"De leugen van de schaarste" is de subtitel uit een boekje over René Girard, genaamd "God heeft echt bestaan", door Jan Populier, 1994. Het idee is, de economie heeft niets van zichzelf begrepen, door in een wereld van overvloed haar axioma's te baseren op "schaarste"; enfin, kortom, je voelt waar de wind vandaan komt. Zoiets helpt illustreren waaraan het ontbreekt wanneer experten uit een bepaald gebied, in dit geval filosofie, om één of andere reden denken te orakelen over heel andere gebieden: in dit geval economie. Laten we (jaja! "we"!) proberen beter te doen. Het eerste waar de filosoof moet aan denken is de Socratische wijsheid, "dat ik niets weet".
Dus. Economie heeft temidden van vele andere dimensies wel degelijk ook die dimensie van schaarste. Op ons ("ons"!) niveau van dummy-schap is het een goed idee ons te beperken tot die ene dimensie, met uitsluiting van alle andere, om tenminste dààrvan iets zinnigs te zeggen: hoe rijm je dat met die "wereld van overvloed"?
Wel, beeld je een zonovergoten vakantie in, enkele weken zalige rust, blauwe hemel, in een heerlijk berglandschap, 28 graden overdag, maar 's nachts koelt het daar snel af. Een bruisend riviertje stroomt door een lieflijk dorpje; pastelkleurige gevels, houten terrassen met enorme bloembakken, pittoreske restaurantjes met als achtergrond machtige bergruggen, groene alpenweiden die tot ver voorbij de boomgrens af en toe hun hoofd nog in de sneeuw steken.
Kortom, overvloed, mens! Hier is hoe de perfecte dag er uitziet: luilekker uitslapen, uitgebreid ontbijt met vrouw en kindjes; broodjes en koffie en heisze Schokolade en Alpenkäse op het beschaduwde terras. Dan een bergwandeling tussen de koebellen en de almengasthoven, tussen rotsen en beekjes, tussen speeltuinen en gemüsesuppen. Later op de middag een uitgebreid bezoek aan het zwembad met glijbanen en ploetermogelijkheden, nog meer ijsjes, en nog later de avond afgerond met Grillteller und Pommes op een terras in het schemerende stadje. De kindjes in bed en nog samen een boekje op het terras van de chalet...
Zie je het voor je? Geen "schaarste", zeker? Behalve... Kijk, het programma dat ik net beschreven heb klopt, hoor. Alleen, er zijn maar 24 uren in een dag.
Dus als je uitslaapt, dan wordt die bergwandeling een stuk korter. Tenzij, natuurlijk, je werkelijk de godganse dag over die droge rotsen wenst te klauteren terwijl je in de verte beneden, om de andere bocht die je maakt, dat hemelsblauw zwembad ziet liggen. Of, alternatief, als je de hele dag aan dat zwembad ligt (zelfs met dat werkelijk adembenemend boek dat ik had meegenomen; wie weet of ik daar niet nog iets over post), ja, dan krijg je weer niet veel te zien van al die machtige uitzichten, die sneeuwbergen in de verte, die liefelijke dorpjes als een ketting aaneengeregen langs de rivier in het dal.
Of je zou erg vroeg moeten opstaan, natuurlijk.
Zie je het komen? Géén schaarste, dat niet. Maar ook in de grootste overvloed blijft het feit dat elke keuze die je maakt je iets "kost" in termen van wat je daardoor niet kiest. "Op tijd in het zwembad", dat is wel degelijk "zoveel minder lang wandelen" plus de tijd die je nodig hebt om je zwemgerief te halen en dan al dat douchen voor- en achteraf. Hetzelfde geldt voor "gaan eten in het restaurant" versus "langer luilekker op je eigen terras zitten lezen". Zelfs in de grootst denkbare overvloed, zelfs in een situatie waarin je alle andere dimensies van je onderwerp op nul hebt gezet ("financiële markten"! "productiviteit"! "internationale handel"!) voel je dat er keuzes gemaakt moeten worden, in termen van [meer van dit = minder van dat]. Also known as "economie". Voel je niet dat je zelfs vanop dit zéér simpele niveau al een beetje kan zien waarom mensen daar wat geïnformeerd en gekwantificeerd over willen nadenken?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten