http://krugman.blogs.nytimes.com/2009/12/09/darling-i-love-you/
Het gaat hier om bonussen die verdiend worden in de wereld van de financiële innovatie van de laatste decennia, en die in een aantal gevallen in de miljoenen en tientallen miljoenen liepen. Euro's, ponden of dollars. Niet slecht verdiend, dus, dat zeker.
Als iemand die vele jaren zelf in het milieu heeft gewerkt kan ik meedelen dat er meestal één en ander nodig was om dat soort bonussen te verdienen. Ikzelf heb in het jaar onzes heeren 1,999 - midden in mijn glorietijd - een becijferd voorstel om het te gaan proberen in één van de grote marktenzalen in London afgewezen, zeer goed wetend dat ik zeer waarschijnlijk (ik had wel degelijk een track record die iets voorstelt) een hoop geld afwees. Maar ik wist ook wat er nodig was om het te gaan halen en geloof me, ik heb er nooit spijt van gehad; voor mij hoefde het niet.
Met andere woorden, voor de meerderheid stellen de bankbonussen helemaal niet voor wat de verbeelding ervan maakt. Terwijl ik met mijn eigen ogen heb gezien hoe hard de mensen die wèl enorme bonussen opstrijken studeerden en werkten: zie vorige paragraaf. Maar ze waren dus echt wel heel, heel goed.
In dat kader moet je de vraag zien: waarom zou je die bonussen niet belasten? Vrees je soms dat "the best and the brightest" de sector zouden verlaten? Maar zou je met de recente geschiedenis in het achterhoofd niet juist moeten vinden dat dat een heel goede zaak zou zijn?
Wel, ik geef toe: als het daarover ging, dan lijkt het me minstens mogelijk dat dat zonder meer juist is. Want hoe harder ik benadruk hoe "best and bright" ze waren, des te harder ook vraag ik me af hoe de wereld er zou uitzien als uitgerekend die mensen nu eens hadden gewerkt in, pakweg, de geneeskunde, de energievoorziening of de materiële ontwikkeling van de delen van de wereld die tot vandaag in een middeleeuwse armoede vastzitten?
(En voor iemand de indruk krijgt dat ik graag mezelf tot de rangen van dat ongelofelijk hoog niveau wil suggereren, wil ik herinneren aan wat ik in de jaren negentig vaak gedacht heb: "Ik heb tientallen mensen ontmoet bij wie ik vol ontzag dacht (en nog steeds denk) “als ik ooit een fractie van die mannen hun inzicht in de financiële markten zal hebben, dan zal het zeer, zeer goed zijn" (1). Dat zegt toch wel ongeveer hoe diep ik de kloof vind, dacht ik?)
Maar daarmee hebben we alleen maar een potentiëel tegenargument, en een reden waarom we er niet erg van onder de indruk moeten zijn. En dat is nu eenmaal nog lang geen argument om van overheidswege op te treden in iets dat me toch wel een vrij marktgebeuren (2) lijkt te zijn.
Het juiste argument lijkt me te liggen in de richting van "moral hazard". Het idee is dat mensen risico's nemen en daarvoor beloond worden wanneer ze daarmee een economisch waardevolle prestatie leveren, maar afgestraft (geld kwijt, tijdverlies,...) wanneer dat niet zo is. Dat laatste zet een rem op het risicogedrag - althans in theorie. Maar (zo zijn politiek links èn rechts broederlijk verenigd in hun opmerkingen) als er een structuur bestaat die maakt dat de risico's inderdaad beloond worden, terwijl ze niet worden afgestraft, dan ontstaat er een groot probleem. Namelijk zullen de deelnemers dan, op zoek naar de beloning, méér risico nemen dan wanneer ze er wel degelijk voor afgestraft kunnen worden.
Tenminste, rechts is het daarmee eens zolang die structuur die deze assymetrie veroorzaakt de overheid is (3). Daarentegen heb ik vaak het gevoel dat "rechts" stekeblind is van het moment dat precies hetzelfde risico niet langer wordt veroorzaakt door de overheid, maar wel door het marktmechanisme. Want dat is wat me hier aan de hand lijkt. Een (nogmaals: zeer kleine) groep bankiers verdient een tijd lang zulke fortuinen met het nemen van risico dat ze al lang "binnen" zijn wanneer die risico's eens goed misgaan - en dus is de markt er niet in geslaagd de juiste prijssignalen uit te sturen en de juiste incentives te geven, en af en toe draait de boel in de soep.
En als de boel op deze schaal in de soep draait, dan mag ik honderd keer "neo-liberaal" zijn, maar dan kan ik me ook inbeelden dat een overheid kijkt of ingrijpen niet beter is dan "laissez-faire, laissez-op deze schaal in de soep draaien".
Zijdelings signaleer ik dat dit me het juiste argument lijkt om bonussen aan te pakken die inderdaad tot "moral hazard" leiden. Ik denk tegelijk dat het een lachwekkend dwaas argument zou zijn om bonussen aan te pakken die uitgedrukt worden in eenheden maandloon, en waarin de trader inderdaad één en ander te verliezen heeft wanneer hij zijn eigen bank vermoordt. Laat die gevallen maar aan de markt over...
-------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/ik-blaas-de-aftocht.html
(2) cfr http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/oh-die-toplonen.html
Zo op 't eerste zicht, en zonder er al hard te hebben over nagedacht, lijken me de bankbonussen veel meer een spel van vraag en aanbod dan de lonen van topmanagers.
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/moral-hazard-de-schuld-van-de-overheid.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten