Als je weet dat "De Paradox van Hayek" - met die titel, en met die zo opzettelijke, zo bewuste provocatie van een omslag - beweert dat Hayeks beeld van vrijheid leidt tot haar eigen tegendeel (namelijk het verminderen van vrijheid voor de meeste mensen), dan is het maar normaal dat je op het einde een alternatief krijgt voorgeschoteld. Dus baseert het boek zich op p.140 op "autonome activiteiten" om "een heel ander beeld van een vrije samenleving dat datgene dat door Hayek wordt opgehangen" aan te kondigen (bold om mijn eigen nadruk te leggen):
"Kenmerkend voor dergelijke autonome activiteiten is dat de doelstellingen van die activiteit volledig hun oorsprong vinden in de persoon zelf. Hij ontplooit die activiteiten niet op bevel of onder directie van iemand anders zoals wel het geval is bij loonarbeid."
En inderdaad! Het volstaat een simpele blik op Hayek te werpen om te zien hoe "dit heel ander beeld" een totaal andere wereld creëert dan die waarin...
"Free action, in which a person pursues his own aims by the means indicated by his own knowledge, must be based on data which cannot be shaped at will by another." (The Constitution of Liberty, chapter 1, nr. 7)
En meteen blijft ons, "de zijnen van Hayek", niets anders over dan machteloos toezien hoe deze "autonome activiteiten" Hayeks naargeestige "free action" wegblaast! We plooien onder Blommaert en Zahidi's inzicht dat "doelstellingen hun oorsprong vinden in de persoon zelf" moeten vinden" en zo in één klap Hayeks vervreemdende "pursues his own aims by the means indicated by his own knowledge" verpulvert. En we zinken in de grond van schaamte als ze Hayeks beklemmende "cannot be shaped at will by another" compleet ondersteboven keren met het echt bevrijdende "niet op bevel of onder directie van iemand anders"...
De regen van slagen is helemaal compleet wanneer ze in dat heel ander beeld de echte (sic) vrijheid concreet maken:
"Het is in de sfeer van het handelen dat zelfontwikkeling - in de ruimste zin van het woord - centraal staat. Autonome activiteit is, met andere woorden, de plaats waar we - in de echte zin van het woord - vrij zijn."
Dus wat kan Hayek nu anders doen dan zijn boeltje pakken en met de staart tussen de poten afdruipen, hij die tenslotte niet verder kwam dan...
"... the respect for the individual man qua man, that is, the recognition
of his own views and tastes as supreme in his own sphere, however
narrowly that may be circuscribed, and the belief that it is desirable
that men should develop their own individual gifts and bents." (The Road to Serfdom, chapter 1)
Nu moet je weten dat je echt niet veel Hayek moet gelezen hebben om al
die correcties te kunnen voorstellen: zijn oeuvre staat er nu eenmaal
bol van. En toch is er iets extra merkwaardig aan het gemak waarmee je ziet: het "heel ander beeld dan dat van Hayek" verschilt net niet genoeg van de teksten van Hayek om ze van plagiaat te beschuldigen (maar de puinhopen van Bangladesh vloeien toch rechtstreeks uit zijn vrijheidsbeeld voort). Deze keer, namelijk, zouden ze ze niet eens kunnen zeggen (aangenomen dat ze bereid waren dat toe te geven, natuurlijk) dat ze het niet gezien hebben! Ze citeren Hayeks citaat hierboven op p. 93 zelf, en als er belangrijk nieuws is zeggen we het ook: ze hebben er niet eens aan geprutst.
Alleen, als ze goed genoeg zien staan "dat het wenselijk is dat mensen hun eigen talenten ontwikkelen" om het zelf te citeren - hoe kunnen ze dan hun "autonome handelen dat zelfontwikkeling toelaat" presenteren als dat vrijheidsbeeld dat leidt tot een "heel andere vrije samenleving dan dat datgene dat door Hayek wordt opgehangen"?
Je zou je niet alleen gaan afvragen of ze Hayek wel gelezen hebben, nietwaar? Je zou je gaan afvragen of ze wel hun eigen boek gelezen hebben.
zondag 26 april 2015
woensdag 22 april 2015
Kleuter Simon is niet langer een kleuter!
Glunderend komt hij, volle zes jaar oud, de trap af, glunderend laat hij zich in de armen van zijn breed glimlachende papa vallen en onder veel "happy birthday to you" naar de keuken brengen, en daar staat een grote drakenburcht van Playmobil hem op te wachten. Je hoeft geen filosofisch talent te hebben om daar, met onze actualiteit, even vanuit een heel ander standpunt bij stil te blijven, maar anderzijds, als we zouden willen dat zoveel méér kinderen "dit" mochten meemaken - wat moet dan "dit" betekenen als het geen kleine jongen van zes jaar mag zijn die voor zijn verjaardag een kasteel krijgt?
Het is een voltreffer. Hij kende het al van vriendjes, maar het was niet meer in de handel, en nu stond het toch zomaar op de plaats van zijn ontbijtbordje! "Kijk, papa, daar is een valstrik" en "oh, wat een grote draak" enzovoort. En hij vraagt "nu ben ik geen kleuter meer, eh?". Hij is een zeer levendig, zeer energiek kind, en dat is als je de kleinste van drie bent niet altijd gemakkelijk. Zijn gezichtje staat ernstig, als hij dat vraagt, met grote oogjes kijkt hij me aan, gespannen, zoals na een examen, je weet pas zeker dat je geslaagd bent als je ook het verlossende woord hebt gehoord. Maar inderdaad, hij is nu officiëel een schoolkindje, en gerustgesteld zet hij zich weer aan het werk met zijn kasteel. Nog een grote broer erbij, en een grote zus en een mens zou nog vergeten dat ze ook nog naar school moeten.
En daar gaat hij, met een grote doos versgebakken wafeltjes en een kroon, alweer glunderend de speelplaats op en sterke verhalen over het verdelen van die wafeltjes en broer en zus die ook in de prijzen vielen en de juf en de troon en de chocomelk. En als ik doe alsof ik verbaasd rond kijk en "de kleuter zoek" zet hij een gezicht van "jammer maar helaas", heft berustend de handjes ten hemel en zegt "nergens te zien!".
Sic transit gloria mundi; iets dergelijks.
Zo is ons laatste kleutertje er vandoor. Het zijn drukke tijden, natuurlijk, met drie kleine schoolkindjes, van zes, en heel binnenkort acht en tien, maar het zijn ook prachtige tijden. We slapen meestal ononderbroken, ze kleden grotendeels zichzelf aan en kunnen zelf in en uit een auto; ja, we zijn echt al mensen geworden die vertederd glimlachend naar andere mensen kijken wanneer ze met maxicosi's vol baby of peutertjes op de arm passeren. En scholier Simon, die kijkt al uit naar het eerste leerjaar, hoewel hij ook al met een grote frons op zijn gezichtje over "huistaak" spreekt. Ja, met zo'n oudere broer en zus maak je je over dat soort romantiek natuurlijk geen illusies.
Het zal allemaal wel lukken, scholiertje Simon, zij het misschien niet altijd even vanzelfsprekend als bij iets oudere familieleven. We zien wel. De drakenburcht is het onderwerp dat momenteel aan de orde is.
Het is een voltreffer. Hij kende het al van vriendjes, maar het was niet meer in de handel, en nu stond het toch zomaar op de plaats van zijn ontbijtbordje! "Kijk, papa, daar is een valstrik" en "oh, wat een grote draak" enzovoort. En hij vraagt "nu ben ik geen kleuter meer, eh?". Hij is een zeer levendig, zeer energiek kind, en dat is als je de kleinste van drie bent niet altijd gemakkelijk. Zijn gezichtje staat ernstig, als hij dat vraagt, met grote oogjes kijkt hij me aan, gespannen, zoals na een examen, je weet pas zeker dat je geslaagd bent als je ook het verlossende woord hebt gehoord. Maar inderdaad, hij is nu officiëel een schoolkindje, en gerustgesteld zet hij zich weer aan het werk met zijn kasteel. Nog een grote broer erbij, en een grote zus en een mens zou nog vergeten dat ze ook nog naar school moeten.
En daar gaat hij, met een grote doos versgebakken wafeltjes en een kroon, alweer glunderend de speelplaats op en sterke verhalen over het verdelen van die wafeltjes en broer en zus die ook in de prijzen vielen en de juf en de troon en de chocomelk. En als ik doe alsof ik verbaasd rond kijk en "de kleuter zoek" zet hij een gezicht van "jammer maar helaas", heft berustend de handjes ten hemel en zegt "nergens te zien!".
Sic transit gloria mundi; iets dergelijks.
Zo is ons laatste kleutertje er vandoor. Het zijn drukke tijden, natuurlijk, met drie kleine schoolkindjes, van zes, en heel binnenkort acht en tien, maar het zijn ook prachtige tijden. We slapen meestal ononderbroken, ze kleden grotendeels zichzelf aan en kunnen zelf in en uit een auto; ja, we zijn echt al mensen geworden die vertederd glimlachend naar andere mensen kijken wanneer ze met maxicosi's vol baby of peutertjes op de arm passeren. En scholier Simon, die kijkt al uit naar het eerste leerjaar, hoewel hij ook al met een grote frons op zijn gezichtje over "huistaak" spreekt. Ja, met zo'n oudere broer en zus maak je je over dat soort romantiek natuurlijk geen illusies.
Het zal allemaal wel lukken, scholiertje Simon, zij het misschien niet altijd even vanzelfsprekend als bij iets oudere familieleven. We zien wel. De drakenburcht is het onderwerp dat momenteel aan de orde is.
dinsdag 21 april 2015
De Paradox van Hayek: Geen analyse, maar religieus dogma
Zag je de post, een paar dagen geleden (1), waarin "Hayek en de zijnen" een samenleving maar vrij noemden "als de overheid geen enkele beperking oplegde aan de economische vrijheid"? Alles met een uitgestreken gezicht, gestoffeerd met "citaten", en de beschuldiging dat de hartverscheurende toestanden op de omslag rechtstreeks voortvloeien uit onze "neoliberale" ideeën. En zeer overtuigend ook - zie de enthousiaste artikelen op het internet (2), of de positieve reacties op allerlei sociale media. Tot je de moeite neemt ook eens te kijken wat Hayek daar werkelijk over zegt, en je krijgt... het letterlijk tegendeel.
En mijn vraag is (en was): hoe komt zoiets? De enige verklaring die ik kan bedenken is dat we niet te maken hebben met een politiek-filosofische analyse, maar met een religieus geloof. Dat lijkt misschien moeilijk te geloven ("het gaat hier om twee gerenommeerde academici"!) maar je kan het heel eenvoudig zelf checken: de citaten stonden er bij met verwijzing en al. Sterker nog, je kan het credo zelfs voor je ogen tot stand zien komen: vers uit de ovens waarin de auteurs het verzonnen en gesmeed hebben! Kijk bijvoorbeeld hier:
"We zagen dit bij Hayek: de kern van onze Europese beschaving is individualisme - een individu dat zichzelf verbeeldt als autonoom en soeverein, en wiens eigen volstrekt individuele belangen voorop staan in het sociale leven. Het vertrekpunt van menselijke actie is dan eigenbelang, en de uitkomst is individuele voorspoed." (De Paradox van Hayek, p 95)
En ja, de filosofie van het liberalisme vertrekt bij het individualisme, maar je bent al erg met woorden aan het schuiven als je erbij verklaart dat "het vertrekpunt" dan "eigenbelang" is. Heb je werkelijk neoliberalisme nodig om te weten dat mensen, bijvoorbeeld, in noodgevallen eerst hun eigen kinderen zullen redden, en dan pas kinderen van anderen; of eten zullen geven, en ga zo maar door? De vraag is van bij het begin al niet hoe mensen in elkaar zitten, maar wie daarvan de schuld krijgt. En het antwoord is: het neoliberalisme, natuurlijk, het is de schuld van Hayek! "En de zijnen"! De kroon komt op het werk (hint: klasseer die uitdrukking gerust bij "bijtende spot") wanneer er wordt "geconcludeerd" (lees: het credo wordt voorgedreund, opdat u het ook kan opzeggen) dat de uitkomst "individuele voorspoed" is. We weten gewoon dat Hayek sociale zekerheid verwerpt, niet omdat hij dat zegt want hij zegt het letterlijk tegendeel (1), maar omdat het credo ons dat opsolfert. Dus de vraag is: zijn ze er werkelijk in geslaagd de soort stoten uit de vorige post ook met dat "eigenbelang" uit te halen?
Wel, we nemen gewoon een voorbeeld! Hoe zien ze dat "eigenbelang" precies vertaald? En we vernemen...
"Problematisch wordt het voor Hayek en andere neoliberalen als belastingopbrengsten doelgericht worden gebruikt om maatregelen te financieren die een fundamenteel herverdelend effect hebben."(De Paradox van Hayek, p. 49)
Je ziet: bij Hayek géén bezorgdheid om de rest van de samenleving; herverdeling, dat is problematisch! De uitdrukking "Hayek en andere neoliberalen" deed me overigens ook denken aan die vorige post waar Milton Friedman ook al samen met Hayek werd opgevoerd. Hij komt nog eens apart aan de beurt als verdere illustratie van de visie van het "eigenbelang" op herverdeling:
"elke georganiseerde poging tot herverdeling staat haaks op de vrijheid zoals Friedman die begrijpt, Immers (…) impliceert herverdeling op een of andere manier dat de vrijheid om onbeperkte private rijkdom te vergaren en die te gebruiken zoals men wil aan banden wordt gelegd." (De Paradox van Hayek, p. 73)
Laten we het vooral niet vergeten: dat is allemaal de reden van de gruwelijke dood die de arbeiders in Bangladesh ondergingen, zoals zo bewust aangeklaagd met de hartverscheurende foto op de omslag. "Elke georganiseerde poging tot herverdeling" botst op het eigenbelang! Maar hoe weten we dat allemaal; is dat omdat Hayek het zegt? Misschien... in het volgende stukje...?
"There is no reason why in a society that has reached the general level of wealth which ours has attained, the first kind of security should not be guaranteed to all without endangering general freedom. (…) there can be no serious doubt that some minimum of food, shelter, and clothing, sufficient to preserve health and the capacity too work, can be assured to everybody. (...) Nor is there any reason why the state should not assist the individuals in providing for these common hazards of life (...)."
Als je De Paradox van Hayek serieus had genomen geloofde je nu niet dat dit uit The Road to Serfdom, hoofdstuk 9 kwam, wel? Check je het desnoods even na? Dat hoofdstuk 9, overigens, dat enkele zinnen later, na voorbeelden als "sickness and accident" concludeert: "the case for the state's helping to organize a comprehensive system for social insurance is very strong." Wat beweerden Blommaert en Zahidi ook weer over die "elke" (sic) "georganiseerde" (sic) of "herverdeling"? Zou er een manier bestaan om het ze eens te vragen...?
Nee, zeker?
We krijgen, dus, lijnrecht tegen de beweringen van de auteurs in, dat een samenleving die al die "individuele voorspoed heeft bereikt" best wel aan iedereen een minimale welvaart mag verzekeren, zonder dat dat afbreuk doet aan de vrijheid. We krijgen, dus, dat de case om de staat daaraan te laten meewerken "very strong" is. Merk je het lijstje onderwerpen waar dat voor geldt op; en vergelijk je het misschien nog eens opnieuw met het "elke georganiseerde poging" uit de Paradox van Hayek? Ik bedoel maar, dat bestààt toch niet dat die mannen Hayek zelfs maar gelezen hebben?
Of hier! Nog zo'n "elke", deze keer op bladzijde 63 van De Paradox van Hayek:
"Vandaar dat Hayek elke vorm van politiek die zelfs maar op minimale wijze de economische vrijheid beperkt, ziet als eerste stap op het hellend vlak van de totalitaire samenleving." (bold is eigen nadruk ter vergelijking met het volgend citaat)
Je begrijpt, na dat vorig citaat van Hayek zelf, dat mensen die Hayek wèl gelezen hebben, zich een tikje "uim, verwonderd" voelen? Maar de reden waarom ik hem te mooi om te laten passeren vond was dat hij zo fraai contrasteert met de volgende zin uit dat boek waarvan de auteurs doen alsof ze het in feite citeren:
"There can be no question that adequate security against severe privation, and the reduction of the avoidable causes of misdirected effort and disappointment, will have to be one of the main goals of policy."
Alweer uit hoofdstuk 9 van The Road to Serfdom, en ik moet opbiechten dat ik hier wel een beetje zat te grijnzen bij het contrast tussen de bewering over "elke" (!) politiek (!) om "zelfs maar op minimale wijze" (hahaha!) etcetera versus Hayeks werkelijke uitspraak: diezelfde "minimale" of "herverdeling", daarvan is "no question", dat die "één van de belangrijkste doelstellingen van "policy" moet zijn.
Ik denk dat ik het stilaan maar aan het oordeel van de lezer zal overlaten. Er zijn nog een paar onderwerpen waar we soortgelijke oefeningen over kunnen maken; maar laat ik me hier beperken tot "de rol van de staat en de sociale zekerheid". Het ene citaat na het andere dat u vertelt wat u volgens de auteurs over Hayek moet "weten", maar er is er nauwelijks één bij of je vindt bij Hayek zelf, en in het boek zelf waar ze het zo graag over hebben, het letterlijk tegendeel. Die "analyse" van Blommaert en Zahidi; ik zeg dat het met "analyse" niets te maken heeft. Ik zeg dat het ordinaire verkopers van propaganda zijn. Of van religieus dogma, natuurlijk.
----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2015/04/de-paradox-van-hayek-die-mannen-beweren.html
(2) https://www.epo.be/uitgeverij/boekinfo_boek.php?isbn=9789491297618
OF http://www.uitpers.be/index.php/component/k2/item/134-de-paradox-van-hayek
OF http://stanvanhoucke.blogspot.be/2014/11/de-paradox-van-hayek.html
OF http://www.cuttingedge.be/boekenstrips/jan-blommaert-karim-zahidi-de-paradox-van-hayek
OF http://www.sblog.be/boekbesprekingen/de-paradox-van-hayek/
En vele, vele andere. Allemaal in naam van het kritisch denken, natuurlijk, of wat had je gedacht?
En mijn vraag is (en was): hoe komt zoiets? De enige verklaring die ik kan bedenken is dat we niet te maken hebben met een politiek-filosofische analyse, maar met een religieus geloof. Dat lijkt misschien moeilijk te geloven ("het gaat hier om twee gerenommeerde academici"!) maar je kan het heel eenvoudig zelf checken: de citaten stonden er bij met verwijzing en al. Sterker nog, je kan het credo zelfs voor je ogen tot stand zien komen: vers uit de ovens waarin de auteurs het verzonnen en gesmeed hebben! Kijk bijvoorbeeld hier:
"We zagen dit bij Hayek: de kern van onze Europese beschaving is individualisme - een individu dat zichzelf verbeeldt als autonoom en soeverein, en wiens eigen volstrekt individuele belangen voorop staan in het sociale leven. Het vertrekpunt van menselijke actie is dan eigenbelang, en de uitkomst is individuele voorspoed." (De Paradox van Hayek, p 95)
En ja, de filosofie van het liberalisme vertrekt bij het individualisme, maar je bent al erg met woorden aan het schuiven als je erbij verklaart dat "het vertrekpunt" dan "eigenbelang" is. Heb je werkelijk neoliberalisme nodig om te weten dat mensen, bijvoorbeeld, in noodgevallen eerst hun eigen kinderen zullen redden, en dan pas kinderen van anderen; of eten zullen geven, en ga zo maar door? De vraag is van bij het begin al niet hoe mensen in elkaar zitten, maar wie daarvan de schuld krijgt. En het antwoord is: het neoliberalisme, natuurlijk, het is de schuld van Hayek! "En de zijnen"! De kroon komt op het werk (hint: klasseer die uitdrukking gerust bij "bijtende spot") wanneer er wordt "geconcludeerd" (lees: het credo wordt voorgedreund, opdat u het ook kan opzeggen) dat de uitkomst "individuele voorspoed" is. We weten gewoon dat Hayek sociale zekerheid verwerpt, niet omdat hij dat zegt want hij zegt het letterlijk tegendeel (1), maar omdat het credo ons dat opsolfert. Dus de vraag is: zijn ze er werkelijk in geslaagd de soort stoten uit de vorige post ook met dat "eigenbelang" uit te halen?
Wel, we nemen gewoon een voorbeeld! Hoe zien ze dat "eigenbelang" precies vertaald? En we vernemen...
"Problematisch wordt het voor Hayek en andere neoliberalen als belastingopbrengsten doelgericht worden gebruikt om maatregelen te financieren die een fundamenteel herverdelend effect hebben."(De Paradox van Hayek, p. 49)
Je ziet: bij Hayek géén bezorgdheid om de rest van de samenleving; herverdeling, dat is problematisch! De uitdrukking "Hayek en andere neoliberalen" deed me overigens ook denken aan die vorige post waar Milton Friedman ook al samen met Hayek werd opgevoerd. Hij komt nog eens apart aan de beurt als verdere illustratie van de visie van het "eigenbelang" op herverdeling:
"elke georganiseerde poging tot herverdeling staat haaks op de vrijheid zoals Friedman die begrijpt, Immers (…) impliceert herverdeling op een of andere manier dat de vrijheid om onbeperkte private rijkdom te vergaren en die te gebruiken zoals men wil aan banden wordt gelegd." (De Paradox van Hayek, p. 73)
Laten we het vooral niet vergeten: dat is allemaal de reden van de gruwelijke dood die de arbeiders in Bangladesh ondergingen, zoals zo bewust aangeklaagd met de hartverscheurende foto op de omslag. "Elke georganiseerde poging tot herverdeling" botst op het eigenbelang! Maar hoe weten we dat allemaal; is dat omdat Hayek het zegt? Misschien... in het volgende stukje...?
"There is no reason why in a society that has reached the general level of wealth which ours has attained, the first kind of security should not be guaranteed to all without endangering general freedom. (…) there can be no serious doubt that some minimum of food, shelter, and clothing, sufficient to preserve health and the capacity too work, can be assured to everybody. (...) Nor is there any reason why the state should not assist the individuals in providing for these common hazards of life (...)."
Als je De Paradox van Hayek serieus had genomen geloofde je nu niet dat dit uit The Road to Serfdom, hoofdstuk 9 kwam, wel? Check je het desnoods even na? Dat hoofdstuk 9, overigens, dat enkele zinnen later, na voorbeelden als "sickness and accident" concludeert: "the case for the state's helping to organize a comprehensive system for social insurance is very strong." Wat beweerden Blommaert en Zahidi ook weer over die "elke" (sic) "georganiseerde" (sic) of "herverdeling"? Zou er een manier bestaan om het ze eens te vragen...?
Nee, zeker?
We krijgen, dus, lijnrecht tegen de beweringen van de auteurs in, dat een samenleving die al die "individuele voorspoed heeft bereikt" best wel aan iedereen een minimale welvaart mag verzekeren, zonder dat dat afbreuk doet aan de vrijheid. We krijgen, dus, dat de case om de staat daaraan te laten meewerken "very strong" is. Merk je het lijstje onderwerpen waar dat voor geldt op; en vergelijk je het misschien nog eens opnieuw met het "elke georganiseerde poging" uit de Paradox van Hayek? Ik bedoel maar, dat bestààt toch niet dat die mannen Hayek zelfs maar gelezen hebben?
Of hier! Nog zo'n "elke", deze keer op bladzijde 63 van De Paradox van Hayek:
"Vandaar dat Hayek elke vorm van politiek die zelfs maar op minimale wijze de economische vrijheid beperkt, ziet als eerste stap op het hellend vlak van de totalitaire samenleving." (bold is eigen nadruk ter vergelijking met het volgend citaat)
Je begrijpt, na dat vorig citaat van Hayek zelf, dat mensen die Hayek wèl gelezen hebben, zich een tikje "uim, verwonderd" voelen? Maar de reden waarom ik hem te mooi om te laten passeren vond was dat hij zo fraai contrasteert met de volgende zin uit dat boek waarvan de auteurs doen alsof ze het in feite citeren:
"There can be no question that adequate security against severe privation, and the reduction of the avoidable causes of misdirected effort and disappointment, will have to be one of the main goals of policy."
Alweer uit hoofdstuk 9 van The Road to Serfdom, en ik moet opbiechten dat ik hier wel een beetje zat te grijnzen bij het contrast tussen de bewering over "elke" (!) politiek (!) om "zelfs maar op minimale wijze" (hahaha!) etcetera versus Hayeks werkelijke uitspraak: diezelfde "minimale" of "herverdeling", daarvan is "no question", dat die "één van de belangrijkste doelstellingen van "policy" moet zijn.
Ik denk dat ik het stilaan maar aan het oordeel van de lezer zal overlaten. Er zijn nog een paar onderwerpen waar we soortgelijke oefeningen over kunnen maken; maar laat ik me hier beperken tot "de rol van de staat en de sociale zekerheid". Het ene citaat na het andere dat u vertelt wat u volgens de auteurs over Hayek moet "weten", maar er is er nauwelijks één bij of je vindt bij Hayek zelf, en in het boek zelf waar ze het zo graag over hebben, het letterlijk tegendeel. Die "analyse" van Blommaert en Zahidi; ik zeg dat het met "analyse" niets te maken heeft. Ik zeg dat het ordinaire verkopers van propaganda zijn. Of van religieus dogma, natuurlijk.
----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2015/04/de-paradox-van-hayek-die-mannen-beweren.html
(2) https://www.epo.be/uitgeverij/boekinfo_boek.php?isbn=9789491297618
OF http://www.uitpers.be/index.php/component/k2/item/134-de-paradox-van-hayek
OF http://stanvanhoucke.blogspot.be/2014/11/de-paradox-van-hayek.html
OF http://www.cuttingedge.be/boekenstrips/jan-blommaert-karim-zahidi-de-paradox-van-hayek
OF http://www.sblog.be/boekbesprekingen/de-paradox-van-hayek/
En vele, vele andere. Allemaal in naam van het kritisch denken, natuurlijk, of wat had je gedacht?
zondag 19 april 2015
De Paradox van Hayek: die mannen beweren toch niet dat ze Hayek gelezen hebben?
Eind 2014 verscheen het boek De Paradox van Hayek door Jan Blommaert en Karim Zahidi. Het boek viel nogal op door de hartverscheurende omslag; een beroemde foto bij een ingestort fabrieksgebouw in Bangladesh. Een man en een vrouw, omgekomen onder het puin terwijl ze elkaar omhelsden:
Met dat als omslag, en die titel, zal de boodschap wel duidelijk zijn, zeker? Het is de schuld van Hayek! Of zoals het boek het ergens noemt, "van Hayek en de zijnen". En voor het geval het niet duidelijk was nam een interview in De Wereldmorgen (1) alle twijfel weg: de foto was van bij het begin bedoeld als omslag voor het boek, want als we de neoliberale logica volgen...
Etcetera.
En zo viel me in, bij uitdrukkingen als "Hayek en de zijnen": dus het is mijn schuld! Want tenzij je dit blog nooit eerder hebt gelezen weet je al lang: ik ben één van "Hayek en de zijnen". Maar als je zo bewust zo hard gaat provoceren - wel, dan raakt er al wel eens iemand geprovoceerd, nietwaar? Bijvoorbeeld: ikzelf. En wat doe ik wanneer ik me geprovoceerd voel? In dit geval dacht ik: "merkwaardig, dat had ik nu eens allemaal nooit opgemerkt". En ook: "dus dat wil ik nu ook wel eens zien". En dus heb ik De Paradox van Hayek gelezen, en mijn hypothese is: die twee hebben nooit ook maar één letter Hayek gelezen. Of het moest een "samenvatting" zijn, gepubliceerd in zoiets als de Bibliotheek voor Revolutionaire Literatuur, Moskou, ergens in de jaren zeventig.
Bijvoorbeeld. Het boek kondigt aan, helemaal in het begin, te zullen aantonen dat Hayeks vrijheidsbeeld leidt tot de gruwelijke toestanden, uitgedrukt in de omslagfoto. Dat vindt een formulering op pagina 65 (want het boek staat vol met die bewering; aarzel niet er nog meer, nog véél meer voorbeelden van op te vragen!):
"Als een samenleving geen enkele beperking of limiet oplegt aan hoe individuen geld verdienen, dan spreken Hayek, Friedman, Rand en andere neoliberalen van een 'vrije samenleving'. (…) Immers, economische vrijheid primeert op alle anderen en is er de voorwaarde toe."
De "vrije samenleving volgens Hayek" (en merk op hoe "de zijnen" er ook bijstaan) verdraagt dus geen enkele beperking; tenminste, als we Blommaert en Zahidi mogen geloven. Maar of we dat "mogen geloven" was nu juist wat ik me zo verwonderd afvroeg. Laten we die formulering echter eerst vertalen in concrete gevolgen. Bijvoorbeeld, op bladzijde 27 (maar nogmaals, het boek staat er bol van):
"Het is niet langer aan de overheid om zaken zoals minimum- of maximumlonen te bepalen, de arbeidsduur en arbeidscondities te reguleren, modaliteiten voor ontslag op te leggen of zich te mengen in de diverse rechten en voordelen die een job met zich meebrengen - ziekteverzekering, pensioen, verlofrechten." (in bold wat ik even in het achterhoofd wil houden)
Of een ander voorbeeld, op pagina 55, "in de neoliberale opvatting"...
"Het kopen en verkopen van arbeid is een private aangelegenheid tussen twee private partijen, en dat contract moet volledig vrij en zonder overheidsbemoeienis kunnen onderhandeld worden door die partijen."
Zoals ik al zei, gewoon twee voorbeelden van waar het boek vanaf de eerste bladzijde; nee, vanaf de omslag, bol staat. Maar zoals ik ook al zei, "dat had ik nu eens allemaal nooit opgemerkt". Niet zo flink, van "Hayek en de zijnen", om daar altijd weer zo naast te staren! Eens kijken of ik met beter kijken iets te weten kom. Bijvoorbeeld struikel ik over iets rond dat reguleren van arbeidsduur (ik onderlijn zelf voor het gemak van den lezer...):
"To probihit the use of certain poisonous substances, or to require special precautions in their use, to limit working hours or to require certain sanitary arrangements, is fully compatible with the preservation of competition." (The Road to Serfdom, chapter 3)
Hmmmmm... Nu zou je toch de indruk kunnen krijgen dat het met die "de overheid mag geen enkele beperking opleggen" nogal meevalt, nietwaar? Misschien is het wel normaal dat ik een beetje, uim, "verwonderd" was dat ik al die verwijten nooit in me had voelen opkomen: bijvoorbeeld omdat ze... misschien... onterecht zijn? Maar aan de andere kant; het is alleen maar "compatible with competition". Misschien is dat nog iets heel anders dan "met een vrije samenleving...?
Alleen, nu struikel ik alweer! Deze keer over een passage uit hoofdstuk 6 van The Road to Serfdom:
"Similarly with respect to most of the general and permanent rules which the state may establish with regard to production, such as building regulations or factory laws; these may be wise or unwise in the particular instance, but they do not conflict with liberal principles so long as they are intended to be permanent and are not used to favor or harm particular people."
Asjemenou! Nu conflicteren ze ook al niet met "liberale principes"! En kijk nog eens goed? Het zijn uitgerekend "building regulations" en "factory laws" die helemaal niet hoeven in conflict te zijn met liberale principes. Uitgerekend onderwerpen die de fabrieksarbeiders in Bangladesh hadden kunnen helpen; uitgerekend waarvan Blommaert en Zahidi beweren dat het ontbreken het voortvloeisel was van de liberale filosofie van Hayek. En het volstaat twee minuten te snuisteren, en het letterlijk tegendeel staat voor je neus!
Wel, beste vrienden en (ongetwijfeld alweer een nieuwe reeks) vijanden: van dat soort stoten staat het boek De Paradox van Hayek dus werkelijk bol. Dus denk ik dat de paar voorbeelden kunnen volstaan om dat niet allemaal zomaar te geloven. Maar het hele boek is zo erg dat ik, honderd percent in ernst, moet vragen: "heren Blommaert en Zahidi, jullie pretenderen toch niet dat jullie Hayek ook nog gelezen hebben? Geef dat nu eens eerlijk toe?
---------------------------------------------
(1) http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2014/12/12/we-moeten-de-vrijheid-herwinnen
Met dat als omslag, en die titel, zal de boodschap wel duidelijk zijn, zeker? Het is de schuld van Hayek! Of zoals het boek het ergens noemt, "van Hayek en de zijnen". En voor het geval het niet duidelijk was nam een interview in De Wereldmorgen (1) alle twijfel weg: de foto was van bij het begin bedoeld als omslag voor het boek, want als we de neoliberale logica volgen...
Etcetera.
En zo viel me in, bij uitdrukkingen als "Hayek en de zijnen": dus het is mijn schuld! Want tenzij je dit blog nooit eerder hebt gelezen weet je al lang: ik ben één van "Hayek en de zijnen". Maar als je zo bewust zo hard gaat provoceren - wel, dan raakt er al wel eens iemand geprovoceerd, nietwaar? Bijvoorbeeld: ikzelf. En wat doe ik wanneer ik me geprovoceerd voel? In dit geval dacht ik: "merkwaardig, dat had ik nu eens allemaal nooit opgemerkt". En ook: "dus dat wil ik nu ook wel eens zien". En dus heb ik De Paradox van Hayek gelezen, en mijn hypothese is: die twee hebben nooit ook maar één letter Hayek gelezen. Of het moest een "samenvatting" zijn, gepubliceerd in zoiets als de Bibliotheek voor Revolutionaire Literatuur, Moskou, ergens in de jaren zeventig.
Bijvoorbeeld. Het boek kondigt aan, helemaal in het begin, te zullen aantonen dat Hayeks vrijheidsbeeld leidt tot de gruwelijke toestanden, uitgedrukt in de omslagfoto. Dat vindt een formulering op pagina 65 (want het boek staat vol met die bewering; aarzel niet er nog meer, nog véél meer voorbeelden van op te vragen!):
"Als een samenleving geen enkele beperking of limiet oplegt aan hoe individuen geld verdienen, dan spreken Hayek, Friedman, Rand en andere neoliberalen van een 'vrije samenleving'. (…) Immers, economische vrijheid primeert op alle anderen en is er de voorwaarde toe."
De "vrije samenleving volgens Hayek" (en merk op hoe "de zijnen" er ook bijstaan) verdraagt dus geen enkele beperking; tenminste, als we Blommaert en Zahidi mogen geloven. Maar of we dat "mogen geloven" was nu juist wat ik me zo verwonderd afvroeg. Laten we die formulering echter eerst vertalen in concrete gevolgen. Bijvoorbeeld, op bladzijde 27 (maar nogmaals, het boek staat er bol van):
"Het is niet langer aan de overheid om zaken zoals minimum- of maximumlonen te bepalen, de arbeidsduur en arbeidscondities te reguleren, modaliteiten voor ontslag op te leggen of zich te mengen in de diverse rechten en voordelen die een job met zich meebrengen - ziekteverzekering, pensioen, verlofrechten." (in bold wat ik even in het achterhoofd wil houden)
Of een ander voorbeeld, op pagina 55, "in de neoliberale opvatting"...
"Het kopen en verkopen van arbeid is een private aangelegenheid tussen twee private partijen, en dat contract moet volledig vrij en zonder overheidsbemoeienis kunnen onderhandeld worden door die partijen."
Zoals ik al zei, gewoon twee voorbeelden van waar het boek vanaf de eerste bladzijde; nee, vanaf de omslag, bol staat. Maar zoals ik ook al zei, "dat had ik nu eens allemaal nooit opgemerkt". Niet zo flink, van "Hayek en de zijnen", om daar altijd weer zo naast te staren! Eens kijken of ik met beter kijken iets te weten kom. Bijvoorbeeld struikel ik over iets rond dat reguleren van arbeidsduur (ik onderlijn zelf voor het gemak van den lezer...):
"To probihit the use of certain poisonous substances, or to require special precautions in their use, to limit working hours or to require certain sanitary arrangements, is fully compatible with the preservation of competition." (The Road to Serfdom, chapter 3)
Hmmmmm... Nu zou je toch de indruk kunnen krijgen dat het met die "de overheid mag geen enkele beperking opleggen" nogal meevalt, nietwaar? Misschien is het wel normaal dat ik een beetje, uim, "verwonderd" was dat ik al die verwijten nooit in me had voelen opkomen: bijvoorbeeld omdat ze... misschien... onterecht zijn? Maar aan de andere kant; het is alleen maar "compatible with competition". Misschien is dat nog iets heel anders dan "met een vrije samenleving...?
Alleen, nu struikel ik alweer! Deze keer over een passage uit hoofdstuk 6 van The Road to Serfdom:
"Similarly with respect to most of the general and permanent rules which the state may establish with regard to production, such as building regulations or factory laws; these may be wise or unwise in the particular instance, but they do not conflict with liberal principles so long as they are intended to be permanent and are not used to favor or harm particular people."
Asjemenou! Nu conflicteren ze ook al niet met "liberale principes"! En kijk nog eens goed? Het zijn uitgerekend "building regulations" en "factory laws" die helemaal niet hoeven in conflict te zijn met liberale principes. Uitgerekend onderwerpen die de fabrieksarbeiders in Bangladesh hadden kunnen helpen; uitgerekend waarvan Blommaert en Zahidi beweren dat het ontbreken het voortvloeisel was van de liberale filosofie van Hayek. En het volstaat twee minuten te snuisteren, en het letterlijk tegendeel staat voor je neus!
Wel, beste vrienden en (ongetwijfeld alweer een nieuwe reeks) vijanden: van dat soort stoten staat het boek De Paradox van Hayek dus werkelijk bol. Dus denk ik dat de paar voorbeelden kunnen volstaan om dat niet allemaal zomaar te geloven. Maar het hele boek is zo erg dat ik, honderd percent in ernst, moet vragen: "heren Blommaert en Zahidi, jullie pretenderen toch niet dat jullie Hayek ook nog gelezen hebben? Geef dat nu eens eerlijk toe?
---------------------------------------------
(1) http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2014/12/12/we-moeten-de-vrijheid-herwinnen
Abonneren op:
Posts (Atom)