Mijn grootste bezwaar bij de oorlog in Irak

Natuurlijk is de “impolite fiction” dat het allemaal niets met olie te maken heeft even irritant als ik het zou zou vinden in kleutertaal te worden toegesproken. Whom are they kidding? Sommigen die zo woest de oliebelangen ontkennen geloven inderdaad die ontkenningen nog zelf ook. En dat mag, natuurlijk: ’t is tenslotte een democratie, hier. Alleen, hoe komt het dat ze verwachten dat andere mensen dat ook zullen geloven? Als Bush morgen vraagt in sinterklaas te geloven, gewoon omdat hij het zegt, gaan ze dat dan ook doen?

Het is overigens niet zo moeilijk voorstanders van de oorlog te vinden die meteen durven zeggen dat het (zoals vanzelf spreekt) wel over de controle van de olie gaat: mensen die je tenminste kan respecteren, omdat je het er alleen maar niet mee eens bent. En dus zijn de schreeuwlelijks, irritant als ze zijn, niet op zich een reden om een tegengesteld standpunt in te nemen.

Wat dan de olie betreft is het zo dat ik er vaak aan herinner dat kolonialisme, militaire bezetting om grondstoffen te controleren of roof in het algemeen heel, heel weinig hebben bijgedragen aan het dragen van beschavingen, maar er wel al veel hebben ten gronde gericht (Spanje, in de eeuwen na de zilvervloten, iemand?). We weten dat we onze welvaart niet hebben afgepakt, maar wel hebben gemaakt. We weten weliswaar ook dat de oorlogselite - die tijdens de zoveelste plundertocht natuurlijk wel zelf aan relatieve verrijking doet - niets anders creëert dan een verschuiving van bestaande welvaart, en dus niets bijdraagt aan de vooruitgang – tenzij dan negatief, met de kosten van de oorlog en de bezetting die worden afgewenteld op het bezette land, alsook op de eigen soldaten, alsook de eigen samenleving.

Die opwerpingen lijken me terechte bezwaren tegen de oorlog, maar het zijn nog niet de voornaamste redenen waarom ik er tegen ben. In twee woorden, ik denk wel dat we zo rijk zijn dat we ons een paar - uimmm, “foutjes”? - kunnen veroorloven; zij het “foutjes” van dit kaliber, als het voor u hetzelfde is, misschien toch maar niet teveel? Soit. Ik denk; ik hoop, dat we ons de Irakoorlog nog wel konden veroorloven.

Verder ben ik ook “in het algemeen” tegen oorlog. Niet gedachtenloos, weliswaar, op de leeghoofdige manier. Toen de VS een zware terreuraanslag te verduren kregen, opgezet door mensen die zich schuilhielden in, en beschermd werden door, Afghanistan, heeft het mij altijd vanzelfsprekend geleken dat de VS, op zoek naar de daders, vervolgens dat land binnenvalt. Alleen was er vervolgens over die aanslagen niet één enkele speech te horen, zonder dat daarin, liefst herhaalde malen, het land Irak werd vermeld. En alleen, ook, weten we, of we zouden het stilaan toch moeten weten, dat Irak niets met die aanslagen te maken had.

Toch is mijn grootste probleem ook niet dat ik niet graag door onze leiders wordt voorgelogen. Natuurlijk vind ik het vreselijk dat een land dat niemand had aangevallen en niemand had bedreigd wordt bezet, en dit door aggressoren die zo goed wisten dat dat niet door de beugel kon, dat ze dan maar een waslijst leugens bij elkaar verzonnen - allemaal sinds lang zo grondig weerlegd, dat de aggressoren zelf sinds lang niet eens meer proberen ze nog vol te houden.

Het is dus niet dat ik het pathetisch vond om te moeten toezien hoe de welbewuste leugen “Saddam was betrokken bij 11 september” beschimmelde tot “Saddam steunde de Palestijnse terroristen”. Iedereen kan zo een reeks landen opsommen die veel meer in een positie waren (en zijn) om Palestijnse terroristen te steunen dan Saddam, en dat dan ook deden (en doen), wat niet belette dat het betrokken regime er (vaak met steun van het Westen) aan de macht bleef (in het bijzonder wanneer er petroleum te verhandelen viel).

Het is ook niet dat ik het erbarmelijk vond om te moeten toezien hoe het “Saddam had WMD’s” beschimmelde tot “Saddam droomde (sic) nog van WMD’s, en zou die zeker opnieuw ontwikkelen indien we hem dat toelieten”. Iedereen kan zo een lijst landen opnoemen die niet hoeven te dromen van WMD’s, omdat ze ze al hebben, of volop bezig zijn ze te ontwikkelen. We weten allemaal dat die landen vaak niet aangevallen worden omdat ze WMD’s hebben. Wie denkt dat de landen die bijna WMD’s hebben niet in staat zijn daaruit enkele nogal voor de hand liggen de conclusies te trekken?

Het is ook niet dat ik het weerzinwekkend vond te moeten toezien hoe het “Saddam was een bedreiging voor de wereld, of toch minstens voor zijn buren” beschimmelde tot “hij was een bedreiging van zijn eigen bevolking”. Iedereen kan zo 100 landen opsommen waarvan het regime een bedreiging is voor zijn eigen bevolking, en narekenen welk percentage daarvan door het Westen enthousiast werd gesteund.

Dus zeker, onze zogenaamde leiders die er in geslaagd zijn onze intellectuele geloofwaardigheid zo te verkwanselen hebben één en ander uit te leggen. Het feit dat ze niet eens het fatsoen hebben dat te doen, maar zich integendeel verschuilen achter het gestamelde “jamaar, de dictator is toch weg” is irritant, maar goed, het zijn ook maar politiekers. Als het over onbelangrijke zaken, zoals het Belgisch begrotingstekort of de esbattementen van Flahaut zou gaan, zou ik daar net als iedereen nauwelijks een kik om geven.

Nee, wat me het meest steekt is dat er ooit een tijd was waarin wij, het Westen, op een heel ander vlak dingen konden zeggen, waar onze opponenten eigenlijk voor geen millimeter van terug hadden. Iets dat nààst dat intellectueel overwicht stond, zeg maar, en dat me nog veel belangrijker leek, en nog steeds lijkt.

Oh, fundamentalisten konden gillen en loeien en schelden zoveel ze wilden, wanneer wij er op wezen dat het Westen de levensverwachting bij geboorte van de normale 25 à 35 jaar wist op te krikken tot tegen de 80, en dat ook de armste Afrikaanse landen van vandaag al in de 40 zitten. Ze konden ons van leugens beschuldigen, of van plundering, of terreuraanslagen plegen en verklaren dat ze toch gelijk hadden, maar één ding konden ze niet – een onmacht die ze met hun verbaal of reëel geweld alleen maar des te meer in de verf zetten. Ze konden niet antwoorden op het punt dat plunderingen overal en altijd doorheen de geschiedenis zijn gepleegd - niet zelden het meest door de zogenaamde hedendaagse slachtoffers ervan - maar dat niemand er nooit in geslaagd is met die plunderingen bredere lagen van de bevolking een fatsoenlijk welvaartsniveau aan te bieden. Ze konden niet antwoorden op het feit dat we een vrij goed beeld hebben van waar de welvaart werkelijk vandaan komt, en dat dat heel veel te maken heeft met “productiviteit”, en “technologie” en “organizatie” en (durf ik het zeggen?) “kapitalisme” - terwijl plunderingen, ik zei het al, practisch het omgekeerde effect hadden

Maar dat blijven op zich allemaal dingen die intellectueel gesproken van dermate onberispelijke kwaliteit zijn, dat ik het onze zogenaamde leiders - ik zei het al - nauwelijks kwalijk neem dat ze die geloofwaardigheid hebben verkwanseld: goede argumenten ontlenen geloofwaardigheid nu eenmaal niet aan de vraag wie ze bevestigt of ontkent, maar aan hun eigen interne kracht.

Wat ik uiteindelijk onze zogenaamde leiders het meest kwalijk neem is dat onze reeks verwezenlijkingen, behalve van grote intellectuele inhoud ook nog van een uitzonderlijke morele kwaliteit was. En dus blijven een hoop dingen nog steeds even waar, zelfs als de huidige regering van de VS er aan herinnert. Het Westen heeft de welvaart van bredere lagen van de bevolking naar een punt gebracht, dat zo hoog ligt, dat we ervan beschuldigd worden het nog niet voor iedereen te hebben gedaan. Het Westen heeft de slavernij afgeschaft. Het Westen heeft de gelijkheid van mannen en vrouwen tot stand gebracht. Het Westen heeft de democratie uitgevonden èn in praktijk gebracht. Het Westen heeft de rechtsstaat uitgevonden en in praktijk gebracht. En bij alle preken die het Westen gaf stonden deze prestaties massief over onze schouder mee te kijken.

Maar anders dan intellectuele inhoud, die afhangt van zijn eigen kracht, hangt moreel overwicht wel degelijk ook af van de persoon, en zijn daden, die het predikt

Vandaag, bijgevolg, hoeven zij die vroeger gereduceerd waren tot dat machteloos geloei, alleen maar te vragen: “zou dat nu wel allemaal waar zijn? Of zijn ze gewoon weer aan het liegen?”. En tenzij we op onze beurt gaan terugloeien – wat dan ook rijkelijk gebeurt: proficiat – hebben we daar gewoon geen antwoord meer op.

Het aldus verkwanselen van die morele superioriteit, dat is wat ik de zogenaamde “leiders van het Westen” aan het begin van de 21ste eeuw, heel erg kwalijk neem.