over de 1600 USD gaan. De vraag is alleen of dit nu wel echt de grote financiële ramp wordt waar momenteel iedereen zich schrap voor zet.