Op het blog van Luc Van Braekel komt in http://lvb.net/item/2331 Frans Crols uit Trends aan het woord:
“Onze kennis en technologie stimuleerden de sluimerende technische, industriële potentie van de Aziaten. Die pluim mag het kolonialisme op zijn hoed steken.”
Dat is eens iets anders dan het eeuwige “de armoede in de wereld is de schuld van het kolonialisme”! De vraag is alleen of het ook waar is. En merkwaardig genoeg lijkt wat er mis gaat met dit laatste, goed op wat er mis gaat met het idee van Frans Crols.
Telkens ik dingen hoor als “het kapitalisme veroorzaakt armoede” of “het kolonialisme heeft de achterstand van de rest gecreëerd”, vraag ik me het volgende af.
Wat wij “armoede” noemen zijn toestanden die op de planeet aarde altijd en overal zijn voorgekomen, sinds het ontstaan van de beschavingen, en waarschijnlijk sinds lang daarvoor. Geen enkele vroegere beschaving - en dit tot een heel eind in de Industriële Revolutie – is er ooit in geslaagd de bevolking een gemiddelde levensverwachting bij geboorte aan te bieden die hoger ging dan 40 jaar. Veel en veel vaker nog schommelde het cijfer rond de 25 jaar. Altijd, overal, telkens opnieuw.
De symptomen waren dezelfde als de armoede van nu: hoge kindersterfte, ziektes, ondervoeding en regelrechte hongersnood, oorlogen, vluchtelingen, en noem maar op.
En mijn vraag is altijd geweest: als “armoede” al bestaat sinds eeuwen, nee, millennia voor er van kapitalisme en (westers) kolonialisme sprake was, hoe kunnen kapitalisme (etcetera) dan die armoede veroorzaken? Hier hebben we een beweerde oorzaak, waarvan het zogezegd gevolg onveranderlijk optrad sinds lang, lang voor de zogezegde oorzaak zelfs maar bestond. Wordt het niet stilaan tijd om nog eens opnieuw na te denken?
Maar hoe zit het dan met de omgekeerde bewering? Nu heeft het kolonialisme zomaar overal de rijkdom gebracht. We vernemen:
“In tegenstelling met wat de nationalisten van de ontwikkelingslanden en de marxisten kraaien, hebben de westerlingen technische kundigheid, wetten, mobiliteit en kapitaal aangevoerd, waardoor de koloniën gekoppeld werden aan de wereld. Zonder deze fase van veroverend kapitalisme had die ontwikkeling niet of later plaatsgevonden.”
Dus: het Westen had een aantal positieve dingen bij elkaar gekregen, en het was dank zij het “veroverend kapitalisme” dat ook de rest van de wereld daarvan kon gaan genieten. Het staat er letterlijk.
Maar in werkelijkheid, natuurlijk, zijn zowel wetten als technische vooruitgang verschijnselen die we in heel veel meer beschavingen uit heel veel meer tijdperken aantreffen. En wat we nog veel en veel meer aantreffen - evenveel als armoede, eigenlijk – is dat volkeren die technische en organizatorische vooruitgang kenden, daarvan gebruik maakten om minder ontwikkelde volkeren te onderwerpen en te plunderen. Dat hebben de Chinezen gedaan, dat hebben zwarte Bantoe’s gedaan, dat heeft de Islam gedaan, en dat heeft het Westen gedaan.
Dus probeert Frans Crols als “oorzaak” van de ontwikkeling iets in te roepen dat al sinds millennia bestaat. En zoals ik al zei, geen van al die vroegere beschavingen is er ooit in geslaagd om strooptochten op basis van technische voorsprong om te zetten in het soort duurzame ontwikkeling, die maakt dat wij nu geen gemiddelde levensverwachting van minder dan 40 jaar hebben, maar wel van tegen de 80 jaar. En als een beweerde oorzaak zich duizend keer kan afspelen zonder dat er ook maar iets van het zogezegd gevolg te zien is, wordt het dan niet stilaan tijd om er nog eens opnieuw over na te denken?
Het Westen heeft inderdaad bezet, geroofd en geplunderd dat het niet mooi is om te zien. Heeft het daarmee de armoede in de wereld veroorzaakt? Die armoede bestond al lang voor het Westen plunderde. Heeft het daarmee zijn eigen welvaart van de anderen afgepakt? De hele geschiedenis is er nauwelijks iets anders gebeurd dan roven en plunderen, en het heeft nooit enige duurzame welvaart gecreëerd. Heeft het roven en plunderen dan (volgens één of andere zéér complexe causaliteit die de quantumfysici zou doen paf staan, plus nog een gedachtenkronkel waar Freud zich zou over verbazen) dan wellicht integendeel de welvaart van de slachtoffers gecreëerd? Roven en plunderen hebben nog nooit duurzame welvaart gecreëerd; niet bij de rovers, en nog veel minder bij de slachtoffers.
En als je het zo allemaal naast elkaar zet krijg je stilaan de indruk dat roven en welvaart heel weinig met elkaar te maken hebben, nietwaar? Helemaal niets, eigenlijk. En dat kan dan weer wel kloppen. Want het is perfect mogelijk om heel "neo-liberaal correcte" geschiedenissen te schrijven van hoe de welvaart is ontstaan en verspreid, zonder dat het ook maar één keer nodig is om over plunderen te beginnen. Technologische ontwikkeling zullen we in dat verhaal aantreffen, en superieure maatschappelijke organizatie - zowel publiek (de aard en de bevoegdheden van de staat) als privaat (eigendomsrechten) - en nog vele, vele andere elementen. Maar kolonialisme en “veroverend kapitalisme”? Was het misschien maar een probeersel om te zien of we wakker waren?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten