zaterdag 5 juli 2014

De crisis als een ziekte

Naar jaarlijkse quasi-gewoonte volgt er na de verjaardag van scholier Thomas een postje over de stand van zaken in de crisis. Het filosofisch inzicht - waar heb ik dat toch weer opgeraapt? - dat je sommige complexe wetenschappen goed met elkaar kan vergelijken, zoals geneeskunde en economie, komt me tegenwoordig goed uit. Er is een zeer complex organisme, resp. een lichaam of een gemeenschap, en dat functioneert als een samenhang van enorm veel apart opererende onderdelen, die allemaal behoorlijk goed moeten draaien, anders draait de boel in de soep. Het is dan ook af en toe mogelijk met een zeer simpele causale keten nuttige ingrepen te doen ("vitaminetekort => pilletje"; "inflatie => hogere rente"), maar veel vaker moet je rekening houden met de enorme complexiteit van de omgeving. Bijwerkingen! Bijvoorbeeld, oogdruppels die ik ooit moest gebruiken die maakten dat ik andere druppels nodig had om de oplopende druk die de eerste veroorzaakten te bestrijden. Of geneesmiddelen die goed werken tegen, pakweg, infecties van de ademhaling, maar niet als je hartpatiënt bent.

De overeenkomst die me nu opvalt is dat er in de geneeskunde ziektes bestaan die je kan genezen, en andere waaraan je kapot gaat, en daartussenin zijn er de ziektes "waar je mee, maar niet van, zal sterven". Chronische ziektes, zeg maar, en een deel van de enorme vooruitgang die de geneeskunde maakt is dat allerlei ziektes die een generatie of twee geleden dodelijk ("acuut") waren geleidelijk veranderen in ziektes waaraan je "chronisch" lijdt.

De crisis die zeven jaar geleden is uitgebroken was een tijdje alleen maar ernstig, werd vanaf de herfst van 2008 "acuut", maar "overlijden" - de totale economische crash, dus - werd door de bloedtransfusies van de overheid bezworen. Alsof de dokter zelf besmet was geraakt - ik geef toe dat de vergelijking hier een beetje goedkoop begint aan te voelen - brak er in 2011 een nieuwe crisis uit, met vooral de Europese overheden in de hoofdrol, en ook hier kwam na een reeks heen en weer verwijten van (economische) kwakzalverij en (het economisch equivalent van) aderlating een aanpak uit de bus die maakte dat de patiënt (nog steeds de economie, dus) overleefde.

En het regende aankondigingen dat de toestand nog steeds "acuut" was: 2012 ging een "afgrijselijk" jaar worden, en begin 2013 ging Cyprus alsnog de hele boel om zeep helpen, en nu, alweer dik een jaar later, lijkt het er op dat de ziekte niet echt "acuut" meer is, maar wel "chronisch". Dat wil zeggen, de werkloosheid blijft erg hoog, de groei is amechtig (in 2007, ik weet het nog zeer goed, hield ik de adem in van ontsteltenis bij de aankondiging dat het gemakkelijk tot 2010 kon duren voor alles weer normaal werd) en ik denk niet dat ook maar iemand gelooft dat het systeem al erg schokbestendig is.

Maar zoals een biologisch lichaam herstelt ook een sociaal lichaam voor een groot deel zichzelf, en temidden van de op en neer gaande golven van de groeicijfers lijkt zich toch een langzaam opkomend getij van verbetering door te zetten. Tenminste, hout vasthouden, dat is de toestand zoals die zich momenteel aan ons, bewoners van het Westen van de planeet Aarde voordoet. Natuurlijk kan die indruk fout zijn: waar is toch dat hout om vast te houden...?

Geen opmerkingen: