Eerlijk is eerlijk, nadat Lode Cossaer opmerkte (1) dat Blommaert en Zahidi al die beweringen uit hun "Paradox van Hayek" nooit probeerden in dialoog te verdedigen, nuanceerde hij dat Zahidi wel degelijk één weerwoord (2) heeft geschreven. Het valt op dat het "weerwoord" in nogal grote mate bestaat uit stukken tekst, letterlijk geknipt en geplakt uit het boek, maar er staan ook wat reacties op Lode's commentaar in. Nu lijkt Lode uitstekend in staat voor zichzelf te zorgen, dus ik bekijk het stuk alleen vanuit mijn eigen verbaasd betwijfelen: hebben die mannen Hayek zelfs maar gelezen?
Welnu, in die reactie op Lode Cossaer krijgen we het
volgende:
"In tegenstelling
tot wat Cossaer beweert, nemen wij denkers als Hayek wel serieus. Dat
impliceert voor ons dat we concrete politieke interventies niet afdoen als accidents de parcours, maar als
integraal deel van hun politieke denkwereld. Dat Hayek bijvoorbeeld voor overheidsregulering pleit in
zijn geschriften is zeker waar, maar de steun die hij aan politici gaf
die stelselmatig overheidsregulering hebben afgebouwd, zetten die passages toch
in een ander licht."
En het komt nog een keer terug, deze keer zelfs vergezeld
van een toegeving:
"We schrijven dan
ook dat het vrijheidsconcept van Hayek impliceert:
'dat er geen
beperkingen mogen opgelegd worden aan een individu in het proces van private
eigendomsverwerving. Geld verdienen voor zichzelf verdraagt geen beperkingen en
limieten.'
Cossaer brengt hier
tegen in dat dit geen correcte weergave is van Hayeks standpunt. Hij heeft gelijk wanneer hij
stelt dat Hayek wel degelijk overheidsregulering toelaat. Maar wat wij
bedoelden – en wat in deze formulering inderdaad niet helemaal duidelijk is –
is dat er geen limiet, in de zin van progressieve belasting, op
rijkdomsverwerving staat. We zijn Cossaer dankbaar dat hij ons op deze
onduidelijkheid heeft gewezen."
Dus: die enorme bevreemding waar niet alleen ik over struikelde,
dat was alleen maar een "onduidelijke formulering". Alleen, de reden
waarom ik me afvroeg of ze Hayek wel gelezen hebben, is dat het geen
"onduidelijkheid" was, maar een
lijnrechte contradictie. En het was niet één enkele contradictie maar deel
van een lange reeks contradicties. En
het was ook niet zomaar een detail, maar integendeel de kern van het betoog, want hoofdstuk 1 van "De Paradox
bestaat uit de keten "lange litanie wantoestanden" => [duwen en
trekken] => het is de schuld van Hayek!
Kortom, als het "zeker waar is" dat Hayek voor
overheidsregulering pleit, en als Lode "gelijk heeft" dat Hayek overheidsregulering
toelaat, dan is Zahidi dat toch te weten gekomen nadat hij zijn naam onder dat boek had gezet? Of was het alleen
maar pech dat Zahidi's voorbeeld "dat
er geen beperkingen mogen opgelegd worden aan een individu", een
onduidelijkheid is die eventjes "dankbaar" kan worden rechtgezet?
Dat zou op zich zeker kunnen, maar ik merk op dat de pech
ook al in dat eerste hoofdstuk toesloeg. Immers om de stelling "de
toestanden op de omslag zijn de schuld van Hayek" te verdedigen vernemen
we (in de volgende citaten zijn alle onderlijningen van mezelf, met in het
achterhoofd dat ze komen van iemand die het "zeker waar" noemt dat
Hayek overheidsoptreden "toelaat", en er zelfs voor "pleit"):
"Friedrich Hayek
(...) werd (...) de vaandeldrager van het verzet tegen de inmenging van de
overheid in het economisch proces. Over dat laatste schreef hij in 1944 een
klassieker, The Road to Serfdom (...). In dat boek schilderde hij
overheidsinmenging in economische (en daarom ook sociaaleconomische processen
af als het recept voor het verlies van 'vrijheid'." (De Paradox van
Hayek, p. 26)
En "vaandeldrager van het verzet", dat klinkt toch
niet als "toelaten", laat staan "bepleiten", wel? Dan
zullen we het een paar zinnen verder maar weer "pech" noemen wanneer
de conclusie luidt:
"Het is niet langer aan de overheid om zaken
zoals minimum- of maximumlonen te bepalen, de arbeidsduur en arbeidscondities te reguleren, modaliteiten
voor ontslag op te leggen of zich te mengen in de diverse rechten en voordelen
die een job met zich meebrengen - ziekteverzekering, pensioen, verlofrechten."
(De Paradox van Hayek, p. 27)
Voor de botsing op wat Hayek werkelijk schrijft verwijs ik maar naar die eerste post (3) uit
deze serie, maar vermenigvuldigen de "onduidelijke formuleringen"
zich niet een beetje als de broden en de vissen? Een mens zou nog de indruk krijgen
dat de auteurs wel Hayek gelezen hebben maar, terwijl het tegendeel "zeker waar" blijkt, op één of
andere manier toch hebben zien staan dat hij overheidsoptreden afwijst. En kijk,
hier een formulering uit hoofdstuk 2 die misschien ook "niet helemaal
duidelijk" is:
"Elk politiek of
sociaal systeem moet afgemeten worden aan slechts één maatstaf, die van de
vrijheid, meer bepaald: in hoeverre is vrijheid gewaarborgd door dat systeem? Elke
politieke filosofie of opvatting over de organisatie van een maatschappij die
de vrijheid inperkt is, aldus Hayek, een opstap naar de dictatuur of een
totalitair bestuur." (De Paradox van Hayek, p. 39)
Het is ongetwijfeld gewoon pech, als dat woord
"elk" een paar keer terug komt, want natuurlijk hebben ze Hayek goed genoeg gelezen om
te weten dat die pleit voor overheidsoptreden! In dat geval hebben we echter een
eind verder in datzelfde tweede hoofdstuk alweer pech, want daar staat, jawel, een
formulering die, uim, laten we zeggen, een zeker risico inhoudt dat "ze
niet helemaal duidelijk is":
"Het kopen en
verkopen van arbeid is een private aangelegenheid tussen twee private partijen,
en dat contract moet volledig vrij en zonder overheidsbemoeienis kunnen
onderhandeld worden door die partijen." (De Paradox van Hayek p. 55)
En dat allemaal terwijl het tegelijk "zeker waar" is dat Hayek voor overheidsoptreden
pleit! Dat laatste is ook zo, maar voelt het werkelijk aan alsof Zahidi dat wist
voor hij zijn boek publiceerde? En de Aarde is plat, en de evolutietheorie is
weerlegd en er waren geen soldaten op Iraakse bodem...?
"Maar voor Hayek,
en in zijn zog de hedendaagse neoliberalen, is elke beperking van
economische vrijheid een aanval op de vrijheid tout court. Vandaar dat
Hayek elke vorm van politiek die zelfs maar op minimale wijze de
economische vrijheid beperkt, ziet als eerste stap op het hellend vlak van de totalitaire
samenleving." (Paradox van Hayek p63)
... of...
"Als een
samenleving geen enkele beperking of limiet oplegt aan hoe individuen
geld verdienen, dan spreken Hayek, Friedman, Rand en andere neoliberalen van
een 'vrije samenleving'." (Paradox van Hayek p65)
Weet je wat ik denk? Ik denk dat het géén onduidelijkheid
was. Ik denk dat Blommaert en Zahidi doodeenvoudig nooit Hayek gelezen hebben,
hoogstens die "samenvatting" uit de "Bibliotheek voor
Revolutionaire lectuur, Moskou 1970" waar ik in die eerste post naar
verwees. Ik denk dat Blommaert en Zahidi voor dit onderwerp, zoals voor al die
andere onderwerpen ("economische vrijheid" (4)! "Negatieve
vrijheid" (5)!) doodeenvoudig geen flauw benul hebben van wat Hayek er werkelijk
over zegt.
-------------------------------------------
Geen opmerkingen:
Een reactie posten