Socratische Dialoog

Er bestaat een vorm van financiëel bedrog die zo oud als de straat is. Wat slachtoffers aangaat, iemand heeft eens ongeveer het volgende gezegd. Het is ongelofelijk hoe vaak mensen als dokters, notarissen, advocaten, kortom, gerenommeerde experten op allerlei gebied, eerst tientallen jaren hard werken om een fatsoenlijk vermogen bij elkaar te krijgen, en zich vervolgens met het grootste gemak dat fortuin weer laten ontfutselen door de eerste de beste clown die een mooi verhaal vertelt. Om van de kansen van minder doorwinterde mensen maar te zwijgen.

Waar gaat het om? Het gaat om een verhaal dat telkens dezelfde vorm heeft. Gegarandeerd grote winst! “Beter dan de markt”! Een buitenkans! Speciaal voor u! Exclusief! Enzovoort!

Kortom, ga op de voorstellen van de clown in kwestie in, en binnen de kortste keren is uw fortuin verdubbeld. En dat zou onmiddellijk moeten leiden tot alarmbellen en knipperlichten om de USS Enterprise van schaamte uit de Melkweg te doen afdruipen. Was het, bijvoorbeeld, gemakkelijk om dat fortuin om te beginnen bij elkaar te krijgen? Neen, want je hebt er tientallen jaren hard voor gewerkt, en er waarschijnlijk eerst nog zeer gespecializeerde studies voor moeten doen. Hoe zou het dan zomaar heel gemakkelijk kunnen zijn om er nog eens eenzelfde bedrag bij te doen? Klinkt dat niet een beetje als een chirurg die in een moeilijke operatie slaagt, en voor een volgende patiënt voorstelt om beroep te doen op het branden van kaarsen voor de Heilige Maagd?

Eigenlijk zou zich bij dat soort briljante voorstellen een Socratische dialoog moeten afspelen, die gaat als volgt.

Socrates: “Aha, ‘gegarandeerd beter dan de de markt’, zegt ge?”

Sofist: “Ja, bij Zeus.”

Socrates: “Maar vertel eens, wat betekent ook weeral ‘de markt’”?

Sofist: “Wel Socrates, het betekent dat de Polis, gezien het prestige van leiders als Pericles, geld kan ontlenen van de burgers van Athene, die zo gerust zijn in het feit dat de Polis hun geld zal terugbetalen, dat ze tevreden zijn met een beperkte rentevergoeding van, zeg, 4 procent op jaarbasis, 5 jaar bullet, actual over 360, en modfol.”

Socrates: “Hmmmm, ik begrijp het, beste Dionysodorus, maar er is één klein detail dat ik nog niet helemaal begrijp. Ge zegt dat de markt tevreden is met 4%, en wel omdat ze geloven dat de staat, geleid door betrouwbare figuren als Pericles, het geld zal terugbetalen?”

Sofist: “Bij Apollo, zo is het.”

Socrates: “Maar laten we ons dan eens het volgende afvragen. Gesteld dat Pericles, om één of andere reden die we hier in het midden laten, een lening zou uitschrijven waarop hij geen 4%, maar 8% zal betalen.”

Sofist: “Maar Socrates, dat moet ge toch begrijpen, dat Pericles nooit 8% zal betalen als hij met 4% kan volstaan! Kom, Socrates, dat zult ge moeten toegeven!.”

Socrates: “Hemeltjelief, je hebt gelijk! Uw wijsheid is me te sterk, Dionysodorus, was ik maar nooit aan deze dialoog begonnen! Maar zoudt ge wellicht niet bereid zijn een oud man terwille te zijn, en hem volgen in zijn gril? Kom, Dionysodorus, wetende dat ik toegeef een dwaze grijsaard te zijn die domme vragen stelt… Indien nu Pericles ondanks alles een lening zou uitgeven aan 8%, terwijl iedereen tevreden is met 4%, denkt ge niet dat dan iedereen toch de lening aan 8% zou willen kopen? Want zelfs al vindt iedereen 4% goed genoeg, 8% zullen ze in dat geval toch nog beter vinden, nietwaar?”

Sofist: “Zeker, ge hebt volkomen gelijk, Socrates.”

Socrates: “En 8% is beter dan 4%, nietwaar?”

Sofist: “Zeker.”

Socrates: “En dus is 8% ‘beter dan de markt’, vermits, ge hebt het zelf gezegd, ‘de markt’ bij 4% staat (5 jaar bullet, actual over 360, en modfol).”

Sofist: “Het is precies zoals gij het zegt, Socrates.”

Socrates: “En bovendien, vermits het nog steeds de staat van Pericles is op wie de burgers van Athene betrouwen, zien ze het dus nog steeds als ‘gegarandeerd’, nietwaar?”

Sofist: “Bij Zeus, ge hebt helemaal gelijk, Socrates. Als Pericles van Athene een lening aan 8% zou uitschrijven, dan zou dat een lening zijn die ‘gegarandeerd beter dan de markt’ is.”

Socrates: “Wel, in dat geval heb ik nog een laatste vraag. Ge hebt gezegd dat iedereen die ene lening zou willen kopen die 8% betaalt, nietwaar?”

Sofist: “Ja.”

Socrates: “Terwijl, iemand die al vorderingen op de Polis had, waarop hij 8% verdient, die toch niet zomaar zal willen verkopen, vermits hij daarmee alle winst, het ‘beter dan de markt’, zomaar weggeeft, denk je ook niet?”

Sofist: “Toch wel, Socrates.”

Socrates: “En wat gebeurt er, wanneer iets verhandeld wordt, dat iedereen wil kopen, en niemand wil verkopen?”

Sofist: “Dan stijgen de prijzen.”

Socrates: “En denkt ge dat de kopers verkopers zullen vinden van 8% leningen, als de prijzen van die leningen geen 100 As kosten (zoals gebruikelijk), maar 101 As?”

Sofist: “Neen, toch niet.”

Socrates: “En waarom niet?”

Sofist: “Omdat iemand die 101 As betaalt, en daarop 8 As per jaar ontvangt, nog steeds (afgerond) een 7% verdient, hetgeen meer is dan 4%, en dus is precies dezelfde redenering van toepassing.”

Socrates: “Ge stelt me helemaal gerust, Dionysodorus, want ik dacht eigenlijk ook al zoiets! Nu, we zouden onze vriend Euleros nodig hebben om het uit het blote hoofd uit te rekenen, maar tot het punt waarop de kopers ongeveer 104 As zouden betalen, zodat ze met hun 8% nog (afgerond) 4% overhouden, zouden de prijzen blijven stijgen, nietwaar? Dat blijft nog steeds precies dezelfde redenering, denk je ook niet?”

Sofist: “Het lijkt er op van wel.”

Socrates: “En de reden daarvan is dat die 8% tegelijk ‘gegarandeerd’ is, en ‘beter dan de markt’, nietwaar? Dat is wat we net hebben gezien, nietwaar?”

Sofist: “Blijkbaar wel, ja.”

Socrates: “Maar in dat geval, wanneer gij zulk een voorstel doet waarmee ge ‘gegarandeerd’ ‘beter dan de markt’ doet, moeten we ons dan niet precies hetzelfde afvragen? Moeten we ons niet afvragen waarom iemand investeringen voor 100 As zou verkopen, als we juist hebben gezien dat geen mens die goed bij zijn verstand is zoiets zou doen? Immers ‘gegarandeerd beter dan de markt’ kon juist voor veel meer verkocht worden; namelijk tot het punt waarop ‘gegarandeerd’ weer precies evenveel waard is als het ‘gegarandeerd’ van Pericles? Of is uw ‘gegarandeerd’ dan toch niet zo ‘gegarandeerd’, zodat er andere prijzen voor gelden?

Sofist: Drommels, Socrates, het ziet er naar uit dat ik nog eens over dat voorstel zal moeten nadenken.”

En daarmee lijkt de discussie wel ongeveer beslecht. We kunnen maar hopen dat hij dat “nog eens nadenken” zal doen voor, en niet na, hij al zijn geld heeft weggegeven aan een project dat “gegarandeerd grotere winsten dan de markt” zal opleveren.