Sociobiologie!

Dat prachtig onderwerp van destijds, die enorme controverses, debatten op de vroegste versies van internetfora... Ik struikel er ineens, heel toevallig over, en meteen komt een quasi heimwee in me op. De heethofden van destijds zijn gezette mensen van middelbare leeftijd geworden, het establishment is gepensioneerd - en wie weet het zelfs maar nog? Ach, de boeken van Dawkins, van Gould, van Ridley en Wilson; het was slaande ruzie zoals vandaag over de rol van de overheid in de economie, maar toen ging het over de mate waarin allerlei onderwerpen uit de cultuur - het huwelijk, het rollenpatroon, geweldpleging - genetisch bepaald waren.

En er waren believers en non-believers! Ikzelf was ("ben") bij de believers. Alleen ezels (zo spraken wij op strenge toon) zagen niet in dat natuurlijk een hoop van die elementen doodeenvoudig genetisch bepaald waren. Hey, nu zie je ongeveer overal in het dierenrijk dat de vrouwtjes veel meer instaan voor de zorg om het nakomelingschap dan de mannetjes, en nu moeten wij zomaar geloven dat dat bij de mens alleen maar zo is als gevolg van een wreed kapitalistisch-patriarchaal komplot! Dat wat de mens gemaakt heeft (wéér dat komplot) door de mens ook weer kan afgeschaft worden! Enzovoort!

Alleen ezels, dus, konden zoiets geloven. Langharig werkschuw en vooral: links tuig; dat was het.

En nadat de ezels aldus vakkundig geneutraliseerd waren gingen we verder met de studie van de sociobiologie; de studie van hoe onze genen tot in onze cultuur doorwerkten.

Nu hadden de ezels natuurlijk ook wel een punt. Iedereen die me nog van vroeger kent en die me hier bezig ziet over "complexe wetenschappen" denkt misschien "hoe, dat is toch precies wat dat langharig werkschuw tuig je destijds probeerde te vertellen?". Wel, dan hebben ze gelijk! Eén van de manieren (maar om ook niet te overdrijven, "één", zoals in "temidden van een aantal andere") waarop ik oog ben beginnen krijgen voor multi-causale verschijnselen, was precies als gevolg van dat soort debatten, waarin sommige ezels nu eenmaal minder ezel waren dan de andere...

Achteraf bezien kijk er meewarig glimlachend op terug: even meewarig om mezelf als om de anderen. Iedereen weet nu toch dat er geen sprake van mono-causaliteit is? Iedereen weet anderzijds toch ook dat genen natuurlijk één van die factoren zijn die hier een rol spelen? Zeker, zeker, nog maar een paar maand geleden zat ik in een kleine uitwisseling waarin iemand verklaarde dat al die verschillen tussen mannetjes en vrouwtjes door een Dawkins haarfijn werden uitgelegd, maar dat het bij de mens toch helemaal anders was (1). Ja, want de cultuur had dat allemaal veranderd! En dus kon ik vragen hoe precies de natuur het hele dierenrijk van een soort "natuur" had voorzien, waarna de cultuur het hele zaakje had afgeschaft, om vervolgens... uitgerekend diezelfde patronen (broedzorg, geweldpleging...) in al die culturen opnieuw te doen  verschijnen!

Nietwaar?

Maar omgekeerd; waarom hadden we het eigenlijk zo moeilijk om nu eens gewoon te zeggen dat er natuurlijk ook heel veel andere factoren in het spel waren? Was het omdat die gesprekspartners nu eenmaal zo ongeveer het licht van de zon ontkenden, wanneer ze de rol van de biologie helemaal afschaften? Nu deden ze dat ook wel, tenminste sommigen deden dat, maarreh... Misschien hadden zij het wel zo moeilijk om de rol van de genen onder ogen te zien omdat "wij" wel leken te ontkennen dat er ook nog andere factoren in het spel waren? Want sommigen aan onze kant deden dat toch ook?

Sociobiologie... Een generatie is gepasseerd. Ik kan het mis hebben, ik volg dat allemaal niet genoeg, maar al die hoogoplopende emoties - en ik denk dat geen kat er vandaag zelfs nog maar van weet.

--------------------------------
(1) http://filosofie.be/blog/over-de-ethiek-van-de-seculiere-samenleving/3605/eerbetoon-aan-moeder-anna/