Ik kan alleen maar mijn eigen opinie, geïnformeerd door mijn eigen achtergrond, meegeven, en die opinie is dat Mokyrs poging niet werkt. Maar in die inleiding valt me iets heel anders op. Daar schrijft Mokyr dat hij ook per analogie het onderscheid tussen "micro-" en "macro-mutaties" wil meenemen. "Micro-mutaties"(zegt Mokyr) is het verhaal van de kleine wijzigingen die geleidelijk soorten veranderen, en "Macro-mutaties" zijn de soort veranderingen "which create new species".
Wel, kijk, het is een heel ander onderwerp, en dus voert het hier véél te ver, maar volgens mij heeft Mokyr hier iets heel elementairs gewoon fout. Maar als ik dat laatste gewoon aanneem gebeurt er iets heel interessants. Op basis van de (volgens mij) waardeloze analogie brengt Mokyr een nuttig onderscheid in. Er zijn micro-uitvindingen die geleidelijk doorheen de tijd de technieken verbeteren, en er zijn de macro-uitvindingen "in which a radical new idea, without clear prcedent, emerges more or less ab nihilo".
En in dat geval zijn de "micro-uitvindingen" min of meer begrijpelijk in termen van "standaard economische concepten"; noem het gemak even "theorieën" of zelfs "wetenschap". Terwijl de "macro-uitvindingen" veel meer het gevolg zijn van onvoorzienbare, plotse gebeurtenissen, zoals "genialiteit", "puur geluk" of "serendipity" (ik vertaal deze term hier voor het gemak maar met "toeval"; als iemand een fatsoenlijke Nederlandse term kent...). Dat soort factoren zijn natuurlijk helemaal niet, of toch veel minder in abstracte theorieën te vatten.
En doingggg! Daar valt me op dat het onderscheid dat Mokyr zoekt wel degelijk te vatten is met een analoog onderscheid uit de biologie. Er bestaat immers heel dat gebied uit de biologie dat precies gevat kan worden in termen van "natuurlijke selectie" - je zou het het terrein van het "adaptationisme" kunnen noemen; het is allemaal een kwestie van aanpassing. Maar er bestaat ook een heel gebied dat (om uiteenlopende redenen) niet zo massief in die termen kan gedacht worden. Bijvoorbeeld dat er een komeet valt die de dinosaurussen doet uitsterven en een opportuniteit biedt voor de zoogdieren (die er al 200 miljoen jaar of zoiets door de dino's werden ondergehouden); dat is een cruciale gebeurtenis voor het leven op de planeet, maar het is niet iets dat onder "natuurlijke selectie" valt. Het is integendeel een "toevalstreffer"; het had heel anders kunnen zijn en de geschiedenis zou er heel anders uitgezien hebben. Van dat soort dingen staat de biologische geschiedenis bol (denk ik) zij het dat we het vaak niet eens zullen weten.
Een ander voorbeeld is "genetic drift". Er zijn kenmerken die, in zeer specifieke omstandigheden, vastgelegd kunnen worden door processen die helemaal niets met een aanpassingsproces te maken hebben: alle Chinezen hebben bijvoorbeeld zwart haar, en dat is heus niet omdat zwartharige mensen meer nakomelingen krijgen dan mensen met een andere haarkleur. Ergo, er bestààn voorbeelden van kenmerken, of grote schaal evolutionaire gebeurtenissen die niet (enkel) een geval van "natuurlijke selectie" zijn.
Maar dat wordt allemaal een gegoochel met begrippen waarover je op zich boeken en bibliotheken kan volschrijven; laat staan een paragraaf in een blogpost. Ik wil hier alleen maar de topics te inventariseren die ik zou gebruiken indien ik de volgende stelling moest verdedigen: Joël Mokyr, auteur van twee werken over economische geschiedenis waar ik erg naar opkijk, maakt in mijn opinie een fout wanneer hij iets over zijn onderwerp probeert te zeggen met een analogie uit een ander onderwerp. Die fout haalt evenwel zijn punt helemaal niet onderuit, want in feite bestaat er een heel andere analogie die hij uit dat ander onderwerp had kunnen halen, en die zijn punt veel beter had ondersteund.
Het is dus, for the record, wel degelijk zo dat je uit de evolutiebiologie het idee kan halen dat een deel van de geschiedenis kan beschreven in quasi-theoretische termen, terwijl andere delen aan je pogingen tot formalizeren zullen ontsnappen. Dat lijkt mij persoonlijk een heel belangrijk punt. Alleen zijn voorbeeld in termen van "micro-" en "macro-evolutie" was niet zo goed gekozen.
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten