In zekere zin was "de nieuwe techniek die werd ontdekt" in de eerste fase het metaalgeld zelf. Onze huidige goudkevers weten het vaak niet omdat ze het niet willen weten, maar de Europese economie had al eeuwen in het slop gezeten bij gebrek aan geldmiddelen, en niet wegens teveel (2). Dus hielp het enorm toen de Italiaanse steden het muntgeld uit edelmetaal herinvoerden, maar een groot deel van de problemen bleef. Het gaat nu eenmaal niet, schrijft Braudel (3), zonder een minimum aan geld:
"Multiplicatrice des échanges, elle est toujours en quantité insuffisante: les mines ne débitent pas assez de métaux précieux, les mauvaises monnaies chassent les bonnes à longueurs d'années et les gouffres de thésaurisation sont toujours ouverts. La solution: créer mieux qu'une marchandise-monnaie, miroir où les autres marchandises se reflètent et se jaugent; créer une monnaie-signe."
"Fiat money" als deel van de oplossing van een probleem, ik zei het al in die post van voetnoot (2), het is iets dat je moet willen weten, wat op zijn beurt alleen kan als je niet op een ideologie zit die de bui al voelt hangen en dus maar liever het probleem ontkent dan de ideologie zelf in gevaar te brengen. Hoe dan ook, die eerste bankcrisissen speelden zich af in een wereld waarin de nieuwe bankiers het zilvergeld controleren, en die hopeloos de mist ingaan wanneer vanuit Zuid Amerika ongeziene nieuwe hoeveelheden metaalgeld heel het pak ontwrichten. Merk op: niks overheid die papiergeld bijdrukt; gewoon de hoeveelheid zilver zelf die te veel schommelt in vergelijking met de economie.
Maar het zou niet de eerste keer zijn dat mensen die graag praten over "de geschiedenis leert" in een loepzuivere "weigering te weten" (4) maar haastig hun "geschiedenis" beperken tot die stukken die wèl passen in de ideologie...
Maar de volgende crisis is zelfs nog interessanter. Deze keer zijn er al enorme vorderingen met allerlei kredietvormen, de wisselbrief voorop: wéér dat tekort aan "echt" metaalgeld. Braudel citeert dan ook de Fuggers - als ik dat goed heb de Duitse bankiers die nog dateerden van de hoogtijdagen van Antwerpen - die kloegen over de Genoëse bankiers, omdat het allemaal "maar" papier was, waar zij "tenminste" (eigen woorden naverteld en eigen aanhalingstekens om ironie uit te drukken) met "echt" geld werkten. Waarop het kostelijke zinnetje volgt: "parole de négociants traditionnels que dépasse une technologie nouvelle".
Je begrijpt, neem ik aan, mijn ironie, wanneer de Fuggers zich een half millennium geleden ouderwets moeten noemen omdat ze de "nieuwe" technologie hebben gemist - wat denk je dan van de vele mensen die tijdens de huidige crisis hebben gejammerd over papiergeld, "fiat money" en pleidooien hebben gelanceerd om terug te gaan naar (wat zij zich inbeelden dat) "het bankieren van vroeger" (was)?
Wat natuurlijk niet ontkent dat de Genoëzen, net als de Florentijen voor hen en de Amsterdammers na hen (en terzijde ook de Fuggers, natuurlijk) slachtoffer werden van spectaculaire ineenstortingen die de economie van die tijden zelf de dieperik mee introkken. Maar dat zegt vanzelfsprekend alleen dat dit soort "crisissen van het kapitalisme" in werkelijkheid van alle tijden was. En dus helemaal niet zo uniek als mensen ons graag willen doen geloven, wanneer ze kans zien om eindelijk hun favoriete ideologie als zaligmakend voor te stellen.
---------------------------
(1) Braudel, Les Jeux de l'Echange, Civilisation Matérielle, Economie et Capitalisme deel II, hoofdstuk 4, titel 1, §5
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/05/terug-naar-het-bankieren-van-vroeger.html
(3) Braudel, Les Jeux de l'Echange, Civilisation Matérielle, Economie et Capitalisme deel II, hoofdstuk 1, titel 2, §11
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/06/de-weigering-te-weten.html
