Na de post (1) over de hoge rente en de eigen munt (met als hypothetisch causaal verband dat het vermogen om geld te drukken nog altijd beter - "minder slecht" - was dan failliet te gaan) kwam haast onvermijdelijk één van mijn stokpaardjes van vroeger (2) in me op. Dat stokpaardje zegt dat er voor het financiëel beleid van een land een trilemma bestaat tussen de volgende drie mogelijkheden:
1. Een stabiele munt (ten opzichte van een ander stuk van de wereld)
2. Een eigen ("souverein") monetair beleid
3. Vrij verkeer van kapitaal
Het trilemma bestaat er in dat je twee van de drie bovenstaande kan kiezen, maar dat je dan het derde element moet opgeven. In Europa (bijvoorbeeld) hebben de eurolanden hun eigen munt en bijhorend monetair beleid (inclusief de mogelijkheid om geld te drukken) opgegeven: nummer 2 van het lijstje. Het gevolg is dat al hun munbten stabiel (nummer 1) aan elkaar zijn geklonken, en dat er vrij verkeer van kapitaal (nummer 3) kan bestaan. Terwijl, als je je inbeeldt dat een hypothetisch Europees land met een inflatieprobleem zit en daarom unilateraal de rente wil verhogen, onmiddellijk al het geld van Europa naar dat ene land zal vloeien, waar ze juist hun rente wilden verhogen om de geldstroom af te remmen. Contradictie, dus, en vandaar het trilemma. Je kan iets analoogs afleiden voor elke andere combinatie.
Maar wat heeft dat nu te maken met de oorzaken, of tenminste de correlatie, van de hoge rente en het gebrek aan een eigen munt, met de hoge rente op zijn beurt veroorzaakt door de eurocrisis? Wel, we hebben al eens de tabel gezien waarmee Paul Krugman zegt dat het probleem veroorzaakt is door kapitaalstromen (3) - vergelijk met nummer drie in het lijstje hierboven!
Dus: de komst van de euro maakte de weg vrij voor allerlei kapitaalstromen van (ruwweg) noord naar zuid Europa. Immers, de zuid Europese rentes waren veel hoger dan de noord Europese rentes, en nu het wisselrisico was weggevallen (nummer 1 van het lijstje hierboven) en kapitaal vrij kon stromen (nummer 3) naar waar het wilde - vanzelfsprekend: waar de rentes het hoogst waren - stroomde het naar zuid Europa. Vraag en aanbod duwde de rentes tot ze in noord en zuid hetzelfde niveau hadden bereikt, maar dat eindigde pas nadat er veel kapitaalexport naar Zuid Europa had plaatsgevonden.
En toen was het nog maar wachten op een externe schok en wilde al dat kapitaal weer weg: en de zuid Europese landen vonden niemand meer die nog bij hen wilde beleggen, en dus ging hun rente door het dak. Zelfs als hun publieke financiën, zoals in Ierland of Spanje, er veel beter bijlagen dan in Duitsland zelf (4).
Maar dat stelt me in staat een alternatief bij de theorie van Paul De Grauwe (1) te formuleren. Niet dat ik wil ontkennen dat zijn idee over de mogelijkheid om geld te drukken best wel een paradoxaal en daarom nieuw inzicht is. Maar het sluit minstens niet uit dat landen met een eigen munt met die eigen munt ook een bescherming tegen verwoestende kapitaalstromen hebben. Die bescherming hoeft niet waterdicht te zijn, maar als het besef dat er wisselrisico is toch een beetje "de speculanten" tegenhoudt, dan zullen landen met een eigen munt minder "speculanten" aangetrokken hebben dan landen zonder eigen munt.
En the rest is history. Het opvallend verband tussen hoge rentes en (geen) eigen munten zou best te maken kunnen hebben met de mogelijkheid om (wel of geen) geld te drukken. Maar het zou ook kunnen te maken hebben met de bescherming tegen ontwrichtende kapitaalstromen die een eigen munt biedt. En het zou ook nog met één of meerdere andere factoren te maken kunnen hebben, en die kunnen best allemaal tegelijk een rol gespeeld hebben, al dan niet in gelijke mate.
Zo gaat dat, in "complexe wetenschappen".
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/07/een-complex-idee-van-paul-de-grauwe.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/05/de-specialist_31.html
(3) http://krugman.blogs.nytimes.com/2011/09/23/origins-of-the-euro-crisis/
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/06/het-is-de-schuld-van-de-staatsschuld.html
1 opmerking:
Lage rente kan/zal te maken hebben met totale wanhoop bij de beleidsmakers om dit kaartenhuis overeind te houden. Of met totale onkunde aangaande economie en monetaire zaken.
Een reactie posten