Eerst het kader. In normale omstandigheden leef je in een wereld waarin de rente bijvoorbeeld twee percent is, of drie percent, of vier of vijf, en zo nog een paar eenheden omhoog, en zolang je niet nog veel hoger uitkomt zit je in die normale wereld. Op een dag zou je kunnen merken dat de consumptie niet al te best vlot en/of dat de investeringen nogal slabakken, en daar kan je iets aan doen door de rente te laten dalen. Het wordt dan minder rendabel geld te sparen; het wordt goedkoper te ontlenen, dus investeren is sneller rendabel en consumeren is minder duur... Het is in twee woorden gewone "monetaire politiek", en de bedoeling is de economie te stimuleren.
Maar vandaag is de rente geen twee of drie (enzovoort) percent, maar ongeveer nul. Dus als je merkt dat het allemaal niet vlot met consumptie en investeringen, dan kan je de rente niet doen dalen, want die staat al op nul. In het bijzonder wanneer er ook nog deflatie is, zoals uitgelegd in een vorige post (2) heb je een hoge reële rente in een wereld waarin je een lage rente wil, zonder dat je er iets aan kan doen: want je nominale rente is immers nul: de liquiditeitsval.
Met dat in het achterhoofd: ik denk dat Krugman inderdaad iemand is die vroeger heel anders schreef over de Chinese monetaire politiek, maar dat hij tenminste kan vertellen waarom hij er nu met nieuwe ogen tegenaan kijkt: we zitten in een liquiditeitsval. En zoals ik eergisteren schreef ("ik zie de logica niet"), de vraag is waarom dat belangrijk is.
Wel, één van de kenmerken van de liquiditeitsval (misschien zelfs de "oorzaak"?) is dat de mensen teveel willen sparen. Wegens onzekerheid, zoals nu, of omdat de bevolking veroudert, zoals in Japan nog maar kort geleden, maar in ieder geval: er wordt niet geconsumeerd, niet geïnvesteerd, en iedereen biedt maar spaargeld aan waar niemand iets mee kan doen, en door vraag en aanbod daalt de rente almaar verder: alweer naar nul. Het rechtstreeks gevolg van al dat sparen is dat er te weinig vraag naar producten is, dus de bedrijven bezuinigen ("te weinig investeringen") of danken zelfs af: zodat de onzekerheid nog toeneemt, en dus ook de neiging tot sparen, zodat er weer te weinig vraag is, enzovoort... de vicieuze cirkel die zo goed lijkt op onze crisis.
En dat is waar de Chinezen "het" ineens gedaan hebben. Sinds jaar en dag exporteren ze veel meer naar de VS dan ze er zelf ook kopen, en dat kunnen ze omdat ze hun munt, de renminbi, goedkoop houden. De waarde van de Chinese munt wordt niet bepaald door vraag en aanbod, maar wel per beslissing van de Chinese overheid: één dollar is zoveel renminbi, punt. Dus de VS koopt de goedkope Chinese producten en in ruil krijgen de Chinezen dollars die ze beleggen in de VS...
En waar ze tot voor kort hartelijk bedankt werden om de Amerikaanse consument goedkoop van producten te voorzien voegen ze vandaag, in de wereld van de "liquiditeitsval", alleen maar meer spaarmiddelen toe aan de tsunami die de hele wereld economisch in een neerwaartse spiraal duwt. En dus vinden de VS dat China de waarde van zijn munt manipuleert om op de rug van de rest van de wereld de crisis af te wenden. Ze vinden dat de Chinese producten, als daar zoveel vraag naar is, maar door vraag en aanbod duurder moeten worden, zodat de Amerkaanse producten relatief goedkoper worden, en de vraag weer naar omhoog kan... En wie weet raakt de vicieuze cirkel wel doorbroken.
Dat, tenminste, lijkt me de analyse van Krugman, in het artikel waarnaar ik verwees in de post van voetnoot (1). Het heeft iets, die manier om heel verschillende onderwerpen (monetaire politiek, de liquiditeitsval, het Amerikaans handelstekort, de waarde van de dollar en andere munten en de huidige crisis) met elkaar in verband te brengen...
------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/03/china-harder-aanpakken.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/deflatie-een-probleem.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten