"Het grootste gevaar voor de filosofie"

Op de site Filosfie.be (1) heeft iemand een post gemaakt over "het grootste gevaar voor de filosofie". Het heeft me een reactie ontlokt die me hier ook niet lijkt te misstaan. Zodoende...

In feite lijkt het me een wankele veronderstelling dat er zomaar een rangorde aan "gevaren voor de filosofie"  bestaat, zodat er ook een "grootste gevaar" bestaat. Het lijkt me eerder dat er een groep mensen bestaat, die allemaal een filosofisch potentieel hebben, en die allemaal individueel worden "bedreigd" in hun mogelijkheden om dat potentieel te realiseren. Tenzij je dan kan bewijzen dat een meerderheid met hetzelfde probleem te kampen heeft lijkt het me veiliger te veronderstellen dat er een enorme veelheid bestaat aan mogelijke gevaren, allemaal afhankelijk van concrete persoonlijkheden en omstandigheden en zovoort.

Nu heb ik snel geprobeerd een tegenvoorbeeld te vinden met "gebrek aan talent". Ik heb er geen probleem mee het niet toevallig te vinden dat dat is wat zomaar vanzelf bij mij opkomt! Maar ik denk niet dat ik daarmee van mening moet veranderen. Er bestaat altijd een groep filosofen die wel veel talent hebben, en dat is waar we het filosofisch potentieel moeten zoeken. Dus vandaar weer naar af: het "grootste gevaar" zou wel eens voor iedereen iets anders kunnen zijn.

Maar ik ontken niet dat de uitdrukking een interessant punt aanraakt! Ik vraag me nu toch af of er bepaalde factoren bestaan die je onder de grote talenten vaker terugvindt, en die niet (zoals "gebrek aan talent") de vraag self-defeating maken. Dus wat valt mij nu op wanneer ik rondkijk op een site van een (in mijn ogen) toch heel fraai niveau als Filosofie.be (1); wat zijn de dingen die me een hoofdschuddend gevoel van onbehagen bezorgen? Natuurlijk kies ik voorbeelden die ik als herkenbaar beschouw; representatief; die me ook al in andere filosofische omstandigheden als "problematisch", in de zin van "gevaarlijk", heb gevonden.

Een heel belangrijke lijkt me verstening. Lange rijen boeken en artikelen over "de vervreemding bij Marx" en "de verwondering bij Plato" en "het lustprincipe bij Freud" en "de mimese bij Girard"... dat representeert een enorme hoeveelheid inspanning en werk - en als je eerlijk bent, wie léést dat allemaal in godsnaam? Je roept dat kleine cirkeltje in van mensen die dat inderdaad lezen en er zelf nog commentaren aan toevoegen ook? Fijn, dat is juist, maar je onderstreept het punt. Heb je Marx of Plato of Freud of Girard dat soort dingen zien schrijven? En als de paar mensen die werkelijk filosofisch potentieel hebben zich dààrmee moeten bezig houden; heb je dan niet ook het gevoel dat er minder kans is, en niet meer, dat ze hun groot potentieel ook zullen realiseren?

Een ander gevaar lijkt me puur verbale kwesties. Hoe vaak zie je niet iets van de vorm "als ik deze en die definitie aanneem (een eenhoorn is een wit paard met een hoorn op zijn kop), en ik smokkel binnen dat er aan die definitie ook nog een realiteit beantwoordt... dan heb ik zomaar opeens het bestaan van eenhoorns, God, de kabouters en het begin van het universum bewezen! En gezien het gescharrel en gewriemel dat het nog oplevert ook is dat blijkbaar waar we succes (in de betekenis van "Anderlecht: 3 - Zichem: 0") mee hebben! Dus... Alleen... "Heb je Marx of Plato of Freud of Girard"... Etcetera.

Nog iets dat ik heel vaak zie zijn quasi-religieuze dogma's. De armoede in de wereld is de schuld van het kapitalisme, en ik zie veel armoede, ergo, de armoede is de schuld van het kapitalisme. Jaja, compleet met cirkel erbij! Je mag gerust het woord "kapitalisme" vervangen door "decadentie", "afvalligheid", "loslaten van de goudstandaard"... de logica is altijd dezelfde. "Alleen... "Heb je Marx..."

Etcetera.

Toch blijf ik betwijfelen of dat, of andere dingen, nu wel werkelijk "gevaren voor de filosofie" zijn. Er zijn natuurlijk heel veel mensen die zich met dit soort dingen bezig houden, en het ook nog "filosofie" noemen. Maar er zijn nu eenmaal ook heel veel meer mensen dat vroeger, en dus ook veel meer die hun activiteiten filosofie noemen. Ik denk niet dat daaruit blijkt dat er minder filosofen zijn die zich onbedreigd met echte, goede filosofie bezig houden, integendeel. Het voelt een beetje aan alsof we met mijn voorbeelden alweer dicht bij die term "gebrek aan talent" komen...

------------------------------------------
(1) http://www.filosofie.be/