maandag 5 mei 2008

Taalverwerving en muzikaliteit

Lezer Benny had al enkele keren de opmerking gelanceerd dat kleine kinderen erg muzikaal zijn, en wij, ouders van een peuter, zijn momenteel in een positie om dat niet alleen te geloven, maar het ook in werkelijkheid mee te maken.

De lezer diene zich een voorstelling te maken van de toon, zeg maar: de melodie, waarop ooit de volgende zin werd uitgesproken: "als Saartje eerst haar bordje leeg eet, dan krijgt Saartje nog een appelsap!".

Dat was niet moeilijk, zeker, die voorstelling maken? Die toon van langzame, beloftevolle opbouw, die triomfantelijke finale? Peuter Sarah heeft er in elk geval geen moeite mee; integendeel, ze heeft dat allemaal heel goed in haar oortjes geknoopt.

En zo heeft peuter Sarah haar eerste stappen in de conditionele zin gezet. De hele dag klinken hier volzinnen van de "als - dan" vorm. En het interessante is, een hoop van die zinnen zijn pure onzin. "Als het straks donker wordt, dan gaat de auto buiten slapen!" Dat soort dingen, flarden van losse zinnen, losweg aan elkaar geknoopt, het enige dat hen bindt de triomfantelijke toon waar geleidelijk naartoe wordt gewerkt.

Kortom, ze begrijpt voor een groot deel niet waar die conditionele zin over gaat. Ze beseft (vagelijk) dat er een bordje is dat moet leeg gegeten worden, en ze beseft (veel scherper) dat er koekjes gloren aan de horizon, maar veel meer dan dat gebeurt er nog niet.

En toch. Geleidelijk komen er al zinnen die veel meer inhoud hebben. "Als Thomasje groter wordt, dan zal Thomasje ook frietjes eten!". Deze zin kwam inderdaad tot stand met een mondje vol met frietjes en een kleine broer die vol verwondering zat te kijken naar wat peuter Sarah nu weer aan het uitspoken was.

En deze: Peuter Sarah in hevige worsteling met een trap verklaart met de punt van haar tong tussen haar tandjes van inspanning: "jij hebt lange benen". Ja, kind, 't leven is niet eerlijk, en zo'n trap is lang en hoog, maar weet je...

Peuter Sarah weet het al. "Als Saa'tje groter wordt, dan zal Saa'tje ook lange benen krijgen!" klinkt het ineens op nog steeds dezelfde toon van triomf. Ach mensen, toch, het klinkt alsof ze nu al grootse plannen heeft.

We voelen het gewoon gebeuren. De melodie van dat soort zinnetjes is er al lang voor de inhoud er is. Ze weet dat ze met "als" beginnen, ze weet op welke toon ze gezongen worden, en ze weet wanneer de twee stukken van elkaar gescheiden worden door een "dan". De melodie is er eerst, de structuur wordt al heel snel door de melodie meegedragen, en het inzicht in betekenis breekt dan geleidelijk door. Ik weet niets van het onderwerp, als ik eerlijk ben, maar ik denk dat we het gewoon kunnen zien. Taalverwerving, het gebeurt in grote mate via melodie. "De evolutionaire betekenis van Mozart" en soortgelijke raadsels waarmee creationisten zich inbeelden moeilijke vragen te stellen... Ik vraag me af of we niet allemaal moeten proberen veel meer te leren van onze peuters.

Geen opmerkingen: