Verder inpikkend op een recente post (1), we weten dus nu dat (en waarom) volgens Easterly (2) economische groei het antwoord is op de vraag “wat doen we aan de ontstellende armoede in de wereld?”. Maar we weten ook, omdat hij het zegt in zijn eerste hoofdstuk, dat “naieve” toepassingen van dat idee weinig tot geen effect hadden. Bijvoorbeeld (zegt Easterly in zijn tweede hoofdstuk), een model dat al een halve eeuw de ontwikkelingseconomie domineert stelt dat groei een kwestie is van kapitaalinvesteringen. En dat is logisch! Een boer met een schop doet het beter dan een boer die het land bewerkt met blote handen. En een houten ploeg is beter dan een schop... En als Europa ergens rond het jaar duizend ook nog de ijzeren ploeg inzet, dan is dat nog beter.
En de ontwikkelingseconomen togen aan het het werk. Land X: zo en zo arm, zo en zoveel groei nodig, hun eigen capaciteit was zo en zoveel (maar veel te weinig), het verschil was zoveel, en dat verschil moest het rijke Westen bijpassen zodat de groei ging beginnen, en dertig tot veertig jaar geleden ging Afrika ook ontwikkeld zijn.
Wat is er misgegaan? Om te beginnen was op het simpelste niveau (de feiten) duidelijk dat het was misgegaan, maar de theorie werd nooit aangepast. Integendeel: het verhaal zag er te mooi, te logisch, te rechtdoorzee uit om het te willen aanpassen, en dus klonk het integendeel: het heeft niet gewerkt, dus het was niet genoeg, en dus moeten we het nog meer doen.
Ook formuleerde Easterly een fraaie “interne contradictie” (wat zijn die Marxiaanse kritieken soms heerlijk efficiënt!) in het model. Immers, het idee was, je stelt hulp ter beschikking, die hulp gaat naar kapitaalinvesteringen, die investeringen leiden tot groei en dus inkomen, en van dat inkomen financier je dan zelf (en niet langer door hulp) nieuwe investeringen... En dat is ruwweg hoe het Westen al enkele eeuwen volgehouden groei achter de kiezen heeft. Alleen, om hulp te krijgen moest er een tekort in de eigen capaciteit zijn. Terwijl de economie die het model volgt al snel minder tekorten heeft, en dus volgens datzelfde model geen hulp meer kan krijgen!
Maar als je dezelfde inkomsten kan genereren, ofwel door er voor te werken (namelijk als werknemer in de investeringen) of door gewoon te wachten tot het Westen die inkomsten als “hulp” komt aanbieden – wat had je nu anders verwacht dan dat mensen de inkomsten uit hulp onmiddellijk vertaalden in consumptie, eerder dan via de omweg van de investeringen? Waar ze ten eerste nog op moeten wachten, en waar ze bovendien ook nog voor moeten werken? Het punt is, het is heel gewoon, normaal, zelfs rationeel (3) menselijk gedrag dat je de kortste en gemakkelijkste oplossing kiest. En dus hadden de ontwikkelingslanden binnen de kortste keren niet alleen helemaal geen investeringen, maar ook nog een schuldenberg er bovenop.
Het brengt ons bij één van onze neo-liberale stokpaardjes. Economische ontwikkeling, dat is niet zoiets als het weer of de geografische kenmerken van de wereld; iets dat je overkomt en waar je weinig aan kan doen. Het is geen mathematische formule die garandeert dat zoveel input tot zoveel output leidt. Het is een kwestie van mensen, al die individuele mensen die wel of juist niet aan de slag gaan, en bijgevolg wel, of juist niet, een hoop goederen (en diensten) creëren. En wanneer de condities goed zitten, dan vertalen de inspanningen die mensen nu eenmaal vaak leveren zich wel degelijk in groei – en dan is kapitaalvorming daar vaak het gevolg, veel meer dan de oorzaak van.
Daarom pleit Easterly voor minder “planning” en meer gelegenheden voor concrete mensen in concrete omstandigheden om zelf te zoeken naar wat er nodig is. Minder beslissingen van bovenaf, zoals “er moet geïnvesteerd worden”, om nog te zwijgen van waarin, en meer omstandigheden waarin inspanningen ook iets kunnen opleveren. Friedrich Hayek zou het er alvast roerend mee eens geweest zijn (4).
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/03/over-armoede-en-economische-groei.html
(2) Easterly, The Elusive Quest for Growth (2,001)
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/het-sombrero-effect.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/friedrich-hayek-rechts-maar-toch-goed.html
2 opmerkingen:
"Meer omstandigheden waarin omstandigheden iets kunnen opleveren." Tja dat lijkt me gewoon een etiket op het probleem plakken. Het beantwoord geen van de twee vragen die me belangrijk lijken.
Hoe zien zo'n omstandigheden er uit?
Hoe bekomen we die omstandigheden?
Toch is dat etiket hier bewust geplakt. Immers, in eerste instantie is Easterly's antwoord het standaard liberale recept: economische groei, en dus niet teveel overheidsinterventie, en vertrouwen in het individu en dat soort dingen.
Nu is het zo dat dat standaard liberaal denken bij monde van enkele onderzoekers als Easterly ook durft na te kijken wanneer het niet werkt. En deze post (ongetwijfeld nu al "te lang, te veel, te moeilijk en te luid") gaf daar alleen maar één voorbeeld (uit één hoofdstuk) van.
Men vertrekt met een theorie die op zich best "rationalistisch" is, maar die nooit "kritisch" bekeken wordt. En bovendien past men het toe op een gecentralizeerde, van bovenaf besliste basis. Niet slecht (= op zwaar sarcastische toon te lezen) als een standaard kapitalistische discours als "investeren voor groei" zo weinig te onderscheiden valt van een Marxistische aanpak.
Dus ja, de conclusie van deze post is een beetje een etiket, een soort "Easterly zegt: hou daar mee op", zonder iets te zeggen over de remedies die hij verder in zijn boek voorstelt.
Misschien vertalen deze posts zich ook wel in een onderwerp waarover ik enkele maanden later een serietje heb: en dan zullen we ook de concrete voorstellen zien passeren.
Een reactie posten