maandag 30 augustus 2010

De Kip en Het Ei weer in het nieuws

Enkele weken geleden wilde neefje Jeroen van nonkel Koen vernemen wat er eerst was: de kip, of het ei. Da's een makkie (1), zei nonkel Koen, het ei, natuurlijk! Ah ja? zei neefje Jeroen (intussen 10 jaar), waarom stond er dan laatst in de krant dat het de kip was? Kinderen zijn toch vaak veel interessantere gesprekspartners dan grote mensen...

Wel, doceerde nonkel "nooit een kans laten voorbijgaan om te doceren" Koen, wat er eigenlijk in de krant stond was dat er ooit eens een vogel moet geweest die (blijkbaar als gevolg van een "mutatie") een daarvoor niet bestaand proteïne aanmaakte, en dat dat proteïne op zijn beurt de hardheid (wat de bescherming van de kuikentjes beïnvloedt) en de broosheid (wat de kans van de kuikentjes om er uit te raken beïnvloedt) van de eierschaal veranderde, en dat alle kippen, als ik dat tenminste goed onthouden heb, als enige onder de vogels sindsdien dat proteïne produceren - waarbij we in deze post aannemen dat de "invloed" waarvan sprake ook nog een gunstige invloed was.

En wat er eigenlijk in de krant stond was dat de wetenschappers die dat hadden aangetoond ook nog hadden besloten om die ene vogel "kip" te noemen, en de ouders van die "kip", en alle andere vogels van haar soort die overal rond haar moeten rondgelopen hebben géén kip te noemen. Per "puur verbale kwestie" van de post uit voetnoot (1), dus. Terwijl in werkelijkheid vissen al bestonden honderden miljoenen jaren voor er vogels (laat staan kippen) bestonden, en vissen leggen eieren, ergo, het ei was er lang, lang voor de kip.

Maar nu werd het gesprek vinnig! Er deden namelijk ook nog volwassenen mee, en die vonden dat de vraag, in dit geval, mocht geïnterpreteerd worden als "wat was er eerst, de kip, of het kippenei? We merken op dat die vraag in de post van voetnoot (1) letterlijk geanticipeerd was, maar dit waren wel degelijk zeer serieuze volwassenen, dus het gesprek ging verder.

Vanzelfsprekend ken ik niet de details van elke biologische geschiedenis van elk schepsel dat tot vandaag nakomelingen heeft. Maar ik durf raden, een beetje zoals in die post, nog steeds in voetnoot (1), dat er vogels rondliepen die jij noch ik (en onze wetenschappers ook niet) met het blote oog van die eerste "kip" hadden kunnen onderscheiden. (En als de mutatie laat in het domesticatieproces gebeurde, maar dat weet ik ook niet, zou je die vogels ook niet van de huidige kippen kunnen onderscheiden.) En ik durf raden dat al die vogels al eieren legden met vliezen, en zelfs schalen, met daarin een hoop eiwit, en ook een dooier, en dat alweer jij noch ik, en onze wetenschappers ook niet, deze eieren met het blote oog zouden kunnen onderscheiden van dat ei van die eerste "kip", waarin zich per mutatie een nieuw soort eiwit had gevormd.

Kortom, de kippen, en de eieren, zijn het resultaat van een gigantisch langdurig proces, waarin zicht voortdurend kleine veranderingen hebben voorgedaan. Eén van die veranderingen - een zeer, zeer kleine verandering - hebben de wetenschappers die in de krant stonden ontdekt en maar meteen tot het punt verklaard waar zij van "kip" willen spreken. En al die andere vogels, die al die andere zeer kleine wijzigingen die kippen onderscheiden van andere vogels ook hebben, willen ze geen "kip" noemen.

En dat mag van mij! Net zoals iemand anders, ergens tijdens dat zeer lang proces, van mij een heel ander punt zou mogen aanduiden, waar een andere wijziging plaatsvond die de kippen van de andere vogels onderscheidt, en die andere wijziging (onder negeren van alle andere, inclusief het eiwit dat een betere schaal introduceerde) tot het punt uitroepen om van "kip" te spreken. Het is immers een "puur verbale kwestie". De realiteit laat een zeer lang proces zien van kleine wijzigingen. Onze woordenschat (daarentegen) is een quasi zwart-wit gebeuren dat alleen maar van "kip" en "al de rest" kan spreken. Waar precies je in dat proces het punt situeert waar je "al de rest" vervangt door "kip" verandert niets aan de biologische geschiedenis. Je mag de "overgang" dus even goed op dat punt met het nieuwe proteïne situeren als op elk ander punt. Wel in het achterhoofd houden dat de voornaamste reden om het op juist op het punt van de krant te situeren in dit geval is dat ze er op veel spectaculairdere manier mee in de krant komen, dan wanneer ze gewoon schreven: we hebben ontdekt wanneer de (pré-)kippen een nieuw (maar belangrijk) soort eiwit produceerden.

En het gevolg is dat ze een hoop vogels die ze op geen enkele manier van hun soortgenoten kunnen onderscheiden géén kippen zullen noemen. Maar wat dan nog? Deze kritiek zou gelden voor alle andere punten die iemand maar wil kiezen. Of met nog andere woorden: het is niet omdat onze woordenschat het bestaan van een "overgang" suggereert dat er ook werkelijk een overgang is.

Ik moet zeggen, het is me redelijk gelukt mijn punt te maken: dat alleen al verdient vermelding! Zolang ze goed voor ogen houden dat het feitelijk biologisch proces en onze verbale beschrijving van dat proces twee totaal verschillende onderwerpen zijn hebben serieuze mensen er niet echt problemen mee.

-----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/een-puur-verbale-kwestie.html

Geen opmerkingen: