Tijdens mijn vakantie heb ik Duizend Heuvels van Koen Peeters gelezen. "Roman" staat er op de kaft, en "het gaat over de Rwandese oorlog van 1994". Maar als je je er de normale historische roman bij voorstelt, dan heb je het mis. Het is een vertelling, door een verteller, over een cultuur van vertellingen. Een cultuur van verhalen, dromen, gezegden, raadsels en toespelingen, van een manier van spreken waarin meer wordt verzwegen dan gezegd, en de kunst bestaat er in dat allemaal te ont-raadselen.
Het is precies die cultuur van vertelling en gezegden (enzovoort) die de schrijver kiest als medium zelf van zijn verhaal. En dus krijgt de lezer een op zich misschien droog maar broodnodig stuk Rwandese geschiedenis in de vorm van precies die dromen, raadsels en verhalen. Ik vind het een heel eigen, in de zin van "origineel", manier om te lezer te vatten; als er een analoog woord voor "aangrijpend" bestond zou ik zeggen dat het iets heel "aansprekends" heeft:
"'Zal ik je nu wat vertellen?' vroeg de haas met de naam Bakame. Mag ik je de hele nacht wakker houden met mijn verhaal? Zelfs wie van het land van de sprookjes komt, vindt aan de paal van zijn hut een sterk verhaal. Er was eens...
Er was eens..."
Je zal het misschien niet verwachten, dat je op deze manier vragen krijgt voorgeschoteld als "wat zijn dat eigenlijk, Hutu's, en Tutsi's, en Pygmeeën?". Of moeilijke onderwerpen als de mate waarin "rassen" een woord is dat slaat op reële, zeg "biologische" onderscheidingen, dan wel op artificiële, sociale constructies. De vertelling laat toe het onderwerp in al zijn perspectieven uit te pakken, en te tonen hoe ook perspectieven die niet jouw perspectief zijn (1) toch in heel andere ogen heel andere realiteiten aannemen. En natuurlijk zijn er vragen hoe dat soort verschillen, al dan niet reëel, zich op hun beurt vertalen in concrete geschiedenis. Je leest honderd bladzijden van het boek, vol dromen en raadsels en Rwandese mandjes, en je krijgt er al een heel andere kijk op.
Ikzelf vond het deel dat beschreef hoe de ik-figuur de anthropologen contacteert het mooist. De beschrijving van het wereldje, de sterk verschillende opinies, de rivaliteiten en vriendschappen. Dat is natuurlijk heel herkenbaar voor me, maar deze keer voor dat Afrikaans onderwerp waarover ik nu eens helemaal niets wist. En dan de manieren waarop al die mensen omgaan met moeilijke filosofische vragen, over causaliteit, over de simplismen als oorzaak-gevolg veel te snel op een enorm diverse realiteit wordt geplakt - en, wie weet, over hoe ook die simplismen zich kunnen vertalen in het soort geschiedenis, waarvoor iemand die zich zoals ik af en toe aan de rand van "het menselijk bankroet" (2) verstild en verstomd terugtrekt, nog altijd geen woorden vindt.
Er is het perspectief van die wonderlijke Alexis Kagame (geen familie van de politieker Paul Kagame) en zijn zoektocht naar de "geheime teksten", en de ontwikkelingen daarrond die me aan Umberto Eco deden denken. Maar dan niet de Eco die wanhopig de wereld wil doen inzien hoe ontzaglijk geleerd hij wel is; eerder de Eco die verwonderd aantoont hoe ontzaglijk veel mooie, wonderlijke, fascinerende dingen er nog te leren zijn.
En er is het perspectief van Samuel, die als kind de moord op zijn hele familie heeft meegemaakt, en die later aan de beul van zijn vader, van man tot man, vraagt: "waarom deed je dat?". Waarop die beul hem beschaamd aankijkt, en alleen maar kan zeggen dat hij het niet goed weet, en dat hij beseft dat het fout was.
En wat doe je dan dààr in godsnaam mee?
Zo brengt het verhaal je ook nog bij kwesties als "verzoening" en hoe moeten die mensen nu verder leven. Dat is waar alle draden van het verhaal netjes bij elkaar komen, en op het einde komt de schrijver zelf uit het verhaal naar je toe gestapt, om je te vertellen hoe die wirwar aan verhalen en vertellingen hem er toe brengt er zoals het hoort zijn eigen nieuwe vertelling aan toe te voegen. Is dat nu niet knap gedaan?
--------------------------------------------------
(1) Voor een idee van mijn eigen perspectief (natuurlijk het perspectief van de kamergeleerde) in deze:
http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2007/01/over-rassen-en-intelligentie.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2007/01/racisme-misdrijf-opinie-of-theorie.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2007/11/iq-tests-nu-ben-ik-overtuigd.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2007/11/brad-delong-heeft-het-ook-over-iq.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2008/04/raciale-verschillen-het-blijft-boeiend.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2008/07/het-menselijk-bankroet.html
En http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2008/07/en-niemand-heeft-het-gedaan.html
vrijdag 31 augustus 2012
donderdag 30 augustus 2012
"Het grootste gevaar voor de filosofie"
Op de site Filosfie.be (1) heeft iemand een post gemaakt over "het grootste gevaar voor de filosofie". Het heeft me een reactie ontlokt die me hier ook niet lijkt te misstaan. Zodoende...
In feite lijkt het me een wankele veronderstelling dat er zomaar een rangorde aan "gevaren voor de filosofie" bestaat, zodat er ook een "grootste gevaar" bestaat. Het lijkt me eerder dat er een groep mensen bestaat, die allemaal een filosofisch potentieel hebben, en die allemaal individueel worden "bedreigd" in hun mogelijkheden om dat potentieel te realiseren. Tenzij je dan kan bewijzen dat een meerderheid met hetzelfde probleem te kampen heeft lijkt het me veiliger te veronderstellen dat er een enorme veelheid bestaat aan mogelijke gevaren, allemaal afhankelijk van concrete persoonlijkheden en omstandigheden en zovoort.
Nu heb ik snel geprobeerd een tegenvoorbeeld te vinden met "gebrek aan talent". Ik heb er geen probleem mee het niet toevallig te vinden dat dat is wat zomaar vanzelf bij mij opkomt! Maar ik denk niet dat ik daarmee van mening moet veranderen. Er bestaat altijd een groep filosofen die wel veel talent hebben, en dat is waar we het filosofisch potentieel moeten zoeken. Dus vandaar weer naar af: het "grootste gevaar" zou wel eens voor iedereen iets anders kunnen zijn.
Maar ik ontken niet dat de uitdrukking een interessant punt aanraakt! Ik vraag me nu toch af of er bepaalde factoren bestaan die je onder de grote talenten vaker terugvindt, en die niet (zoals "gebrek aan talent") de vraag self-defeating maken. Dus wat valt mij nu op wanneer ik rondkijk op een site van een (in mijn ogen) toch heel fraai niveau als Filosofie.be (1); wat zijn de dingen die me een hoofdschuddend gevoel van onbehagen bezorgen? Natuurlijk kies ik voorbeelden die ik als herkenbaar beschouw; representatief; die me ook al in andere filosofische omstandigheden als "problematisch", in de zin van "gevaarlijk", heb gevonden.
Een heel belangrijke lijkt me verstening. Lange rijen boeken en artikelen over "de vervreemding bij Marx" en "de verwondering bij Plato" en "het lustprincipe bij Freud" en "de mimese bij Girard"... dat representeert een enorme hoeveelheid inspanning en werk - en als je eerlijk bent, wie léést dat allemaal in godsnaam? Je roept dat kleine cirkeltje in van mensen die dat inderdaad lezen en er zelf nog commentaren aan toevoegen ook? Fijn, dat is juist, maar je onderstreept het punt. Heb je Marx of Plato of Freud of Girard dat soort dingen zien schrijven? En als de paar mensen die werkelijk filosofisch potentieel hebben zich dààrmee moeten bezig houden; heb je dan niet ook het gevoel dat er minder kans is, en niet meer, dat ze hun groot potentieel ook zullen realiseren?
Een ander gevaar lijkt me puur verbale kwesties. Hoe vaak zie je niet iets van de vorm "als ik deze en die definitie aanneem (een eenhoorn is een wit paard met een hoorn op zijn kop), en ik smokkel binnen dat er aan die definitie ook nog een realiteit beantwoordt... dan heb ik zomaar opeens het bestaan van eenhoorns, God, de kabouters en het begin van het universum bewezen! En gezien het gescharrel en gewriemel dat het nog oplevert ook is dat blijkbaar waar we succes (in de betekenis van "Anderlecht: 3 - Zichem: 0") mee hebben! Dus... Alleen... "Heb je Marx of Plato of Freud of Girard"... Etcetera.
Nog iets dat ik heel vaak zie zijn quasi-religieuze dogma's. De armoede in de wereld is de schuld van het kapitalisme, en ik zie veel armoede, ergo, de armoede is de schuld van het kapitalisme. Jaja, compleet met cirkel erbij! Je mag gerust het woord "kapitalisme" vervangen door "decadentie", "afvalligheid", "loslaten van de goudstandaard"... de logica is altijd dezelfde. "Alleen... "Heb je Marx..."
Etcetera.
Toch blijf ik betwijfelen of dat, of andere dingen, nu wel werkelijk "gevaren voor de filosofie" zijn. Er zijn natuurlijk heel veel mensen die zich met dit soort dingen bezig houden, en het ook nog "filosofie" noemen. Maar er zijn nu eenmaal ook heel veel meer mensen dat vroeger, en dus ook veel meer die hun activiteiten filosofie noemen. Ik denk niet dat daaruit blijkt dat er minder filosofen zijn die zich onbedreigd met echte, goede filosofie bezig houden, integendeel. Het voelt een beetje aan alsof we met mijn voorbeelden alweer dicht bij die term "gebrek aan talent" komen...
------------------------------------------
(1) http://www.filosofie.be/
In feite lijkt het me een wankele veronderstelling dat er zomaar een rangorde aan "gevaren voor de filosofie" bestaat, zodat er ook een "grootste gevaar" bestaat. Het lijkt me eerder dat er een groep mensen bestaat, die allemaal een filosofisch potentieel hebben, en die allemaal individueel worden "bedreigd" in hun mogelijkheden om dat potentieel te realiseren. Tenzij je dan kan bewijzen dat een meerderheid met hetzelfde probleem te kampen heeft lijkt het me veiliger te veronderstellen dat er een enorme veelheid bestaat aan mogelijke gevaren, allemaal afhankelijk van concrete persoonlijkheden en omstandigheden en zovoort.
Nu heb ik snel geprobeerd een tegenvoorbeeld te vinden met "gebrek aan talent". Ik heb er geen probleem mee het niet toevallig te vinden dat dat is wat zomaar vanzelf bij mij opkomt! Maar ik denk niet dat ik daarmee van mening moet veranderen. Er bestaat altijd een groep filosofen die wel veel talent hebben, en dat is waar we het filosofisch potentieel moeten zoeken. Dus vandaar weer naar af: het "grootste gevaar" zou wel eens voor iedereen iets anders kunnen zijn.
Maar ik ontken niet dat de uitdrukking een interessant punt aanraakt! Ik vraag me nu toch af of er bepaalde factoren bestaan die je onder de grote talenten vaker terugvindt, en die niet (zoals "gebrek aan talent") de vraag self-defeating maken. Dus wat valt mij nu op wanneer ik rondkijk op een site van een (in mijn ogen) toch heel fraai niveau als Filosofie.be (1); wat zijn de dingen die me een hoofdschuddend gevoel van onbehagen bezorgen? Natuurlijk kies ik voorbeelden die ik als herkenbaar beschouw; representatief; die me ook al in andere filosofische omstandigheden als "problematisch", in de zin van "gevaarlijk", heb gevonden.
Een heel belangrijke lijkt me verstening. Lange rijen boeken en artikelen over "de vervreemding bij Marx" en "de verwondering bij Plato" en "het lustprincipe bij Freud" en "de mimese bij Girard"... dat representeert een enorme hoeveelheid inspanning en werk - en als je eerlijk bent, wie léést dat allemaal in godsnaam? Je roept dat kleine cirkeltje in van mensen die dat inderdaad lezen en er zelf nog commentaren aan toevoegen ook? Fijn, dat is juist, maar je onderstreept het punt. Heb je Marx of Plato of Freud of Girard dat soort dingen zien schrijven? En als de paar mensen die werkelijk filosofisch potentieel hebben zich dààrmee moeten bezig houden; heb je dan niet ook het gevoel dat er minder kans is, en niet meer, dat ze hun groot potentieel ook zullen realiseren?
Een ander gevaar lijkt me puur verbale kwesties. Hoe vaak zie je niet iets van de vorm "als ik deze en die definitie aanneem (een eenhoorn is een wit paard met een hoorn op zijn kop), en ik smokkel binnen dat er aan die definitie ook nog een realiteit beantwoordt... dan heb ik zomaar opeens het bestaan van eenhoorns, God, de kabouters en het begin van het universum bewezen! En gezien het gescharrel en gewriemel dat het nog oplevert ook is dat blijkbaar waar we succes (in de betekenis van "Anderlecht: 3 - Zichem: 0") mee hebben! Dus... Alleen... "Heb je Marx of Plato of Freud of Girard"... Etcetera.
Nog iets dat ik heel vaak zie zijn quasi-religieuze dogma's. De armoede in de wereld is de schuld van het kapitalisme, en ik zie veel armoede, ergo, de armoede is de schuld van het kapitalisme. Jaja, compleet met cirkel erbij! Je mag gerust het woord "kapitalisme" vervangen door "decadentie", "afvalligheid", "loslaten van de goudstandaard"... de logica is altijd dezelfde. "Alleen... "Heb je Marx..."
Etcetera.
Toch blijf ik betwijfelen of dat, of andere dingen, nu wel werkelijk "gevaren voor de filosofie" zijn. Er zijn natuurlijk heel veel mensen die zich met dit soort dingen bezig houden, en het ook nog "filosofie" noemen. Maar er zijn nu eenmaal ook heel veel meer mensen dat vroeger, en dus ook veel meer die hun activiteiten filosofie noemen. Ik denk niet dat daaruit blijkt dat er minder filosofen zijn die zich onbedreigd met echte, goede filosofie bezig houden, integendeel. Het voelt een beetje aan alsof we met mijn voorbeelden alweer dicht bij die term "gebrek aan talent" komen...
------------------------------------------
(1) http://www.filosofie.be/
woensdag 29 augustus 2012
Hoera, weer thuis!
Zwitserland, prachtig land van meren en bergen - en meren en bergen is wat we de laatste weken hebben gekregen. Iedereen die ons kent waarschuwde ons dat Engelberg de, uim, regenput van Zwitserland is, maar wij hebben stralende zon gehad, 25 plus graden en heel af en toe een enkele, zeer welkome regenbui. Bovendien zijn de avonden er zo vriendelijk af te koelen tot 16 graden, dus, in twee woorden, het was zalig.
Natuurlijk verklap ik geen geheim als ik zeg dat Zwitserland een duur land is om op vakantie te gaan. Maar toch. Je krijgt wel waar voor je geld. Met grote ogen stonden we te kijken naar ons appartement waar je zou kunnen - OK, net niet - in gaan wonen. Alles proper zoals beschreven in Asterix en de Helvetiërs, en we hebben niet één enkele keer iets te horen gekregen als "door een probleem tijdens de vorige rit zal de trein/kabelbaan/boot niet rijden/zweven/varen, gelieve ons hiervoor te verontschuldigen". Je wordt dat heel rap gewoon, zo'n trein die op tijd vertrekt en aankomt, je staat daar boven op een berg met drie hongerige kinderen en het komt niet in je op dat er landen bestaan waarin je misschien wel, maar misschien ook niet op het beloofde uur weer aan je appartement staat.
En zo mooi, daar in die bergen en op die meren, dat ik geregeld het gevoel had in een postkaart rond te lopen. We hebben iets meer dan 700 kilometer gereden, dus ettelijke honderden kilometer en vele uren (met drie kleine kinderen op de achterbank) minder dan wanneer je het gaat proberen in Zuid Frankrijk, Zuid Tirol of Karinthië... Dus we vertrokken rond 4 uur 's nachts, gezien de (voor de tweede keer correcte) opinie van mama dat de kindjes dan eerst nog een paar uur slapen in de auto, en 's middags ontdekken we verwonderd dat we er al zijn. In feite mag dat allemaal samen wel een beetje meer kosten, als je het mij vraagt. (Overigens herinner ik me wel uit mijn kinder- en pubertijd dat Zuid Tirol nog veel meer vrolijke houten balkons en kleurige bloembakken had, en verder dat er een eetcultuur met veel "Hausgeheim" en "Gemischtes Grill" en "Zigeunerspiesz" bestond om er een aparte beleving van te maken. Helaas, toen ik er een paar jaar geleden nog eens kwam was er bijna nergens, niet in de restaurants in de bergen en niet in het stadje beneden, nog iets van terug te vinden. Een redelijke kater, dus, en... Zwitserland.)
We zaten bijgevolg in dat zeer fraai appartement, terwijl van al die appartementen misschien 20% bezet was. Waarmee we bij "de crisis" zijn. "Als ze nu die lege appartementen eens verhuren aan pakweg 30% minder", vroeg mijn vrouw zich luidop af, "dan heb je iets als de betere appartementen aan de kust aan vergelijkbare prijs... Zou dat nu echt een te grote toegeving zijn in ruil voor meer volk?". Volgens mij niet, maar terzijde, van mij hoeft dat niet, hoor, overvolle treinen en kabelbanen, of moeten wachten bij de bakker of op je ijsje. Intussen is dit verhaal het probleem dat veel zuiderse landen hebben. Het is ontzettend moeilijk om prijzen te verlagen, en dus hebben landen die dat evenmin kunnen door devaluatie (lees: "die in de euro zitten") het nu - ontzettend moeilijk. Zeker als toerisme een belangrijke bron van inkomsten is; de Zwitserse toeristische sector klaagt steen en been, maar zo op 't eerste zicht is het land als geheel nog niet tot de bedelstaf veroordeeld.
Maar in veel landen zijn de prijzen dus ook te duur, en er zijn niet heel veel alternatieve bronnen van inkomsten. Alleen is deflatie een heel moeilijke en heel gevaarlijke (1) aanpak, devaluatie in de huidige politieke constellatie uitgesloten, en voor inflatie in de relatief goedkopere landen geldt hetzelfde. En de vicieuze cirkel, hij maalde voort.
Maar als vakantie; het had niet beter gekund.
-----------------------------------
(1) Zoals bijvoorbeeld Milton Friedman of Friedrich Hayek ook al wisten:
http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/04/milton-friedman-vreesde-deflatie.html
Natuurlijk verklap ik geen geheim als ik zeg dat Zwitserland een duur land is om op vakantie te gaan. Maar toch. Je krijgt wel waar voor je geld. Met grote ogen stonden we te kijken naar ons appartement waar je zou kunnen - OK, net niet - in gaan wonen. Alles proper zoals beschreven in Asterix en de Helvetiërs, en we hebben niet één enkele keer iets te horen gekregen als "door een probleem tijdens de vorige rit zal de trein/kabelbaan/boot niet rijden/zweven/varen, gelieve ons hiervoor te verontschuldigen". Je wordt dat heel rap gewoon, zo'n trein die op tijd vertrekt en aankomt, je staat daar boven op een berg met drie hongerige kinderen en het komt niet in je op dat er landen bestaan waarin je misschien wel, maar misschien ook niet op het beloofde uur weer aan je appartement staat.
En zo mooi, daar in die bergen en op die meren, dat ik geregeld het gevoel had in een postkaart rond te lopen. We hebben iets meer dan 700 kilometer gereden, dus ettelijke honderden kilometer en vele uren (met drie kleine kinderen op de achterbank) minder dan wanneer je het gaat proberen in Zuid Frankrijk, Zuid Tirol of Karinthië... Dus we vertrokken rond 4 uur 's nachts, gezien de (voor de tweede keer correcte) opinie van mama dat de kindjes dan eerst nog een paar uur slapen in de auto, en 's middags ontdekken we verwonderd dat we er al zijn. In feite mag dat allemaal samen wel een beetje meer kosten, als je het mij vraagt. (Overigens herinner ik me wel uit mijn kinder- en pubertijd dat Zuid Tirol nog veel meer vrolijke houten balkons en kleurige bloembakken had, en verder dat er een eetcultuur met veel "Hausgeheim" en "Gemischtes Grill" en "Zigeunerspiesz" bestond om er een aparte beleving van te maken. Helaas, toen ik er een paar jaar geleden nog eens kwam was er bijna nergens, niet in de restaurants in de bergen en niet in het stadje beneden, nog iets van terug te vinden. Een redelijke kater, dus, en... Zwitserland.)
We zaten bijgevolg in dat zeer fraai appartement, terwijl van al die appartementen misschien 20% bezet was. Waarmee we bij "de crisis" zijn. "Als ze nu die lege appartementen eens verhuren aan pakweg 30% minder", vroeg mijn vrouw zich luidop af, "dan heb je iets als de betere appartementen aan de kust aan vergelijkbare prijs... Zou dat nu echt een te grote toegeving zijn in ruil voor meer volk?". Volgens mij niet, maar terzijde, van mij hoeft dat niet, hoor, overvolle treinen en kabelbanen, of moeten wachten bij de bakker of op je ijsje. Intussen is dit verhaal het probleem dat veel zuiderse landen hebben. Het is ontzettend moeilijk om prijzen te verlagen, en dus hebben landen die dat evenmin kunnen door devaluatie (lees: "die in de euro zitten") het nu - ontzettend moeilijk. Zeker als toerisme een belangrijke bron van inkomsten is; de Zwitserse toeristische sector klaagt steen en been, maar zo op 't eerste zicht is het land als geheel nog niet tot de bedelstaf veroordeeld.
Maar in veel landen zijn de prijzen dus ook te duur, en er zijn niet heel veel alternatieve bronnen van inkomsten. Alleen is deflatie een heel moeilijke en heel gevaarlijke (1) aanpak, devaluatie in de huidige politieke constellatie uitgesloten, en voor inflatie in de relatief goedkopere landen geldt hetzelfde. En de vicieuze cirkel, hij maalde voort.
Maar als vakantie; het had niet beter gekund.
-----------------------------------
(1) Zoals bijvoorbeeld Milton Friedman of Friedrich Hayek ook al wisten:
http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/04/milton-friedman-vreesde-deflatie.html
zaterdag 11 augustus 2012
De "spannende strijd" moet zich stilaan gaan aftekenen
Terugkijkend op mijn eigen commentaren op de Amerikaanse presidentsverkiezingen lijkt me nog altijd dat die niet zo slecht waren. De aangekondigde "spannende strijd" met Romney is min of meer wat we te zien krijgen, en voor zover je daarvan afwijkingen ziet kan je dat gemakkelijk wijten aan de komkommertijd van Augustus, de Olympische Spelen, het gebrek aan aandacht bij het publiek.
En toch... Het klopt dat polls over de populariteit van Obama op of onder het niveau liggen waarop een zittende president een kans maakt, maar dat de "likability factor" hem dan weer steunt. Het klopt dat de economie er uitziet als een alarmsignaal dat je meestal ziet in een duikboot die al gezonken is, maar ook dat echt wel iedereen weet dat Obama die geërfd heeft van Bush; in combinatie met een totale sabotagestrategie van de Republikeinen. Maar de "spannende strijd" klopt niet met het beeld dat je ziet als je kijkt naar de polls over het kiescollege, waar tenslotte de verkiezing beslist wordt. Het volstaat te kijken naar de Electoral Vote site (1), in het bijzonder naar de "Electoral Vote Graphs" (derde item in het menu links bovenaan) en je ziet een Obama niet ver beneden de grens waar je over "landslide victories" begint te praten - dus toch een heel eind voorbij de grens waar de "spannende strijd" eindigt.
Dus als ik wilde solliciteren naar de post van Orakel, inclusief perfect werkende kristallen bol, dan trok ik mijn kandidatuur nu maar weer in. Als het er echter om gaat de mensen uit te lachen die het hadden over "de Democraten zijn bang van Palin" of "Obama wordt een one-time president" en "Romney maakt geen schijn van kans de conservatieven achter zich te krijgen"... Hier ben ik! Hahahahaha! En als Romney na een "spannende strijd" wint zal ik nog altijd vinden dat ik lang op voorhand ongeveer wist "hoe het zat".
De reden waarom ik denk te kunnen blijven lachen zit vooral in het "komkommertijd" idee. En de reden waarom dat me een rationele positie lijkt is dat dat idee nu heel binnenkort moet uitgewerkt zijn. Romney heeft zijn vice-president bekend gemaakt; de Spelen lopen op hun eind en de conventies en debatten komen er aan... Dus de mouwen worden definitief opgestroopt; Romney zal zijn geldkoffers stilaan eens gaan mobiliseren, en ik denk dat ook de Electoral Vote site dan een beeld zal gaan tonen waarop de twee curves dicht bij elkaar gaan staan.
En als dat niet zo is, binnen de paar weken, echt niet veel meer dan, pakweg, vier, dan had ik dit stuk van de campagne mis.
De reden waarom ik niet erg in Obama's grote voorsprong geloof is dat ik hem een flauwe president vind. En kijk nu naar die ongelofelijk smerige campagne: het lijkt wel alsof hij bij Rove in de leer is geweest! Nee, medelijden met de Republikeinen als slachtoffer van die smerige campagne moet je bij mij niet verwachten. Ik moet niet uitleggen waarom, zeker? Maar dit is dus hoe de president van "Hope and Change" campagne voert? Ach, politiekers...
Dus, ziedaar, de twee campagnes lijken me aan elkaar gewaagd, maar de Republikeinen, hoewel ze zich zeker achter Romney scharen, lijken me te verscheurd om Obama te kunnen verslaan. Dat heb ik vaak gezegd in termen van "Obamacare", en ik verwacht ook dat we dat nog wel te zien zullen krijgen. En daarnaast denk ik het nu ook te zien in de keuze van Ryan, de man die met zijn ideeën - in werkelijkheid de hopeloze simplismen van "het is allemaal de schuld van teveel staatsinterventie" - alleen maar de massale druk van dom rechts symboliseert. Maar dat is nu juist waarom ze de verkiezingen zullen verliezen. Denk ik. En als ik dat mis heb, dan zullen we dat binnen een paar maanden kunnen zien.
--------------------------------------
(1) http://www.electoral-vote.com/
En toch... Het klopt dat polls over de populariteit van Obama op of onder het niveau liggen waarop een zittende president een kans maakt, maar dat de "likability factor" hem dan weer steunt. Het klopt dat de economie er uitziet als een alarmsignaal dat je meestal ziet in een duikboot die al gezonken is, maar ook dat echt wel iedereen weet dat Obama die geërfd heeft van Bush; in combinatie met een totale sabotagestrategie van de Republikeinen. Maar de "spannende strijd" klopt niet met het beeld dat je ziet als je kijkt naar de polls over het kiescollege, waar tenslotte de verkiezing beslist wordt. Het volstaat te kijken naar de Electoral Vote site (1), in het bijzonder naar de "Electoral Vote Graphs" (derde item in het menu links bovenaan) en je ziet een Obama niet ver beneden de grens waar je over "landslide victories" begint te praten - dus toch een heel eind voorbij de grens waar de "spannende strijd" eindigt.
Dus als ik wilde solliciteren naar de post van Orakel, inclusief perfect werkende kristallen bol, dan trok ik mijn kandidatuur nu maar weer in. Als het er echter om gaat de mensen uit te lachen die het hadden over "de Democraten zijn bang van Palin" of "Obama wordt een one-time president" en "Romney maakt geen schijn van kans de conservatieven achter zich te krijgen"... Hier ben ik! Hahahahaha! En als Romney na een "spannende strijd" wint zal ik nog altijd vinden dat ik lang op voorhand ongeveer wist "hoe het zat".
De reden waarom ik denk te kunnen blijven lachen zit vooral in het "komkommertijd" idee. En de reden waarom dat me een rationele positie lijkt is dat dat idee nu heel binnenkort moet uitgewerkt zijn. Romney heeft zijn vice-president bekend gemaakt; de Spelen lopen op hun eind en de conventies en debatten komen er aan... Dus de mouwen worden definitief opgestroopt; Romney zal zijn geldkoffers stilaan eens gaan mobiliseren, en ik denk dat ook de Electoral Vote site dan een beeld zal gaan tonen waarop de twee curves dicht bij elkaar gaan staan.
En als dat niet zo is, binnen de paar weken, echt niet veel meer dan, pakweg, vier, dan had ik dit stuk van de campagne mis.
De reden waarom ik niet erg in Obama's grote voorsprong geloof is dat ik hem een flauwe president vind. En kijk nu naar die ongelofelijk smerige campagne: het lijkt wel alsof hij bij Rove in de leer is geweest! Nee, medelijden met de Republikeinen als slachtoffer van die smerige campagne moet je bij mij niet verwachten. Ik moet niet uitleggen waarom, zeker? Maar dit is dus hoe de president van "Hope and Change" campagne voert? Ach, politiekers...
Dus, ziedaar, de twee campagnes lijken me aan elkaar gewaagd, maar de Republikeinen, hoewel ze zich zeker achter Romney scharen, lijken me te verscheurd om Obama te kunnen verslaan. Dat heb ik vaak gezegd in termen van "Obamacare", en ik verwacht ook dat we dat nog wel te zien zullen krijgen. En daarnaast denk ik het nu ook te zien in de keuze van Ryan, de man die met zijn ideeën - in werkelijkheid de hopeloze simplismen van "het is allemaal de schuld van teveel staatsinterventie" - alleen maar de massale druk van dom rechts symboliseert. Maar dat is nu juist waarom ze de verkiezingen zullen verliezen. Denk ik. En als ik dat mis heb, dan zullen we dat binnen een paar maanden kunnen zien.
--------------------------------------
(1) http://www.electoral-vote.com/
dinsdag 7 augustus 2012
Alan Furst
Net Dark Star van Alan Furst uitgelezen. Laten we het een "historische roman" noemen, over de periode die in Europa van de late jaren dertig naar de Tweede Wereldoorlog loopt. Het is een donkere, dreigende periode, met Europese hoofdsteden platgelopen door diplomaten, militairen, vluchtelingen en journalisten uit alle landen van het continent. En spionnen. Het is dan ook een "spionageroman", en de hoofdpersoon die zijn carrière begint als een Pravda journalist loopt door diverse stadia, zoals een volle job als agentrunner of een zwerftocht door het door de Nazi's onder de voet gelopen Centraal Europa tot hij zelf als vluchteling eindigt en wordt opgepikt door een organisatie van Duitse tegenstanders van Hitler.
En het is allemaal ongelofelijk mooi gedaan, de atmosfeer in Parijs of Praag, de hopeloosheid op de Poolse vlakten, het uiterst hoffelijke bezoek door Franse veiligheidsbeambten die zeggen dat ze brandinspecteurs zijn maar in feite bedoelen dat de Sécurité precies weet wie ze zijn en waar ze zitten. Als je hoopt op een James Bond-achtige story met blitze meiden en allerlei gadgets, hol dan gillend naar de winkel met strip- en soortgelijke verhalen. Als je iemand bent die integendeel pas ophoudt met geeuwen wanneer kritische lezers uitdrukkingen als "beter dan John Le Carré" beginnen te gebruiken, dan zou ik de naam ook eens opzoeken.
En dus is de NKVD niet beter dan de Nazi's, en Stalin is niet beter dan Hitler, en de held is dan ook helemaal niet een held maar gewoon een mens die Poolse pogroms heeft overleefd (maar zijn vrouw niet) en alleen maar geboren is in een tijd en tussen mensen die jij en ik ons niet eens kunnen voorstellen. En hij is nu eenmaal een Rus, dus hij werkt voor de Russen, en vandaar ziet hij even goed dat desolate van dat bijna-oorlogs Europa als jij en ik kunnen zien wanneer we weer eens een goeie film vasthebben.
Een daverende vier op mijn schaal van kwotering (1). Als het genre iets voor jou is, maak er dan maar een vijf van. Als het je niet onverschilliger kon laten, kan ik begrijpen dat je het zo laat. Ikzelf heb maar meteen een tweede exemplaar van zijn boeken besteld: leve de Kindle!
Update, vele uren later. Aangemoedigd door het succes dacht ik maar meteen mijn beeld van het genre uit te breiden door een Robert Littell (The Company) te proberen. De roman over de CIA, ging het zijn. Ont - zet - tend - zwak. Dat toontje van stoere jongens, die conversatie om aan een newby uit te leggen dat het niet volstaat dat een overloper "juiste" informatie meebrengt om te bewijzen dat hij bona fide is... En dan, hijg! de operatie loopt slecht af, en dus ("hijg!") is er een mol onder ons! Ik besef dat vier percent van een boek onvoldoende is om het te beoordelen. Maar ik vind ook dat een ongelofelijk goed boek dat dit soort dingen laat staan in zijn eerste vier percent maar niet moet verwachten dat de mensen het zelfs maar proberen. Een zeldzame één op mijn schaal van kwotering.
Ik smijt het er meteen weer af. Ik wil het niet in mijn bibliotheek zien staan. Geef me mijn electronen terug, in de vorm van electrische stroom zijn ze meer waard dan in de vorm waarin Littell ze heeft gegoten.
Ik heb echt wel wat beters te doen. Gauw naar dat ander boek van Alan Furst!
--------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/03/kwotering.html
En het is allemaal ongelofelijk mooi gedaan, de atmosfeer in Parijs of Praag, de hopeloosheid op de Poolse vlakten, het uiterst hoffelijke bezoek door Franse veiligheidsbeambten die zeggen dat ze brandinspecteurs zijn maar in feite bedoelen dat de Sécurité precies weet wie ze zijn en waar ze zitten. Als je hoopt op een James Bond-achtige story met blitze meiden en allerlei gadgets, hol dan gillend naar de winkel met strip- en soortgelijke verhalen. Als je iemand bent die integendeel pas ophoudt met geeuwen wanneer kritische lezers uitdrukkingen als "beter dan John Le Carré" beginnen te gebruiken, dan zou ik de naam ook eens opzoeken.
En dus is de NKVD niet beter dan de Nazi's, en Stalin is niet beter dan Hitler, en de held is dan ook helemaal niet een held maar gewoon een mens die Poolse pogroms heeft overleefd (maar zijn vrouw niet) en alleen maar geboren is in een tijd en tussen mensen die jij en ik ons niet eens kunnen voorstellen. En hij is nu eenmaal een Rus, dus hij werkt voor de Russen, en vandaar ziet hij even goed dat desolate van dat bijna-oorlogs Europa als jij en ik kunnen zien wanneer we weer eens een goeie film vasthebben.
Een daverende vier op mijn schaal van kwotering (1). Als het genre iets voor jou is, maak er dan maar een vijf van. Als het je niet onverschilliger kon laten, kan ik begrijpen dat je het zo laat. Ikzelf heb maar meteen een tweede exemplaar van zijn boeken besteld: leve de Kindle!
Update, vele uren later. Aangemoedigd door het succes dacht ik maar meteen mijn beeld van het genre uit te breiden door een Robert Littell (The Company) te proberen. De roman over de CIA, ging het zijn. Ont - zet - tend - zwak. Dat toontje van stoere jongens, die conversatie om aan een newby uit te leggen dat het niet volstaat dat een overloper "juiste" informatie meebrengt om te bewijzen dat hij bona fide is... En dan, hijg! de operatie loopt slecht af, en dus ("hijg!") is er een mol onder ons! Ik besef dat vier percent van een boek onvoldoende is om het te beoordelen. Maar ik vind ook dat een ongelofelijk goed boek dat dit soort dingen laat staan in zijn eerste vier percent maar niet moet verwachten dat de mensen het zelfs maar proberen. Een zeldzame één op mijn schaal van kwotering.
Ik smijt het er meteen weer af. Ik wil het niet in mijn bibliotheek zien staan. Geef me mijn electronen terug, in de vorm van electrische stroom zijn ze meer waard dan in de vorm waarin Littell ze heeft gegoten.
Ik heb echt wel wat beters te doen. Gauw naar dat ander boek van Alan Furst!
--------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2006/03/kwotering.html
maandag 6 augustus 2012
Nog een paar "analogieën"
Na het postje over die vrolijke analogieën (1) waarmee je jezelf zo heerlijk kan lopen verwonderen vroeg iemand me of ik er dan echt zoveel kon verzinnen. En het antwoord is, ja, best wel, waarmee je alleen maar illustreert hoe waardeloos de oefening op zich is. Of ook dat je zoals elke gek een miljoen keer kan richten en dat het best wel eens raak zou kunnen zijn, maar dat dat laatste niet bewijst dat er toch iets in zit. Een beetje zoals de één of andere ambtenaar van 6000 jaar geleden misschien wel om theologische redenen beweerde dat de Aarde rond was.
Bijvoorbeeld, de wereldberoemde gedachte van het atoom als miniatuur zonnestelsel, dat heb ik echt zelf ook gedacht, toen ik daar als achttienjarige een boek over las. Gelukkig was het al een boek uit de tijd die kon waarschuwen voor de hopeloze analogie, maar ik voel nog altijd iets van de teleurstelling dat iets dat zo mooi was toch volkomen de mist inging.
Of neem deze. Er is dus de oerknal gevolgd door het uitdijend heelal. Nu heb ik ergens gelezen (zal wel Brian Greene geweest zijn, maar ik weet het niet meer) dat er een verschil is tussen (a) de materie in de ruimte beweegt zich ten opzichte van mekaar en (b) de ruimte zelf waarin die materie beweegt deint uit. Van dat laatste zou gelden dat twee voorwerpen die zich "binnen" de ruimte bewegingloos ten opzichte van elkaar zijn zich toch met meer dan de lichtsnelheid uit elkaar bewegen, gewoon omdat ze zo ver uiteen liggen dat de tussenliggende ruimte sneller uitdeint dan het licht de afstanden kan overbruggen. OK, ik snap er geen barst van, maar iets dergelijks stond er.
Nu gedraagt de materie binnen de ruimte zich niet als cirkeltjes die op een ballon getekend staan (want dan zouden ze groter worden als de ballon wordt opgeblazen) maar wel als muntjes die op de ballon zijn geplakt. Ergo, de afstanden tussen de muntjes nemen toe met het opblazen, maar de muntjes zelf niet. Maar in dat geval zal een lichtstraal die ooit is vertrokken en op dezelfde manier door de zich opblazende ballon beweegt een geleidelijk langere golflengte krijgen. En het langer worden van de golflengten is (dacht ik) equivalent met het afkoelen van de temperatuur. Dus (dacht ik) hoeft er geen verschil te zijn tussen een "uitdeinend" en een "afkoelend" heelal. Het zou best kunnen (dacht ik) dat een heelal dat alleen maar afkoelt er precies zo zou uitzien als een heelal dat uitdeint. Op een dag vertelde iemand me waarom daar wel degelijk wel een verschil tussen was, zodat "afkoelen" en "uitdeinen" twee verschillende aspecten van het universum waren, maar als oefening vond ik het best leuk.
Iets soortgelijks kan je ook proberen met "krimpen". Het lijkt me denkbaar dat we geen verschil zouden kunnen zien tussen een heelal dat uitdeint, en een heelal waarin alles evenredig met de schijnbare afstand afstand krimpt. Dus die heel kleine puntjes aan de hemel zien er klein uit omdat ze werkelijk klein zijn. Een beetje zoals het antiek wereldbeeld, misschien, waarin de nachthemel een koepel rond de Aarde was, en alles wat op die koepel stond, zon, maan, en sterren, op precies dezelfde afstand? Een schalenkwestie, als het ware; van moleculen, atomen, atoomkernen en quarks denken we toch ook dat ze zo klein lijken omdat ze klein zijn, en niet omdat ze verder weg staan? Natuurlijk denk ik ook dat een geïnteresseerde scholier het even simpel zou vinden om het verschil tussen "uitdeinen" en "krimpen" te tonen ("parallax!"); maar als analogietje voor "novicen" vond ik het alweer best wel leuk. En dat was de vraag.
-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/07/ken-je-dat-gevoel-dat-je-een-mooie.html
Bijvoorbeeld, de wereldberoemde gedachte van het atoom als miniatuur zonnestelsel, dat heb ik echt zelf ook gedacht, toen ik daar als achttienjarige een boek over las. Gelukkig was het al een boek uit de tijd die kon waarschuwen voor de hopeloze analogie, maar ik voel nog altijd iets van de teleurstelling dat iets dat zo mooi was toch volkomen de mist inging.
Of neem deze. Er is dus de oerknal gevolgd door het uitdijend heelal. Nu heb ik ergens gelezen (zal wel Brian Greene geweest zijn, maar ik weet het niet meer) dat er een verschil is tussen (a) de materie in de ruimte beweegt zich ten opzichte van mekaar en (b) de ruimte zelf waarin die materie beweegt deint uit. Van dat laatste zou gelden dat twee voorwerpen die zich "binnen" de ruimte bewegingloos ten opzichte van elkaar zijn zich toch met meer dan de lichtsnelheid uit elkaar bewegen, gewoon omdat ze zo ver uiteen liggen dat de tussenliggende ruimte sneller uitdeint dan het licht de afstanden kan overbruggen. OK, ik snap er geen barst van, maar iets dergelijks stond er.
Nu gedraagt de materie binnen de ruimte zich niet als cirkeltjes die op een ballon getekend staan (want dan zouden ze groter worden als de ballon wordt opgeblazen) maar wel als muntjes die op de ballon zijn geplakt. Ergo, de afstanden tussen de muntjes nemen toe met het opblazen, maar de muntjes zelf niet. Maar in dat geval zal een lichtstraal die ooit is vertrokken en op dezelfde manier door de zich opblazende ballon beweegt een geleidelijk langere golflengte krijgen. En het langer worden van de golflengten is (dacht ik) equivalent met het afkoelen van de temperatuur. Dus (dacht ik) hoeft er geen verschil te zijn tussen een "uitdeinend" en een "afkoelend" heelal. Het zou best kunnen (dacht ik) dat een heelal dat alleen maar afkoelt er precies zo zou uitzien als een heelal dat uitdeint. Op een dag vertelde iemand me waarom daar wel degelijk wel een verschil tussen was, zodat "afkoelen" en "uitdeinen" twee verschillende aspecten van het universum waren, maar als oefening vond ik het best leuk.
Iets soortgelijks kan je ook proberen met "krimpen". Het lijkt me denkbaar dat we geen verschil zouden kunnen zien tussen een heelal dat uitdeint, en een heelal waarin alles evenredig met de schijnbare afstand afstand krimpt. Dus die heel kleine puntjes aan de hemel zien er klein uit omdat ze werkelijk klein zijn. Een beetje zoals het antiek wereldbeeld, misschien, waarin de nachthemel een koepel rond de Aarde was, en alles wat op die koepel stond, zon, maan, en sterren, op precies dezelfde afstand? Een schalenkwestie, als het ware; van moleculen, atomen, atoomkernen en quarks denken we toch ook dat ze zo klein lijken omdat ze klein zijn, en niet omdat ze verder weg staan? Natuurlijk denk ik ook dat een geïnteresseerde scholier het even simpel zou vinden om het verschil tussen "uitdeinen" en "krimpen" te tonen ("parallax!"); maar als analogietje voor "novicen" vond ik het alweer best wel leuk. En dat was de vraag.
-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.be/2012/07/ken-je-dat-gevoel-dat-je-een-mooie.html
zaterdag 4 augustus 2012
De digitale economie
"Dat is toch waanzin, zoals die markten zich gedragen", vond een collega van me, en deze keer kon ik het niet beter weten. Een stevige stijging, daarna een daling met percenten tegelijk, en dan weer een stijging met nog meer percenten tegelijk: zeg nu zelf.
Toch denk ik dat we het een beetje kunnen begrijpen, in termen van wat ik "een digitale markt" zal noemen. Digitaal, dat betekent hier dat er maar twee mogelijke uitkomsten zijn; noem ze "nul" en "één", en niets daartussenin, of hoger, of lager. En omdat ik van de vergelijking met de geneeskunde houd beeld ik me nu een patiënt in die lijdt aan een vreselijke infectie. De dokters verzamelen zich rond zijn bed, en de discussie gaat over de vraag: geven we hem antibiotica, of geven we hem een aderlating?
Dat is dan heel digitaal: als hij de aderlating krijgt is hij dood, en als hij de antibiotica krijgt, eindigt hij springlevend. Op dit punt moeten we echter een groot mogelijk misverstand vermijden: iedereen heeft sterke opinies over het onderwerp, dus iedereen denkt dat de ideeën van de andere kant neerkomen op de aderlating. Dat is bij mij ook zo. Maar het is niet echt zo; in werkelijkheid weten we het eigenlijk niet, en aan weerszijden zijn er heel luciede experts die heel belangrijke punten maken. Dus we mogen een opinie hebben, en we mogen uitleggen waarom we die opinie hebben, maar als we een beetje serieus genomen willen worden doen we er goed aan de opinie niet als een religeus dogma te behandelen. Maar terzijde.
In de markten kan je verwachten dat iets dat ofwel nul, ofwel honderd zal zijn gekwoteerd wordt op 50: je hebt immers één kans op twee, dus 50% is waar kopers en verkopers mekaar in evenwicht zullen houden. Vandaag denken de markten dat, naargelang beslissingen die Europa moet nemen, de Europese economie OFWEL voor een enorme crash staat, OFWEL eindelijk eens aan herstel kan beginnen. Dus noteren de aandelenkoersen, om in de beeldspraak te blijven, op ongeveer 50% van wat ze zouden staan als de crisis onder controle komt. Lager, en er dagen kopers op die vinden dat ze een goedkoop gokje kunnen wagen, en meer, dan dagen er verkopers op die vinden dat ze nog goed weg komen.
Maar dan begrijp je ook waarom de markten zo "waanzinnig" reageren. Meneer Draghi doet zijn mond open, en de markten denken dat een bepaalde aanpak het zal halen èn dat het de juiste is... en iedereen holt richting 100%. Alleen, vijf minuten later denken ze dat de foute aanpak het toch zal halen, en ze kunnen allemaal tegelijk niet rap genoeg omdraaien en de andere kant ophollen. De reden daarvan is niet dat de markten een bende waanzinnigen zijn, maar dat de economie zich in deze digitale toestand bevindt.
En dat is eigenlijk heel slecht nieuws.
Toch denk ik dat we het een beetje kunnen begrijpen, in termen van wat ik "een digitale markt" zal noemen. Digitaal, dat betekent hier dat er maar twee mogelijke uitkomsten zijn; noem ze "nul" en "één", en niets daartussenin, of hoger, of lager. En omdat ik van de vergelijking met de geneeskunde houd beeld ik me nu een patiënt in die lijdt aan een vreselijke infectie. De dokters verzamelen zich rond zijn bed, en de discussie gaat over de vraag: geven we hem antibiotica, of geven we hem een aderlating?
Dat is dan heel digitaal: als hij de aderlating krijgt is hij dood, en als hij de antibiotica krijgt, eindigt hij springlevend. Op dit punt moeten we echter een groot mogelijk misverstand vermijden: iedereen heeft sterke opinies over het onderwerp, dus iedereen denkt dat de ideeën van de andere kant neerkomen op de aderlating. Dat is bij mij ook zo. Maar het is niet echt zo; in werkelijkheid weten we het eigenlijk niet, en aan weerszijden zijn er heel luciede experts die heel belangrijke punten maken. Dus we mogen een opinie hebben, en we mogen uitleggen waarom we die opinie hebben, maar als we een beetje serieus genomen willen worden doen we er goed aan de opinie niet als een religeus dogma te behandelen. Maar terzijde.
In de markten kan je verwachten dat iets dat ofwel nul, ofwel honderd zal zijn gekwoteerd wordt op 50: je hebt immers één kans op twee, dus 50% is waar kopers en verkopers mekaar in evenwicht zullen houden. Vandaag denken de markten dat, naargelang beslissingen die Europa moet nemen, de Europese economie OFWEL voor een enorme crash staat, OFWEL eindelijk eens aan herstel kan beginnen. Dus noteren de aandelenkoersen, om in de beeldspraak te blijven, op ongeveer 50% van wat ze zouden staan als de crisis onder controle komt. Lager, en er dagen kopers op die vinden dat ze een goedkoop gokje kunnen wagen, en meer, dan dagen er verkopers op die vinden dat ze nog goed weg komen.
Maar dan begrijp je ook waarom de markten zo "waanzinnig" reageren. Meneer Draghi doet zijn mond open, en de markten denken dat een bepaalde aanpak het zal halen èn dat het de juiste is... en iedereen holt richting 100%. Alleen, vijf minuten later denken ze dat de foute aanpak het toch zal halen, en ze kunnen allemaal tegelijk niet rap genoeg omdraaien en de andere kant ophollen. De reden daarvan is niet dat de markten een bende waanzinnigen zijn, maar dat de economie zich in deze digitale toestand bevindt.
En dat is eigenlijk heel slecht nieuws.
Abonneren op:
Posts (Atom)