Het is altijd hetzelfde liedje. Telkens er ergens vreselijk bedrijfsnieuws valt, in casu een resem ontslagen (ik heb het natuurlijk over Volkswagen Vorst), stijgt langs alle kanten gejammer op over hoe "tegelijk" de beurskoers stijgt. De perversie van de financiële markt! Het cynisme van het kapitalisme!
Terwijl de simpele realiteit is dat we moeten hopen dat de beurskoers stijgt. Laat me proberen dat te illustreren. Als inleiding is hier nog een ander voorbeeld van "cynisme". Vaak als iemand zwaar ziek wordt zie je de cijfers op de koortsthermometer de pan uitswingen! Ja, van een normale 37 stijgen de koersen al snel naar 38, en wanneer hij zich echt slecht gaat voelen komt er zelfs 39 op het scorebord. Het toppunt van al is dat wanneer de ziekte ernstig, en zelfs levensbedreigend is, we een juichende 40 en een euforische 41 te zien krijgen! Het zijn de cowboys van de geneeskunde, die koortsthermometers!
Een zeer flauwe analogie? Een dwaze karikatuur om de oprechte bezorgdheid van serieuze mensen in het belachelijke te trekken? Neen, integendeel, een zeer preciese analogie, om de vanzelfsprekendheid waarmee mensen hun onbegrip ventileren van wat een beurskoers is aan de kaak te stellen. Want op dit punt krijg je uit de rangen waar dat gejammer opsteeg te horen dat de beurs toch niet met een koortsthemometer te vergelijken valt. En het antwoord is eens te meer: integendeel, een beurs valt heel goed met een koortsthermometer te vergelijken. Al wat je in het oog moet houden is dat beiden alleen maar meters zijn. De enige vraag is dan wat ze meten. In het bijzonder, wat de beurs meet - van de thermometer weten we dat al.
Om te weten wat de beurs meet grijp ik terug naar de post van gisteren (1). Om in een fabriek iets (voorbeeld: auto's) te produceren en die als onderneming te verkopen heb je een hoop kapitaal nodig. Je moet éérst salarissen betalen aan arbeiders en verkopers, en je moet éérst assemblagelijnen neerzetten, en je moet éérst gebouwen kopen of maken. Dat wil zeggen: iemand steekt er geld in, en pas later krijg je (hopelijk) je produkten verkocht. Bovendien is het onzeker ("risico") hoeveel geld daar weer zal uitkomen. Dat alles leidt tot een complexe situatie waarbij mensen er alleen maar hun geld insteken als je mag verwachten dat er meer geld zal uitkomen dan er in gaat, en dat op voldoende snelle basis.
Nu kan je proberen een schatting maken, voor een willekeurige onderneming, wat op verschillende momenten in de toekomst het verschil zal zijn tussen de kosten en de opbrengsten. Je kan je vervolgens inbeelden dat je "100" van één of andere eenheid (bijvoorbeeld: miljoen euro) in die onderneming steekt, en je kan je afvragen hoe je je voelt bij de geschatte vooruitzichten van wat daar terug uit zal komen. Als je denkt dat er slechts 50, of 80, of 100, of zelfs 101 zal uitkomen, dan zal je daar vandaag géén 100 insteken. Het volstaat immers die 100 vandaag op een spaarboekje te zetten, en je zal reeds 102 terugzien binnen een jaar. Maar als de schattingen zijn dat je 120 zal terugzien, of 130 of 150 (enzovoort), dan zou je daar nu met plezier 100 voor betalen.
En wat een beurs doet is niets anders dan dat. Wanneer de toekomstige inkomstenstromen - rekening houdend met het bijhorend risico - er goed uitzien, dan zullen mensen bereid zijn daar vandaag meer voor te betalen, dan wanneer de toekomstige inkomstenstromen er slecht uitzien. (Precies zoals niemand veel zin heeft om werknemers te betalen uit eigen zak, zonder dat daar ooit inkomensstromen voor in de plaats staan.) De koersen stijgen, omdat er op dat niveau meer mensen zijn die willen kopen, dan er willen verkopen. En als we bedenken dat er teveel auto's worden gemaakt, en dat dus de auto's aan prijzen worden verkocht die te laag liggen in vergelijking met de kosten, dan is het normaal dat de beurskoersen dat integendeel reflecteren met lage koersen.
Dat is de reden waarom we niet op schampere toon moeten "wedden" dat de koersen wel "weer" zullen gestegen zijn, maar integendeel heel hard moeten hopen dat die koersen nu gestegen zijn. Want als ze niet zouden stijgen, dan zou dat uitdrukken dat ook na de jongste afslankingen de verwachte inkomstenstromen ondermaats blijven. Bijvoorbeeld omdat er nog altijd te veel auto's zijn, of omdat andere fabriekanten ze veel goedkoper kunnen maken dan wij. En dat, ook, is de reden waarom het precies evenveel zin heeft de huidige crisis te koppelen aan het gedrag van de beurskoersen, als aan de koortsthermometer verwijten dat hij registreert dat de patiënt ziek is.
----------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/vw-vorst-wat-moeten-we-dan-doen.html
woensdag 22 november 2006
dinsdag 21 november 2006
VW Vorst: Wat moeten we dan doen?
Mijn eerste reactie bij het nieuws van Volkswagen Vorst is bedrukt. Mensen verliezen hun job. Natuurlijk, vanuit je rustige avondzetel, net terug van de job die je zelf wel nog hebt is het gemakkelijker bedrukt te zijn dan wanneer het je zelf overkomt. Wanneer je je zelf moet afvragen hoe het nu met de kinderen moet, of het huis, of whatever, de toekomst.
Maar wat kan je doen - een minuut stilte houden? Een kaars branden? Het gevoel van machteloosheid is adembenemend. Want het probleem zit diep, natuurlijk. Het probleem is dat er meer auto’s worden geproduceerd dan er aan kostprijs worden verkocht. En dus maken autofabriekanten verlies. Bij het woord “verlies” moet je je iets concreets voorstellen. Je moet eerst materiaal, staal, en rubber, en glas aankopen: dat kost geld. Je moet installaties hebben: dat kost geld. En je moet je arbeiders maandelijks betalen: dat kost geld. Typisch kan je de resultaten daarvan pas een tijd later verkopen. Je weet dus niet of je minstens al dat geld zal recupereren: “risico”.
En als je het niet recupereert, dan betaal je meer dan je binnenkrijgt. Zoals iedere lezer aan zijn eigen psychologie kan vaststellen is dat iets dat niemand wil doen. Erger is dat niemand het *kan* doen, niet op de langere duur. Want als je lang genoeg meer betaalt dan je binnenkrijgt, dan is op een bepaald moment je geld op, en dan moet je er wel mee ophouden.
Oh, en zeker is er nog de complicatie dat de proletariërs aller landen zich duidelijk hebben verenigd om de zwartepiet naar de proletariërs van andere landen door te schuiven. Dat zou overigens alleen maar grappig zijn als het niet zo hartverscheurend was. En bovendien is het nog altijd zo dat er alleen maar een zwarte piet is omdat er teveel auto’s worden geproduceerd.
En dan is er al snel de roep om protectionisme. Je schermt je markt af van de goedkope buitenlandse producenten. Dat betekent dat je je bevolking verplicht om meer te betalen voor de producten die ze willen, en dat je dat “meer” doorschuift naar de mensen die de producten lokaal maken. Dat is hetzelfde als een belasting heffen en de inkomsten daarvan doorschuiven naar, in dit geval, de arbeiders in de autosector.
Het klinkt goed, maar je moet je iets afvragen. Waarom zouden we niet ook een belasting heffen om daarmee de makers van middeleeuwse kanonskogels werkgelegenheid te bieden? De turfstekers? De wevers? De volders en de spinners? De glasblazers? Je voelt dat zoiets uiteindelijk een recept voor immobilisme is, de Waalse Parti Socialiste is er een ware meester in. Al die voorbeelden vertonen het kenmerk dat ze meer kosten dan ze opbrengen, en de enige manier om ze in stand te houden is ergens een geldstroom af te pakken en naar die activiteiten om te leiden.
En de belastingbetaler die daar niet veel zin in heeft en zijn geld dan maar elders parkeert tot fraudeur uitroepen.
Een tijdje geleden vroeg ik me, “speels, niet zo serieus” af wat we dan moeten doen (1). Het is altijd weer dezelfde uitdaging voor een samenleving. Wat produceer je dat je in ruil kan leveren voor dingen die andere mensen produceren? Auto’s zijn daar al net zo min een antwoord meer op, als middeleeuwse kanonskogels dat zijn. Of we auto’s kunnen vervangen door het rondleiden van Japanners weet ik niet. Maar het is toch een voorbeeld van iets dat we “in principe” kunnen doen, en dat niemand kan copiëren. Alleen Europa heeft Europese middeleeuwse steden...
------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/de-toekomst-van-europa-speels-niet-zo_29.html
Maar wat kan je doen - een minuut stilte houden? Een kaars branden? Het gevoel van machteloosheid is adembenemend. Want het probleem zit diep, natuurlijk. Het probleem is dat er meer auto’s worden geproduceerd dan er aan kostprijs worden verkocht. En dus maken autofabriekanten verlies. Bij het woord “verlies” moet je je iets concreets voorstellen. Je moet eerst materiaal, staal, en rubber, en glas aankopen: dat kost geld. Je moet installaties hebben: dat kost geld. En je moet je arbeiders maandelijks betalen: dat kost geld. Typisch kan je de resultaten daarvan pas een tijd later verkopen. Je weet dus niet of je minstens al dat geld zal recupereren: “risico”.
En als je het niet recupereert, dan betaal je meer dan je binnenkrijgt. Zoals iedere lezer aan zijn eigen psychologie kan vaststellen is dat iets dat niemand wil doen. Erger is dat niemand het *kan* doen, niet op de langere duur. Want als je lang genoeg meer betaalt dan je binnenkrijgt, dan is op een bepaald moment je geld op, en dan moet je er wel mee ophouden.
Oh, en zeker is er nog de complicatie dat de proletariërs aller landen zich duidelijk hebben verenigd om de zwartepiet naar de proletariërs van andere landen door te schuiven. Dat zou overigens alleen maar grappig zijn als het niet zo hartverscheurend was. En bovendien is het nog altijd zo dat er alleen maar een zwarte piet is omdat er teveel auto’s worden geproduceerd.
En dan is er al snel de roep om protectionisme. Je schermt je markt af van de goedkope buitenlandse producenten. Dat betekent dat je je bevolking verplicht om meer te betalen voor de producten die ze willen, en dat je dat “meer” doorschuift naar de mensen die de producten lokaal maken. Dat is hetzelfde als een belasting heffen en de inkomsten daarvan doorschuiven naar, in dit geval, de arbeiders in de autosector.
Het klinkt goed, maar je moet je iets afvragen. Waarom zouden we niet ook een belasting heffen om daarmee de makers van middeleeuwse kanonskogels werkgelegenheid te bieden? De turfstekers? De wevers? De volders en de spinners? De glasblazers? Je voelt dat zoiets uiteindelijk een recept voor immobilisme is, de Waalse Parti Socialiste is er een ware meester in. Al die voorbeelden vertonen het kenmerk dat ze meer kosten dan ze opbrengen, en de enige manier om ze in stand te houden is ergens een geldstroom af te pakken en naar die activiteiten om te leiden.
En de belastingbetaler die daar niet veel zin in heeft en zijn geld dan maar elders parkeert tot fraudeur uitroepen.
Een tijdje geleden vroeg ik me, “speels, niet zo serieus” af wat we dan moeten doen (1). Het is altijd weer dezelfde uitdaging voor een samenleving. Wat produceer je dat je in ruil kan leveren voor dingen die andere mensen produceren? Auto’s zijn daar al net zo min een antwoord meer op, als middeleeuwse kanonskogels dat zijn. Of we auto’s kunnen vervangen door het rondleiden van Japanners weet ik niet. Maar het is toch een voorbeeld van iets dat we “in principe” kunnen doen, en dat niemand kan copiëren. Alleen Europa heeft Europese middeleeuwse steden...
------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/de-toekomst-van-europa-speels-niet-zo_29.html
maandag 20 november 2006
"It kind of grows on you"
Tot mijn eigen verbazing voel ik me een beetje verweesd, nu de post over de slag bij Plataea (1) de serie over de "Perzische Oorlogen" heeft afgewerkt. "It kind of grows on you", zegt de mooie Engelse uitdrukking. Je begint er aan omdat er in de krant sprake is van een marathon die ergens zal gelopen worden, en jij begint te mijmeren over de naam van de wedstrijd. Daarna besef je dat met die post het verhaal niet af is, en er komt nog een post, en nog één, en voor je het weet zijn de Spartanen je favoriete figuren uit de geschiedenis.
Dat is evenwel pure romantiek. In werkelijkheid waren de Spartanen de producten van een vreselijk soort samenleving. Dus natuurlijk is het wel eens geestig om te vertellen hoe de rest van de wereld al bleek werd als ze alleen maar dachten aan een oorlog tegen de Spartanen, maar we moeten niet vergeten ons af te vragen hoe het komt dat ze daar zo goed in waren. Het antwoord daarop is simpel genoeg: door ervaring. De basis van de cultuur van de Spartanen was de militaire onderdrukking van de onmiddellijk naburige volkering, en af en toe het platleggen van de iets verder liggende volkeren.
Dit gezegd zijnde moet de slinger ook niet te ver in de andere richting gaan. De Spartanen waren niet alleen om een vreselijke samenleving te zijn. De simpele realiteit was nu eenmaal door de eeuwen heen dat het leven geen lachertje was. Als je bedenkt dat de kindersterfte opliep tot de tientallen percenten kan je je al een beetje inbeelden hoe een soort met een affectie voor kinderen als de onze zich zoal moet gevoeld hebben. Ik zal aan de verbeelding van de lezer overlaten zich af te vragen wat hij of zij zou doen in geval van tandpijn in een willekeurig jaar voor, zeg, 1850. Bent u er ook zo één die denkt dat de vooruitgang vandaag toch wel ongehoorde sprongen maakt? Beeld u zich even mee in dat u een operatie moet ondergaan voor, of integendeel na, de tijd sinds de narcose goed werkt?
In dat soort wereld moeten we niet verbaasd zijn als de Spartanen, en alle anderen, zich niet teveel gelegen laten liggen aan het welzijn van hun medemens. Ze zijn daarin niet verschillend van de middeleeuwer die leeft in een wereld van brandstapels en galg en rad, of een indiaan die zijn slachtoffer aan de totempaal bindt. Als rotte tanden en maaginfectie al zoveel pijn doen – wat heb je dan eigenlijk nog nodig als iemand moet gestraft worden?
We kunnen ons uiteindelijk alleen maar gelukkig prijzen dat we leven in een tijdperk, en een streek, waarin dat soort toestanden ons ondenkbaar en minstens barbaars overkomen. En vanaf dan heeft onze geschiedsschrijving iets heel artificiëels: we bewonderen de kathedralen en paleizen die gebouwd zijn op een onderdrukking en uitbuiting om de Marxisten te doen verbleken, en we staan met open mond te kijken op 300 Spartanen die zich tot de laatste man doodvechten om een pas te verdedigen, en daarbij pakweg 100 vijanden per Spartaan meenemen naar het dodenrijk. We leven nu eenmaal niet in die wereld, en dus vertellen we er verhalen over die stijfstaan van de romantiek. Ze konden niet eerder komen want het was geen volle maan; for Christ’s sake! Maar als ze er wel bij waren dan waren ze er ook echt bij. De Perzen bij Plataea konden er van meepraten.
----------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/de-beslissende-slag-plataea.html
Dat is evenwel pure romantiek. In werkelijkheid waren de Spartanen de producten van een vreselijk soort samenleving. Dus natuurlijk is het wel eens geestig om te vertellen hoe de rest van de wereld al bleek werd als ze alleen maar dachten aan een oorlog tegen de Spartanen, maar we moeten niet vergeten ons af te vragen hoe het komt dat ze daar zo goed in waren. Het antwoord daarop is simpel genoeg: door ervaring. De basis van de cultuur van de Spartanen was de militaire onderdrukking van de onmiddellijk naburige volkering, en af en toe het platleggen van de iets verder liggende volkeren.
Dit gezegd zijnde moet de slinger ook niet te ver in de andere richting gaan. De Spartanen waren niet alleen om een vreselijke samenleving te zijn. De simpele realiteit was nu eenmaal door de eeuwen heen dat het leven geen lachertje was. Als je bedenkt dat de kindersterfte opliep tot de tientallen percenten kan je je al een beetje inbeelden hoe een soort met een affectie voor kinderen als de onze zich zoal moet gevoeld hebben. Ik zal aan de verbeelding van de lezer overlaten zich af te vragen wat hij of zij zou doen in geval van tandpijn in een willekeurig jaar voor, zeg, 1850. Bent u er ook zo één die denkt dat de vooruitgang vandaag toch wel ongehoorde sprongen maakt? Beeld u zich even mee in dat u een operatie moet ondergaan voor, of integendeel na, de tijd sinds de narcose goed werkt?
In dat soort wereld moeten we niet verbaasd zijn als de Spartanen, en alle anderen, zich niet teveel gelegen laten liggen aan het welzijn van hun medemens. Ze zijn daarin niet verschillend van de middeleeuwer die leeft in een wereld van brandstapels en galg en rad, of een indiaan die zijn slachtoffer aan de totempaal bindt. Als rotte tanden en maaginfectie al zoveel pijn doen – wat heb je dan eigenlijk nog nodig als iemand moet gestraft worden?
We kunnen ons uiteindelijk alleen maar gelukkig prijzen dat we leven in een tijdperk, en een streek, waarin dat soort toestanden ons ondenkbaar en minstens barbaars overkomen. En vanaf dan heeft onze geschiedsschrijving iets heel artificiëels: we bewonderen de kathedralen en paleizen die gebouwd zijn op een onderdrukking en uitbuiting om de Marxisten te doen verbleken, en we staan met open mond te kijken op 300 Spartanen die zich tot de laatste man doodvechten om een pas te verdedigen, en daarbij pakweg 100 vijanden per Spartaan meenemen naar het dodenrijk. We leven nu eenmaal niet in die wereld, en dus vertellen we er verhalen over die stijfstaan van de romantiek. Ze konden niet eerder komen want het was geen volle maan; for Christ’s sake! Maar als ze er wel bij waren dan waren ze er ook echt bij. De Perzen bij Plataea konden er van meepraten.
----------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/de-beslissende-slag-plataea.html
zondag 19 november 2006
Geschenk
Baby Sarah heeft een prachtig geschenk gekregen. Een grote doos! Er was wel wat werk aan om er eerst een hoop papier af te prutsen, en daarna de doos zelf open te krijgen (hier heeft mama een beetje moeten helpen: eerst papa wegjagen, dan de baby in één hand vasthouden, en met de andere de doos openmaken).
Daarmee was het werk nog niet gedaan. Er moest nog een hoop kleurige rommel op wieltjes uit gehaald worden (je had papa zijn gezicht moeten zien, toen hij merkte dat je door op allerlei knoppen te duwen allerlei simplistische melodieën uit die rommel kon halen), maar daarna was de beloning groot: een schit - te - ren - de doos! Baby Sarah staat paf van de pedagogische kwaliteiten van de huidige speelgoedmakers. Verken maar mee.
Die doos is namelijk heel erg multifunctioneel. Je kan er met je handjes op slaan en er prachtige trommelgeluiden aan ontlokken. Ze kan heel gemakkelijk op haar zij gezet worden, en dan kan je er helemaal in! Er is zelfs plaats om je er in om te draaien, en luid schaterend de doosflappen als deurtjes achter je toe te trekken. Vandaar is het maar een stap om er de bodem uit te stompen, en nu is het nog een tunnel ook.
Baby Sarah kan er geen genoeg van krijgen om van voor naar achter en terug door de nieuw gemaakte tunnel te kruipen, en telkens ze er aan één van de twee kanten uitkomt met haar ouders "piep" te spelen. Tenslotte moeten die er ook en beetje plezier aan hebben, en als het er op aankomt haar ouders wat vertier te bezorgen is baby Sarah altijd van de partij.
En het is nog niet gedaan! De doos is groot en stevig genoeg om je er helemaal aan recht te trekken, en ze is ook nog glad, zodat je er zelfs mee kan leren stappen. En nog zijn de mogelijkheden niet uitgeput. Je kan er met een grote boog je speeltjes in werpen, die dan met zo'n grappig geluid neerploffen. Baby Sarah moet weer heel erg lachen.
Ja, het geschenk is een groot succes. Alleen jammer dat papa een beetje verdrietig naar het kleurig stuk afval op wielen - je weet wel: waar al die primitieve deuntjes uitkomen - zit te kijken. Waarschijnlijk zit hij weer te filosoferen over hoe het kapitalisme toch veel verspilling genereert. Want zeg nu zelf, waarom moeten ze zulke succesvolle speeltjes in 's hemelsnaam opvullen met zoveel tralala?
Daarmee was het werk nog niet gedaan. Er moest nog een hoop kleurige rommel op wieltjes uit gehaald worden (je had papa zijn gezicht moeten zien, toen hij merkte dat je door op allerlei knoppen te duwen allerlei simplistische melodieën uit die rommel kon halen), maar daarna was de beloning groot: een schit - te - ren - de doos! Baby Sarah staat paf van de pedagogische kwaliteiten van de huidige speelgoedmakers. Verken maar mee.
Die doos is namelijk heel erg multifunctioneel. Je kan er met je handjes op slaan en er prachtige trommelgeluiden aan ontlokken. Ze kan heel gemakkelijk op haar zij gezet worden, en dan kan je er helemaal in! Er is zelfs plaats om je er in om te draaien, en luid schaterend de doosflappen als deurtjes achter je toe te trekken. Vandaar is het maar een stap om er de bodem uit te stompen, en nu is het nog een tunnel ook.
Baby Sarah kan er geen genoeg van krijgen om van voor naar achter en terug door de nieuw gemaakte tunnel te kruipen, en telkens ze er aan één van de twee kanten uitkomt met haar ouders "piep" te spelen. Tenslotte moeten die er ook en beetje plezier aan hebben, en als het er op aankomt haar ouders wat vertier te bezorgen is baby Sarah altijd van de partij.
En het is nog niet gedaan! De doos is groot en stevig genoeg om je er helemaal aan recht te trekken, en ze is ook nog glad, zodat je er zelfs mee kan leren stappen. En nog zijn de mogelijkheden niet uitgeput. Je kan er met een grote boog je speeltjes in werpen, die dan met zo'n grappig geluid neerploffen. Baby Sarah moet weer heel erg lachen.
Ja, het geschenk is een groot succes. Alleen jammer dat papa een beetje verdrietig naar het kleurig stuk afval op wielen - je weet wel: waar al die primitieve deuntjes uitkomen - zit te kijken. Waarschijnlijk zit hij weer te filosoferen over hoe het kapitalisme toch veel verspilling genereert. Want zeg nu zelf, waarom moeten ze zulke succesvolle speeltjes in 's hemelsnaam opvullen met zoveel tralala?
Voetje voor voetje...
Nog maar enkele jaren geleden was het erg riskant om in een omgeving van een bepaald soort rechts te zeggen dat de Irak oorlog één van de meest verdwaasde ondernemingen was waar je maar zou kunnen opkomen. Het geloei en gescheld dat opsteeg uit de rangen van dat bepaald soort rechts was bedoeld, en slaagde er vaak in, om kritiek niet zozeer te weerleggen, als wel het zwijgen op te leggen.
(Een verschijnsel dat overigens uitdrukkelijk beschreven wordt door Friedrich Hayek in zijn The road to Serfdom , wanneer hij het heeft over totalitaire regimes.)
En dat alleen al was de reden waarom ik het altijd belangrijk heb gevonden om, for the record, de atmosfeer in te gaan, om precies die dingen te zeggen. Ik denk wel dat ik via Google een paar keer mijn vergelijking met het Paard Van Troje kan terugvinden, varianten op de uitdrukking "meest verdwaasde onderneming", en zeker ook iets als "als je nu een nog stommer beleid zou moeten bedenken dan dat van Bush, dan zou je het niet gemakkelijk hebben". Ikzelf sta hiermee vanaf maart 2,003 uitgebreid in Google.
En al die dingen zouden nu veel minder belangrijk zijn, als we niet telkens weer het genoemde geloei en gescheld hadden gekregen, of zelfs als een hoop doorgaans luciede geesten nu eens gewoon kon toegeven wat iedereen nu echt wel gezien heeft: het was één van de meest verdwaasde ondernemingen uit de wereldgeschiedenis.
Maar dat geloei en gescheld was er nu eenmaal wel, en de gehoopte erkenning blijft vooralsnog uit. En dus blijft het motiverend om lijstjes uitspraken aan te leggen, bijvoorbeeld van wat bepaalde mensen vroeger allemaal uitgekraamd hebben, of ook van wat ze vandaag beweren. Ik ga er, als de lezer het goed vindt, van uit dat de volgende lijst mensen géén hysterische, extreem-linkse, anti-Amerikaanse pseudo-intellectuele weasels zijn.
(Alle quotes uit:
http://www.msnbc.msn.com/id/15773983/ )
Kenneth Adelman:
"The debacle that was Iraq"
"This didn't have to be managed this bad"
En ook nog:
All told, he said, the Bush national security team has proved to be "the most incompetent" of the past half-century. But, he added, "Obviously, the president is ultimately responsible."
Most troubling, he said, are his shattered ideals: "The whole philosophy of using American strength for good in the world, for a foreign policy that is really value-based instead of balanced-power-based, I don't think is disproven by Iraq. But it's certainly discredited."
Newt Gingrich:
"People expect a level of performance they are not getting"
Richard Perle:
"If I had known that the U.S. was going to essentially establish an occupation, then I'd say, 'Let's not do it,' "
(Uim, Richard, kan je een Republikeinse ex-president, vier letters, beginnend met een B, eindigend op H, en in wiens naam ook nog de letters U en S voorkomen, die je precies dat al wist te vertellen, zeg, tien jaar geleden?)
"It was a foolish thing to do."
Joshua Muravchik:
"There's a question to be sorted out: whether the war was a sound idea but very badly executed." (gevolgd door, in zogenaamde 'indirecte rede':) "It may also be, he said, that the mistake was the idea itself -- that Iraq could serve as a democratic beacon for the Middle East."
Ik zal maar de laatste inzichten van Blair laten passeren, ik zal maar niet terugkomen op het licht dat is beginnen schijnen in de schedel van Fukuyama... voetje voor voetje komen we bij het punt dat ik al eerder heb beschreven. Het punt dat je "de vaas ligt in scherven op de grond" (1) kan noemen.
Wat daar belangrijk is, is dat de verantwoordelijken voor de immense schade die ze aan de beschaving "het Westen" hebben toegebracht, vaak proberen zich te verschuilen achter "momenteel is het belangrijkste de schade te beperken", en "welk beleidsvoorstel heb jij in dat perspectief?" Natuurlijk moeten wij de narrenbende die zo op ons heeft lopen loeien en schelden daarmee niet laten wegkomen. We naderen eindelijk, voetje voor voetje, het punt dat we ons inderdaad die vragen kunnen stellen. Maar, merkte ik op in die post, als de vaas in scherven op de grond ligt, en we willen ons afvragen hoe we nu verder moeten, dan is er geen sprake van dat we dat doen onder de "deskundige leiding" van zij die de vaas eerst hebben kapotgesmeten.
"Met die kwispels niet meer" was de uitdrukking. Als de narrenbende werkelijk bezorgd is om de vraag hoe het nu verder moet zouden ze eigenlijk in eerlijke schaamte moeten aftreden. Aangezien dat niet is hoe het systeem werkt, zullen ze moeten ophouden met het gedraai van "het was eigenlijk een goed idee, maar slecht gemanaged". Is het niet vreemd hoe een beleid waarvan zelfs de voorstanders tegenwoordig inzien dat het "de slechtste administratie in een halve eeuw" was, tegelijk toch een briljant beleid zou geconcipiëerd hebben? Ziet het er niet veel waarschijnlijker uit dat we te maken hebben met een bende incompetente narren, die van een drama misbruik maakten om een natte droom te laten uitkomen, zelfs als ze daarbij een oorlog moesten beginnen tegen een Islamland dat niemand had aangevallen, en niemand had bedreigd? En waar alleen maar puur toevallig grote olievoorraden zitten?
Ze zullen, dus (en helaas) niet aftreden. Maar ze willen wel graag dat de wereld nadenkt over hoe het nu verder moet. In dat geval is het minste dat ze zullen moeten doen erkennen dat niet alleen hun uitvoering, maar ook hun idee zelf getuigde van de verdwazing die ze tenslotte zelf ook beginnen in te zien.
En daarmee reflecteren we hun pogingen om anderen mee in het bad te trekken netjes weer terug. Zij hebben de vaas in scherven laten vallen, en zij moeten er nu niet op rekenen de verantwoordelijkheid daarvoor naar een breder front door te schuiven. Eens benieuwd, overigens, hoe groot hun interesse voor de vraag hoe het nu verder moet in deze omstandigheden nog is...
------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/de-vaas-ligt-in-scherven-op-de-grond.html
(Een verschijnsel dat overigens uitdrukkelijk beschreven wordt door Friedrich Hayek in zijn The road to Serfdom , wanneer hij het heeft over totalitaire regimes.)
En dat alleen al was de reden waarom ik het altijd belangrijk heb gevonden om, for the record, de atmosfeer in te gaan, om precies die dingen te zeggen. Ik denk wel dat ik via Google een paar keer mijn vergelijking met het Paard Van Troje kan terugvinden, varianten op de uitdrukking "meest verdwaasde onderneming", en zeker ook iets als "als je nu een nog stommer beleid zou moeten bedenken dan dat van Bush, dan zou je het niet gemakkelijk hebben". Ikzelf sta hiermee vanaf maart 2,003 uitgebreid in Google.
En al die dingen zouden nu veel minder belangrijk zijn, als we niet telkens weer het genoemde geloei en gescheld hadden gekregen, of zelfs als een hoop doorgaans luciede geesten nu eens gewoon kon toegeven wat iedereen nu echt wel gezien heeft: het was één van de meest verdwaasde ondernemingen uit de wereldgeschiedenis.
Maar dat geloei en gescheld was er nu eenmaal wel, en de gehoopte erkenning blijft vooralsnog uit. En dus blijft het motiverend om lijstjes uitspraken aan te leggen, bijvoorbeeld van wat bepaalde mensen vroeger allemaal uitgekraamd hebben, of ook van wat ze vandaag beweren. Ik ga er, als de lezer het goed vindt, van uit dat de volgende lijst mensen géén hysterische, extreem-linkse, anti-Amerikaanse pseudo-intellectuele weasels zijn.
(Alle quotes uit:
http://www.msnbc.msn.com/id/15773983/ )
Kenneth Adelman:
"The debacle that was Iraq"
"This didn't have to be managed this bad"
En ook nog:
All told, he said, the Bush national security team has proved to be "the most incompetent" of the past half-century. But, he added, "Obviously, the president is ultimately responsible."
Most troubling, he said, are his shattered ideals: "The whole philosophy of using American strength for good in the world, for a foreign policy that is really value-based instead of balanced-power-based, I don't think is disproven by Iraq. But it's certainly discredited."
Newt Gingrich:
"People expect a level of performance they are not getting"
Richard Perle:
"If I had known that the U.S. was going to essentially establish an occupation, then I'd say, 'Let's not do it,' "
(Uim, Richard, kan je een Republikeinse ex-president, vier letters, beginnend met een B, eindigend op H, en in wiens naam ook nog de letters U en S voorkomen, die je precies dat al wist te vertellen, zeg, tien jaar geleden?)
"It was a foolish thing to do."
Joshua Muravchik:
"There's a question to be sorted out: whether the war was a sound idea but very badly executed." (gevolgd door, in zogenaamde 'indirecte rede':) "It may also be, he said, that the mistake was the idea itself -- that Iraq could serve as a democratic beacon for the Middle East."
Ik zal maar de laatste inzichten van Blair laten passeren, ik zal maar niet terugkomen op het licht dat is beginnen schijnen in de schedel van Fukuyama... voetje voor voetje komen we bij het punt dat ik al eerder heb beschreven. Het punt dat je "de vaas ligt in scherven op de grond" (1) kan noemen.
Wat daar belangrijk is, is dat de verantwoordelijken voor de immense schade die ze aan de beschaving "het Westen" hebben toegebracht, vaak proberen zich te verschuilen achter "momenteel is het belangrijkste de schade te beperken", en "welk beleidsvoorstel heb jij in dat perspectief?" Natuurlijk moeten wij de narrenbende die zo op ons heeft lopen loeien en schelden daarmee niet laten wegkomen. We naderen eindelijk, voetje voor voetje, het punt dat we ons inderdaad die vragen kunnen stellen. Maar, merkte ik op in die post, als de vaas in scherven op de grond ligt, en we willen ons afvragen hoe we nu verder moeten, dan is er geen sprake van dat we dat doen onder de "deskundige leiding" van zij die de vaas eerst hebben kapotgesmeten.
"Met die kwispels niet meer" was de uitdrukking. Als de narrenbende werkelijk bezorgd is om de vraag hoe het nu verder moet zouden ze eigenlijk in eerlijke schaamte moeten aftreden. Aangezien dat niet is hoe het systeem werkt, zullen ze moeten ophouden met het gedraai van "het was eigenlijk een goed idee, maar slecht gemanaged". Is het niet vreemd hoe een beleid waarvan zelfs de voorstanders tegenwoordig inzien dat het "de slechtste administratie in een halve eeuw" was, tegelijk toch een briljant beleid zou geconcipiëerd hebben? Ziet het er niet veel waarschijnlijker uit dat we te maken hebben met een bende incompetente narren, die van een drama misbruik maakten om een natte droom te laten uitkomen, zelfs als ze daarbij een oorlog moesten beginnen tegen een Islamland dat niemand had aangevallen, en niemand had bedreigd? En waar alleen maar puur toevallig grote olievoorraden zitten?
Ze zullen, dus (en helaas) niet aftreden. Maar ze willen wel graag dat de wereld nadenkt over hoe het nu verder moet. In dat geval is het minste dat ze zullen moeten doen erkennen dat niet alleen hun uitvoering, maar ook hun idee zelf getuigde van de verdwazing die ze tenslotte zelf ook beginnen in te zien.
En daarmee reflecteren we hun pogingen om anderen mee in het bad te trekken netjes weer terug. Zij hebben de vaas in scherven laten vallen, en zij moeten er nu niet op rekenen de verantwoordelijkheid daarvoor naar een breder front door te schuiven. Eens benieuwd, overigens, hoe groot hun interesse voor de vraag hoe het nu verder moet in deze omstandigheden nog is...
------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/de-vaas-ligt-in-scherven-op-de-grond.html
zaterdag 18 november 2006
Blair: "Irak is een ramp"
http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/6160466.stm
Op de opmerking van een journalist dat Irak een ramp was, antwoordde Blair: Dat is zo, maar zie je wat ik zeg aan mensen die vragen waarom het zo moeilijk is? Het is niet moeilijk wegens een verkeerde planning. Het is moeilijk omdat er een bewuste strategie bestaat, om in plaats van het verlangen van de meerderheid naar vrede, de wil van een minderheid tot oorlog op te leggen.
Het artikel zegt ook dat een woordvoerder daar snel probeert van te maken dat Blair "acknowledged the question", maar (dus) helemaal niet toegeeft dat Irak een ramp is.
En dus: neen, beste woordvoerder, wanneer iemand zegt "it has been a disaster", en je antwoordt "it has", dan is dat geen "acknowledging", maar wel bevestiging. En dat is nog veel meer zo wanneer je vervolgens uitlegt waarom het "zo moeilijk", lees: een ramp, is.
Alleen, we weten dat politiekers nooit kunnen toegeven dat het beleid waar ze nog mee bezig zijn "een ramp" is, en dus moeten de dappere tinnen soldaatjes die tot op de dag van vandaag de propaganda blijven volhouden, terwijl Bush en Blair die al lang niet meer zelf volhouden, iets hebben om achter weg te kruipen.
En zie me ze daar nu allemaal zitten beven achter hun vijgeblad: het was alleen maar een "acknowledgment".
Terwijl, nu de veiligheidsdiensten stilaan unaniem zijn in hun oordeel, namelijk dat de oorlog in Irak de gedroomde propagandastunt is voor de terroristen (1), ook het laatste "argument" voor de oorlog is weggeblazen. Dus samen met de WMD's, de bijdrage van Saddam aan 9/11, de "imminente bedreiging" en ik vergeet er nog.
Hoe dan ook, millimeter per millimeter (2) naderen figuurtjes als Blair (3) het punt waar de eerste de beste extreem-linkse anti-globalist ze al jaren staat op te wachten. De invasie van Irak is een ramp. Millimeter per millimeter, ook, naderen ze het punt dat het hele establishment van Bush senior (4) ze zo wanhopig heeft proberen duidelijk te maken: de invasie van Irak is een ramp.
Maar laten we even proberen de "redenering" van Blair serieus te nemen. Het is een ramp, maar dat is niet onze schuld: het is de schuld van de terroristen.
Hey, Tony! Hier is een oefeningetje voor je! Morgen schaf ik alle politiediensten van het VK af, allemaal, tot op de laatste. Van de eerste de beste extreem-linkse anti-globalist tot het Republikeins establishment van de VS vertelt de hele wereld me, zeer gedetailleerd, dat dat een idioot idee is, en dat plunderingen en onveiligheid het gevolg zullen zijn. Ik zet toch mijn zin door, en plunderingen en onveiligheid zijn het gevolg. En ik verklaar: dat is mijn schuld niet, dat is de schuld van de dieven en geweldplegers.
Denk je dat de je fout in de redenering kan terugvinden? Herbekijk je dan nog eens opnieuw wat je de laatste tijd zoal allemaal hebt uitgekraamd?
En denk je dan misschien ook eens na over de schade die je hebt aangericht?
Tony Blair, de poedel van Bush.
Tony Blair, de poedel... van een poedel (5).
---------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/irak-oorlog-versterkt-terroristen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/een-hl-hl-klein-stapje.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/neo-conservatieven-over-de-irakoorlog.html is eigenlijk ook een mooi voorbeeld
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/redden-wat-er-nog-te-redden-valt.html herhaalt nog eens wat dat establishment tien jaar geleden al zo heel precies wist te voorspellen
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/de-poedel-van-een-poedel.html
De hele quote:
"Mr Blair was challenged by Sir David over the violence in Iraq, saying it had "so far been pretty much of a disaster".
The prime minister replied: "It has, but you see what I say to people is why is it difficult in Iraq?
"It's not difficult because of some accident in planning.
"It's difficult because there's a deliberate strategy - al-Qaeda with Sunni insurgents on one hand, Iranian-backed elements with Shia militias on the other - to create a situation in which the will of the majority for peace is displaced by the will of the minority for war."
Op de opmerking van een journalist dat Irak een ramp was, antwoordde Blair: Dat is zo, maar zie je wat ik zeg aan mensen die vragen waarom het zo moeilijk is? Het is niet moeilijk wegens een verkeerde planning. Het is moeilijk omdat er een bewuste strategie bestaat, om in plaats van het verlangen van de meerderheid naar vrede, de wil van een minderheid tot oorlog op te leggen.
Het artikel zegt ook dat een woordvoerder daar snel probeert van te maken dat Blair "acknowledged the question", maar (dus) helemaal niet toegeeft dat Irak een ramp is.
En dus: neen, beste woordvoerder, wanneer iemand zegt "it has been a disaster", en je antwoordt "it has", dan is dat geen "acknowledging", maar wel bevestiging. En dat is nog veel meer zo wanneer je vervolgens uitlegt waarom het "zo moeilijk", lees: een ramp, is.
Alleen, we weten dat politiekers nooit kunnen toegeven dat het beleid waar ze nog mee bezig zijn "een ramp" is, en dus moeten de dappere tinnen soldaatjes die tot op de dag van vandaag de propaganda blijven volhouden, terwijl Bush en Blair die al lang niet meer zelf volhouden, iets hebben om achter weg te kruipen.
En zie me ze daar nu allemaal zitten beven achter hun vijgeblad: het was alleen maar een "acknowledgment".
Terwijl, nu de veiligheidsdiensten stilaan unaniem zijn in hun oordeel, namelijk dat de oorlog in Irak de gedroomde propagandastunt is voor de terroristen (1), ook het laatste "argument" voor de oorlog is weggeblazen. Dus samen met de WMD's, de bijdrage van Saddam aan 9/11, de "imminente bedreiging" en ik vergeet er nog.
Hoe dan ook, millimeter per millimeter (2) naderen figuurtjes als Blair (3) het punt waar de eerste de beste extreem-linkse anti-globalist ze al jaren staat op te wachten. De invasie van Irak is een ramp. Millimeter per millimeter, ook, naderen ze het punt dat het hele establishment van Bush senior (4) ze zo wanhopig heeft proberen duidelijk te maken: de invasie van Irak is een ramp.
Maar laten we even proberen de "redenering" van Blair serieus te nemen. Het is een ramp, maar dat is niet onze schuld: het is de schuld van de terroristen.
Hey, Tony! Hier is een oefeningetje voor je! Morgen schaf ik alle politiediensten van het VK af, allemaal, tot op de laatste. Van de eerste de beste extreem-linkse anti-globalist tot het Republikeins establishment van de VS vertelt de hele wereld me, zeer gedetailleerd, dat dat een idioot idee is, en dat plunderingen en onveiligheid het gevolg zullen zijn. Ik zet toch mijn zin door, en plunderingen en onveiligheid zijn het gevolg. En ik verklaar: dat is mijn schuld niet, dat is de schuld van de dieven en geweldplegers.
Denk je dat de je fout in de redenering kan terugvinden? Herbekijk je dan nog eens opnieuw wat je de laatste tijd zoal allemaal hebt uitgekraamd?
En denk je dan misschien ook eens na over de schade die je hebt aangericht?
Tony Blair, de poedel van Bush.
Tony Blair, de poedel... van een poedel (5).
---------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/irak-oorlog-versterkt-terroristen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/een-hl-hl-klein-stapje.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/neo-conservatieven-over-de-irakoorlog.html is eigenlijk ook een mooi voorbeeld
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/redden-wat-er-nog-te-redden-valt.html herhaalt nog eens wat dat establishment tien jaar geleden al zo heel precies wist te voorspellen
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/de-poedel-van-een-poedel.html
De hele quote:
"Mr Blair was challenged by Sir David over the violence in Iraq, saying it had "so far been pretty much of a disaster".
The prime minister replied: "It has, but you see what I say to people is why is it difficult in Iraq?
"It's not difficult because of some accident in planning.
"It's difficult because there's a deliberate strategy - al-Qaeda with Sunni insurgents on one hand, Iranian-backed elements with Shia militias on the other - to create a situation in which the will of the majority for peace is displaced by the will of the minority for war."
vrijdag 17 november 2006
Een paar nullen meer of minder...
Het blog met de zeer toepasselijke naam Errare Humanum est (missen is menselijk) (1) maakt melding van een missing van de krant De Standaard. Die hebben blijkbaar een (of meerdere) biljoen verward met een miljard. Dat gaat zo met vertalingen. "A billion" in het Amerikaans is geen biljoen, maar wel een miljard in het Nederlands.
En blogger Raf is niet zo tevreden over het feit dat de krant de vergissing niet rechtzet. Vinden ze het niet belangrijk genoeg, lijkt hij zich af te vragen. Het ging tenslotte over geld; over de kosten die zouden kunnen samenhangen met klimaatwijzinging. Komen enkele nullen er niet op aan?
Laten we proberen het visueel voor te stellen. Zeg dat een biljet van 1,000 euro één tiende millimeter dik is. Dus, in biljetten van 1,000 euro...
10,000 euro is een millimeter dik,
100,000 euro is een centimeter dik,
1,000,000 euro is een decimeter dik,
(We zitten al aan een miljoen euro, en de stapel is nog altijd een pak kleiner dan ons Sarah, vandaag 77 centimeter.)
10 mio euro is een meter dik,
100 mio euro is tien meter dik,
een miljard euro is honderd meter dik
Dus om een miljard euro in briefjes van 1,000 te stapelen heb je een toren van een honderd meter nodig: bijna de kathedraal van Antwerpen. Wat denk je, zijn we stilaan op het punt waarop enkele nullen meer of minder er niet toe doen? Haha!
10 mia euro is 1 kilometer hoog,
100 mia euro is 10 kilometer hoog,
1,000 mia euro is 100 kilometer hoog.
Kortom, als we praten over het verschil tussen een miljard of een biljoen euro, dan praten we over de Olympische sprint van 100 meter, versus de afstand van Brussel tot de kust.
(Of ruim twee keer de marathon, zoals wakkere lezers van Speels maar Serieus onmiddelijk zullen opmerken: grijns.)
Dus ja, ik denk dat blogger Raf wel een punt heeft, en dat we van een krant die zich als een kwaliteitskrant bestempelt mogen verwachten dat ze het verschil begrijpen tussen een miljard en een biljoen. En een beetje Engels kennen, natuurlijk.
-------------------------------------------
(1) http://www.bloggen.be/raf/
En blogger Raf is niet zo tevreden over het feit dat de krant de vergissing niet rechtzet. Vinden ze het niet belangrijk genoeg, lijkt hij zich af te vragen. Het ging tenslotte over geld; over de kosten die zouden kunnen samenhangen met klimaatwijzinging. Komen enkele nullen er niet op aan?
Laten we proberen het visueel voor te stellen. Zeg dat een biljet van 1,000 euro één tiende millimeter dik is. Dus, in biljetten van 1,000 euro...
10,000 euro is een millimeter dik,
100,000 euro is een centimeter dik,
1,000,000 euro is een decimeter dik,
(We zitten al aan een miljoen euro, en de stapel is nog altijd een pak kleiner dan ons Sarah, vandaag 77 centimeter.)
10 mio euro is een meter dik,
100 mio euro is tien meter dik,
een miljard euro is honderd meter dik
Dus om een miljard euro in briefjes van 1,000 te stapelen heb je een toren van een honderd meter nodig: bijna de kathedraal van Antwerpen. Wat denk je, zijn we stilaan op het punt waarop enkele nullen meer of minder er niet toe doen? Haha!
10 mia euro is 1 kilometer hoog,
100 mia euro is 10 kilometer hoog,
1,000 mia euro is 100 kilometer hoog.
Kortom, als we praten over het verschil tussen een miljard of een biljoen euro, dan praten we over de Olympische sprint van 100 meter, versus de afstand van Brussel tot de kust.
(Of ruim twee keer de marathon, zoals wakkere lezers van Speels maar Serieus onmiddelijk zullen opmerken: grijns.)
Dus ja, ik denk dat blogger Raf wel een punt heeft, en dat we van een krant die zich als een kwaliteitskrant bestempelt mogen verwachten dat ze het verschil begrijpen tussen een miljard en een biljoen. En een beetje Engels kennen, natuurlijk.
-------------------------------------------
(1) http://www.bloggen.be/raf/
donderdag 16 november 2006
Speels maar Serieus gaat over... voetbal?!?
De wandelgangen op het werk zoemen van de commentaren bij de nieuwste wanprestatie van het Belgisch nationaal elftal. En guess what? Het is de schuld van de trainer! OK, er is eigenlijk een tamelijk grote erkenning dat de spelers er zelf ook niet veel van bakken, maar toch... de trainer... enzovoort.
Dit verhaal hoor ik nu al minstens tien jaar (en vijf trainers) lang. Topclubs: idem, amateurs: ditto, caféploegen: meer van hetzelfde. En dat daar iets vreemds mee is heb ik me bedacht toen ik net het omgekeerde zag gebeuren. Het was één van die wedstrijden die België eens heeft kunnen winnen van Nederland (het zal dus minstens tien jaar geleden geweest zijn), maar toch: het was ongelofelijk spannend, het spel golfde de hele tijd op en neer, de nobele Belgische helden creëerden minstens twintig prachtige kansen; de arrogante Hollandse rotjochs creëerden er minstens dertig, en op een bepaald moment rolde er ergens zo'n klein balletje door een klein gaatje, tussen een Hollands been en een doelpaal, meer geluk dan wijsheid zoals niet de eerste keer in de voetbalgeschiedenis zal geweest zijn en, en... 1 - 0! Voor België!
En omdat er door een combinatie van geluk en briljant werk van doelmannen geen andere doelpunten vielen, had België gewonnen.
De trainer was een genie! De doelman deelde mee in de felicitaties en de speler die als laatste dat klein balletje had geraakt kwam ook goed uit het verhaal, maar de trainer was een genie. Terwijl, als dat balletje enkele centimeters naar links of naar rechts was gerold, het alleen maar het zoveelste schot op doel was geweest. Of als er een dergelijk balletje aan de andere kant een beetje was afgeweken, de trainer een idioot was geweest. En toch zag ik, met mijn eigen ogen, een hele natie, enthousiast gesteund door de nochtans gespecializeerde pers, een loepzuivere gelukskwestie transformeren in een prestatie van dezelfde niveau als het werk van Newton en Einstein.
Maar momenteel is het omgekeerd. Als we al tien jaar slecht spelen, zeer slecht, zelfs, en daarbij de trainers wisselen zoals de jaarlijkse val van de bladeren, terwijl er niet eens discussie is over het feit dat het ligt aan de kwaliteit van de spelers - hoe kan het dan al die tijd en op emotionele toon de schuld van de trainer zijn? De evidente waarheid is dat als je verliest, en als de kwaliteit van de spelers slecht is, het dan de schuld van de spelers is. En dus moet je ofwel die wisselen, ofwel erkennen dat je dat niet kan omdat er geen betere zijn, kortom, dat je een zwak team hebt, en dàt is dan de reden waarom je verliest.
Aangekomen op dat punt moeten we beroep doen op de filosofie (hey, je dacht toch niet echt dat Speels maar Serieus zou gaan over voetbal?) van René Girard. Die merkt op dat in zeer uiteenlopende mythen en scheppingsverhalen en religieuze en politieke praktijken een bepaald patroon optreedt. Er breekt één of andere crisis uit, iemand die daar typisch niets mee te maken heeft maar één of ander "high profile" heeft krijgt daarvan de schuld, en de aldus bij meerderheid aangewezen schuldige wordt afgeslacht. Het gevolg van de slachting is dat de sociale lucht weer gezuiverd is, en de crisis kan worden afgewikkeld, en het sociaal leven kan weer doorgaan.
Je kent dat. Er breekt een epidemie uit in de middeleeuwen? De joden hebben het gedaan. Hevige economische crisis in het Duitsland van de jaren dertig? De joden hebben het wéér gedaan. De aanslagen van 11 september? Merk de pogingen op om te zeggen dat de joden het gedaan hebben, waarna Saddam wordt aangepakt. De Westerse welvaartsstaat komt stilaan onder druk? Het is de schuld van de immigranten. De Sovjet economie wil maar niet op gang komen? Begin een reeks "schijnprocessen" tegen contra-revolutionairen. Onnodig te zeggen dat elk van die voorbeelden gepleegd wordt door mensen die perfect in staat zijn het onzinnige van alle andere voorbeelden in te zien, maar hevig opgewonden raken wanneer je hen op hun eigen hallucinaties wijst.
En zoals Girard analyseert aan de hand van een zeer lange reeks mythen, rituelen, historische gebeurtenissen en nog steeds bestaande praktijken: dat patroon zou je bijna een standaard onderdeel uit het menselijk repertoire kunnen noemen. Kortom, het team - een bewezen stel middelmaten - speelt slecht en natuurlijk danken we trainer af.
Dus kunnen we ook proberen de analyse van Girard over het functioneren van het proces over te nemen. De reden waarom het proces zo functioneert, was dat daardoor het bestaande sociale gebeuren kon verdergezet worden. De joden hebben met de middeleeuwse epidemie niets te maken, maar door een zondebok aan te wijzen voelt iedereen zich een stuk beter. Ze hebben ook met de Duitse crisis niets te maken, maar door een zondebok aan te wijzen hebben de mensen het gevoel dat ze een sterk leiderschap kennen. Enzovoort.
Toegepast op het voetbalwereldje raad ik (in werkelijkheid weet ik hier nul komma niets over) dat er een "machtig" establishment bestaat (de mensen uit de bond? Het bestuur van de clubs? Het Belgisch wetgevend kader? Het kan enorm veel zijn, en het kan enorm verspreid zijn zodat niemand werkelijk "het" gedaan heeft), die er door hun inertie, hun onverschilligheid voor alles dat niet de zoveelste uitdrukking van hun eigen belangrijkheid is, en hun incompetentie zelf de oorzaak van zijn dat het Belgische voetbal zich in een zeer diepe put bevindt. Dat establishment moet, om te blijven "functioneren" (lees: blijven zitten op hun stoel en geregeld de rituelen van hun pseudo-belangrijkheid mogen uitvoeren), tegelijk zelf een aanzienlijk deel van het probleem zijn, tegelijk de onvermijdelijke resultaten ondergaan, elke dag (of wedstrijd) opnieuw en tegelijk toch blijven zitten en doorgaan alsof er niets aan de hand is (1).
En hoe zou je die drie nu zelf combineren, als het niet was door voortdurend een nieuw slachtoffer te vinden, dat vervolgens ritueel geslacht wordt, omdat je de hele wereld doet geloven dat het allemaal de schuld van dat slachtoffer is?
----------------------------------------------------------------------------------
(1) cfr http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/de-verenigde-naties-een.html
Dit verhaal hoor ik nu al minstens tien jaar (en vijf trainers) lang. Topclubs: idem, amateurs: ditto, caféploegen: meer van hetzelfde. En dat daar iets vreemds mee is heb ik me bedacht toen ik net het omgekeerde zag gebeuren. Het was één van die wedstrijden die België eens heeft kunnen winnen van Nederland (het zal dus minstens tien jaar geleden geweest zijn), maar toch: het was ongelofelijk spannend, het spel golfde de hele tijd op en neer, de nobele Belgische helden creëerden minstens twintig prachtige kansen; de arrogante Hollandse rotjochs creëerden er minstens dertig, en op een bepaald moment rolde er ergens zo'n klein balletje door een klein gaatje, tussen een Hollands been en een doelpaal, meer geluk dan wijsheid zoals niet de eerste keer in de voetbalgeschiedenis zal geweest zijn en, en... 1 - 0! Voor België!
En omdat er door een combinatie van geluk en briljant werk van doelmannen geen andere doelpunten vielen, had België gewonnen.
De trainer was een genie! De doelman deelde mee in de felicitaties en de speler die als laatste dat klein balletje had geraakt kwam ook goed uit het verhaal, maar de trainer was een genie. Terwijl, als dat balletje enkele centimeters naar links of naar rechts was gerold, het alleen maar het zoveelste schot op doel was geweest. Of als er een dergelijk balletje aan de andere kant een beetje was afgeweken, de trainer een idioot was geweest. En toch zag ik, met mijn eigen ogen, een hele natie, enthousiast gesteund door de nochtans gespecializeerde pers, een loepzuivere gelukskwestie transformeren in een prestatie van dezelfde niveau als het werk van Newton en Einstein.
Maar momenteel is het omgekeerd. Als we al tien jaar slecht spelen, zeer slecht, zelfs, en daarbij de trainers wisselen zoals de jaarlijkse val van de bladeren, terwijl er niet eens discussie is over het feit dat het ligt aan de kwaliteit van de spelers - hoe kan het dan al die tijd en op emotionele toon de schuld van de trainer zijn? De evidente waarheid is dat als je verliest, en als de kwaliteit van de spelers slecht is, het dan de schuld van de spelers is. En dus moet je ofwel die wisselen, ofwel erkennen dat je dat niet kan omdat er geen betere zijn, kortom, dat je een zwak team hebt, en dàt is dan de reden waarom je verliest.
Aangekomen op dat punt moeten we beroep doen op de filosofie (hey, je dacht toch niet echt dat Speels maar Serieus zou gaan over voetbal?) van René Girard. Die merkt op dat in zeer uiteenlopende mythen en scheppingsverhalen en religieuze en politieke praktijken een bepaald patroon optreedt. Er breekt één of andere crisis uit, iemand die daar typisch niets mee te maken heeft maar één of ander "high profile" heeft krijgt daarvan de schuld, en de aldus bij meerderheid aangewezen schuldige wordt afgeslacht. Het gevolg van de slachting is dat de sociale lucht weer gezuiverd is, en de crisis kan worden afgewikkeld, en het sociaal leven kan weer doorgaan.
Je kent dat. Er breekt een epidemie uit in de middeleeuwen? De joden hebben het gedaan. Hevige economische crisis in het Duitsland van de jaren dertig? De joden hebben het wéér gedaan. De aanslagen van 11 september? Merk de pogingen op om te zeggen dat de joden het gedaan hebben, waarna Saddam wordt aangepakt. De Westerse welvaartsstaat komt stilaan onder druk? Het is de schuld van de immigranten. De Sovjet economie wil maar niet op gang komen? Begin een reeks "schijnprocessen" tegen contra-revolutionairen. Onnodig te zeggen dat elk van die voorbeelden gepleegd wordt door mensen die perfect in staat zijn het onzinnige van alle andere voorbeelden in te zien, maar hevig opgewonden raken wanneer je hen op hun eigen hallucinaties wijst.
En zoals Girard analyseert aan de hand van een zeer lange reeks mythen, rituelen, historische gebeurtenissen en nog steeds bestaande praktijken: dat patroon zou je bijna een standaard onderdeel uit het menselijk repertoire kunnen noemen. Kortom, het team - een bewezen stel middelmaten - speelt slecht en natuurlijk danken we trainer af.
Dus kunnen we ook proberen de analyse van Girard over het functioneren van het proces over te nemen. De reden waarom het proces zo functioneert, was dat daardoor het bestaande sociale gebeuren kon verdergezet worden. De joden hebben met de middeleeuwse epidemie niets te maken, maar door een zondebok aan te wijzen voelt iedereen zich een stuk beter. Ze hebben ook met de Duitse crisis niets te maken, maar door een zondebok aan te wijzen hebben de mensen het gevoel dat ze een sterk leiderschap kennen. Enzovoort.
Toegepast op het voetbalwereldje raad ik (in werkelijkheid weet ik hier nul komma niets over) dat er een "machtig" establishment bestaat (de mensen uit de bond? Het bestuur van de clubs? Het Belgisch wetgevend kader? Het kan enorm veel zijn, en het kan enorm verspreid zijn zodat niemand werkelijk "het" gedaan heeft), die er door hun inertie, hun onverschilligheid voor alles dat niet de zoveelste uitdrukking van hun eigen belangrijkheid is, en hun incompetentie zelf de oorzaak van zijn dat het Belgische voetbal zich in een zeer diepe put bevindt. Dat establishment moet, om te blijven "functioneren" (lees: blijven zitten op hun stoel en geregeld de rituelen van hun pseudo-belangrijkheid mogen uitvoeren), tegelijk zelf een aanzienlijk deel van het probleem zijn, tegelijk de onvermijdelijke resultaten ondergaan, elke dag (of wedstrijd) opnieuw en tegelijk toch blijven zitten en doorgaan alsof er niets aan de hand is (1).
En hoe zou je die drie nu zelf combineren, als het niet was door voortdurend een nieuw slachtoffer te vinden, dat vervolgens ritueel geslacht wordt, omdat je de hele wereld doet geloven dat het allemaal de schuld van dat slachtoffer is?
----------------------------------------------------------------------------------
(1) cfr http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/de-verenigde-naties-een.html
dinsdag 14 november 2006
De Beslissende Slag: Plataea
Als je nu over die Perzische oorlogen waar ik het de hele tijd over heb een film zou maken, dan zie ik ruimte voor een scène die een schoolvoorbeeld zou zijn van een anti-climax. Dat is de scène na de slag bij Marathon (1): de Perzen liggen in stukken en brokken over een lang slagveld verspreid, en daar komen in vol ornaat niemand minder dan de Spartanen aangemarcheerd. Met grote belangstelling, en onder het uiten van veel "aha's" en "welwelwels" bestuderen ze het slagveld, de bewapening van de Perzen en het verloop van de strijd, en concluderen dat ze zelf ook hadden kunnen winnen. Het is dat we weten wat er daarna nog meer is gebeurd, of we hadden de Spartanen afgeschreven als de mietjes van de oudheid!
Als deze scène niet één van de raadselen van de geschiedenis is geworden, is dat omdat we de reden kennen van deze timing om de uitdrukking "vijgen na Pasen" te doen veranderen in "Spartanen bij Marathon". We hebben het geluk te weten waarom de Spartanen zo laat zijn uitgerukt vermits ze dat zelf hebben gezegd: het was geen volle maan.
Gelukkig was er al snel het verhaal van de slag om de Thermopylen (2). Toch kan je ook daar enkele vragen bij stellen. Er waren, dus, 300 Spartanen om de pas te verdedigen. En er waren hulptroepen om de paadjes en sluipweggetjes rond de pas te verdedigen. En wat er gebeurde was dat de Perzen één van die sluipweggetjes namen, tegen de hulptroepen die daar gelegerd waren heel hard "Boe!" riepen, en nadat die zich in allerijl op een heuveltje hadden verschanst, wandelden de Perzen dat heuveltje gewoon voorbij en omsingelden de Spartanen, die sneuvelden tot de laatste man.
Onnodig te zeggen dat, als de sluipweggetjes ook door Spartanen waren verdedigd, het zo niet zou afgelopen zijn, zeker?
Dat doet de vraag rijzen: 300 Spartanen? Waarom maar 300? Waarom geen 600 Spartanen, zodat ook de omweg verdedigd was? Of, als we rekening houden met wat historici denken - dat mits nog veel meer verliezen en oponthoud enkele honderdduizenden Perzen de 300 Spartanen ook wel frontaal hadden kunnen verslaan - waarom geen 3,000? Maar gelukkig is ook dat iets dat niet als één van de raadsels van de geschiedenis is geëindigd, omdat de Spartanen zelf van bij het begin de oplossing hebben gegeven. De Spartanen konden geen groter leger sturen, want het was geen volle maan.
Met de oplossing van deze historische raadsels lag dan de weg vrij voor de slag bij Salamis: een overtuigende overwinning voor de Grieken (3). Hoewel Xerxes zelf zijn aandacht op zijn enorme wereldrijk moest richten, bleef er een overmacht aan Perzische troepen achter op het Griekse grondgebied - en de Atheners waren nog steeds hun stad kwijt. En nu begon er een gekonkel en gedraai van jewelste. De Atheners waren erg gemotiveerd om de Perzen uit hun stad, en heel Griekenland te jagen, maar zonder de Spartanen zou dat (vanzelfsprekend) een stuk moeilijker worden. Alleen, de Spartanen wilden niet. Gelukkig weten we ook waarom dat zo was. Het was geen volle maan!
Toen gingen de Atheners nogal demonstratief onderhandelen met de Perzen. Ook toonden ze de Spartanen een kaart van Griekenland, met daarop de heel kleine schilfer grond die de Grieken nog hadden, en ze gaven een preek over het belang van een vloot bij de bevoorrading van dat stukje schiereiland. De Spartanen begrepen de boodschap. Er werd van volle maan niet meer gesproken, en er marcheerde een leger van tienduizenden soldaten uit Sparta, waarvan 10,000 hoplieten, waaronder op hun beurt nog eens 5,000 echte, originele Spartanen waren. Nota bene, 5,000 Spartaanse hoplieten; geen 300.
Gecombineerd met een groot leger uit Athene, en aangevuld met contingenten van verschillende andere Griekse steden was dat indrukwekkend genoeg om de Perzen te doen beslissen dat ze te ver vooruitgeschoven lagen, en ze trokken zich een eind terug, tot ze in de buurt van Plataea terecht kwamen. Daar namen beide legers tegen elkaar positie in, en omdat ze allebei vonden dat ze daar goed verschanst zaten gebeurde er een hele tijd niets.
Jammer genoeg is het zo, 2,500 jaar na de feiten, dat er een groot verschil is tussen de mogelijkheid om te zeggen dat er daarna wèl iets gebeurde, en de mogelijkheid om te zeggen wàt er precies gebeurde. De verhalen lopen heel sterk uiteen. Eén extreem vertelt dat de Grieken na het doorsnijden van hun bevoorrading zo in verwarring raakten, dat de Perzen toch maar aanvielen, en de slag verloren toen hun leider door een Griekse schutter geraakt was. Dat zou ongetwijfeld kunnen, maar het zou ook kunnen dat het verhaal op die manier verteld werd omdat het zo beter leek op de epische gevechten uit Homeros, waarbij individuele duels ook vaak de uitkomst bepaalden.
Aan het andere uiterste vertellen de verhalen dat de Perzen lang manoeuvreerden om te vermijden dat hun stoottroepen tegenover de Spartaanse linies zouden staan, op het moment dat ze alsnog tot de aanval overgingen. En hoewel niemand ontkent dat de Griekse linies er uitzagen alsof ze in verwarring waren, bleek dat toen de Perzen inderdaad aanvielen, ze wel degelijk op een Spartaanse phalanx inhakten. Het lijkt dus ook wel mogelijk dat de Spartanen wisten wat ze deden, en toen er op hen werd ingehakt lieten ze dat niet zomaar gebeuren, maar hakten ze terug zoals alleen Spartanen dat konden. Nogmaals, we weten na zoveel nevelen des tijds niet meer hoe het precies gebeurd is. Ik zal dus volstaan met er nog eens aan te herinneren dat er deze keer geen 300, maar wel 5,000 Spartanen op het bord stonden, en de volgende scène die we goed kunnen zien vertoont de Perzen die in alle richtingen uit elkaar stuiven.
Alle gekheid op een stokje, met de slag om Plataea was het feest voor de Perzen op Griekse bodem uit. De Atheners die op hun flank eveneens de vijand in de pan hadden gehakt arriveerden op tijd (het zal volle maan geweest zijn) om samen met de Spartanen de versterking waarin de Perzische overlevenden zich hadden teruggetrokken aan te vallen. 20,000 zeer boze Atheners en de Spartanen zelf volstonden om de Perzische overlevenden tot een strikt noodzakelijk minimum te beperken, en vanaf toen zaten de Perzen in het defensief.
En daarmee zijn we een heel eind gekomen met onze vraag uit een vorige post (4). Als de Perzen en de Romeinen in 500 AD aan de vooravond staan van een eeuwendurend titanisch conflict; en als de Perzen dan al een wereldrijk zijn zoals nooit tevoren gezien, en de Romeinen een verzameling gehuchten en een houten brug - dan moesten de Perzen zich ergens in die aanloop naar dat conflict zich toch serieus in iets verslikt hebben? En het antwoord is: ja, de Perzen hebben zich in die tijden serieus verslikt. En wel in hun expansie naar het Griekse vasteland. Als ik me goed herinner was dat de oorsprong van de uitdrukking "een brug te ver"...
En toen hadden ze Alexander nog niet eens gezien.
----------------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/marathon.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/ga-vreemdeling-de-spartanen-vertellen.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/salamis.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/de-studie-van-de-geschiedenis.html
Als deze scène niet één van de raadselen van de geschiedenis is geworden, is dat omdat we de reden kennen van deze timing om de uitdrukking "vijgen na Pasen" te doen veranderen in "Spartanen bij Marathon". We hebben het geluk te weten waarom de Spartanen zo laat zijn uitgerukt vermits ze dat zelf hebben gezegd: het was geen volle maan.
Gelukkig was er al snel het verhaal van de slag om de Thermopylen (2). Toch kan je ook daar enkele vragen bij stellen. Er waren, dus, 300 Spartanen om de pas te verdedigen. En er waren hulptroepen om de paadjes en sluipweggetjes rond de pas te verdedigen. En wat er gebeurde was dat de Perzen één van die sluipweggetjes namen, tegen de hulptroepen die daar gelegerd waren heel hard "Boe!" riepen, en nadat die zich in allerijl op een heuveltje hadden verschanst, wandelden de Perzen dat heuveltje gewoon voorbij en omsingelden de Spartanen, die sneuvelden tot de laatste man.
Onnodig te zeggen dat, als de sluipweggetjes ook door Spartanen waren verdedigd, het zo niet zou afgelopen zijn, zeker?
Dat doet de vraag rijzen: 300 Spartanen? Waarom maar 300? Waarom geen 600 Spartanen, zodat ook de omweg verdedigd was? Of, als we rekening houden met wat historici denken - dat mits nog veel meer verliezen en oponthoud enkele honderdduizenden Perzen de 300 Spartanen ook wel frontaal hadden kunnen verslaan - waarom geen 3,000? Maar gelukkig is ook dat iets dat niet als één van de raadsels van de geschiedenis is geëindigd, omdat de Spartanen zelf van bij het begin de oplossing hebben gegeven. De Spartanen konden geen groter leger sturen, want het was geen volle maan.
Met de oplossing van deze historische raadsels lag dan de weg vrij voor de slag bij Salamis: een overtuigende overwinning voor de Grieken (3). Hoewel Xerxes zelf zijn aandacht op zijn enorme wereldrijk moest richten, bleef er een overmacht aan Perzische troepen achter op het Griekse grondgebied - en de Atheners waren nog steeds hun stad kwijt. En nu begon er een gekonkel en gedraai van jewelste. De Atheners waren erg gemotiveerd om de Perzen uit hun stad, en heel Griekenland te jagen, maar zonder de Spartanen zou dat (vanzelfsprekend) een stuk moeilijker worden. Alleen, de Spartanen wilden niet. Gelukkig weten we ook waarom dat zo was. Het was geen volle maan!
Toen gingen de Atheners nogal demonstratief onderhandelen met de Perzen. Ook toonden ze de Spartanen een kaart van Griekenland, met daarop de heel kleine schilfer grond die de Grieken nog hadden, en ze gaven een preek over het belang van een vloot bij de bevoorrading van dat stukje schiereiland. De Spartanen begrepen de boodschap. Er werd van volle maan niet meer gesproken, en er marcheerde een leger van tienduizenden soldaten uit Sparta, waarvan 10,000 hoplieten, waaronder op hun beurt nog eens 5,000 echte, originele Spartanen waren. Nota bene, 5,000 Spartaanse hoplieten; geen 300.
Gecombineerd met een groot leger uit Athene, en aangevuld met contingenten van verschillende andere Griekse steden was dat indrukwekkend genoeg om de Perzen te doen beslissen dat ze te ver vooruitgeschoven lagen, en ze trokken zich een eind terug, tot ze in de buurt van Plataea terecht kwamen. Daar namen beide legers tegen elkaar positie in, en omdat ze allebei vonden dat ze daar goed verschanst zaten gebeurde er een hele tijd niets.
Jammer genoeg is het zo, 2,500 jaar na de feiten, dat er een groot verschil is tussen de mogelijkheid om te zeggen dat er daarna wèl iets gebeurde, en de mogelijkheid om te zeggen wàt er precies gebeurde. De verhalen lopen heel sterk uiteen. Eén extreem vertelt dat de Grieken na het doorsnijden van hun bevoorrading zo in verwarring raakten, dat de Perzen toch maar aanvielen, en de slag verloren toen hun leider door een Griekse schutter geraakt was. Dat zou ongetwijfeld kunnen, maar het zou ook kunnen dat het verhaal op die manier verteld werd omdat het zo beter leek op de epische gevechten uit Homeros, waarbij individuele duels ook vaak de uitkomst bepaalden.
Aan het andere uiterste vertellen de verhalen dat de Perzen lang manoeuvreerden om te vermijden dat hun stoottroepen tegenover de Spartaanse linies zouden staan, op het moment dat ze alsnog tot de aanval overgingen. En hoewel niemand ontkent dat de Griekse linies er uitzagen alsof ze in verwarring waren, bleek dat toen de Perzen inderdaad aanvielen, ze wel degelijk op een Spartaanse phalanx inhakten. Het lijkt dus ook wel mogelijk dat de Spartanen wisten wat ze deden, en toen er op hen werd ingehakt lieten ze dat niet zomaar gebeuren, maar hakten ze terug zoals alleen Spartanen dat konden. Nogmaals, we weten na zoveel nevelen des tijds niet meer hoe het precies gebeurd is. Ik zal dus volstaan met er nog eens aan te herinneren dat er deze keer geen 300, maar wel 5,000 Spartanen op het bord stonden, en de volgende scène die we goed kunnen zien vertoont de Perzen die in alle richtingen uit elkaar stuiven.
Alle gekheid op een stokje, met de slag om Plataea was het feest voor de Perzen op Griekse bodem uit. De Atheners die op hun flank eveneens de vijand in de pan hadden gehakt arriveerden op tijd (het zal volle maan geweest zijn) om samen met de Spartanen de versterking waarin de Perzische overlevenden zich hadden teruggetrokken aan te vallen. 20,000 zeer boze Atheners en de Spartanen zelf volstonden om de Perzische overlevenden tot een strikt noodzakelijk minimum te beperken, en vanaf toen zaten de Perzen in het defensief.
En daarmee zijn we een heel eind gekomen met onze vraag uit een vorige post (4). Als de Perzen en de Romeinen in 500 AD aan de vooravond staan van een eeuwendurend titanisch conflict; en als de Perzen dan al een wereldrijk zijn zoals nooit tevoren gezien, en de Romeinen een verzameling gehuchten en een houten brug - dan moesten de Perzen zich ergens in die aanloop naar dat conflict zich toch serieus in iets verslikt hebben? En het antwoord is: ja, de Perzen hebben zich in die tijden serieus verslikt. En wel in hun expansie naar het Griekse vasteland. Als ik me goed herinner was dat de oorsprong van de uitdrukking "een brug te ver"...
En toen hadden ze Alexander nog niet eens gezien.
----------------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/marathon.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/ga-vreemdeling-de-spartanen-vertellen.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/salamis.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/de-studie-van-de-geschiedenis.html
maandag 13 november 2006
Spam
Ooit heb ik een voorstel tegen spam gezien dat er op mijn niveau zeer indrukwekkend uitziet. Je zou het de "postzegel oplossing" kunnen noemen. Toen de posterijen werden uitgevonden werkte het systeem in eerste instantie op basis van een kost voor de ontvanger. Dus verstuurden een hoop mensen onzinberichten, omdat het hen niets koste, terwijl ze toch zichzelf het gevoel gaven dat ze in het centrum van de belangstelling stonden. Bijgevolg hielden de posterijen zich al snel bezig met het dragen van een hoop betekenisloos postverkeer, en een goed idee dreigde te verdrinken in de nonsens. Sounds familiar?
De oplossing was de postzegel. Niet de ontvanger, maar wel de verzender betaalde een kost. Die was zeer klein, zodat het goede idee er niet door verstoord raakte. Maar de kost volstond wel om iemand die het systeem misbruikte door massaal onzin te versturen al gauw tegen een flinke kost te doen aankijken. En het probleem was opgelost.
Analoog luidt een voorstel dat de verzender van een bericht op het web een kleine kost zou dragen. Omdat de technologische vooruitgang alweer veel verder staat zou dat een nog veel bescheidener kost kunnen zijn. Het zou zelfs geen geld moeten kosten, enkel tijd. Bijvoorbeeld, wanneer iedere afzender van een bericht naar (bijvoorbeeld) mijn computer pas toegang krijgt wanneer zijn computer een sommetje oplost als "hoeveel is 3,569,421 plus 7,128,967?", dan moet die computer daar tijd insteken. Een computer heeft dat op pakweg 0.01 seconden opgelost: een zeer bescheiden kost.
Wil de verzender per mail 1,000 genodigden voor een groot tuinfeest alarmeren, dan zal zijn computer 10 seconden aan het werk zijn: een zeer kleine irritatie voor een goed doel.
En wie zou er nu een miljoen berichten willen sturen? Tenzij dan een spammer? Een miljoen berichten zou nu 10,000 seconden kosten... daar is hij dan toch al een kleine drie uur aan bezig. Als oefening rekene de lezer maar eens uit hoe lang de computer werk heeft om een miljard spamberichten te verzenden. En we kunnen de rekenoefeningetjes altijd ook een beetje moeilijker maken, als dat zou helpen.
Maar iets dergelijks gebeurt dus niet. En als je mijn inzicht hebt in computers en IT, dan leg je je er zonder wrok bij neer dat daar wel redenen voor zullen zijn. Misschien is dat idee perfect te omzeilen? Of misschien is het veel complexer dan het klinkt? Wat er ook van zij, telkens ik hoor praten over vage, niet gespecifiëerde "nadelen", vraag ik me af: zijn de nadelen die we nu hebben werkelijk kleiner? En daarmee leg ik me berustend neer bij het feit dat het antwoord wel "ja" zal zijn, zelfs als ik me dat niet kan voorstellen.
Intussen brengt het me op een ander idee, dat voortvloeit uit ervaringen met usenet en dit blog. Het probleem is nog steeds dat een open forum al snel een hoop aandachtszoekers aantrekt: wéér die overspoeling met onzinposts. Dus mensen die geïnteresseerd zijn in een echte uitwisseling van ideeën haken al snel teleurgesteld weer af. Als je daar iets aan wil doen ga je in tegen de beste liberale en anarchistische ideeën, en dus gaat niemand er tegen in. Vaak eindigen we met het treurige spectakel van verdedigers van liberale en anarchistische ideeën, die zich beklagen over de waardeloosheid van het open forum waarop ze zich beklagen. Maar omdat hobby-filosofen wel eens proberen "out of the box" te denken, kwam ik al snel met een Geweldig Idee!
Misschien, als onder de beste liberale en anarchistische principes een goed idee dreigt te verdrinken in de onzin, is het tijd om de beste liberale en anarchistische principes te laten vallen?
Eén van mijn voorstellen was dat je een lijst zou kunnen aanleggen. Bijvoorbeeld, alle commentatoren (op één na) die hier ooit iets hebben gepost zou ik op een lijst willen zetten, met als gevolg dat hun posts er even snel doorkomen als die van mij: onmiddellijk. Alle anderen zouden voorlopig nog steeds op de lijst komen die ik eerst moet doorlaten. Het zou natuurlijk volstaan dat iemand enkele goede posts schrijft, en hij promoveert naar de eerste lijst. En dat zou een beter systeem zijn dan wat ik nu doe, en het zou ook een beter systeem zijn dan wat open blogs doen - getuige de manier waarop ze verdrinken in aandachtszoekers. Alleen, technisch kan ik het niet.
Maar wat als ik voor mijn mailbox een lijst had van mensen die mogen mailen? Zeker, het uitwisselen en activeren van mailadressen wordt nu een beetje moeilijker: je moet ze ook eerst nog definiëren. Maar eens dat gedaan is komt er alleen nog mail binnen van mensen die mogen mailen, en dat via een lijst die je tenslotte altijd nog kan aanpassen. Nadelen? Natuurlijk zijn er nadelen. En de huidige nadelen van overvloeiende mailboxen, niet efficiënte filters, virussen, wormen en phishers; zijn dat dan geen grotere nadelen?
De oplossing was de postzegel. Niet de ontvanger, maar wel de verzender betaalde een kost. Die was zeer klein, zodat het goede idee er niet door verstoord raakte. Maar de kost volstond wel om iemand die het systeem misbruikte door massaal onzin te versturen al gauw tegen een flinke kost te doen aankijken. En het probleem was opgelost.
Analoog luidt een voorstel dat de verzender van een bericht op het web een kleine kost zou dragen. Omdat de technologische vooruitgang alweer veel verder staat zou dat een nog veel bescheidener kost kunnen zijn. Het zou zelfs geen geld moeten kosten, enkel tijd. Bijvoorbeeld, wanneer iedere afzender van een bericht naar (bijvoorbeeld) mijn computer pas toegang krijgt wanneer zijn computer een sommetje oplost als "hoeveel is 3,569,421 plus 7,128,967?", dan moet die computer daar tijd insteken. Een computer heeft dat op pakweg 0.01 seconden opgelost: een zeer bescheiden kost.
Wil de verzender per mail 1,000 genodigden voor een groot tuinfeest alarmeren, dan zal zijn computer 10 seconden aan het werk zijn: een zeer kleine irritatie voor een goed doel.
En wie zou er nu een miljoen berichten willen sturen? Tenzij dan een spammer? Een miljoen berichten zou nu 10,000 seconden kosten... daar is hij dan toch al een kleine drie uur aan bezig. Als oefening rekene de lezer maar eens uit hoe lang de computer werk heeft om een miljard spamberichten te verzenden. En we kunnen de rekenoefeningetjes altijd ook een beetje moeilijker maken, als dat zou helpen.
Maar iets dergelijks gebeurt dus niet. En als je mijn inzicht hebt in computers en IT, dan leg je je er zonder wrok bij neer dat daar wel redenen voor zullen zijn. Misschien is dat idee perfect te omzeilen? Of misschien is het veel complexer dan het klinkt? Wat er ook van zij, telkens ik hoor praten over vage, niet gespecifiëerde "nadelen", vraag ik me af: zijn de nadelen die we nu hebben werkelijk kleiner? En daarmee leg ik me berustend neer bij het feit dat het antwoord wel "ja" zal zijn, zelfs als ik me dat niet kan voorstellen.
Intussen brengt het me op een ander idee, dat voortvloeit uit ervaringen met usenet en dit blog. Het probleem is nog steeds dat een open forum al snel een hoop aandachtszoekers aantrekt: wéér die overspoeling met onzinposts. Dus mensen die geïnteresseerd zijn in een echte uitwisseling van ideeën haken al snel teleurgesteld weer af. Als je daar iets aan wil doen ga je in tegen de beste liberale en anarchistische ideeën, en dus gaat niemand er tegen in. Vaak eindigen we met het treurige spectakel van verdedigers van liberale en anarchistische ideeën, die zich beklagen over de waardeloosheid van het open forum waarop ze zich beklagen. Maar omdat hobby-filosofen wel eens proberen "out of the box" te denken, kwam ik al snel met een Geweldig Idee!
Misschien, als onder de beste liberale en anarchistische principes een goed idee dreigt te verdrinken in de onzin, is het tijd om de beste liberale en anarchistische principes te laten vallen?
Eén van mijn voorstellen was dat je een lijst zou kunnen aanleggen. Bijvoorbeeld, alle commentatoren (op één na) die hier ooit iets hebben gepost zou ik op een lijst willen zetten, met als gevolg dat hun posts er even snel doorkomen als die van mij: onmiddellijk. Alle anderen zouden voorlopig nog steeds op de lijst komen die ik eerst moet doorlaten. Het zou natuurlijk volstaan dat iemand enkele goede posts schrijft, en hij promoveert naar de eerste lijst. En dat zou een beter systeem zijn dan wat ik nu doe, en het zou ook een beter systeem zijn dan wat open blogs doen - getuige de manier waarop ze verdrinken in aandachtszoekers. Alleen, technisch kan ik het niet.
Maar wat als ik voor mijn mailbox een lijst had van mensen die mogen mailen? Zeker, het uitwisselen en activeren van mailadressen wordt nu een beetje moeilijker: je moet ze ook eerst nog definiëren. Maar eens dat gedaan is komt er alleen nog mail binnen van mensen die mogen mailen, en dat via een lijst die je tenslotte altijd nog kan aanpassen. Nadelen? Natuurlijk zijn er nadelen. En de huidige nadelen van overvloeiende mailboxen, niet efficiënte filters, virussen, wormen en phishers; zijn dat dan geen grotere nadelen?
zondag 12 november 2006
Ik ben geswitched naar Blogger Beta!
Helemaal in mijn eentje, zonder hulp van buitenaf, ben ik overgeschakeld op beta.blogger! Dit is mijn eerste post op beta (whatever it may mean), en alles lijkt te werken! Natuurlijk begrijp ik dat ik daarmee nog niet in de klasse speel van een Alan Türing of een John von Neumann, maar ik vind het toch al een grandioos succes.
Uimm, ik ben niet meer helemaal zeker hoe ik ook weer die commentaren moest instellen. Klein detail, als je overgeschakeld ben kan je niet meer terug om te gaan kijken hoe het zat. Hopelijk eindig ik niet met een systeem dat overspoeld wordt met uitnodigingen om poker te spelen. Beschouw de komende dagen maar als een test...
Uimm, ik ben niet meer helemaal zeker hoe ik ook weer die commentaren moest instellen. Klein detail, als je overgeschakeld ben kan je niet meer terug om te gaan kijken hoe het zat. Hopelijk eindig ik niet met een systeem dat overspoeld wordt met uitnodigingen om poker te spelen. Beschouw de komende dagen maar als een test...
Afnemende meeropbrengsten?
Ik dacht dat ik in staat zou zijn om de "wet van de afnemende meeropbrengsten" (een concept uit de economie) op een fatsoenlijke manier onder woorden te brengen.
Fatsoenlijk betekent daarbij alleen dat het tamelijk kort moet zijn, niet mag bezuinigen op correctheid, en ook begrijpelijk moet blijven voor de leek in het vak. Kortom, dat het in het lijstje "Dingen die iedereen zou moeten weten" zou kunnen, waarvan dit blog er al een aantal van heeft gemaakt. En waarvan dit blog ook al van een aantal het bestaan heeft gesignaleerd, maar jammer genoeg met de bekentenis dat ikzelf niet in staat was er de gezochte formulering van te geven.
(De wet van de entropie. Het Relativiteitsprincipe. De Türingmachine.)
Maar van de wet van de afnemende meeropbrengsten dacht ik dat ik het niet te moeilijk zou hebben om een heldere, en correcte weergave neer te zetten.
En dat is niet zo.
Nadat ik er een tijdje over heb lopen nadenken, en enkele schetsen op papier heb proberen zetten moet ik opbiechten: het ziet er uit alsof het onvolledig, of zelfs onjuist is. En in elk geval heeft het niet de scherpte, dat aha-achtige, dat een geslaagde poging wel heeft. En dat alleen al is een alarmsignaal dat mijn inzicht wel onvolledig zal zijn. Wat ik via Google en consoorten vind lijken me ook vaak een hoop gemeenplaatsen, zonder intellectuele punch.
En dat is jammer. Veel mensen denken dat hun intuïtieve greep op een bepaald concept wel voldoende zal zijn om er geleerde discussies over aan te gaan, en vaak blijkt dat dat niet waar is, en dat ze vreselijk de mist ingaan. Natuurlijk weet ik dat alleen zo goed omdat het mezelf ook al meer dan genoeg is overkomen.
En dus voel ik nu een knagende twijfel. Misschien heb ik die wet niet goed begrepen, en maak ik me een hoop illusies. En het is nochtans iets dat ik zonder veel twijfel op de lijst van dingen die "iedereen (en ik in het bijzonder) zou moeten weten" wil zetten.
Frustrerend. Vervelend. Pijnlijk.
Fatsoenlijk betekent daarbij alleen dat het tamelijk kort moet zijn, niet mag bezuinigen op correctheid, en ook begrijpelijk moet blijven voor de leek in het vak. Kortom, dat het in het lijstje "Dingen die iedereen zou moeten weten" zou kunnen, waarvan dit blog er al een aantal van heeft gemaakt. En waarvan dit blog ook al van een aantal het bestaan heeft gesignaleerd, maar jammer genoeg met de bekentenis dat ikzelf niet in staat was er de gezochte formulering van te geven.
(De wet van de entropie. Het Relativiteitsprincipe. De Türingmachine.)
Maar van de wet van de afnemende meeropbrengsten dacht ik dat ik het niet te moeilijk zou hebben om een heldere, en correcte weergave neer te zetten.
En dat is niet zo.
Nadat ik er een tijdje over heb lopen nadenken, en enkele schetsen op papier heb proberen zetten moet ik opbiechten: het ziet er uit alsof het onvolledig, of zelfs onjuist is. En in elk geval heeft het niet de scherpte, dat aha-achtige, dat een geslaagde poging wel heeft. En dat alleen al is een alarmsignaal dat mijn inzicht wel onvolledig zal zijn. Wat ik via Google en consoorten vind lijken me ook vaak een hoop gemeenplaatsen, zonder intellectuele punch.
En dat is jammer. Veel mensen denken dat hun intuïtieve greep op een bepaald concept wel voldoende zal zijn om er geleerde discussies over aan te gaan, en vaak blijkt dat dat niet waar is, en dat ze vreselijk de mist ingaan. Natuurlijk weet ik dat alleen zo goed omdat het mezelf ook al meer dan genoeg is overkomen.
En dus voel ik nu een knagende twijfel. Misschien heb ik die wet niet goed begrepen, en maak ik me een hoop illusies. En het is nochtans iets dat ik zonder veel twijfel op de lijst van dingen die "iedereen (en ik in het bijzonder) zou moeten weten" wil zetten.
Frustrerend. Vervelend. Pijnlijk.
Ivan Janssens over landbouwsubsidies
Volgens mij is dit thema één van de belangrijke onderwerpen voor iedereen die nadenkt over de problemen van rijk en arm. In dat geval is het blog van Ivan hoe dan ook één van de plaatsen die je regelmatig moet bezoeken. Er staat alweer een gedachten-provocerende post op:
http://www.ivanjanssens.be/dutch/artikel.asp?link=125
Het is één van die onderwerpen waarover ikzelf, vanuit een gemeenschappelijke basis ("het liberalisme is een progressieve kracht") een andere opinie heb, en die heb ik er alvast als commentaar bijgezet. Maar in dit geval (voor de verandering) niet omdat ik het beter weet, maar omdat het misschien helpt wanneer iemand me iets kan vertellen dat ik nog niet weet.
http://www.ivanjanssens.be/dutch/artikel.asp?link=125
Het is één van die onderwerpen waarover ikzelf, vanuit een gemeenschappelijke basis ("het liberalisme is een progressieve kracht") een andere opinie heb, en die heb ik er alvast als commentaar bijgezet. Maar in dit geval (voor de verandering) niet omdat ik het beter weet, maar omdat het misschien helpt wanneer iemand me iets kan vertellen dat ik nog niet weet.
vrijdag 10 november 2006
Selectie Effect!
Aangezien ik nog altijd loop te mijmeren over oorlogen tussen de Grieken en de Perzen - we weten nog altijd niet wat maakte dat de Romeinen, in de tijd van de Perzische quasi-wereldheerschappij een gehucht in the middle of nowhere, toeliet hun achterstand in te lopen - schoot het verhaal van de houten muren me opnieuw te binnen (1). Zoiets lezen we altijd in termen van "zie eens wat een genie die Themistocles toch was". Maar als we bedenken dat andere Grieken het orakel letterlijk namen, en zich werkelijk achter houten muren verschansten, dan tekent zich misschien een heel ander plaatje af?
Dat plaatje ziet er een beetje uit als één grote paniek, waarbij iedereen als een bende kippen zonder kop door elkaar holt en maar lukraak wat probeert. Oorlogsschepen bouwen, moet je weten, zag er minstens zo dwaas uit als houten muren bouwen. Het was peperduur. De Atheners hadden weinig marine ervaring, en hun voornaamste tegenstrevers zouden uitgerekend de Phoeniciërs zijn. Zelfs met de paar honderd schepen die ze met veel financiële en andere inspanningen konden bouwen, zou de Perzische vloot nog steeds een gigantische overmacht uitmaken. Er waren niet bij benadering voldoende manschappen om de vloten te bemannen. Er was ook geen enkele ervaring met leiding geven bij een zeeslag. Enzovoort. Op het eerste zicht zou het een hele uitdaging zijn iets te verzinnen dat nog stommer was. En dus zullen sommigen houten muren gebouwd hebben, anderen zullen getraind hebben in het vechten met speer en schild, wat bij Marathon (2) zoveel succes had, nog anderen zullen stenen muren gebouwd hebben, en aan het einde vond je dus ook een stel, niet meer zonderling dan de rest, die oorlogsschepen bouwden.
En het is niet ondenkbaar dat elk van die strategieën, toen de Perzen er eenmaal stonden, op die plaats, en in die tijd, om God weet welke reden, uiteindelijk de beste had kunnen zijn. Daarmee zijn we bij een loepzuiver voorbeeld van "selectie"; een mechanisme dat in de evolutietheorie een soortgelijke grote rol te spelen had (3).
Neem, om te beginnen, aan dat geen enkele van al die strategieën enige effect had. Je beschrijft dan doodeenvoudig de geschiedenis van, zeg, het koninkrijk Lydia ten tijde van de Perzen, waar ook iedereen als een kip zonder kop maar wat probeerde, om in de geschiedenisboeken te eindigen als één van de grote veroveringen van Darius. Voor de rest is het niet de moeite er veel details van te vermelden, dus je hoort van geen enkele van alle waanzinnige plannen nog iets terug. Een beetje zoals een uitgestorven dier, nice try, zoveel miljoen jaar geleden, maar helaas...
Dus neem daarentegen een geschiedenis waarin één van al die plannen toch werkt. Misschien eindigt het wel met één van die grote hoplieten veldslagen zoals Marathon: Miltiades was een genie! Of misschien blijkt dat de houten muren hielpen met het verspreiden van gele koorts onder de Perzen; Zus en zo was een genie! Misschien hielpen die stenen muren wel echt om de vijand buiten te houden; trouwens, de hele wereld wéét dat Pericles een genie was. En dus, tenslotte, is het ook denkbaar dat die stomme vloot, zij het wellicht met meer geluk dan wijsheid, de Perzen de grond inboort, hun leider doet afdruipen en het moreel van de Grieken opkrikt van kan niet meer. Themistocles was een genie!
Terwijl in werkelijkheid de geschiedenis, vaak op basis van totaal onvoorziene wendingen, gewoon de één of andere loop moet nemen, en elke uitkomst er alleen maar indrukwekkend uitziet als je vergeet dat het gedragen wordt door al die varianten die het al even stomweg en toevallig niet gehaald hebben.
Analogie. Er bestaat zoiets zoals "kruis of munt" wedstrijden - die bestaan ècht. Je hebt een hoop deelnemers, en daarvan gaat een deel naar de volgende ronde: ofwel wanneer ze tegen een partner juist "kruis of munt" raden, ofwel wanneer hun partner tegen hen fout geraden heeft. In die volgende ronde worden ze dan weer gekoppeld tegen een partner die ook de eerste ronde is doorgekomen, en het spel begint opnieuw. Bij elke ronde valt dus de helft van de deelnemers af.
Als je dat tien rondes lang wil volhouden, dan heb je 1,024 initiële deelnemers nodig (tel maar na). En dat betekent ook dat je aan het einde één persoon hebt die tien keer achter elkaar wint bij "kruis of munt". Een genie! Die persoon moet telepathische gaven hebben! Terwijl het natuurlijk alleen maar “selectie effect” is. Hoe mysterieus glimlachend de winnaar je ook zou aankijken, in werkelijkheid moet er nu eenmaal een winnaar zijn. Dat ligt 100% aan de structuur en de opzet van het spel met zijn 1,024 deelnemers, en 0% aan de gaven van de overwinnaar. En dus geldt iets dergelijks misschien ook voor de geschiedenis? Er moet iets gebeuren, en er moet iemand af en toe heel goed uitzien – maar ligt dat altijd aan die geweldige gaven die we onze verleden helden toedichten?
Overigens, wat zou je concluderen als de overwinnaar van een “kruis of munt” spel wéér aan een "kruis of munt" toernooi meedoet, en wéér wint? Concludeer je dan nu dat achter zijn mysterieuze glimlach telepathische gaven verborgen zitten? Of verwacht je eerder dat zijn verhaal zal begonnen zijn met 1,024 toernooien, waarin er telkens ook 1,024 deelnemers waren (dus dik een miljoen deelnemers in totaal)? Immers, nu moet je op het einde van de 1,024 toernooien 1,024 winnaars hebben – dat heeft nog steeds enkel te maken met de structuur van het spel.
Die 1,024 winnaars kunnen die op hun beurt samen ook een toernooi spelen. Aan het einde heb je er wéér één die het toernooir wint, en die bijgevolg zomaar uit het niets twee keer op rij een toernooi wint waarbij je, hou je vast, tien keer achter elkaar moest winnen met “kruis of munt”.
Het lijkt waanzinnig, en toch heb je er alleen maar een dik miljoen mensen voor nodig. Selectie effect... je hoeft er alleen maar een béétje voorbij de horizon voor te kijken, en het quasi onmogelijke wordt een vanzelfsprekendheid, iets dat niet eens anders kan.
-----------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/salamis.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/marathon.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten-3.html
Dat plaatje ziet er een beetje uit als één grote paniek, waarbij iedereen als een bende kippen zonder kop door elkaar holt en maar lukraak wat probeert. Oorlogsschepen bouwen, moet je weten, zag er minstens zo dwaas uit als houten muren bouwen. Het was peperduur. De Atheners hadden weinig marine ervaring, en hun voornaamste tegenstrevers zouden uitgerekend de Phoeniciërs zijn. Zelfs met de paar honderd schepen die ze met veel financiële en andere inspanningen konden bouwen, zou de Perzische vloot nog steeds een gigantische overmacht uitmaken. Er waren niet bij benadering voldoende manschappen om de vloten te bemannen. Er was ook geen enkele ervaring met leiding geven bij een zeeslag. Enzovoort. Op het eerste zicht zou het een hele uitdaging zijn iets te verzinnen dat nog stommer was. En dus zullen sommigen houten muren gebouwd hebben, anderen zullen getraind hebben in het vechten met speer en schild, wat bij Marathon (2) zoveel succes had, nog anderen zullen stenen muren gebouwd hebben, en aan het einde vond je dus ook een stel, niet meer zonderling dan de rest, die oorlogsschepen bouwden.
En het is niet ondenkbaar dat elk van die strategieën, toen de Perzen er eenmaal stonden, op die plaats, en in die tijd, om God weet welke reden, uiteindelijk de beste had kunnen zijn. Daarmee zijn we bij een loepzuiver voorbeeld van "selectie"; een mechanisme dat in de evolutietheorie een soortgelijke grote rol te spelen had (3).
Neem, om te beginnen, aan dat geen enkele van al die strategieën enige effect had. Je beschrijft dan doodeenvoudig de geschiedenis van, zeg, het koninkrijk Lydia ten tijde van de Perzen, waar ook iedereen als een kip zonder kop maar wat probeerde, om in de geschiedenisboeken te eindigen als één van de grote veroveringen van Darius. Voor de rest is het niet de moeite er veel details van te vermelden, dus je hoort van geen enkele van alle waanzinnige plannen nog iets terug. Een beetje zoals een uitgestorven dier, nice try, zoveel miljoen jaar geleden, maar helaas...
Dus neem daarentegen een geschiedenis waarin één van al die plannen toch werkt. Misschien eindigt het wel met één van die grote hoplieten veldslagen zoals Marathon: Miltiades was een genie! Of misschien blijkt dat de houten muren hielpen met het verspreiden van gele koorts onder de Perzen; Zus en zo was een genie! Misschien hielpen die stenen muren wel echt om de vijand buiten te houden; trouwens, de hele wereld wéét dat Pericles een genie was. En dus, tenslotte, is het ook denkbaar dat die stomme vloot, zij het wellicht met meer geluk dan wijsheid, de Perzen de grond inboort, hun leider doet afdruipen en het moreel van de Grieken opkrikt van kan niet meer. Themistocles was een genie!
Terwijl in werkelijkheid de geschiedenis, vaak op basis van totaal onvoorziene wendingen, gewoon de één of andere loop moet nemen, en elke uitkomst er alleen maar indrukwekkend uitziet als je vergeet dat het gedragen wordt door al die varianten die het al even stomweg en toevallig niet gehaald hebben.
Analogie. Er bestaat zoiets zoals "kruis of munt" wedstrijden - die bestaan ècht. Je hebt een hoop deelnemers, en daarvan gaat een deel naar de volgende ronde: ofwel wanneer ze tegen een partner juist "kruis of munt" raden, ofwel wanneer hun partner tegen hen fout geraden heeft. In die volgende ronde worden ze dan weer gekoppeld tegen een partner die ook de eerste ronde is doorgekomen, en het spel begint opnieuw. Bij elke ronde valt dus de helft van de deelnemers af.
Als je dat tien rondes lang wil volhouden, dan heb je 1,024 initiële deelnemers nodig (tel maar na). En dat betekent ook dat je aan het einde één persoon hebt die tien keer achter elkaar wint bij "kruis of munt". Een genie! Die persoon moet telepathische gaven hebben! Terwijl het natuurlijk alleen maar “selectie effect” is. Hoe mysterieus glimlachend de winnaar je ook zou aankijken, in werkelijkheid moet er nu eenmaal een winnaar zijn. Dat ligt 100% aan de structuur en de opzet van het spel met zijn 1,024 deelnemers, en 0% aan de gaven van de overwinnaar. En dus geldt iets dergelijks misschien ook voor de geschiedenis? Er moet iets gebeuren, en er moet iemand af en toe heel goed uitzien – maar ligt dat altijd aan die geweldige gaven die we onze verleden helden toedichten?
Overigens, wat zou je concluderen als de overwinnaar van een “kruis of munt” spel wéér aan een "kruis of munt" toernooi meedoet, en wéér wint? Concludeer je dan nu dat achter zijn mysterieuze glimlach telepathische gaven verborgen zitten? Of verwacht je eerder dat zijn verhaal zal begonnen zijn met 1,024 toernooien, waarin er telkens ook 1,024 deelnemers waren (dus dik een miljoen deelnemers in totaal)? Immers, nu moet je op het einde van de 1,024 toernooien 1,024 winnaars hebben – dat heeft nog steeds enkel te maken met de structuur van het spel.
Die 1,024 winnaars kunnen die op hun beurt samen ook een toernooi spelen. Aan het einde heb je er wéér één die het toernooir wint, en die bijgevolg zomaar uit het niets twee keer op rij een toernooi wint waarbij je, hou je vast, tien keer achter elkaar moest winnen met “kruis of munt”.
Het lijkt waanzinnig, en toch heb je er alleen maar een dik miljoen mensen voor nodig. Selectie effect... je hoeft er alleen maar een béétje voorbij de horizon voor te kijken, en het quasi onmogelijke wordt een vanzelfsprekendheid, iets dat niet eens anders kan.
-----------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/salamis.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/marathon.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten-3.html
donderdag 9 november 2006
Redden wat er nog te redden valt
Een artikel op “Newsweek” (1) schrijft dat een aantal vertrouwelingen van vader Bush de Iraktoestand aan het overnemen zijn. Vader Bush, remember, was de president die niet naar Baghdad oprukte, omdat (QUOTE) de risico’s dat (a) de Amerikaanse troepen zich in een moeras zouden vastrijden, (b) het land in een burgeroorlog zou verzeild raken en (c) het land in verschillende delen zou uiteenvallen – destijds zelfs nog het “rampscenario” genoemd – te groot waren. Vandaag, dus, nemen de architecten van dat ideeëngoed over van Rumsfeld en co. Voor het artikel is dat het finale teken van het bankroet van het Irak”beleid” van Bush Jr. De gevreesde gevolgen kwamen uit, en het is nu een kwestie om uit de rokende, nee, brandende puinhopen, te redden wat er rest van het Amerikaanse militaire en morele overwicht (2).
Ik geef het maar mee omdat we vanuit een bepaald soort rechtse hoek alweer vernemen dat “we” dreigen te plooien voor de “propaganda”. Ik denk dat het erg moeilijk is om mensen als vader Bush of diens veiligheidsadviseur Scowcroft te klasseren als mensen die plooien voor de propaganda, of ze de facto (en al dan niet bewust) te klasseren bij de hysterische, extreem-linkse, anti-Amerikaanse intellectuelen waarover ze het ook al vaak gehad hebben. Ik denk ook dat het erg moeilijk is om, op oneindig bescheidener schaal, mensen zoals ikzelf in die hoek te klasseren. Niet dat het “moeilijk” is in de zin dat het nauwelijks uit je klavier te krijgen is – de feiten tonen immers weer eens aan dat dat integendeel erg gemakkelijk is.
Maar wat er wel moeilijk aan ligt is dergelijke dingen uit te kramen, en vervolgens verwachten nog serieus genomen te worden. Het lijkt me eerder een symptoom van een “denken”, en een “beleid” (“staying the course”) dat zo bankroet is, dat zelfs Bush en de rest van de bende het door heeft. Ik herinner aan het feit dat Bush zelf de vergelijking met Vietnam niet langer denkbeeldig noemt. Ik herinner er aan dat de veiligheidsdiensten zelf niet meer moeten ontkennen dat de oorlog in Irak de terroristen steunt, niet bestrijdt. Er zijn intussen nog heel veel meer dingen waaraan ik zou kunnen herinneren, maar waarom zouden we nog die moeite doen – de feiten spreken voor zich.
En dus, om heel eerlijk te zijn, nu nog een propaganda volhouden, nu ze al niet eens meer door Bush zelf wordt volgehouden, dat komt echt niet erg snugger over. Straks krijgen we weer verwonderde berichten op het internet dat iemand rechts is, en (lees: “hou je vast” en “zet je schrap”, en “wil je nu eens wat weten”) “toch niet dom”. En dan moeten wij, mensen aan de rechterkant die inderdaad niet dom willen lijken, weer in allerijl afstand nemen van een hoop dingen die nu eenmaal rechts, en zeer, zeer dom zijn (3). Terwijl het toch niet zo vreselijk moeilijk kan zijn om op te houden met het napraten van propaganda die de propagandaverkopers zelf al niet meer verkopen, en het ontkennen van feiten die de propagandaverkopers zelf al niet meer ontkennen?
--------------------------------------------------------
(1) http://msnbc.msn.com/id/15627055/site/newsweek/
(2) cfr http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/mijn-grootste-bezwaar-bij-de-oorlog-in.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/rechts-en-toch-dom.html
Ik geef het maar mee omdat we vanuit een bepaald soort rechtse hoek alweer vernemen dat “we” dreigen te plooien voor de “propaganda”. Ik denk dat het erg moeilijk is om mensen als vader Bush of diens veiligheidsadviseur Scowcroft te klasseren als mensen die plooien voor de propaganda, of ze de facto (en al dan niet bewust) te klasseren bij de hysterische, extreem-linkse, anti-Amerikaanse intellectuelen waarover ze het ook al vaak gehad hebben. Ik denk ook dat het erg moeilijk is om, op oneindig bescheidener schaal, mensen zoals ikzelf in die hoek te klasseren. Niet dat het “moeilijk” is in de zin dat het nauwelijks uit je klavier te krijgen is – de feiten tonen immers weer eens aan dat dat integendeel erg gemakkelijk is.
Maar wat er wel moeilijk aan ligt is dergelijke dingen uit te kramen, en vervolgens verwachten nog serieus genomen te worden. Het lijkt me eerder een symptoom van een “denken”, en een “beleid” (“staying the course”) dat zo bankroet is, dat zelfs Bush en de rest van de bende het door heeft. Ik herinner aan het feit dat Bush zelf de vergelijking met Vietnam niet langer denkbeeldig noemt. Ik herinner er aan dat de veiligheidsdiensten zelf niet meer moeten ontkennen dat de oorlog in Irak de terroristen steunt, niet bestrijdt. Er zijn intussen nog heel veel meer dingen waaraan ik zou kunnen herinneren, maar waarom zouden we nog die moeite doen – de feiten spreken voor zich.
En dus, om heel eerlijk te zijn, nu nog een propaganda volhouden, nu ze al niet eens meer door Bush zelf wordt volgehouden, dat komt echt niet erg snugger over. Straks krijgen we weer verwonderde berichten op het internet dat iemand rechts is, en (lees: “hou je vast” en “zet je schrap”, en “wil je nu eens wat weten”) “toch niet dom”. En dan moeten wij, mensen aan de rechterkant die inderdaad niet dom willen lijken, weer in allerijl afstand nemen van een hoop dingen die nu eenmaal rechts, en zeer, zeer dom zijn (3). Terwijl het toch niet zo vreselijk moeilijk kan zijn om op te houden met het napraten van propaganda die de propagandaverkopers zelf al niet meer verkopen, en het ontkennen van feiten die de propagandaverkopers zelf al niet meer ontkennen?
--------------------------------------------------------
(1) http://msnbc.msn.com/id/15627055/site/newsweek/
(2) cfr http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/mijn-grootste-bezwaar-bij-de-oorlog-in.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/rechts-en-toch-dom.html
Vrachtwagen
Ik rijd op het middenbaanvak van de A12, aan 120 per uur. Links rijdt een vrachtwagen me voorbij, niet heel langzaam naast mij, langzaam voorbij schuivend. Nee, heel vlot en gezwind, zo zie je hem naast je, zo is hij weer weg.
Hebben Belgische vrachtwagens geen snelheidsbegrenzers? Zijn Belgische nummerplaat begon met de letters SFV - misschien in een andere volgorde. En op de achterkant stond het woord "Keddy". Dat kon ik checken toen ik kilometers verder aan hetzelfde licht stond te wachten als hij. De letters kwamen net boven de rij wachtende auto's tussen mij en hem uit.
Is dact gevaarlijk, vrachtwagens die aan, zeg, 125 kilometer per uur over een autobaan scheuren?
Hebben Belgische vrachtwagens geen snelheidsbegrenzers? Zijn Belgische nummerplaat begon met de letters SFV - misschien in een andere volgorde. En op de achterkant stond het woord "Keddy". Dat kon ik checken toen ik kilometers verder aan hetzelfde licht stond te wachten als hij. De letters kwamen net boven de rij wachtende auto's tussen mij en hem uit.
Is dact gevaarlijk, vrachtwagens die aan, zeg, 125 kilometer per uur over een autobaan scheuren?
woensdag 8 november 2006
Steeds die "Financiële Voorspellingen"...
(Wat voorafging:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/financile-voorspellingen.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/meer-over-financile-voorspellingen.html )
-------------------------------------------
Mijn ideeën over "financiële voorspellingen" blijven voor beroering zorgen. Temidden van een aantal kritieken die volgens mij niet echt gaan over wat ik schreef ("ik zeg niet dat opinies niet mogen", of "ik zeg niet dat een voorspelling niet kan uitkomen") zijn er enkele wendingen die toelaten specifieker te worden. Bijvoorbeeld wanneer we verschillende commentatoren zien verwijzen naar een naam als Warren Buffett.
Er bestaan, inderdaad, enkele zeldzame gevallen die het in de (grotendeels aandelen-) markt keer op keer goed hebben, en die dat wel degelijk op voorhand zeggen. Let wel, je moet nog altijd heel veel kaf van het koren scheiden; we hebben het dus niet over narren die hun hele leven volhouden dat er een crash komt en als dat eens om de twintig jaar uitkomt nog glorieus in de krant staan ook. Ik laat zelfs een Soros niet zomaar passeren, die weliswaar mogelijk op de lijst hoort, maar die tot nader order (minstens) evenveel bokken schoot als rozen. En als we in een wereld waarin het ofwel zal stijgen, ofwel zakken, vaststellen dat iemand het de helft van de keren goed deed - wel, dan is dat precies wat je zou verwachten wanneer er geen fatsoenlijke modellen bestaan. Er is nu eenmaal een heel, heel groot verschil tussen "ik sta met mijn beweringen in de krant" en "mijn beweringen stellen iets voor". Dat dat verschil bestaat is iets dat iedereen dagelijks met zijn eigen ogen kan zien: door in de krant te kijken.
Maar laat me van die vaststelling meteen in het andere uiterste vallen: dat andere uiterste was namelijk waar ik met mijn voorbeeld zat. Ik gaf aan dat je een soort grafiek kon tekenen, niet alleen zoals we dat alle dagen doen met de beschrijving van wat er in het verleden gebeurd is, maar dat je dat ook nog voor de toekomst zou kunnen doen. Remember? Het is herfst 2,006, en beeld je nu in dat je in lente 2,004 kon tekenen wat er van lente 2,004 tot herfst 2,006 zou gebeuren? Mijn punt was dat iemand die dàt zou kunnen dat nooit, maar dan ook nooit van zijn leven bekend zou maken. Want dat zou maken dat de voorspelling die hem veel geld kan opleveren waardeloos wordt: en daar blijf ik ook bij.
Maar wat ik wèl toegeef is dat je daarmee niet alle voorspellingen, op alle markten en met alle graden van (on)nauwkeurgheid kan afwimpelen. Dus als ik het heb over "het kunnen uittekenen van de grafiek zoals die er zal uitzien", dan heb ik het niet over iets als "het zal stijgen" - zonder te moeten zeggen wanneer, en hoeveel. De reden waarom het eerste "self-defeating" is, is (vanzelfsprekend) juist omdat er bijstaat wanneer en hoeveel - dus als we dat mogen laten vallen is het niet moeilijk dat het niet langer self-defeating werkt.
Maar dat is niet hoe het er stond. En dat was heus niet alleen omdat ik geen zin had om een titel te schrijven als "financiële voorspellingen in zeer liquide markten en waarbij je ook nog de datum en de hoeveelheid moet specifiëren". Wat ik hier kwijt wilde was het feit dat iemand die dergelijke specifieke informatie zou hebben (en daar zijn ooit wel voorbeelden van aan het licht gekomen) die zou verzwijgen als vermoord. Tot de één of andere academicus het onderzoek ook doet en de resultaten publiceert, en het effect waarvan sommige marktdeelnemers in alle stilte zaten te smullen, was weg.
Dus schreef ik dat allemaal in termen van "voorspellingen die publiek gemaakt worden", en kan je dat lezen als "alle voorspellingen", terwijl het (gezien het voorbeeld dat ik er bij had gezet) in mijn eigen ogen even vanzelfsprekend ging om die specifieke voorbeelden - en het resultaat is dat je eindeloze discussies krijgt.
Maar die zijn toch wel interessant om nuances te leggen. Bijvoorbeeld denk ik dat de aandelenmarkten helemaal geen erg efficiënte markten zijn. En (zoals bij de commentaren al ter sprake is gekomen) vermits mijn onzekerheidsrelatie tussen betrouwbaarheid en publiciteit alleen maar een afleiding is van de "efficiënte markt hypothese", is er in die markten meer ruimte voor creativiteit en visie (en bedrog, denk ik soms). Eenmaal we al die nuances, bijzondere gevallen en specificaties over de specificiteit achter de rug hebben, blijf ik wel bij mijn punt: De soort voorspellingen waarover ik het heb zouden best wel eens waar kunnen zijn, maar dan zullen ze niet bekend worden gemaakt. En daaruit volgt dat iemand die voorspellingen van die vorm bekend maakt, daarmee zelf de waardeloosheid van zijn eigen voorspellingen aankondigt.
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/financile-voorspellingen.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/meer-over-financile-voorspellingen.html )
-------------------------------------------
Mijn ideeën over "financiële voorspellingen" blijven voor beroering zorgen. Temidden van een aantal kritieken die volgens mij niet echt gaan over wat ik schreef ("ik zeg niet dat opinies niet mogen", of "ik zeg niet dat een voorspelling niet kan uitkomen") zijn er enkele wendingen die toelaten specifieker te worden. Bijvoorbeeld wanneer we verschillende commentatoren zien verwijzen naar een naam als Warren Buffett.
Er bestaan, inderdaad, enkele zeldzame gevallen die het in de (grotendeels aandelen-) markt keer op keer goed hebben, en die dat wel degelijk op voorhand zeggen. Let wel, je moet nog altijd heel veel kaf van het koren scheiden; we hebben het dus niet over narren die hun hele leven volhouden dat er een crash komt en als dat eens om de twintig jaar uitkomt nog glorieus in de krant staan ook. Ik laat zelfs een Soros niet zomaar passeren, die weliswaar mogelijk op de lijst hoort, maar die tot nader order (minstens) evenveel bokken schoot als rozen. En als we in een wereld waarin het ofwel zal stijgen, ofwel zakken, vaststellen dat iemand het de helft van de keren goed deed - wel, dan is dat precies wat je zou verwachten wanneer er geen fatsoenlijke modellen bestaan. Er is nu eenmaal een heel, heel groot verschil tussen "ik sta met mijn beweringen in de krant" en "mijn beweringen stellen iets voor". Dat dat verschil bestaat is iets dat iedereen dagelijks met zijn eigen ogen kan zien: door in de krant te kijken.
Maar laat me van die vaststelling meteen in het andere uiterste vallen: dat andere uiterste was namelijk waar ik met mijn voorbeeld zat. Ik gaf aan dat je een soort grafiek kon tekenen, niet alleen zoals we dat alle dagen doen met de beschrijving van wat er in het verleden gebeurd is, maar dat je dat ook nog voor de toekomst zou kunnen doen. Remember? Het is herfst 2,006, en beeld je nu in dat je in lente 2,004 kon tekenen wat er van lente 2,004 tot herfst 2,006 zou gebeuren? Mijn punt was dat iemand die dàt zou kunnen dat nooit, maar dan ook nooit van zijn leven bekend zou maken. Want dat zou maken dat de voorspelling die hem veel geld kan opleveren waardeloos wordt: en daar blijf ik ook bij.
Maar wat ik wèl toegeef is dat je daarmee niet alle voorspellingen, op alle markten en met alle graden van (on)nauwkeurgheid kan afwimpelen. Dus als ik het heb over "het kunnen uittekenen van de grafiek zoals die er zal uitzien", dan heb ik het niet over iets als "het zal stijgen" - zonder te moeten zeggen wanneer, en hoeveel. De reden waarom het eerste "self-defeating" is, is (vanzelfsprekend) juist omdat er bijstaat wanneer en hoeveel - dus als we dat mogen laten vallen is het niet moeilijk dat het niet langer self-defeating werkt.
Maar dat is niet hoe het er stond. En dat was heus niet alleen omdat ik geen zin had om een titel te schrijven als "financiële voorspellingen in zeer liquide markten en waarbij je ook nog de datum en de hoeveelheid moet specifiëren". Wat ik hier kwijt wilde was het feit dat iemand die dergelijke specifieke informatie zou hebben (en daar zijn ooit wel voorbeelden van aan het licht gekomen) die zou verzwijgen als vermoord. Tot de één of andere academicus het onderzoek ook doet en de resultaten publiceert, en het effect waarvan sommige marktdeelnemers in alle stilte zaten te smullen, was weg.
Dus schreef ik dat allemaal in termen van "voorspellingen die publiek gemaakt worden", en kan je dat lezen als "alle voorspellingen", terwijl het (gezien het voorbeeld dat ik er bij had gezet) in mijn eigen ogen even vanzelfsprekend ging om die specifieke voorbeelden - en het resultaat is dat je eindeloze discussies krijgt.
Maar die zijn toch wel interessant om nuances te leggen. Bijvoorbeeld denk ik dat de aandelenmarkten helemaal geen erg efficiënte markten zijn. En (zoals bij de commentaren al ter sprake is gekomen) vermits mijn onzekerheidsrelatie tussen betrouwbaarheid en publiciteit alleen maar een afleiding is van de "efficiënte markt hypothese", is er in die markten meer ruimte voor creativiteit en visie (en bedrog, denk ik soms). Eenmaal we al die nuances, bijzondere gevallen en specificaties over de specificiteit achter de rug hebben, blijf ik wel bij mijn punt: De soort voorspellingen waarover ik het heb zouden best wel eens waar kunnen zijn, maar dan zullen ze niet bekend worden gemaakt. En daaruit volgt dat iemand die voorspellingen van die vorm bekend maakt, daarmee zelf de waardeloosheid van zijn eigen voorspellingen aankondigt.
dinsdag 7 november 2006
Meer over "Financiële Voorspellingen"
Lezer Jan lijkt het niet erg eens met mijn opmerkingen over financiële voorspellingen (1). "En als niemand een mening zou hebben, wat zou je dan doen?". Ook zegt hij dat ik ervan uitga "dat er maar één voorspelling is, maar in werkelijkheids zijn er meer".
Maar mijn punt was niet dat er geen meningen (mogen) zijn, maar alleen dat ze niet tegelijk waar en publiek bekend kunnen zijn. En juist omdat publiek gemaakte voorspellingen niet waar kunnen zijn, en bijgevolg niets waard kunnen zijn, terwijl er toch voor betaald wordt, is mijn punt dat er heel veel van zullen zijn. Als mensen geld zouden betalen voor papiertjes waarop ik eigenhandig mijn naam schrijf, dan zouden die papiertjes zich ook vermenigvuldigen om de beroemde broden en vissen te doen afdruipen. En zo is het ook met financiële voorspellingen.
Maar wat betekent "betrouwbaar", vraagt Jan zich af. Goede vraag, daar niet van. Hier betekent het niets anders dan wat het in de gewone spreektaal betekent. Het is zoals een weersvoorspelling, die "betrouwbaar" is als je er je beslissing over (bijvoorbeeld) een weekend aan zee van kan laten afhangen. Het is in deze simpele betekenis dat een financiële voorspelling niet "betrouwbaar" kan zijn èn publiek bekend.
Hoe dan ook, zegt Jan, de koers wordt niet bepaald door de voorspellingen. De koers wordt uiteindelijk bepaald door vraag en aanbod. En dat is zeer, zeer juist. Dat is zo juist dat het zelfs verdient even bij stil te staan. Heel veel mensen denken namelijk dat de koers bepaald wordt door dingen als begrotingstekorten of rentevoeten of wat dan ook. Terwijl al die factoren hoogstens een invloed kunnen (maar niet moeten) hebben op vraag en aanbod, en het is dat laatste dat de wisselkoersen bepaalt - tenminste, als we het over vrij verhandelbare munten hebben.
En dus, zegt Jan, is wat de voorspellingen doen alleen maar een proberen die beslissingen van vraag en aanbod te voorspellen. En ik kan het er alweer niet nog meer mee eens zijn. Maar mijn punt verandert daar helemaal niet mee. Aan het simpele feit dat de voorspellers hun eigen pogingen wereldkundig maken, kan je zien dat ze ze er zelf weinig vertrouwen in hebben. Want zoals ik liet zien: indien ze ook nog waar waren, dan zou het wereldkundig maken ze juist onwaar maken; het zijn "self-defeating prophecies". Terwijl, indien ze geheim blijven (en toch waar zijn), de bezitter oneindig veel meer zouden opbrengen dan alle bestsellers van de wereld bij elkaar.
Dat laatste geef ik je op een briefje - alleen de term "oneindig" is een stijlfiguur. Maar ik geef je op een briefje: geef mij, of om het even wie die een basiskennis heeft van financiële markten, gedurende een significante periode een nauwkeurig inzicht in wat er zal gebeuren, en zonder zijn voeten van tafel te moeten nemen is hij in een oogwenk multilmiljardair. In euro. Immers, met een minimale inleg - het zou me niks verwonderen dat enkele honderden euro volstaan - ga je naar de futuresmarkten, en vanaf dat punt is het alleen een kwestie van constante verdubbeling. En het laatste, werkelijk het allerlaatste dat iemand in die positie zou doen, is dat voordeel verkwanselen in ruil voor 40 zilverlingen publiciteit.
En dus is mijn antwoord op Jans vragen wie we het meest vertrouwen eenvoudig. Alleen voor mezelf sprekend vertrouw ik in dit soort dingen niemand. Want of het nu de grootste specialist is, of de domste kluns, indien hun voorspelling waardevol was, zou de publicatie die waardeloos maken - volgens het mechanisme dat ik in de post heb beschreven. En dat alleen al laat toe uit het feit dat de voorspellingen gepubliceerd worden af te leiden dat ze al waardeloos zijn. Dit is bij uitstek een onderwerp waarvoor de boutade geldt:
Zij die het weten, zeggen het niet,
Zij die het zeggen, weten het niet.
----------------------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/financile-voorspellingen.html
Maar mijn punt was niet dat er geen meningen (mogen) zijn, maar alleen dat ze niet tegelijk waar en publiek bekend kunnen zijn. En juist omdat publiek gemaakte voorspellingen niet waar kunnen zijn, en bijgevolg niets waard kunnen zijn, terwijl er toch voor betaald wordt, is mijn punt dat er heel veel van zullen zijn. Als mensen geld zouden betalen voor papiertjes waarop ik eigenhandig mijn naam schrijf, dan zouden die papiertjes zich ook vermenigvuldigen om de beroemde broden en vissen te doen afdruipen. En zo is het ook met financiële voorspellingen.
Maar wat betekent "betrouwbaar", vraagt Jan zich af. Goede vraag, daar niet van. Hier betekent het niets anders dan wat het in de gewone spreektaal betekent. Het is zoals een weersvoorspelling, die "betrouwbaar" is als je er je beslissing over (bijvoorbeeld) een weekend aan zee van kan laten afhangen. Het is in deze simpele betekenis dat een financiële voorspelling niet "betrouwbaar" kan zijn èn publiek bekend.
Hoe dan ook, zegt Jan, de koers wordt niet bepaald door de voorspellingen. De koers wordt uiteindelijk bepaald door vraag en aanbod. En dat is zeer, zeer juist. Dat is zo juist dat het zelfs verdient even bij stil te staan. Heel veel mensen denken namelijk dat de koers bepaald wordt door dingen als begrotingstekorten of rentevoeten of wat dan ook. Terwijl al die factoren hoogstens een invloed kunnen (maar niet moeten) hebben op vraag en aanbod, en het is dat laatste dat de wisselkoersen bepaalt - tenminste, als we het over vrij verhandelbare munten hebben.
En dus, zegt Jan, is wat de voorspellingen doen alleen maar een proberen die beslissingen van vraag en aanbod te voorspellen. En ik kan het er alweer niet nog meer mee eens zijn. Maar mijn punt verandert daar helemaal niet mee. Aan het simpele feit dat de voorspellers hun eigen pogingen wereldkundig maken, kan je zien dat ze ze er zelf weinig vertrouwen in hebben. Want zoals ik liet zien: indien ze ook nog waar waren, dan zou het wereldkundig maken ze juist onwaar maken; het zijn "self-defeating prophecies". Terwijl, indien ze geheim blijven (en toch waar zijn), de bezitter oneindig veel meer zouden opbrengen dan alle bestsellers van de wereld bij elkaar.
Dat laatste geef ik je op een briefje - alleen de term "oneindig" is een stijlfiguur. Maar ik geef je op een briefje: geef mij, of om het even wie die een basiskennis heeft van financiële markten, gedurende een significante periode een nauwkeurig inzicht in wat er zal gebeuren, en zonder zijn voeten van tafel te moeten nemen is hij in een oogwenk multilmiljardair. In euro. Immers, met een minimale inleg - het zou me niks verwonderen dat enkele honderden euro volstaan - ga je naar de futuresmarkten, en vanaf dat punt is het alleen een kwestie van constante verdubbeling. En het laatste, werkelijk het allerlaatste dat iemand in die positie zou doen, is dat voordeel verkwanselen in ruil voor 40 zilverlingen publiciteit.
En dus is mijn antwoord op Jans vragen wie we het meest vertrouwen eenvoudig. Alleen voor mezelf sprekend vertrouw ik in dit soort dingen niemand. Want of het nu de grootste specialist is, of de domste kluns, indien hun voorspelling waardevol was, zou de publicatie die waardeloos maken - volgens het mechanisme dat ik in de post heb beschreven. En dat alleen al laat toe uit het feit dat de voorspellingen gepubliceerd worden af te leiden dat ze al waardeloos zijn. Dit is bij uitstek een onderwerp waarvoor de boutade geldt:
Zij die het weten, zeggen het niet,
Zij die het zeggen, weten het niet.
----------------------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/financile-voorspellingen.html
maandag 6 november 2006
15 maanden
Baby Sarah kruipt (ze kan al staan en een beetje stappen als ze zich vasthoudt) naar een hoekje waar drie simpele verhalenboekjes liggen. Ze prutst de boekjes alle drie tevoorschijn, en begeeft zich doelbewust, kruipend, de drie boekjes zo goed en kwaad als het kan op sleeptouw, naar de zetel waarin mijn vrouw altijd gaat zitten als ze baby Sarah voorleest uit die boekjes. Af en toe raakt ze er eentje kwijt, maar ze houdt halt om het meteen te recupereren. Zo arriveert ze met veel "eh - eh - eh" bij de zetel in kwestie.
Met één handje trekt ze zich op, en met het andere grijpt ze, half voorovergebogen, één van de boekjes vast, en legt dat op de zetel. Dan bukt ze zich opnieuw, en tilt een tweede boekje van de vloer op de zetel. En nog een derde keer, en nu liggen ze alle drie op de plaats waar baby Sarah ze hebben wilde.
Baby Sarah richt zich in haar volle lengte op. Ze kijkt rond. Ze ontmoet de blik van haar papa en kijkt hem doordringend aan. Dan kijkt ze verder rond tot ze ook haar mama ziet. Baby Sarah neemt één van de boekjes vast en reikt dat in de richting van mama; de persoon die altijd, in die zetel, uit die boekjes voorleest.
Ik zwéér dat het zo gegaan is, ik vind hier geen woord van uit. Het is ongelofelijk schattig, het valt met geen klavier te beschrijven. En tegelijk zijn we natuurlijk zo trots als een pauw. Ons kind weet wat ze wil!
Met één handje trekt ze zich op, en met het andere grijpt ze, half voorovergebogen, één van de boekjes vast, en legt dat op de zetel. Dan bukt ze zich opnieuw, en tilt een tweede boekje van de vloer op de zetel. En nog een derde keer, en nu liggen ze alle drie op de plaats waar baby Sarah ze hebben wilde.
Baby Sarah richt zich in haar volle lengte op. Ze kijkt rond. Ze ontmoet de blik van haar papa en kijkt hem doordringend aan. Dan kijkt ze verder rond tot ze ook haar mama ziet. Baby Sarah neemt één van de boekjes vast en reikt dat in de richting van mama; de persoon die altijd, in die zetel, uit die boekjes voorleest.
Ik zwéér dat het zo gegaan is, ik vind hier geen woord van uit. Het is ongelofelijk schattig, het valt met geen klavier te beschrijven. En tegelijk zijn we natuurlijk zo trots als een pauw. Ons kind weet wat ze wil!
Financiële Voorspellingen
Eén van de dingen die de wereld voortdurend overspoelen zijn financiële voorspellingen. Vraag je nu een moment het volgende af. Wat zou er gebeuren als om het even wat een waarde nul had, terwijl er toch voldoende vraag naar is om er mensen voor te laten betalen? Wel, het gevolg zou zijn dat de wereld ermee overspoeld wordt, natuurlijk. De vraag is of daarmee bewezen is dat financiële voorspellingen (a) waardeloos zijn, terwijl er (b) toch voor betaald wordt?
Wel, voor punt (b) is het simpel een kwestie van kijken. Ik kan signaleren dat het feit dat mensen er voor willen betalen iets is dat we gewoon kunnen zien: beleggingsblaadjes en -bijeenkomsten vol "tips", enzovoort.
Maar daarmee is zeer zeker niet bewezen dat financiële voorspellingen ook waardeloos zijn. Dat zou precies dezelfde logica zijn als "indien ik de pest had, dan zou ik nu verkoudheidssymptomen hebben; ik hèb verkoudheidssymptomen, ergo, ik heb de pest." Neenee, hoogstens kan het een hint zijn om een bepaald onderzoek op te starten: zouden financiële voorspellingen wel enige waarde hebben? Laat me als voorbeeld de dollar nemen.
Goed, beeld je in dat het lente 2,004 is. EUR/USD staat 1.2000. We weten (omdat het in werkelijkheid herfst 2,006 is) dat EUR/USD tegen einde 2,004 van 1.2000 zou stijgen tot 1.3000 (en meer), om tegen einde 2,005 weer naar 1.2000 te gaan. Dus kunnen we ons inbeelden dat iemand in de lente van 2,004 dat plaatje van een forse stijging, gevolgd door een forse daling ergens zag staan, bijvoorbeeld in een kristallen bol, of een spreadsheet met een superieure software, of in een droom, of om het even waar. Hij heeft dus een financiële voorspelling. We weten (omdat het in werkelijkheid 2,006 is) dat de voorspelling ook nog betrouwbaar is. Mijn voorstel is dat we ons nu afvragen wat er zou gebeuren indien deze betrouwbare voorspelling ook nog publiek bekend was.
De fysische betekenis van de uitdrukking "EUR/USD stijgt van 1.2000 naar 1.3000" is dat mensen euro's kopen, en blijven kopen aan de voortdurend stijgende prijzen, tot en met 1.3000. Aangezien dat het hoogtepunt zal zijn weten we (in de herfst van 2,006) dat niemand hoger zal kopen. Maar als dat niet alleen waar ("betrouwbare voorspelling"), maar ook publiek bekend is; waarom zou die persoon die aan 1.3000 koopt dat eigenlijk nog doen? Hij weet immers even goed als al de rest dat het volstaat even te wachten, en hij zal alweer lager kunnen kopen. En als hij niet koopt aan 1.3000, en niemand anders koopt aan 1.3000 (de informatie is immers "publiek bekend"), dan koopt er helemaal niemand aan 1.3000, en dan stijgt de euro ook niet naar 1.3000. En dus is de voorspelling niet langer betrouwbaar: want in de mate dat ze ook nog publiek bekend is, komt ze niet uit.
Ze zal ook niet "bijna" uitkomen. Want de persoon die in de realiteit op 1.2290 of daaromtrent kocht, zou (in een wereld met deze betrouwbare èn bekende informatie) natuurlijk ook weten dat de kopers op 1.3000 niet zullen kopen. Dus als hij zelf toch koopt zou hij met 1.2290 op een hoogtepunt kopen, en dus kan ook hij evengoed nog even wachten - en nu koopt ook niemand aan 1.2990, en de voorspelling zakt nog verder weg. En het is zelfs nog erger, want als we volledig zijn beseffen we dat al die toekomstige kopers die nu al weten dat het later zal stijgen helemaal niet zullen wachten (tot het veel duurder is) om te kopen. Ze zullen integendeel zo snel mogelijk datgene kopen waarvan ze weten ("betrouwbare informatie") dat het zal stijgen. Nu, dus. En dus zullen er "nu" heel veel meer kopers zijn dan er zonder de "betrouwbare" informatie waren. Omdat dat zal maken dat de prijs onmiddellijk stijgt, en niet pas een jaar later zoals in mijn verhaaltje, gaat de voorspelling gaat alweer de mist in. Ze gaat de mist in omdat ze "publiek bekend" was.
Bijgevolg kan een financiële voorspelling niet tegelijk betrouwbaar, en publiek bekend zijn. En met dat in het achterhoofd zou ik als oefening aan de lezer het volgende vraagje willen opwerpen. Gezien de overspoeling van de wereld met financiële voorspellingen, en gegeven het feit dat de voorspellers (als ze tenminste zelf iets van financiële markten begrijpen) weten dat een betrouwbare voorspelling moet verzwegen worden, wil ze iets waard zijn... Wat zegt dat dan over wat al die voorspellers, die zo wanhopig proberen de aandacht te trekken op uitgerekend hun analyses, zelf denken over de betrouwbaarheid van hun informatie?
Hmmmmm?
Wel, voor punt (b) is het simpel een kwestie van kijken. Ik kan signaleren dat het feit dat mensen er voor willen betalen iets is dat we gewoon kunnen zien: beleggingsblaadjes en -bijeenkomsten vol "tips", enzovoort.
Maar daarmee is zeer zeker niet bewezen dat financiële voorspellingen ook waardeloos zijn. Dat zou precies dezelfde logica zijn als "indien ik de pest had, dan zou ik nu verkoudheidssymptomen hebben; ik hèb verkoudheidssymptomen, ergo, ik heb de pest." Neenee, hoogstens kan het een hint zijn om een bepaald onderzoek op te starten: zouden financiële voorspellingen wel enige waarde hebben? Laat me als voorbeeld de dollar nemen.
Goed, beeld je in dat het lente 2,004 is. EUR/USD staat 1.2000. We weten (omdat het in werkelijkheid herfst 2,006 is) dat EUR/USD tegen einde 2,004 van 1.2000 zou stijgen tot 1.3000 (en meer), om tegen einde 2,005 weer naar 1.2000 te gaan. Dus kunnen we ons inbeelden dat iemand in de lente van 2,004 dat plaatje van een forse stijging, gevolgd door een forse daling ergens zag staan, bijvoorbeeld in een kristallen bol, of een spreadsheet met een superieure software, of in een droom, of om het even waar. Hij heeft dus een financiële voorspelling. We weten (omdat het in werkelijkheid 2,006 is) dat de voorspelling ook nog betrouwbaar is. Mijn voorstel is dat we ons nu afvragen wat er zou gebeuren indien deze betrouwbare voorspelling ook nog publiek bekend was.
De fysische betekenis van de uitdrukking "EUR/USD stijgt van 1.2000 naar 1.3000" is dat mensen euro's kopen, en blijven kopen aan de voortdurend stijgende prijzen, tot en met 1.3000. Aangezien dat het hoogtepunt zal zijn weten we (in de herfst van 2,006) dat niemand hoger zal kopen. Maar als dat niet alleen waar ("betrouwbare voorspelling"), maar ook publiek bekend is; waarom zou die persoon die aan 1.3000 koopt dat eigenlijk nog doen? Hij weet immers even goed als al de rest dat het volstaat even te wachten, en hij zal alweer lager kunnen kopen. En als hij niet koopt aan 1.3000, en niemand anders koopt aan 1.3000 (de informatie is immers "publiek bekend"), dan koopt er helemaal niemand aan 1.3000, en dan stijgt de euro ook niet naar 1.3000. En dus is de voorspelling niet langer betrouwbaar: want in de mate dat ze ook nog publiek bekend is, komt ze niet uit.
Ze zal ook niet "bijna" uitkomen. Want de persoon die in de realiteit op 1.2290 of daaromtrent kocht, zou (in een wereld met deze betrouwbare èn bekende informatie) natuurlijk ook weten dat de kopers op 1.3000 niet zullen kopen. Dus als hij zelf toch koopt zou hij met 1.2290 op een hoogtepunt kopen, en dus kan ook hij evengoed nog even wachten - en nu koopt ook niemand aan 1.2990, en de voorspelling zakt nog verder weg. En het is zelfs nog erger, want als we volledig zijn beseffen we dat al die toekomstige kopers die nu al weten dat het later zal stijgen helemaal niet zullen wachten (tot het veel duurder is) om te kopen. Ze zullen integendeel zo snel mogelijk datgene kopen waarvan ze weten ("betrouwbare informatie") dat het zal stijgen. Nu, dus. En dus zullen er "nu" heel veel meer kopers zijn dan er zonder de "betrouwbare" informatie waren. Omdat dat zal maken dat de prijs onmiddellijk stijgt, en niet pas een jaar later zoals in mijn verhaaltje, gaat de voorspelling gaat alweer de mist in. Ze gaat de mist in omdat ze "publiek bekend" was.
Bijgevolg kan een financiële voorspelling niet tegelijk betrouwbaar, en publiek bekend zijn. En met dat in het achterhoofd zou ik als oefening aan de lezer het volgende vraagje willen opwerpen. Gezien de overspoeling van de wereld met financiële voorspellingen, en gegeven het feit dat de voorspellers (als ze tenminste zelf iets van financiële markten begrijpen) weten dat een betrouwbare voorspelling moet verzwegen worden, wil ze iets waard zijn... Wat zegt dat dan over wat al die voorspellers, die zo wanhopig proberen de aandacht te trekken op uitgerekend hun analyses, zelf denken over de betrouwbaarheid van hun informatie?
Hmmmmm?
zondag 5 november 2006
De discussie over landbouwsubsidies
In twee commentaren bij mijn post over de landbouwsubsidies (1) (die op hun beurt een commentaar waren bij een post op zijn eigen blog), merkt Ivan Janssens verschillende dingen op. Een eerste punt is dat het hem fout lijkt het Westen te verwijten door subsidies de landbouw in arme landen kapot te concurreren. Nu is het zo dat we het kennelijk wel eens zijn dat er meer dan genoeg punten zijn waarop we het Westen kunnen bekritizeren, en dat we bijgevolg dat ene punt eigenlijk niet eens nodig hebben.
Maar mijn vraag is (nog steeds) of het feit dat die armste landen niet de landen zijn die klagen over de goedkope import ook bewijst dat het Westen in die arme landen weinig tot niets te verwijten valt. Want op het eerste zicht is die afwezigheid van klachten een overtuigend punt. Maar dat eerste zicht impliceert wel dat “de landen” die wel of niet klagen, en “de landbouwers” van die landen één gesloten geheel vormen. Zodat regeringen klagen als de landbouwers klagen, terwijl regeringen die niet klagen suggereren dat de landbouwers goed af zijn.
Maar daarop geeft Ivans andere commentaar, waarin er genoeg verwijten die we het Westen kunnen maken overblijven, zelf het antwoord. De lokale regeringen hebben altijd de landbouw gezien als de melkkoe, waarop een stedelijke bevolking kon overleven. Immers, de verspreide, vaak arme en slecht georganizeerde landbouwers zijn veel minder vaak een bedreiging voor de potentaten, dan de geconcenteerde en vaak beter georganizeerde stedelingen. Daarom is het in het voordeel van de stedelijke elite om niet over één, maar twee agrarische melkkoeien te beschikken, namelijk, de eigen landbouwers, EN de Westerse belastingbetaler.
En dus klagen de armste landen niet over de landbouwsubsidies. Niet omdat die goed zijn voor hun lokale bevolking – en laat me raden: meer dan 50% van bevolking is daar een landbouwbevolking? – maar omdat de regeringen in kwestie niet erg representatief zijn voor hun landbouwbevolking, wel integendeel.
En daarmee bereiken we op verschillende punten overeenstemming. Ten eerste, het Westers landbouw”beleid” is op zuiver theoretische gronden een “beleid” dat hier echt niet toevallig tussen aanhalingstekens staat. Ten tweede, hoewel een hoop arme landen perfect in staat zou zijn om meer voor hun lokale boerenbevolking te doen, doen ze dat niet omdat ze (de facto) een complot hebben gesloten met Westerse landbouwproducenten, om op de kap van Westerse belastingbetalers hun eigen stedelijke hofhouding te subsidiëren.
Financiëel is het het Westen dat betaalt. Maar omdat wij zo rijk zijn dat we op individuele basis het effect nauwelijks kunnen waarnemen klaagt practisch niemand. In reële termen blijf ik denken dat het de boerenbevolkingen van de arme landen zijn die de echte slachtoffers zijn. Maar (ten derde) omdat zij toch al de melkkoe van de lokale regimes waren, en ze alleen maar een tweede keer langs de slachtbank passeren, klagen zij ook niet: ze hebben immers niet eens stem.
Dit verhaal verklaart ook waarom de grootste klagers de “middelontwikkelde landen” zijn, die hun landbouwproductie niet kwijt kunnen. Hier zit namelijk een derde groep slachtoffers, die echter verschilt van de twee andere groepen. De Westerse consument is een verspreide groep, individueel te rijk om er zich veel van aan te trekken. De lokale producent is een verspreide groep, zodanig arme boeren dat ze geen stem in het kapittel hebben. Maar de producent uit de rijkere tot middelontwikkelde landen is een kleine, geconcentreerde groep, vaak georganizeerd in grote bedrijven en belangenorganizaties, die kunnen lobbyen bij hun eigen relatief machtige regeringen. En dus zijn dat de stemmen die we luidkeels horen. Ik beweer niet dat dat de stemmen zijn waarnaar we het meest moeten luisteren, maar omdat liberale democratieën natuurlijk ook vaak genoeg sub-optimale evenwichten voortbrengen, zijn dat wel de stemmen die we het meeste horen.
-----------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/over-landbouw-dumping-en-ontwikkeling.html
Maar mijn vraag is (nog steeds) of het feit dat die armste landen niet de landen zijn die klagen over de goedkope import ook bewijst dat het Westen in die arme landen weinig tot niets te verwijten valt. Want op het eerste zicht is die afwezigheid van klachten een overtuigend punt. Maar dat eerste zicht impliceert wel dat “de landen” die wel of niet klagen, en “de landbouwers” van die landen één gesloten geheel vormen. Zodat regeringen klagen als de landbouwers klagen, terwijl regeringen die niet klagen suggereren dat de landbouwers goed af zijn.
Maar daarop geeft Ivans andere commentaar, waarin er genoeg verwijten die we het Westen kunnen maken overblijven, zelf het antwoord. De lokale regeringen hebben altijd de landbouw gezien als de melkkoe, waarop een stedelijke bevolking kon overleven. Immers, de verspreide, vaak arme en slecht georganizeerde landbouwers zijn veel minder vaak een bedreiging voor de potentaten, dan de geconcenteerde en vaak beter georganizeerde stedelingen. Daarom is het in het voordeel van de stedelijke elite om niet over één, maar twee agrarische melkkoeien te beschikken, namelijk, de eigen landbouwers, EN de Westerse belastingbetaler.
En dus klagen de armste landen niet over de landbouwsubsidies. Niet omdat die goed zijn voor hun lokale bevolking – en laat me raden: meer dan 50% van bevolking is daar een landbouwbevolking? – maar omdat de regeringen in kwestie niet erg representatief zijn voor hun landbouwbevolking, wel integendeel.
En daarmee bereiken we op verschillende punten overeenstemming. Ten eerste, het Westers landbouw”beleid” is op zuiver theoretische gronden een “beleid” dat hier echt niet toevallig tussen aanhalingstekens staat. Ten tweede, hoewel een hoop arme landen perfect in staat zou zijn om meer voor hun lokale boerenbevolking te doen, doen ze dat niet omdat ze (de facto) een complot hebben gesloten met Westerse landbouwproducenten, om op de kap van Westerse belastingbetalers hun eigen stedelijke hofhouding te subsidiëren.
Financiëel is het het Westen dat betaalt. Maar omdat wij zo rijk zijn dat we op individuele basis het effect nauwelijks kunnen waarnemen klaagt practisch niemand. In reële termen blijf ik denken dat het de boerenbevolkingen van de arme landen zijn die de echte slachtoffers zijn. Maar (ten derde) omdat zij toch al de melkkoe van de lokale regimes waren, en ze alleen maar een tweede keer langs de slachtbank passeren, klagen zij ook niet: ze hebben immers niet eens stem.
Dit verhaal verklaart ook waarom de grootste klagers de “middelontwikkelde landen” zijn, die hun landbouwproductie niet kwijt kunnen. Hier zit namelijk een derde groep slachtoffers, die echter verschilt van de twee andere groepen. De Westerse consument is een verspreide groep, individueel te rijk om er zich veel van aan te trekken. De lokale producent is een verspreide groep, zodanig arme boeren dat ze geen stem in het kapittel hebben. Maar de producent uit de rijkere tot middelontwikkelde landen is een kleine, geconcentreerde groep, vaak georganizeerd in grote bedrijven en belangenorganizaties, die kunnen lobbyen bij hun eigen relatief machtige regeringen. En dus zijn dat de stemmen die we luidkeels horen. Ik beweer niet dat dat de stemmen zijn waarnaar we het meest moeten luisteren, maar omdat liberale democratieën natuurlijk ook vaak genoeg sub-optimale evenwichten voortbrengen, zijn dat wel de stemmen die we het meeste horen.
-----------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/over-landbouw-dumping-en-ontwikkeling.html
zaterdag 4 november 2006
Neo-conservatieven over de Irakoorlog, november 2,006
http://delong.typepad.com/sdj/2006/11/the_seven_horse.html
Een minder luie blogger zou nu enkele url's laten volgen met "neo-conservatieven over Irak" uit, zeg, maart 2,003. Iemand die niet te geschokt was door de ongelofelijke hubris en de waanzinnige verdwazing van de daders, laat staan de schade die ze het Westen hebben toegebracht, om nog boos te zijn, zou nu waarschijnlijk een hoop url's meegeven, met daarop het geloei en gescheld van dezelfde neo-conservatieven en aanhangers, toen we ze probeerden te vertellen wat zelfs zij nu (zeer, zeer langzaam, weliswaar) aan het ontdekken zijn.
De mooiste vind ik zelf Perle die nu laat weten dat hij achteraf bezien niet voor de Irak-oorlog zou geweest zijn.
Straks overtuigt hij me er nog van dat hij heeft nagedacht...
Een minder luie blogger zou nu enkele url's laten volgen met "neo-conservatieven over Irak" uit, zeg, maart 2,003. Iemand die niet te geschokt was door de ongelofelijke hubris en de waanzinnige verdwazing van de daders, laat staan de schade die ze het Westen hebben toegebracht, om nog boos te zijn, zou nu waarschijnlijk een hoop url's meegeven, met daarop het geloei en gescheld van dezelfde neo-conservatieven en aanhangers, toen we ze probeerden te vertellen wat zelfs zij nu (zeer, zeer langzaam, weliswaar) aan het ontdekken zijn.
De mooiste vind ik zelf Perle die nu laat weten dat hij achteraf bezien niet voor de Irak-oorlog zou geweest zijn.
Straks overtuigt hij me er nog van dat hij heeft nagedacht...
De Bijen van Kameroen
Als goede liberaal, verder geïnteresseerde in de geschiedenis, en ook geïnteresseerde in de evolutietheorie, heb ik een heel specifieke filosofie over de problemen rond (onder-) ontwikkeling. Ik noem het een “filosofie”, omdat het niets anders is dan een benadering, binnen mijn beperkte kennis wat geïnformeerd door een wetenschap als de economie, maar toch nog altijd veel meer een manier om iets van kader te hebben, dan helemaal geen kader.
Die filosofie kan je omschrijven met de term “organische groei”. Net zoals je plotselinge sprongen en andere mutaties in de geschiedenis en de evolutie bijna altijd bij de mythes kan klasseren, zo bestaan er geen wondermiddelen die maken dat samenlevingen die vandaag arm zijn zomaar opeens de stap naar moderne, welvarende samenlevingen zetten. Europa heeft er destijds, in het beste geval, vier eeuwen over gedaan; hedendaagse Aziatische voorbeelden – zeg: Zuid-Korea – hadden er toch nog altijd 50 jaar, ofte een tweetal generaties voor nodig.
Daarom vind ik een aanpak van de armoede die zich voorstelt als kleinschalig, bedoeld om “op het terrein” iets voor te stellen, en gericht op concrete initiatieven en activiteiten voor lokale mensen veel meer belovend dan grote, dure projecten, al dan niet gefinancierd door experts die vaak niet eens in het land in kwestie zijn geweest. Een voorbeeld van dat soort kleinschalige projecten lijkt me “microkrediet”, wat onlangs nog de Nobelprijs voor de vrede heeft opgeleverd (1).
Bij de soort experts die nooit zelf in de betrokken landen komen kan ik me overigens heel wat voorstellen, want in zekere zin ben ik er zelf één: al wat je moet doen is het woord “expert” op sarcastische toon lezen. Maar louter als sympathisant ben ik ondertussen wel lid van een vriendenclubje waarin wel degelijk verschillende mensen zitten die wel vaak in Afrika komen. Van dat clubje heb ik al eens eerder verteld dat ze in Kameroen een project willen opzetten rond bijenteelt (2).
Je moet je een wereld voorstellen waarin de mensen zo arm zijn dat ze nog leven van de jacht: het probleem is vaak niet dat de landbouw er nog niet is uitgevonden, maar dat door omstandigheden (de aanslepende burgeroorlog in Kongo was een schoolvoorbeeld) die landbouw zo onpraktisch was, dat de mensen dan maar terugvielen op dat primitiever niveau. De gevolgen voor dieren die vaak ook zonder extra jachtdruk met uitsterven bedreigd waren laten zich raden.
Bijen echter laten een activiteit toe die zich met een minimum aan ingezet kapitaal, en iets meer kennis vertaalt in allerlei producten. Aan honing kan iedereen denken, maar van de verschillende voedingsproducten waarin honing een rol speelt zijn er teveel om hier op te noemen. Bovendien maken bijen ook was. Van was kan je onder andere kaarsen maken; een aanzienlijke verbetering, neem ik aan, wanneer je alternatieve lichtbron het verbranden van bomen uit het regenwoud is.
Maar wie zou er aan gedacht hebben dat je van de bijenproducten ook nog zeep kan maken? Drank? En tenslotte is honing een oogst die op zichzelf op de markt kan verkocht worden. En met dat laatste doet het denken aan de ontwikkelingen die zich tijdens de Europese geschiedenis hebben afgespeeld, en die zich op langere termijn hebben vertaald in het doorbreken van het armoede evenwicht. Van een gemeenschap van geïsoleerde, zelfbedruipende gemeenschappen in het jaar 1,000 evolueerde Europa naar een economie van steden, markten en handelaren tegen de Renaissance, en nog enkele eeuwen later was de Industriële Revolutie een feit.
Een kleinschalig project, dus, dat niet maakt dat de lokale bevolking leeft van een uitkering, maar van wat ze zelf met hun eigen werk en kennis maken. En dat maakt dat ze ook niet langer van de jacht hoeven te leven, maar wel van een vorm van landbouw.
Het goede nieuws is nu dat dit project is aanvaard door de Koning Boudewijn Stichting. Dat maakt niet alleen dat het project is nagekeken en goedgekeurd door mensen die ongetwijfeld al veel woeste ideeën hebben zien passeren, en die weten hoe ze de serieuze projecten moeten onderscheiden van de hersenspinsels. Het geeft ook als voordeel dat financiële steun aan het project vanaf 30 euro fiscaal aftrekbaar is.
En in de hoop dat dat laatste enkele mensen, die zich afvragen hoe “we” iets aan de toestanden in de wereld kunnen doen, over de schreef kan trekken geef ik maar even enkele details mee.
Alle stortingen op:
Koning Boudewijn Stichting
Brederodestraat 21
1000 Brussel
rekening nr. 000 -0000004 -04
met mededeling project nr. L82044 - apas vzw
-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/mohammad-yunus-wint-nobelprijs-voor-de.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/bij-de-barbecue.html
Die filosofie kan je omschrijven met de term “organische groei”. Net zoals je plotselinge sprongen en andere mutaties in de geschiedenis en de evolutie bijna altijd bij de mythes kan klasseren, zo bestaan er geen wondermiddelen die maken dat samenlevingen die vandaag arm zijn zomaar opeens de stap naar moderne, welvarende samenlevingen zetten. Europa heeft er destijds, in het beste geval, vier eeuwen over gedaan; hedendaagse Aziatische voorbeelden – zeg: Zuid-Korea – hadden er toch nog altijd 50 jaar, ofte een tweetal generaties voor nodig.
Daarom vind ik een aanpak van de armoede die zich voorstelt als kleinschalig, bedoeld om “op het terrein” iets voor te stellen, en gericht op concrete initiatieven en activiteiten voor lokale mensen veel meer belovend dan grote, dure projecten, al dan niet gefinancierd door experts die vaak niet eens in het land in kwestie zijn geweest. Een voorbeeld van dat soort kleinschalige projecten lijkt me “microkrediet”, wat onlangs nog de Nobelprijs voor de vrede heeft opgeleverd (1).
Bij de soort experts die nooit zelf in de betrokken landen komen kan ik me overigens heel wat voorstellen, want in zekere zin ben ik er zelf één: al wat je moet doen is het woord “expert” op sarcastische toon lezen. Maar louter als sympathisant ben ik ondertussen wel lid van een vriendenclubje waarin wel degelijk verschillende mensen zitten die wel vaak in Afrika komen. Van dat clubje heb ik al eens eerder verteld dat ze in Kameroen een project willen opzetten rond bijenteelt (2).
Je moet je een wereld voorstellen waarin de mensen zo arm zijn dat ze nog leven van de jacht: het probleem is vaak niet dat de landbouw er nog niet is uitgevonden, maar dat door omstandigheden (de aanslepende burgeroorlog in Kongo was een schoolvoorbeeld) die landbouw zo onpraktisch was, dat de mensen dan maar terugvielen op dat primitiever niveau. De gevolgen voor dieren die vaak ook zonder extra jachtdruk met uitsterven bedreigd waren laten zich raden.
Bijen echter laten een activiteit toe die zich met een minimum aan ingezet kapitaal, en iets meer kennis vertaalt in allerlei producten. Aan honing kan iedereen denken, maar van de verschillende voedingsproducten waarin honing een rol speelt zijn er teveel om hier op te noemen. Bovendien maken bijen ook was. Van was kan je onder andere kaarsen maken; een aanzienlijke verbetering, neem ik aan, wanneer je alternatieve lichtbron het verbranden van bomen uit het regenwoud is.
Maar wie zou er aan gedacht hebben dat je van de bijenproducten ook nog zeep kan maken? Drank? En tenslotte is honing een oogst die op zichzelf op de markt kan verkocht worden. En met dat laatste doet het denken aan de ontwikkelingen die zich tijdens de Europese geschiedenis hebben afgespeeld, en die zich op langere termijn hebben vertaald in het doorbreken van het armoede evenwicht. Van een gemeenschap van geïsoleerde, zelfbedruipende gemeenschappen in het jaar 1,000 evolueerde Europa naar een economie van steden, markten en handelaren tegen de Renaissance, en nog enkele eeuwen later was de Industriële Revolutie een feit.
Een kleinschalig project, dus, dat niet maakt dat de lokale bevolking leeft van een uitkering, maar van wat ze zelf met hun eigen werk en kennis maken. En dat maakt dat ze ook niet langer van de jacht hoeven te leven, maar wel van een vorm van landbouw.
Het goede nieuws is nu dat dit project is aanvaard door de Koning Boudewijn Stichting. Dat maakt niet alleen dat het project is nagekeken en goedgekeurd door mensen die ongetwijfeld al veel woeste ideeën hebben zien passeren, en die weten hoe ze de serieuze projecten moeten onderscheiden van de hersenspinsels. Het geeft ook als voordeel dat financiële steun aan het project vanaf 30 euro fiscaal aftrekbaar is.
En in de hoop dat dat laatste enkele mensen, die zich afvragen hoe “we” iets aan de toestanden in de wereld kunnen doen, over de schreef kan trekken geef ik maar even enkele details mee.
Alle stortingen op:
Koning Boudewijn Stichting
Brederodestraat 21
1000 Brussel
rekening nr. 000 -0000004 -04
met mededeling project nr. L82044 - apas vzw
-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/mohammad-yunus-wint-nobelprijs-voor-de.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/bij-de-barbecue.html
vrijdag 3 november 2006
Bij de "dure bouwgrond"
Vandaag schrijft De Standaard over de plannen van de overheid om bouwgronden te verkopen. Waar, oh waar doet dat toch weer aan denken? Warempel! Een post op dit blog van een half jaar geleden (1)! Hmmmmm... (bladerbladerblader...) Schamper... zeer schamper, die post van een half jaar geleden.
Het kwam er op neer dat politiekers ontdekt hadden dat ze (a) tegen dure bouwgronden waren, maar (b) daar zelf niet veel aan konden doen. Zelfs toen ze ontdekten dat de overheid zelf, vaak zonder het te weten, de grootste eigenaar was van bouwgronden, vonden ze dat ze er niet veel aan konden doen. Namelijk, zo vernamen we, behalve de hoeveelheden gronden waar vraag naar, en aanbod van was, “waren er nog een hoop andere dingen” die ook de prijzen bepaalden.
Kortom, ze zeggen maar wat. (“Hoe reageert u, meneer Flahaut, op het nieuwste voorbeeld van belangenvermeniging van een kaliber dat het de andere PS-ers opvalt? Het is allemaal volgens de regels verlopen.”) Maar laat ik opbiechten, het feit dat ze op minder dan een half jaar toch nog tot de juiste conclusie komen geeft hoop.
En zelfs nu krijgen ze nog kritiek. Want De Standaard merkt ook op dat overheidsingrijpen in de vorm van verplichtingen om gronden te verkopen nog altijd overheidsoptreden blijft, met bijhorende mogelijke negatieve effecten. Ik denk dat de krant wel een punt heeft. Maar misschien hoeft de overheid zo ver niet te gaan. Misschien kan een overheid ermee volstaan te vragen dat haar bewindslieden, op alle niveau’s, enkele simpele dingen weten. Bijvoorbeeld: de wet van vraag en aanbod. En bijvoorbeeld, hoeveel bouwgronden de overheid op elk niveau heeft. En nog een voorbeeld, de waarde van die bouwgronden, zowel gezamenlijk als individueel.
Want hey, het is onder belofte al die dingen “goed te besturen” dat ze zich geregeld laten verkiezen, nietwaar? Hoe ze dat goed besturen tot nu toe, toen ze al die zeer simpele dingen nog niet moesten weten, precies hebben klaargespeeld, blijft me overigens een raadsel. Maar dat zal wel ergens naar de reden wijzen waarom ik dan ook geen politicus ben.
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/04/dure-bouwgrond.html
Het kwam er op neer dat politiekers ontdekt hadden dat ze (a) tegen dure bouwgronden waren, maar (b) daar zelf niet veel aan konden doen. Zelfs toen ze ontdekten dat de overheid zelf, vaak zonder het te weten, de grootste eigenaar was van bouwgronden, vonden ze dat ze er niet veel aan konden doen. Namelijk, zo vernamen we, behalve de hoeveelheden gronden waar vraag naar, en aanbod van was, “waren er nog een hoop andere dingen” die ook de prijzen bepaalden.
Kortom, ze zeggen maar wat. (“Hoe reageert u, meneer Flahaut, op het nieuwste voorbeeld van belangenvermeniging van een kaliber dat het de andere PS-ers opvalt? Het is allemaal volgens de regels verlopen.”) Maar laat ik opbiechten, het feit dat ze op minder dan een half jaar toch nog tot de juiste conclusie komen geeft hoop.
En zelfs nu krijgen ze nog kritiek. Want De Standaard merkt ook op dat overheidsingrijpen in de vorm van verplichtingen om gronden te verkopen nog altijd overheidsoptreden blijft, met bijhorende mogelijke negatieve effecten. Ik denk dat de krant wel een punt heeft. Maar misschien hoeft de overheid zo ver niet te gaan. Misschien kan een overheid ermee volstaan te vragen dat haar bewindslieden, op alle niveau’s, enkele simpele dingen weten. Bijvoorbeeld: de wet van vraag en aanbod. En bijvoorbeeld, hoeveel bouwgronden de overheid op elk niveau heeft. En nog een voorbeeld, de waarde van die bouwgronden, zowel gezamenlijk als individueel.
Want hey, het is onder belofte al die dingen “goed te besturen” dat ze zich geregeld laten verkiezen, nietwaar? Hoe ze dat goed besturen tot nu toe, toen ze al die zeer simpele dingen nog niet moesten weten, precies hebben klaargespeeld, blijft me overigens een raadsel. Maar dat zal wel ergens naar de reden wijzen waarom ik dan ook geen politicus ben.
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/04/dure-bouwgrond.html
donderdag 2 november 2006
Een belastingbetaler wil weten (deel 3)
Begin februari vroeg dit blog zich het volgende af (1). De Belgische staat heeft een hoop schulden, en een deel daarvan is "kortlopend". Dat betekent dat, bijvoorbeeld, elke drie maand dat stuk schuld moet terugbetaald worden. In werkelijkheid verlengt de staat dat stuk dan: ze ontlenen gewoon aan het tarief van dat moment het geld om de vervallende schuld terug te betalen. En dat is fijn zolang de kortlopende rente erg laag staat, of zelfs nog daalt, maar het is vervelend indien de kortlopende rente stijgt. Stel dat je het over een bedrag van EUR 100,000,000,- hebt (een peulschil in deze context), dan maakt een verschil van één percent een extra kost van één miljoen euro uit op jaarbasis uit. Geld dat wordt betaald, of juist niet, door de staat, en dus de belastingbetaler. Bijvoorbeeld: ikzelf.
Maar, merkte ik ook op, er bestaat een zeer eenvoudige techniek die toelaat om de rente van de schuld voor veel langere periode vast te leggen, zelfs als de schuld zelf wel degelijk kortlopend blijft. Het doet er nu even niet toe hoe dat werkt, maar het is wel zo. De langst mogelijke periode die ik kon vinden was vijftig jaar. Tot in 2,056 kon de staat vastleggen aan welke prijs een pak staatsschuld zou gefinancierd worden, en de prijs waaraan dat zou gebeuren lag iets onder 4%. En ik vroeg me af waarom de staat, dus wij belastingbetalers, dat niet voor grote bedragen doet.
Even opzoeken en rekenen leerde dat de 3 maand rente van dat moment 2.58% was. Een staat die op dat moment leent aan 2.58% is 1.42% beter af dan een staat die leent aan 4.00% (omdat ze, bijvoorbeeld, mijn raad hebben opgevolgd). Sta me toe af te ronden dat 1.42% op 100 mio, en dat 3 maand lang, een kost betekent van 355,000 euro. Een goede reden om iets niet te doen, op ' t eerste gezicht. Anderzijds zit daarin een soort verzekeringspremie. Je betaalt die extra kost niet voor niets, maar om de zekerheid te hebben dat je de volgende vijftig jaar lang nooit geplaagd kan worden door rentestijgingen boven de 4%. En dus is de vraag die de staat, en de belastingbetaler, zich moet stellen: is de extra kost het voordeel van de bescherming waard?
En laat niemand ooit, en zeker niet met "wijsheid achteraf", dingen komen vertellen als "natuurlijk wel", of juist "natuurlijk niet", en "ik wist het", en dat soort dingen. Niemand weet het, en daar kan geen enkele opgeblazen kikker iets aan veranderen, hoe hard hij ook kwaakt. Elk "gelijk" in termen van "mijn strategie heeft gewerkt, zie je wel", is van dezelfde kwaliteit als iemand die komt vertellen dat de staat vorige week de volgende lottocijfers had moeten invullen, puntje, puntje, puntje. Daar gaat het dus niet om. Hoogstens zouden cijfers achteraf - bijvoorbeeld nu, negen maanden later - kunnen illustreren wat het risico was, zodat je een betere kijk krijgt op vragen als "is dat risico zoveel geld waard?".
Drie maanden na mijn post was de 3 maand rente gestegen naar 2.87%. De staat betaalde dus de kortlopende schuld terug door aan 2.87% nieuw geld te ontlenen. Als ze mijn raad hadden opgevolgd zouden ze aan 4% aan het ontlenen zijn, ofte 1.13% meer. Voor een periode van 3 maanden: 282,500 euro. Wéér een flinke hap gespaard! Natuurlijk, het gaat niet om het "gelijk" van "zie je wel", het gaat wèl om de vraag of dat geld niet de moeite waard zou geweest zijn, als investering in een bescherming tegen rentevoeten hoger dan 4%.
Nog eens drie maand later, begin augustus (2) wijdde dit blog er een tweede post aan. De korte rente was nu opgelopen tot 3.17%. De staat die mijn raad had opgevolgd zou weer aan 4% de schuld verlengd hebben in plaats van 3.17. Een verschil van 0.83%, en dat op (zeg) 100 miljoen euro en op drie maand...
Koen: 0 - Belastingebetaler: 207,500 euro.
Zeker, zeker, de èchte vraag is of dat geld niet de moete waard zou zijn als bescherming etc etc...
Vandaag staat de korte rente op 3.55%. De staat die destijds mijn raad had opgevolgd moet opnieuw haar schuld herfinancieren aan 4%, en dus spaart de staat die mijn raad niet heeft opgevolgd 0.45%, op 100 miljoen euro en voor drie maanden. Steeds afgerond praten we over 112,500 euro. Een flinke hap! Merk je overigens op hoe deze kost al behoorlijk veel minder is dan de 355,000 euro die het negen maand geleden kostte? Negen maanden is alles wat ik nodig heb, en de kost is al met een 230,000 euro afgenomen. Zoals ik al zei, wijsheid achteraf geeft ons een beeld van hoe dit soort dingen behoorlijk rap kan gaan. Misschien dacht iemand negen maand geleden wel dat die korte termijn rente niet zo heel snel zou gaan stijgen. Dan tonen de feiten nu dat die korte rente wel kon stijgen. En daaruit volgt dat ze ook nog verder kan stijgen.
Afgerond is de korte rente met ongeveer 1% gestegen op negen maand. Als die rente verder stijgt tot 5%, dan zitten we 1% boven de 4% van de lange rente van destijds, en dan kost ons dat 1 miljoen euro op jaarbasis. De rente kan ook verder stijgen, of dat miljoen kunnen we nog tot 49 jaar lang moeten betalen... je voelt dat hier toch wel een serieus risico op zit.
Terzijde, het totaal van mijn kosten is momenteel net geen miljoen euro. Dat is nog steeds een pak geld, maar dat blijft in mijn opinie bescheiden bij de kosten die we oplopen indien de rente naar 5% gaat (1 miljoen per jaar) of naar 6 percent (2 miljoen per jaar) enzovoort, en dat voor de komende 49 jaar en drie maanden lang.
En nu komt er zelfs een stuk goed nieuws! Natuurlijk hadden we op elk moment tussen negen maand geleden en nu, alsnog mijn voorstel kunnen uitvoeren. Als de markt evenwel bij een gegeven niveau verwacht dat de rentes langdurig gaan stijgen, dan stijgen de prijzen van die 50 jaar ook. Eind juni zou de kost van een 50 jaar geen 4%, maar wel 4.50% geweest zijn. Maar het goede nieuws is dat die 50 jaar intussen opnieuw naar net geen 4% is gezakt! Dus op dit moment kunnen we opnieuw de hele kost van de schuld vastleggen aan 4%, en vermits de korte rente nu een stuk hoger staat betalen we een heel stuk minder voor de bescherming.
Dus misschien is dat wel een goed idee? Vergeet echter niet, de rentes kunnen natuurlijk ook weer dalen, en dan lopen de verschillen met 4% weer hoger op. Maar desondanks lijken rentes van 4% die je voor vijftig jaar kan vastleggen mij beter dan onderworpen blijven aan vlottende (zoals dat heet) rentes, die heus geen 50 jaar geleden stukken hoger dan 4, of 5 of 6 percent hebben gestaan. En dus blijft deze belastingbetaler zich afvragen: wat denken onze financiële leidinggevenden hiervan?
------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/een-belastingbetaler-wil-weten.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/een-belastingbetaler-wil-weten-deel-2.html
Maar, merkte ik ook op, er bestaat een zeer eenvoudige techniek die toelaat om de rente van de schuld voor veel langere periode vast te leggen, zelfs als de schuld zelf wel degelijk kortlopend blijft. Het doet er nu even niet toe hoe dat werkt, maar het is wel zo. De langst mogelijke periode die ik kon vinden was vijftig jaar. Tot in 2,056 kon de staat vastleggen aan welke prijs een pak staatsschuld zou gefinancierd worden, en de prijs waaraan dat zou gebeuren lag iets onder 4%. En ik vroeg me af waarom de staat, dus wij belastingbetalers, dat niet voor grote bedragen doet.
Even opzoeken en rekenen leerde dat de 3 maand rente van dat moment 2.58% was. Een staat die op dat moment leent aan 2.58% is 1.42% beter af dan een staat die leent aan 4.00% (omdat ze, bijvoorbeeld, mijn raad hebben opgevolgd). Sta me toe af te ronden dat 1.42% op 100 mio, en dat 3 maand lang, een kost betekent van 355,000 euro. Een goede reden om iets niet te doen, op ' t eerste gezicht. Anderzijds zit daarin een soort verzekeringspremie. Je betaalt die extra kost niet voor niets, maar om de zekerheid te hebben dat je de volgende vijftig jaar lang nooit geplaagd kan worden door rentestijgingen boven de 4%. En dus is de vraag die de staat, en de belastingbetaler, zich moet stellen: is de extra kost het voordeel van de bescherming waard?
En laat niemand ooit, en zeker niet met "wijsheid achteraf", dingen komen vertellen als "natuurlijk wel", of juist "natuurlijk niet", en "ik wist het", en dat soort dingen. Niemand weet het, en daar kan geen enkele opgeblazen kikker iets aan veranderen, hoe hard hij ook kwaakt. Elk "gelijk" in termen van "mijn strategie heeft gewerkt, zie je wel", is van dezelfde kwaliteit als iemand die komt vertellen dat de staat vorige week de volgende lottocijfers had moeten invullen, puntje, puntje, puntje. Daar gaat het dus niet om. Hoogstens zouden cijfers achteraf - bijvoorbeeld nu, negen maanden later - kunnen illustreren wat het risico was, zodat je een betere kijk krijgt op vragen als "is dat risico zoveel geld waard?".
Drie maanden na mijn post was de 3 maand rente gestegen naar 2.87%. De staat betaalde dus de kortlopende schuld terug door aan 2.87% nieuw geld te ontlenen. Als ze mijn raad hadden opgevolgd zouden ze aan 4% aan het ontlenen zijn, ofte 1.13% meer. Voor een periode van 3 maanden: 282,500 euro. Wéér een flinke hap gespaard! Natuurlijk, het gaat niet om het "gelijk" van "zie je wel", het gaat wèl om de vraag of dat geld niet de moeite waard zou geweest zijn, als investering in een bescherming tegen rentevoeten hoger dan 4%.
Nog eens drie maand later, begin augustus (2) wijdde dit blog er een tweede post aan. De korte rente was nu opgelopen tot 3.17%. De staat die mijn raad had opgevolgd zou weer aan 4% de schuld verlengd hebben in plaats van 3.17. Een verschil van 0.83%, en dat op (zeg) 100 miljoen euro en op drie maand...
Koen: 0 - Belastingebetaler: 207,500 euro.
Zeker, zeker, de èchte vraag is of dat geld niet de moete waard zou zijn als bescherming etc etc...
Vandaag staat de korte rente op 3.55%. De staat die destijds mijn raad had opgevolgd moet opnieuw haar schuld herfinancieren aan 4%, en dus spaart de staat die mijn raad niet heeft opgevolgd 0.45%, op 100 miljoen euro en voor drie maanden. Steeds afgerond praten we over 112,500 euro. Een flinke hap! Merk je overigens op hoe deze kost al behoorlijk veel minder is dan de 355,000 euro die het negen maand geleden kostte? Negen maanden is alles wat ik nodig heb, en de kost is al met een 230,000 euro afgenomen. Zoals ik al zei, wijsheid achteraf geeft ons een beeld van hoe dit soort dingen behoorlijk rap kan gaan. Misschien dacht iemand negen maand geleden wel dat die korte termijn rente niet zo heel snel zou gaan stijgen. Dan tonen de feiten nu dat die korte rente wel kon stijgen. En daaruit volgt dat ze ook nog verder kan stijgen.
Afgerond is de korte rente met ongeveer 1% gestegen op negen maand. Als die rente verder stijgt tot 5%, dan zitten we 1% boven de 4% van de lange rente van destijds, en dan kost ons dat 1 miljoen euro op jaarbasis. De rente kan ook verder stijgen, of dat miljoen kunnen we nog tot 49 jaar lang moeten betalen... je voelt dat hier toch wel een serieus risico op zit.
Terzijde, het totaal van mijn kosten is momenteel net geen miljoen euro. Dat is nog steeds een pak geld, maar dat blijft in mijn opinie bescheiden bij de kosten die we oplopen indien de rente naar 5% gaat (1 miljoen per jaar) of naar 6 percent (2 miljoen per jaar) enzovoort, en dat voor de komende 49 jaar en drie maanden lang.
En nu komt er zelfs een stuk goed nieuws! Natuurlijk hadden we op elk moment tussen negen maand geleden en nu, alsnog mijn voorstel kunnen uitvoeren. Als de markt evenwel bij een gegeven niveau verwacht dat de rentes langdurig gaan stijgen, dan stijgen de prijzen van die 50 jaar ook. Eind juni zou de kost van een 50 jaar geen 4%, maar wel 4.50% geweest zijn. Maar het goede nieuws is dat die 50 jaar intussen opnieuw naar net geen 4% is gezakt! Dus op dit moment kunnen we opnieuw de hele kost van de schuld vastleggen aan 4%, en vermits de korte rente nu een stuk hoger staat betalen we een heel stuk minder voor de bescherming.
Dus misschien is dat wel een goed idee? Vergeet echter niet, de rentes kunnen natuurlijk ook weer dalen, en dan lopen de verschillen met 4% weer hoger op. Maar desondanks lijken rentes van 4% die je voor vijftig jaar kan vastleggen mij beter dan onderworpen blijven aan vlottende (zoals dat heet) rentes, die heus geen 50 jaar geleden stukken hoger dan 4, of 5 of 6 percent hebben gestaan. En dus blijft deze belastingbetaler zich afvragen: wat denken onze financiële leidinggevenden hiervan?
------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/een-belastingbetaler-wil-weten.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/een-belastingbetaler-wil-weten-deel-2.html
woensdag 1 november 2006
Geestelijk gepensioneerd? MOVE G'DAMMIT!!!
Een lezer vertelt me "in real life" dat hij niet de moed heeft gehad om de post over de ellips en de winters die korter zijn dan de zomers (1) tot het einde door te lezen. Zoiets maakt me een beetje droevig: het is me blijkbaar niet gelukt een onderwerp dat niet helemaal triviaal is begrijpbaar voor te stellen. Het maakt me ook een beetje opstandig. Van toen ik student was herinner ik me dat iemand zei "de meeste mensen zijn op hun 23ste geestelijk gepensioneerd". Lees: ze hebben een job, een partner en kinderen, en dus geen tijd meer voor idealen, boeken en moeilijke ideeën. Ze lezen hoogstens nog de krant, en dan nog, als 't meezit.
Dat heeft me destijds erg geshockeerd, voor een groot deel omdat ik kon zien dat het waar was. En ik heb dure eden gezworen: het zou mij niet overkomen. Terwijl, eerlijk gezegd, een heel leven lang doorbrengen waarbij, elk jaar opnieuw, de zomers drie dagen langer duren dan de winters, en niet één keer iets vreemds opgemerkt hebben: dat is er toch al niet ver meer vandaan? En natuurlijk is de enige reden waarom ik dat op deze hoge toon durf schrijven dat het mij zelf ook is overkomen. Tot iemand er me nog niet zo heel lang geleden opmerkzaam op maakte, en toen moest de onderste steen boven om te weten waar dat aan lag. We willen tenslotte toch niet nu al geestelijk gepensioneerd zijn?
Dus grab that (goddamn) piece of paper, take the (f*****g) potlood en teken (GVD) dat ei (for Christ's sake). Daar! Was dat nu zo moeilijk? Jongens, toch!
Verder kan ik ook niet verhelpen dat het niet intuïtief vanzelfsprekend is wat "het brandpunt van de ellips" betekent: vandaar al dat gedoe met de spijkertjes in die post. Maar ik probeer opnieuw! Trek in gedachten een lijn van boven naar beneden, halfweg doorheen je ei. Bekijk de rechterhelft. Beeld je in dat je de rechterhelft aan het bekijken bent, niet van een ellips ("ei"), maar wel van een cirkel. Vraag je af waar het middelpunt zou liggen van de cirkel, indien het stuk ellips dat je aan het bekijken bent geen ellips was, maar wel een cirkel. Stip dat punt aan: het is het gezochte brandpunt - noem dat de zon.
En beeld je nu in dat je planeet zich rechts (en dus "dichtbij" de zon) op de ellips bevindt, en daar gedurende de maand dat het praktisch midwinter is voortschuift. Je kan toch twee punten tekenen waar die planeet zich bij begin en eind van die maand bevond? (Ja, dat zou ongeveer één twaalfde van de ellips moeten bestrijken: proficiat, een bank vooruit.) En bekijk nu het stuk dat de planeet aflegt aan de andere kant van ellips; dus bij midzomer. Als ik je nu vertel dat je voor een constante periode (in casu een maand) voor zowel de winter als de zomer een even grote oppervlakte moet zien tussen je zon en de begin- en eindpunten van de planeet; dan zie je toch dat de twee lijnen die naar het verre stuk ellips lopen veel dichter bij elkaar moeten staan dan de twee lijnen die naar het dichte stuk op de ellips lopen?
En dus heeft de planeet wanneer ze dichtbij de zon staat toch een grotere afstand afgelegd dan wanneer ze er ver van weg staat? En als "gelijke oppervlaktes" hier betekent "gelijke duurtijd", dan is een grotere afstand toch hetzelfde als een "grotere snelheid"? Dat kan toch alleen maar moeilijk zijn voor iemand die nu nog altijd geen papier met een ei voor zijn neus heeft liggen?
En daarmee scheiden de mannen zich van de jongens! Elk jaar opnieuw zijn de zomers drie dagen langer dan de winters. Het bestààt niet dat we dat zomaar over onze kant laten gaan. Daar moeten we even bij stilstaan, daar moet je maagpijn van krijgen als je zelfs geen begin van een idee hebt van hoe dat zou kunnen komen. En natuurlijk heb ik zelf ook nog iets bijgeleerd. Misschien had ik niet eerst een hoop gerommel over "Kepler" moeten produceren, maar wel de url naar een ei (2), de lezer eerst verzoeken de bewuste lijntjes te bekijken, en dàn pas over "gelijke driehoeken, gelijke duurtijden" moeten beginnen.
Je kan dat laatste immers achteraf altijd nog "de (tweede) wet van van Kepler" noemen.
----------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/over-vier-maanden-is-het-m_116212513929708752.html
(2) http://home.cvc.org/science/kepler.gif
Dat heeft me destijds erg geshockeerd, voor een groot deel omdat ik kon zien dat het waar was. En ik heb dure eden gezworen: het zou mij niet overkomen. Terwijl, eerlijk gezegd, een heel leven lang doorbrengen waarbij, elk jaar opnieuw, de zomers drie dagen langer duren dan de winters, en niet één keer iets vreemds opgemerkt hebben: dat is er toch al niet ver meer vandaan? En natuurlijk is de enige reden waarom ik dat op deze hoge toon durf schrijven dat het mij zelf ook is overkomen. Tot iemand er me nog niet zo heel lang geleden opmerkzaam op maakte, en toen moest de onderste steen boven om te weten waar dat aan lag. We willen tenslotte toch niet nu al geestelijk gepensioneerd zijn?
Dus grab that (goddamn) piece of paper, take the (f*****g) potlood en teken (GVD) dat ei (for Christ's sake). Daar! Was dat nu zo moeilijk? Jongens, toch!
Verder kan ik ook niet verhelpen dat het niet intuïtief vanzelfsprekend is wat "het brandpunt van de ellips" betekent: vandaar al dat gedoe met de spijkertjes in die post. Maar ik probeer opnieuw! Trek in gedachten een lijn van boven naar beneden, halfweg doorheen je ei. Bekijk de rechterhelft. Beeld je in dat je de rechterhelft aan het bekijken bent, niet van een ellips ("ei"), maar wel van een cirkel. Vraag je af waar het middelpunt zou liggen van de cirkel, indien het stuk ellips dat je aan het bekijken bent geen ellips was, maar wel een cirkel. Stip dat punt aan: het is het gezochte brandpunt - noem dat de zon.
En beeld je nu in dat je planeet zich rechts (en dus "dichtbij" de zon) op de ellips bevindt, en daar gedurende de maand dat het praktisch midwinter is voortschuift. Je kan toch twee punten tekenen waar die planeet zich bij begin en eind van die maand bevond? (Ja, dat zou ongeveer één twaalfde van de ellips moeten bestrijken: proficiat, een bank vooruit.) En bekijk nu het stuk dat de planeet aflegt aan de andere kant van ellips; dus bij midzomer. Als ik je nu vertel dat je voor een constante periode (in casu een maand) voor zowel de winter als de zomer een even grote oppervlakte moet zien tussen je zon en de begin- en eindpunten van de planeet; dan zie je toch dat de twee lijnen die naar het verre stuk ellips lopen veel dichter bij elkaar moeten staan dan de twee lijnen die naar het dichte stuk op de ellips lopen?
En dus heeft de planeet wanneer ze dichtbij de zon staat toch een grotere afstand afgelegd dan wanneer ze er ver van weg staat? En als "gelijke oppervlaktes" hier betekent "gelijke duurtijd", dan is een grotere afstand toch hetzelfde als een "grotere snelheid"? Dat kan toch alleen maar moeilijk zijn voor iemand die nu nog altijd geen papier met een ei voor zijn neus heeft liggen?
En daarmee scheiden de mannen zich van de jongens! Elk jaar opnieuw zijn de zomers drie dagen langer dan de winters. Het bestààt niet dat we dat zomaar over onze kant laten gaan. Daar moeten we even bij stilstaan, daar moet je maagpijn van krijgen als je zelfs geen begin van een idee hebt van hoe dat zou kunnen komen. En natuurlijk heb ik zelf ook nog iets bijgeleerd. Misschien had ik niet eerst een hoop gerommel over "Kepler" moeten produceren, maar wel de url naar een ei (2), de lezer eerst verzoeken de bewuste lijntjes te bekijken, en dàn pas over "gelijke driehoeken, gelijke duurtijden" moeten beginnen.
Je kan dat laatste immers achteraf altijd nog "de (tweede) wet van van Kepler" noemen.
----------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/over-vier-maanden-is-het-m_116212513929708752.html
(2) http://home.cvc.org/science/kepler.gif
Abonneren op:
Reacties (Atom)
