Hier is een url naar een recente post van Paul Krugman:
http://krugman.blogs.nytimes.com/2008/11/19/corporate-cost-of-borrowing/
De post bevat een grafiek waarop de sterk stijgende kosten waaraan een bedrijf geld kan ontlenen staan afgebeeld. Interessant (en het punt dat Krugman probeert te maken) is dat het om reële rentevoeten gaat; dat wil zeggen, rentevoeten die rekening houden met inflatie.
Laat me voor de eerder filosofisch of toch literair geschoolde lezer proberen te verduidelijken. Stel dat de inflatie 1% per jaar is. Dan kan je met geld dat je een jaar in een sok of onder je matras stopt slechts 99% meer doen van wat je er vandaag mee kan doen. "Inflatie", of "geldontwaarding" betekent dat het geld een deel van zijn waarde is kwijtgeraakt. In dat geval moet je voor je spaargeld minstens één percent rente per jaar krijgen om je koopkracht intact te houden. Aangezien de wereld ook een vergoeding vraagt om consumptie een jaar uit te stellen zal de rente bovenop die 1% (om de inflatie te compenseren) nog wat hoger liggen. De "nominale" rente (die je werkelijk ontvangt) zal bijvoorbeeld 3% zijn. In dat geval zeggen we dat de reële rente slechts 2% is, namelijk 3% nominaal waarvan echter 1% wordt opgegeten door inflatie, verschil 2%.
Maar beeld je nu in dat je leeft en werkt in een wereld van deflatie. De prijzen dalen; of ook, de inflatie is negatief. Met het geld dat je vandaag in een sok stopt kan je volgend jaar meer (en niet minder, zoals bij inflatie) kopen. Dat levert een zekere druk op om geld bij te houden; om te sparen, eerder dan het te gebruiken voor consumptie of investering. Dat is precies analoog aan hoge rentevoeten die hetzelfde effect hebben. Hoge rentevoeten moedigen het sparen aan en ontmoedigen het consumeren, per simpele economische theorie (die in de realiteit vrij goed werkt ook).
Maar aangezien het niet uitmaakt of je na een jaar sparen hogere koopkracht hebt omdat iemand je een positieve "reële" rente uitbetaalt, dan wel je geld met precies hetzelfde percentage in waarde is gestegen, komt deflatie neer op hetzelfde als een extra stuk reële rente; bovenop het nominaal niveau - precies zoals inflatie neerkomt op een stuk rente dat je van dat nominaal niveau moet aftrekken. En dus: met een "nominale rente" van 2%, en een deflatie van 1% (of inflatie van -1%) is de reële rente 3%.
En als deflatie hoog oploopt, en gegeven dat het moeilijk is om nominale rentevoeten onder nul te laten gaan, komt hoge deflatie haast altijd neer op torenhoge reële rentevoeten, wat op zijn beurt weer de economie verder in recessie duwt.
Wat Krugman toont is dat we momenteel met twee serieuze problemen zitten (er zijn er nog veel meer, maar we moeten klein beginnen). Er is de economische crisis die als gevolg van de fors gestegen risico's de risicopremies (zeg ter vereenvoudiging gerust: "de rente") omhoog jaagt. En er is deflatie; de sterke prijsdaling van een hoop grondstoffen, of van consumptiegoederen die de makers anders aan de straatstenen niet meer kwijt kunnen, die nog eens bovenop die stijgende risicopremies komt.
Dat is belangrijk omdat we in conversaties wel eens de vraag zien rijzen of dat wel zo erg is, die deflatie. Als computers de neiging hebben goedkoper te worden hoef je toch niet de aankoop uit te stellen, omdat je misschien wel wil betalen voor onmiddellijke consumptie? En dat is natuurlijk ook zo, maar volgens dezelfde redenering kan je ook verklaren dat hoge rentevoeten helemaal niet remmend werken op de economie; om precies dezelfde reden.
En de waarheid is, simpele intuïtie, simpele theorie, èn simpele feiten tonen dat de economie wèl wordt afgeremd door hoge (reële) rentevoeten. Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die wel degelijk willen betalen voor onmiddellijke consumptie, maar we kunnen zien dat er nog veel meer mensen zijn die hun consumptie uitstellen.
Ik veronderstel dat het een waardige afsluiter is om de kersverse Nobelprijswinnaar te citeren: "This is why deflation is a problem".
En iedereen die nu (weer) begint te gillen dat ik me op "autoriteiten in plaats van argumenten" beroep... mag altijd de rest van de post hierboven nog eens teruglezen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten