maandag 15 maart 2010

Een overwinning voor de propaganda

Vandaag lezen we in de krant De Standaard dat de Amerikaanse staat Texas het woord "kapitalisme" uit de schoolboeken wil bannen:

http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20100315_002

Het woord roept namelijk "te veel negatieve connotaties" op. En dus gaan we over op een puur verbale ingreep; we noemen het vanaf nu "smurf", en alle problemen zijn opgelost!

Het merkwaardigst is toch dat ik nog maar pas enkele posts had geschreven waarin uitgerekend dit het onderwerp was (1). Nog merkwaardiger is dat lezer Tonny zich bij de laatste afvraagt - toegegeven: met een smiley erbij - wat ik nu eigenlijk wil zeggen. Wel, eigenlijk precies dat. Het woord "kapitalisme" is onderhevig aan een wildgroei aan betekenissen, en vaak is dat helemaal niet onschuldig, en op het einde kan je het als fatsoenlijke mens haast niet meer gebruiken.

En daarvan lijkt Braudel me een uitstekend voorbeeld. Want ik denk dat er bij Braudels gebruik van het woord heel wat mis is. Maar ik denk tegelijk dat je het probleem vrij gemakkelijk kan wegschrapen en ziet dat het ideeëngoed fundamenteel wel in orde is. Dus, om toch nog even bij die vraag van Tonny stil te staan, wat ik "eigenlijk" probeerde te tonen in die vorige post is dit. Je kan met Braudel een bepaald deel van de economie "kapitalisme" noemen - en je zal de wenkbrauwen van mensen zoals ik de hoogte zien ingaan. Maar aangezien hij zijn woordgebruik heel duidelijk formuleert kan je ook even meegaan in de redenering. En wat je dan ziet, tenminste in die vorige post, is dat "kapitalisme" tot armoede en uitbuiting leidt indien je het zo definiëert dat het overheden betekent die aan kleine groepjes privileges toekennen, die die kleine groepjes vervolgens kunnen uitbuiten. En als je het tegelijk zo definiëert dat de belangrijkste remedie daartegen, heel de "vrije markt", dus, er niet onder valt.

Dat wilde ik in die vorige posts laten zien. Ik hoop dat het me lukt rond de vraag "wat is kapitalisme" in de nabije toekomst ook nog een paar andere dingen te laten zien. Want wat er nu in Texas gebeurt vind ik heel jammer. Ik vind het fout dat we ons onheuse betekenissen laten opdringen aan bepaalde woorden, tot het punt dat je ze niet meer kan gebruiken. Het ruikt verdacht naar toestanden waarin de propaganda een grote overwinning scoort.

------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/03/fernand-braudel-en-kapitalisme.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/03/fernand-braudel-en-kapitalisme-2.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/03/kapitalisme-3-de-amerikaanse-plantages.html

3 opmerkingen:

tonny zei

Tiens, over propaganda gesproken :
"je het zo definiëert dat het overheden betekent die aan kleine groepjes privileges toekennen, die die kleine groepjes vervolgens kunnen uitbuiten."
Was dat tijdens de koude oorlog niet onze definitie van communisme ?
Maar wel een andere remedie, nl. niemand privileges toekennen...:-)

Anoniem zei

Exactemundo tonny, wat nog maar eens bewijst 'que les extrêmes se touchent'.
De connotaties van woorden als kapitalisme, socialisme, liberalisme zijn m.i. niet los te zien van *wie* de termen gebruikt en binnen welke context. Honecker en zijn voorgangers hebben door hun Republiek ' democratisch ' te noemen, het woord democratie toch niet in discrediet en onbruik gebracht? Ze hebben hooguit zichzelf wat belachelijk gemaakt. Net zo Amerikaanse right-wingers die Obama op hun Tea Party de titel ' communist ' meegeven. Word ik, aanhanger van Obama, dan stante pede fan van een communistisch model ? Nee nee, kijken wie wat zegt ( of niet zegt...) en wat men ermee voorheeft, dan komt een mens al een eind ver.

il postino

Koen Robeys zei

Tonny: dit is een tikje onheus. Ik heb Braudels definitie, plus de manier waarop hij er uitgerekend de vrije markt uit verwijdert, en dàn concludeert dat er armoede en uitbuiting uit volgt aangehaald met citaten en voetnoten. Ik hoef er als liberaal niet beschaamd om te zijn als je de vrije markt elimineert en het resultaat ellende is: what else is new?

Maar de communisten hebben hun zin gekregen met de privatizering van bijvoorbeeld de landbouwbedrijven, en de hele wereld heeft kunnen vaststellen dat de zeer kleine oppervlakte die toch nog individueel mocht bebouwd worden een gigantisch disporoportioneel aandeel in de productie opleverde. Ik denk dan ook niet dat iemand woordenkramerij nodig had om dat punt te maken; de feiten spreken voor zich.