LVB plaatst een citaat waarin een aantal politieke zwaargewichten zich uitspreken voor meer regulering in de financiële markten (1). Immers, schrijven ze, de "crisis betekent het falen van ondergereguleerde markten en toont nog maar eens aan dat de financiële markten niet in staat zijn om zichzelf te reguleren."
Daar zitten de liberalen en al dan niet zelfverklaarde bondgenoten (2) wantrouwig naar te kijken. "Het is de schuld van de vrije markten" zet Luc zelf er nogal sarcastisch als titel boven. Ik zie het dan ook als bewonderenswaardig evenwichtig wanneer de reacties al meteen zeggen dat dat niet echt is wat er in de tekst lijkt te staan. De voor mij meest relevante reactie komt van Ivan Janssens, ook hier af en toe aanwezig. Ook vandaag zijn de financiële markten gereglementeerde markten. Sterker nog, zoals ik vaak zelf opmerk, de meest "vrije markten" van de wereld, in termen van efficiëntie, aantallen deelnemers, kwaliteit van informatie, prijssignalen en vele anderen, zijn nu juist de Amerikaanse kapitaalmarkten. Iedereen die zich inbeeldt dat die vrij zijn, in de zin dat ze weinig tot niet gereglementeerd zijn - maar wat praat ik, sommige mensen willen dat soort dingen nu eenmaal geloven, en zoals dat typisch gaat (3), als je ze op de simpele realiteit wijst, worden ze boos.
In feite kennen we het verschijnsel zeer goed. Eén van de vrijheden die veel mensen bij de belangrijkste zullen rekenen is onze mobiliteit, bij voorkeur per auto. Alleen, die vrijheid bestaat maar bij de gratie van het feit dat er tonnen "collectiviteit" achter verscholen zitten. De beslissing dat we rechts, en niet links van de weg moeten rijden, om maar één klein voorbeeldje te noemen. Beeld je maar in dat er geen verkeersreglement was: zie alleen al het effect van een "middenvakrijder" (4) op de efficiëntie waarmee de openbare weg zijn werk doet...
Zoals we de vrijheid van onze mobiliteit maar kunnen realizeren achter een hoop organizatie, zo is dat ook in de financiële markten: en dus hebben politieke zwaargewichten niet noodzakelijk ongelijk wanneer ze daarover nadenken.
Maar tegelijk maken ze het er ook naar, dat ze scherpe reacties krijgen. Want om nu maar enkele dingen over te nemen die Luc ook al uit hun tekst had geplukt:
"De groeiende inkomensongelijkheid loopt hand in hand met de almaar groeiende financiële sector"
Tja. Echt? Misschien. Maar eerlijk gezegd: het heeft er niets mee te maken. Als je goede redenen had om over de organizatie van financiële markten na te denken: dan zou je toch niet met dit soort platitudes aankomen - nog los van de vraag of ze waar zijn, of wat ze er bij komen doen? Of deze:
"Vrije markten mogen de sociale moraal niet negeren"
Wat betekent dat in godsnaam? Wat komt het er in vredesnaam bij doen? Een aantal mensen heeft dus manieren gevonden om bepaalde reglementeringen te omzeilen, als gevolg van de combinatie met een hoop andere factoren is er een boel serieus de soep ingedraaid, en in plaats van een grondige analyse van wat er mis is gegaan en hoe we daar iets aan kunnen doen krijgen we dit soort pseudo-intellectuele slogans en zedenpreken op lagere school niveau? En als ze morgen zelf ook zien dat de liberalen niet de moeite doen dààr naar te kijken, dan zal het wéér de schuld zijn van, bijvoorbeeld:
"als alles te koop is, smelt de sociale cohesie af en valt het systeem uit elkaar", neem ik aan?
Desondanks blijft het zo dat al dit geëmmer geen echt excuus is om er als liberaal niet over na te denken. Wij hebben onze dogmatici zoals alle kampen hun dogmatici hebben, en als ze werkelijk geloven dat overheidsoptreden ipso facto een deel van het probleem is, wel "weigering te weten", "vrije meningsuiting", en zo nog een hoop: ze doen maar.
Maar liberalen die niet alleen maar komen toeteren over Friedrich Hayek, maar daar ook werkelijk iets van gelezen hebben weten dat die helemaal niet zegt dat er geen overheidsoptreden zou mogen zijn. Wel zegt Hayek dat een overheid zo moet optreden dat de regels er zijn voor iedereen: inclusief, en zelfs vooral, die overheid zelf (5). Kortom, een overheid kan best bepalingen afkondigen die zeggen dat bepaalde dingen niet mogen: links rijden op de openbare weg, een markt organizeren in radioactief afval, voor de sport mensen afknallen... Maar als iets toegelaten is, dan kan ("mag") een overheid niet bepaalde individuen of groepen bevoordelen bij het uitoefenen van dat recht.
Ik weet zeker dat ik op een wip verschillende posts uit mijn usenettijd bij elkaar heb, van jaren voor ik Hayek gelezen had, waarin ik opmerkte dat regels die beperken wat er mag gebeuren niet in tegenspraak zijn met het concept "vrije markten". We beginnen maar aan beperkingen van de individuele vrijheid wanneer de overheid zich gaat bemoeien met wie zich aan de activiteiten gaat wijden, in het bijzonder als dat gebeurt met regels die niet in algemene termen, abstract, voor iedereen gelden.
Dat is wat je de "paradox van de vrijheid" kan noemen: geen enkele vrijheid is absoluut, het gaat altijd ten koste van andere dingen die je even goed in termen van één of andere "vrijheid", die je bijgevolg inboet, kan hervertellen. En dus boet ik maar wat "vrijheid" in, als ik niet voor de sport andere mensen mag afknallen. Natuurlijk kan je bepaalde "liberalen" niet verbieden te weigeren die realiteit onder ogen te zien. Net zoals je bepaalde "socialisten" niet kan verbieden een zeer relevant onderwerp binnen de paar zinnen te verknoeien met een lawine aan inhoudsloze slogans.
-------------------------------
(1) http://lvb.net/item/6277
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/friedrich-hayek-zooo-actueel.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/06/de-weigering-te-weten.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/middenvakrijders.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/friedrich-hayek-over-rule-of-law.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten