donderdag 10 juli 2014

Over banken, openbare diensten en winst.

Op het werk stuit ik op een artikel - en dus géén url meegebracht, sorry - dat zegt dat het bankwezen een publieke functie heeft, zoals defensie of justitie. Het is in feite best wel een evenwichtig artikel, dat erkent dat dat maar één aspect van het bankieren is, en dat zeker oog wil hebben voor het feit dat het nog altijd commerciële ondernemingen zijn, en dus winstgedreven. Maar er is nu eenmaal zoiets als geld, het betaalmiddel; en geld, de manier om waarde voor langere tijd op te slaan - en dat zijn allebei dingen die de bankwereld, voor een prijsje, aan het publiek aanbiedt.

En ja, er zit een punt in. In mijn eigen boutade klinkt het wel eens "de banken hebben niet het geld, de banken zijn het geld". Af en toe zie ik nog wel iemand zeer verwonderd reageren, van "hoezo, als we allemaal tegelijk onze briefjes opvragen, dan kunnen de banken dat van geen kanten waarmaken?", maar over het algemeen, durf ik hopen, dat de meeste mensen dat nu al wat langer dan vandaag wisten? En dus, als je weet dat maar een zeer, zeer kleine fractie van ons geld de vorm aanneemt van briefjes en munten, en een gigantisch veel groter deel de vorm heeft van rekeningen bij banken, en betalingen verricht door banken en betaalkaarten aangeboden door banken en beleggingen aangeboden door banken - dan kan je stilaan eens onder ogen zien: zoals ooit geld veranderd is van kerven op een stok in metalen muntjes, en van daar in briefjes; zo is het nu veranderd in een banksysteem.

Maar oeioeioei, als je dat in het huidige klimaat onder ogen ziet, dan gaan meteen al je liberale stokpaardjes de deur uit! Want dan hebben wij - en dat zijn nog steeds die commerciële ondernemingen die zoals alle andere commerciële ondernemingen uit zijn op winst - ineens nog een heel nieuwe dimensie aan extra verantwoordelijkheid! En hoe zou je kunnen in twijfel trekken dat dat de winstgevendheid onder druk zet, als je aan de ene kant weet dat wij, bankiers (ik incluis) daar zo hard over klagen, en dat de critici nu juist vinden dat de problemen ontstaan zijn omdat we precies omwille van die winst te weinig aandacht besteden aan die "andere dimensies"?

Wel, er lijkt me nog één bouwsteentje te ontbreken, nietwaar? Als we (a) allemaal onder ogen zien dat een bank wel degelijk een commerciëel bedrijf is en dus winst mag en moet maken (1), en als we (b) onder ogen zien dat dat ook niet teveel winst mag zijn als dat ten koste gaat van de extra verantwoordelijkheden, en als (c) dat laatste gebaseerd is op het feit dat wij nu eenmaal een publieke functie hebben en leveren...

... rijst dan niet de vraag (d) wie en waarmee de kosten (dat is nog altijd die dalende winstgevendheid) van de publieke functie zal vergoeden?

Zie je het gebeuren? Beeld je maar eens in dat het antwoord "dat moet dan maar de staat zijn, zeker, (zucht)." is. Socialisme! Nationalisatie van de banken! Wat is nog het verschil met de tijd van vroeger, toen de telefoonmaatschappij ook een dienst van de staat was - en je een jaar moest wachten op (alleen nog maar) een aansluiting?

Maar als je niet verder komt dan "dan verdienen ze maar wat minder" maak je je er ook te snel van af. Een bank moet nu eenmaal kapitaal hebben, dat is heus niet alleen omdat de overheid dat zegt. Dat is ook omdat dat kapitaal de allereerste buffer is waarmee verliezen opgevangen worden, zodat bij klappen de spaarders niet meteen in de kou staan. Maar "kapitaal", dat pluk je niet zomaar uit de lucht. We hebben van de crisis ook geleerd dat een overheid niet zomaar altijd en overal kan lenen van de kapitaalmarkten; integendeel. Ergens zal iemand toch dat kapitaal "opzij" moeten zetten, beschikbaar stellen om het uit te betalen als het fout loopt, met andere woorden, het risico lopen dat het verloren gaat. Bijvoorbeeld, door bankaandelen te kopen.

Als die bankaandelen echter geen, of weinig winst mogen maken, dan zal niemand geïnteresseerd zijn om tegenover die risico's ook kapitaal opzij te zetten, en dan is er helemaal geen bankkapitaal, en dan wil niemand nog met de banken werken, en dan zijn er helemaal geen banken meer over...


... en waar blijf je nu met je "publieke dienst"?

Ik beweer van geen kanten dat ik de oplossingen ken, hoor. Ik durf alleen wedden dat een hoop mensen zefs niet eens de vragen had gezien.

--------------------------------------------------
(1) dat heb ik ooit eens "simpel" proberen uitleggen, hier:
http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2009/01/liquiditeit-solvabiliteit-rendabiliteit.html

Geen opmerkingen: