Je kent waarschijnlijk wel de uitdrukking uit de volksmond "Bier na wijn is venijn, wijn na bier geeft plezier". Zoals ik vandaag weer te horen kreeg begrijpt die volksmond de uitdrukking als een suggestie over de volgorde waarin je, bijvoorbeeld op een zomerse barbecue, beide dranken moet consumeren. Kwestie van de hoeveelheid hoofdpijn, roze olifanten en andere bijsluiters tot een minimum te beperken.
En zo schoot me te binnen wat een collega me ooit verteld heeft; een veel historischer verklaring, een veel diepere verklaring ook, als het tenminste allemaal waar is. Totale leek die ik ben heb ik het niet gecheckt, maar amateur in economische geschiedenis die ik ook ben moet ik erkennen dat ik het heel plausibel vind.
Het gaat er om dat "vroeger", in die idyllische wereld waarin het kapitalisme de wereld nog niet had bedorven en ook nog niet had vervuild, om één of andere mysterieuze reden de mensen zelden gewoon water dronken. Dus nu serieus: in de pré-industriële wereld was water een behoorlijk gevaarlijke drank. Geen hygiëne, geregeld allerlei epidemieën, mens en dier die hun behoeften ongeveer om het even waar (bijvoorbeeld: in rivieren) deden, iedereen die zijn was in rivieren deed, enfin, noem maar op (kadavers? afvalproducten van de industrieën zonder enige regulering van die tijd; zeg: leerlooiers?)... Je deed er dus beter aan de nodige maatregelen te voorzien om water te zuiveren.
Met alcohol, bijvoorbeeld. De mensen stookten en brouwden dus maar wat, en aan het einde van de rit had het "gemeen volk" bijvoorbeeld één of ander (al dan niet) slap bier dat wij vermoedelijk nog niet aan de varkens zouden voeren. Maar het was geen rijke wereld en het was wat er was. Ik vraag me trouwens af of onze rijke traditie waarin elk boerendorp zijn eigen brouwerij had niet zelf een late uitloper van deze geschiedenis was. Als iedereen zijn eigen bier brouwde had na een tijd misschien elk dorp iemand die dat het beste kon - en de rest is history; iets dergelijks?
Hoe dan ook, een bescheiden percent (vijf? tien?) van een pré-industriële samenleving was geen "gemeen" maar wel "nobel" volk. En die dronken geen bier als ze vervuild water wilden vermijden, maar wel wijn. En vanaf dit inzicht gaat de volkswijsheid niet meer over onze eigen feestjes maar wel over sociale mobiliteit van zoveel eeuwen geleden. "Bier na wijn"; dat is dan de aan lager wal geraakte adel die niet langer de privileges van haar vroegere positie kan betalen. En "wijn na bier", dat is het feestelijk resultaat van vele generaties streven en plannen, tot je op de duur even gearriveerd als de rest bent, en je ook kan aanschuiven aan een heel ander soort maaltijden dan in je "gemeen volk" periode.
Ik geef toe, ik heb het niet gecheckt. Maar zo'n stukje geschiedenis dat je nog mist terwijl het vlak onder je neus ligt te wachten tot je het opraapt: ik hoop gewoon dat het inderdaad zo is.
zondag 31 juli 2011
donderdag 28 juli 2011
Kleuter Sarah speelt Mastermind
Je weet wel: je hebt acht kleuren en je kan er daarvan vier in een willekeurige volgorde zetten. Je tegenspeler moet dan zo snel mogelijk raden welke kleuren op welke plaats staan. De eerste beurt zet je vier kleuren willekeurig. Je krijgt dan een score die je vertelt hoeveel van je kleuren inderdaad in de verborgen code staan, plus hoeveel er daarvan al op de juiste plaats staan. Vervolgens probeer je opnieuw, en weer krijg je een score. In onze versie moet je binnen de negen beurten de juiste oplossing gevonden hebben.
Voor een kleuter is dat allemaal veel te moeilijk. We nemen drie kleuren en daarvan doen er twee mee. Dat geeft zes mogelijkheden: als elk cijfer een kleur voorstelt zijn dat (1,2), (1,3), (2,1), (2,3), (3,1) en (3,2). Kleuter Sarah probeert. Haar voornaamste criterium is welke de mooiste combinatie is. Ze voelt vaag, zeer vaag, op basis van het Latijn dat haar papa de hele tijd (s)preekt, dat er meer in zit, maar ze weet niet wat. Ze probeert blauw en geel, en krijgt als score dat één van de twee meedoet maar niet op de juiste plaats staat.
"Dan kan blauw niet meer mee doen" verklaart ze, terwijl ze vragend naar papa kijkt. Ze heeft mij iets dergelijks horen zeggen en voelt dat ze daarmee op de juiste weg zit, maar ze heeft geen flauw idee waar het over gaat. Ze praat toverformules na, maar zonder inzicht.
En toch. De eerste stap is alvast iets dat ik niet verwacht had. Na een drietal keer kan ze perfect mijn eigen pogingen scoren. In dat geval doen alle acht kleuren mee en in de vier verschillende posities, en al heel snel maakt ze nauwelijks fouten. Het blijkt, terzijde, voor papa een hele uitdaging om er iets van terecht te brengen: zuivere logica en dat "in één oogopslag" inzicht dat andere mensen hebben nemen bij mij de vorm aan van dichte mist. Een onmiskenbaar teken van een groot gebrek aan talent: that's life.
Maar ik ben een leertype. Trial and error vertelt me dat het beter is zo snel mogelijk alle kleuren een paar keer te proberen dan onmiddellijk beginnen raden wat er al in zit en jezelf in doodlopende straten vast te rijden. Kleuter Sarah scoort het allemaal, vol enthousiasme supporterend voor haar papa die zo'n goede vorderingen maakt. Ze gaf me zelfs een stevige knuffel toen het me in vijf beurten lukte. Je moet wat geluk hebben; de eerste beurt was er maar één goed, en dan kan je heel snel beginnen elimineren. Kleuter Sarah is er zelf dolblij mee: "papa, al zo vlug!"
Maar langzaam klaart het op. De verbanden, als je er eens bij stilstaat, zitten behoorlijk complex in elkaar. "Er zijn drie kleuren en van de combinatie roze-geel doet er maar één mee. Je weet niet welke van de twee dat is, maar je weet wel...?"
Ze heeft het door. Het is op het randje, en ze ziet het nog vaak niet als het onder haar neus ligt, maar ze kan het. Langzaam begint zich een inzicht te vormen in de combinatie van puur redeneren en combinatie-redeneren (ik geef er maar zelf een naam aan; ik twijfel er niet aan dat er een officiële naam bestaat). Als je rood probeert in de ene positie, en daarna in de andere positie, en je krijgt geen van beide keren een signaal dat er een kleur goed zit, dan kan je puur beredeneren dat rood niet mee doet. Maar van de combinatie rood-geel waarvan er maar één goed is kan je geel alleen maar conditioneel elimineren als je rood probeert; want met groen in plaats van rood doet geel misschien weer wel mee...
Dat is iets dat zich nog voorbij het inzicht van kleuter Sarah bevindt. Maar niet ver; niet heel ver. Ze bouwt het geleidelijk op, zoals haar papa. Het is geen puur inzicht in relaties, het moet in heel kleine stapjes bij elkaar gepuzzeld worden. Als je het één keer gezien hebt heb je het ook begrepen, zo goed alsof je het kon beredeneren, en het gedraagt zich ook zo. Als bouwsteen voor een complexere keten, die je nu één stap verder ook weer in één oogopslag doorziet, enzovoort. Aan het einde van dat leerproces glijden je handen en ogen langs al die knoppen alsof je het Derde Pianoconcerto van Rachmaninov speelt: kan het simpeler? Maar bij mensen zoals wij lijkt het alleen maar vanzelf te gaan, maar in werkelijkheid hebben we ook de kleinste stappen moeten veroveren.
Kleuter Sarah speelt Mastermind. Het heeft iets ongelofelijks te zien hoe dat proces van verovering zich afspeelt. Tegelijk langzaam en snel. Gisteren nog de gekste redeneerfouten, vandaag zet ze in de simpelste variant netjes de juiste code neer in maximaal drie stappen. En moet ze heel hard lachen. "Ik vind roze en geel de mooiste kleuren!" zegt ze tevreden. Het essentiële scheiden van het bijkomstige; het lijkt zo gemakkelijk, maar we moeten het veroveren, kleur per kleur.
Voor een kleuter is dat allemaal veel te moeilijk. We nemen drie kleuren en daarvan doen er twee mee. Dat geeft zes mogelijkheden: als elk cijfer een kleur voorstelt zijn dat (1,2), (1,3), (2,1), (2,3), (3,1) en (3,2). Kleuter Sarah probeert. Haar voornaamste criterium is welke de mooiste combinatie is. Ze voelt vaag, zeer vaag, op basis van het Latijn dat haar papa de hele tijd (s)preekt, dat er meer in zit, maar ze weet niet wat. Ze probeert blauw en geel, en krijgt als score dat één van de twee meedoet maar niet op de juiste plaats staat.
"Dan kan blauw niet meer mee doen" verklaart ze, terwijl ze vragend naar papa kijkt. Ze heeft mij iets dergelijks horen zeggen en voelt dat ze daarmee op de juiste weg zit, maar ze heeft geen flauw idee waar het over gaat. Ze praat toverformules na, maar zonder inzicht.
En toch. De eerste stap is alvast iets dat ik niet verwacht had. Na een drietal keer kan ze perfect mijn eigen pogingen scoren. In dat geval doen alle acht kleuren mee en in de vier verschillende posities, en al heel snel maakt ze nauwelijks fouten. Het blijkt, terzijde, voor papa een hele uitdaging om er iets van terecht te brengen: zuivere logica en dat "in één oogopslag" inzicht dat andere mensen hebben nemen bij mij de vorm aan van dichte mist. Een onmiskenbaar teken van een groot gebrek aan talent: that's life.
Maar ik ben een leertype. Trial and error vertelt me dat het beter is zo snel mogelijk alle kleuren een paar keer te proberen dan onmiddellijk beginnen raden wat er al in zit en jezelf in doodlopende straten vast te rijden. Kleuter Sarah scoort het allemaal, vol enthousiasme supporterend voor haar papa die zo'n goede vorderingen maakt. Ze gaf me zelfs een stevige knuffel toen het me in vijf beurten lukte. Je moet wat geluk hebben; de eerste beurt was er maar één goed, en dan kan je heel snel beginnen elimineren. Kleuter Sarah is er zelf dolblij mee: "papa, al zo vlug!"
Maar langzaam klaart het op. De verbanden, als je er eens bij stilstaat, zitten behoorlijk complex in elkaar. "Er zijn drie kleuren en van de combinatie roze-geel doet er maar één mee. Je weet niet welke van de twee dat is, maar je weet wel...?"
Ze heeft het door. Het is op het randje, en ze ziet het nog vaak niet als het onder haar neus ligt, maar ze kan het. Langzaam begint zich een inzicht te vormen in de combinatie van puur redeneren en combinatie-redeneren (ik geef er maar zelf een naam aan; ik twijfel er niet aan dat er een officiële naam bestaat). Als je rood probeert in de ene positie, en daarna in de andere positie, en je krijgt geen van beide keren een signaal dat er een kleur goed zit, dan kan je puur beredeneren dat rood niet mee doet. Maar van de combinatie rood-geel waarvan er maar één goed is kan je geel alleen maar conditioneel elimineren als je rood probeert; want met groen in plaats van rood doet geel misschien weer wel mee...
Dat is iets dat zich nog voorbij het inzicht van kleuter Sarah bevindt. Maar niet ver; niet heel ver. Ze bouwt het geleidelijk op, zoals haar papa. Het is geen puur inzicht in relaties, het moet in heel kleine stapjes bij elkaar gepuzzeld worden. Als je het één keer gezien hebt heb je het ook begrepen, zo goed alsof je het kon beredeneren, en het gedraagt zich ook zo. Als bouwsteen voor een complexere keten, die je nu één stap verder ook weer in één oogopslag doorziet, enzovoort. Aan het einde van dat leerproces glijden je handen en ogen langs al die knoppen alsof je het Derde Pianoconcerto van Rachmaninov speelt: kan het simpeler? Maar bij mensen zoals wij lijkt het alleen maar vanzelf te gaan, maar in werkelijkheid hebben we ook de kleinste stappen moeten veroveren.
Kleuter Sarah speelt Mastermind. Het heeft iets ongelofelijks te zien hoe dat proces van verovering zich afspeelt. Tegelijk langzaam en snel. Gisteren nog de gekste redeneerfouten, vandaag zet ze in de simpelste variant netjes de juiste code neer in maximaal drie stappen. En moet ze heel hard lachen. "Ik vind roze en geel de mooiste kleuren!" zegt ze tevreden. Het essentiële scheiden van het bijkomstige; het lijkt zo gemakkelijk, maar we moeten het veroveren, kleur per kleur.
dinsdag 26 juli 2011
Het zal wel maar een boutade zijn...
... maar in zekere zin kan je zeggen dat de twee Westerse crisissen van vandaag de crisissen van de twee extremen zijn. De Europese crisis is de crisis van het simplisme dat overheden wel altijd en overal alles zullen kunnen oplossen. Dus ze gaan er tegenaan, met steeds grotere schulden, en als ze op een dag ontdekken dat ze die schulden niet gefinancierd krijgen, dan is het "de schuld van de speculanten". Terwijl iedereen voor zich kan uitmaken dat ook hij of zij nog niet de behoefte heeft gevoeld om pakweg Ierse obligaties te kopen (tien percent!), vermits ook hij of zij er niet te zeker van is dat pakweg Ierland dat spaargeld wel zal kunnen terugbetalen.
De Amerikaanse crisis is de crisis van het simplisme dat overheden helemaal niets kunnen oplossen, nooit, nergens. Dus moet de overheid met alle middelen uitgehongerd worden, en als ze desnoods in naam van de heiligheid van het contract (je weet wel; de vrije markt, het respect voor het eigendom, het belang van het vertrouwen...) op wereldschaal contractbreuk moeten plegen, dan lijkt dat een heel goed idee. Misschien bombarderen ze onmiddellijk de hele wereldeconomie naar de middeleeuwen, maar het moet! Het is wreed maar noodzakelijk! Want als ze de hele wereldeconomie niet naar de middeleeuwen bombarderen, dan komen er misschien wel economische moeilijkheden!
Oeps, het zal wel weeral veel te sarcastisch zijn. Maar anderzijds; de aanhangers van de simplismen hebben nu eenmaal iets nodig om ze te kunnen volhouden terwijl hun contradicties hen recht in het gezicht staren. Dan kan ik ze even goed zelf een excuus aanreiken om er niet te hard te moeten over nadenken: dat bespaart ze allemaal de moeite om dat zelf te doen...
De Amerikaanse crisis is de crisis van het simplisme dat overheden helemaal niets kunnen oplossen, nooit, nergens. Dus moet de overheid met alle middelen uitgehongerd worden, en als ze desnoods in naam van de heiligheid van het contract (je weet wel; de vrije markt, het respect voor het eigendom, het belang van het vertrouwen...) op wereldschaal contractbreuk moeten plegen, dan lijkt dat een heel goed idee. Misschien bombarderen ze onmiddellijk de hele wereldeconomie naar de middeleeuwen, maar het moet! Het is wreed maar noodzakelijk! Want als ze de hele wereldeconomie niet naar de middeleeuwen bombarderen, dan komen er misschien wel economische moeilijkheden!
Oeps, het zal wel weeral veel te sarcastisch zijn. Maar anderzijds; de aanhangers van de simplismen hebben nu eenmaal iets nodig om ze te kunnen volhouden terwijl hun contradicties hen recht in het gezicht staren. Dan kan ik ze even goed zelf een excuus aanreiken om er niet te hard te moeten over nadenken: dat bespaart ze allemaal de moeite om dat zelf te doen...
zaterdag 23 juli 2011
"Modellen" voor "de oorzaak van de crisis"
Lezer Ivan was het niet erg eens met mijn vorige post, toen ik vond dat de critici van de schulden een propagandastoot hadden uitgehaald, omdat ze de vergelijking van "schulden" met "alcoholisme" had binnengesmokkeld. Sta me toe naar die vorige post te verwijzen om eraan te herinneren dat ikzelf, veel eerder al, zelf ook kritiek op torenhoge schulden had geformuleerd. Desondanks vond lezer Ivan dat ik de schuldenproblematiek maar snel had weggemoffeld. En daarop had ik in een eigen commentaar dan weer zoveel te zeggen, dat ik die eigen commentaar hier maar als nieuwe post herhaal.
---------------------------------------
Ivan: je bekritiseert mijn analogie op basis van een assumptie ("externe schok") die ik maak, maar al wat je doet is er je eigen assumptie voor in de plaats stellen.
Zeker, ik weet dat die "assumptie" op jou overkomt niet als een "assumptie", maar als een simpele realiteit. Maar in feite hoef je zelfs niet gepord te worden om op allerlei andere fora varianten als "belasting is diefstal" te gaan verklaren. En als je in dàt kamp zit (wat overigens wettelijk toegelaten is, daar niet van), dan is de logica tot het punt dat "de crisis veroorzaakt is door teveel schulden" onberispelijk.
En het is de schuld van de overheid en belasting is diefstal en God heeft de wereld geschapen, de biologische soorten incluis, op zeven dagen tijd.
Kortom, zoals een ander kamp volgens een even onberispelijke logica - vertrekkend van een andere assumptie die je ongetwijfeld wèl onmiddellijk als religieus dogma herkent - haarfijn beredeneert dat het allemaal de schuld is van de vrije markt.
Hoe dan ook, we hoeven je assumptie niet te delen. Een hypothetische persoon die 17 jaar lang in de financiële markten heeft gewerkt, actief, als dealer, die honderden derivaten heeft verkocht, niet zelden nadat ik (oeps, nu verspreek ik me toch wel zeker) ze eerst zelf had "gestructureerd", die hypothetische persoon, dus, zou wel eens heel andere oorzaken van de crisis kunnen (ge)zien (hebben).
Dus ik betwijfel niet dat er theoretische modellen bestaan, volgens welke allerlei schulden excessen leiden tot crisissen. Ergo, we hebben nu dat soort crisis, ergo [vul nu een aantal stappen in die jij veel beter kent dan ik] ergo "belasting is diefstal".
Alleen, zonder afbreuk te doen aan de consistentie van die modellen kan ik alleen maar zeggen dat ik gezien heb, elke dag, met mijn eigen ogen, dat de "moral hazard", veroorzaakt door "toplonen" en "bonussen" veel, en veel, en nog eens veel meer te maken heeft gehad met de "oorzaak van de crisis" dan alle overheidsregulering, sinds het begin van de eerste beschaving, bij elkaar.
Gewoon, zelf gezien. "Veel te veel schulden", het zal zeker een onderdeeltje van het probleem geweest zijn. Maar wel omdat je binnen drie maanden een toploon ging ontvangen, en niet omdat je "wist" dat "de staat je zou uitkopen".
Ver - geet - het.
Sta me toe er aan te herinneren hoe ik er altijd bij heb gezegd dat 99 komma zovoort percent van de mensen in die sector uiterst serieuze mensen zijn, die heel professioneel heel goed werk doen. Ik heb altijd geprobeerd daar bij te horen. Maar het financiëel systeem dat bij "de vrije markt" hoort is nu eenmaal niet superstabiel, en af en toe draait 0.00 iets percent van het pak heel de boel in de soep. Zelf gezien, zelf praktisch middenin gezeten.
In die omstandigheden begrijp je misschien wel dat ik met een zekere, uimmm, "verwondering", zit te kijken op de pogingen om te vertellen dat het allemaal de schuld is van de schulden, op hun beurt veroorzaakt door de overheden. Nu ja, "verwondering"... ik heb lang genoeg met de creationisten en met extreem links in de clinch gelegen om te beseffen dat er ook bij ons veel religieuze dogmatiek in het spel is.
Hoe dan ook, ik ben noch geleerd, noch belangrijk genoeg om mijn punt onder brede belangstelling te kunnen brengen. Maar van persoon tot persoon kan ik je wel vertellen dat ik me niet verplicht voel jouw assumptie te aanvaarden.
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/een-listige-truc-die-bij-koen-een.html
---------------------------------------
Ivan: je bekritiseert mijn analogie op basis van een assumptie ("externe schok") die ik maak, maar al wat je doet is er je eigen assumptie voor in de plaats stellen.
Zeker, ik weet dat die "assumptie" op jou overkomt niet als een "assumptie", maar als een simpele realiteit. Maar in feite hoef je zelfs niet gepord te worden om op allerlei andere fora varianten als "belasting is diefstal" te gaan verklaren. En als je in dàt kamp zit (wat overigens wettelijk toegelaten is, daar niet van), dan is de logica tot het punt dat "de crisis veroorzaakt is door teveel schulden" onberispelijk.
En het is de schuld van de overheid en belasting is diefstal en God heeft de wereld geschapen, de biologische soorten incluis, op zeven dagen tijd.
Kortom, zoals een ander kamp volgens een even onberispelijke logica - vertrekkend van een andere assumptie die je ongetwijfeld wèl onmiddellijk als religieus dogma herkent - haarfijn beredeneert dat het allemaal de schuld is van de vrije markt.
Hoe dan ook, we hoeven je assumptie niet te delen. Een hypothetische persoon die 17 jaar lang in de financiële markten heeft gewerkt, actief, als dealer, die honderden derivaten heeft verkocht, niet zelden nadat ik (oeps, nu verspreek ik me toch wel zeker) ze eerst zelf had "gestructureerd", die hypothetische persoon, dus, zou wel eens heel andere oorzaken van de crisis kunnen (ge)zien (hebben).
Dus ik betwijfel niet dat er theoretische modellen bestaan, volgens welke allerlei schulden excessen leiden tot crisissen. Ergo, we hebben nu dat soort crisis, ergo [vul nu een aantal stappen in die jij veel beter kent dan ik] ergo "belasting is diefstal".
Alleen, zonder afbreuk te doen aan de consistentie van die modellen kan ik alleen maar zeggen dat ik gezien heb, elke dag, met mijn eigen ogen, dat de "moral hazard", veroorzaakt door "toplonen" en "bonussen" veel, en veel, en nog eens veel meer te maken heeft gehad met de "oorzaak van de crisis" dan alle overheidsregulering, sinds het begin van de eerste beschaving, bij elkaar.
Gewoon, zelf gezien. "Veel te veel schulden", het zal zeker een onderdeeltje van het probleem geweest zijn. Maar wel omdat je binnen drie maanden een toploon ging ontvangen, en niet omdat je "wist" dat "de staat je zou uitkopen".
Ver - geet - het.
Sta me toe er aan te herinneren hoe ik er altijd bij heb gezegd dat 99 komma zovoort percent van de mensen in die sector uiterst serieuze mensen zijn, die heel professioneel heel goed werk doen. Ik heb altijd geprobeerd daar bij te horen. Maar het financiëel systeem dat bij "de vrije markt" hoort is nu eenmaal niet superstabiel, en af en toe draait 0.00 iets percent van het pak heel de boel in de soep. Zelf gezien, zelf praktisch middenin gezeten.
In die omstandigheden begrijp je misschien wel dat ik met een zekere, uimmm, "verwondering", zit te kijken op de pogingen om te vertellen dat het allemaal de schuld is van de schulden, op hun beurt veroorzaakt door de overheden. Nu ja, "verwondering"... ik heb lang genoeg met de creationisten en met extreem links in de clinch gelegen om te beseffen dat er ook bij ons veel religieuze dogmatiek in het spel is.
Hoe dan ook, ik ben noch geleerd, noch belangrijk genoeg om mijn punt onder brede belangstelling te kunnen brengen. Maar van persoon tot persoon kan ik je wel vertellen dat ik me niet verplicht voel jouw assumptie te aanvaarden.
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/een-listige-truc-die-bij-koen-een.html
dinsdag 19 juli 2011
Een "listige" truc (die bij Koen een tijdje werkt)
Ik geef dus ruiterlijk toe: ik vond het een tijdje een goed gemaakt argument. En ik geef alweer ruiterlijk toe, dat komt omdat ik nu eenmaal toch een beetje ontvankelijk ben voor argumenten uit die hoek. Het was een cartoon die er als volgt uitzag: een nieuwslezer sprak over de pogingen van Obama om de "debt limit" te verhogen. En daarnaast zat een andere nieuwslezer en het tekstballonnetje zei: "and now in other news, in order to solve the problem of drunk driving, Congress decided to raise the level of alcohol allowed in the blood".
En ik denk, dus, dat ik "rechts" genoeg ben om er toch een beetje ontvankelijk voor te zijn. Dus zag ik direct het goede punt dat daarin zit, namelijk dat je een probleem niet oplost door de maatstaf te veranderen. Ik had er zelfs zodanig nadrukkelijk niet echt een antwoord op dat ik me begon af te vragen wat voor argumenten de Democraten dààr nog tegen in te brengen hadden.
Ach, ik besef het wel, hoor, dat er een hoop mensen zijn die me nu meewarig hoofdschuddend zouden willen aankijken. Zo van "en dààr loop jij in?". En ook "En de hele wereld moet het nog weten ook?". Maar kijk, dat laatste is nu één van die karaktertrekken die ik wel vaker heb: ik ben er niet trots op, maar ik val nog liever dood dan er beschaamd om te zijn. Het is zoals het is, en zoals het zal zijn. Veel belangrijker is dat het dan honderd keer een sofisme mag zijn, maar dan één die blijft herinneren aan een belangrijke kern van waarheid. Ik heb het eerder gezegd:
"Als er één ding is, eentje maar, dat we van de "recente" (nu drie en een half jaar oud) crisis moeten onthouden, dan is het dat staten niet zomaar (of in naam van de "solidariteit") tot in de hemel kunnen ontlenen, omdat heel brave beleggers zoals u en ik op een dag kunnen vrezen dat de schulden te hoog oplopen, en dus onbetaalbaar worden." (1)
Maar of je dat punt nu moet maken met de propagandatechniek van de "valse analogie"...? Immers, hier worden de schulden vergeleken met alcoholisme; iets dat in geen enkele variant en in geen enkele dosis gunstig is. Terwijl tegenover schulden staat wat er met die schulden wordt gedaan: alleen maar potverteren geeft inderdaad diepe putten, maar als je ermee gaat investeren tot je economie sneller groeit dan de schulden, dan... verdwijnen de schulden vanzelf (2)!
Maar daar houden onze propagandisten natuurlijk helemaal geen rekening mee. Er zitten er dan ook een pak tussen voor wie het gewoon een religieus dogma is. Alles wat de staat doet is verkeerd, zelfs als het in feite toch wel goed is. Dus zijn interventies om de wereld te redden ook fout, en dus zijn schulden ook fout, altijd, overal, zonder uitzondering.
En als dàt je dogma is, dan ziet het verhaal van "rijden onder invloed oplossen door de verboden hoeveelheid op te trekken" er meteen heel indrukwekkend uit. Sommige mensen lopen er zelfs nog in ook! Ikzelf, bijvoorbeeld, en het heeft ruim een dag geduurd ("niet trots op... niet beschaamd om..."). Een veel betere analogie zou echter geen alcoholisme maar wel antibiotica zijn. Teveel antibiotica is slecht! De beestjes worden er resistent van! Ik kan me inbeelden dat je een plafond kiest, zeg 1000 dosissen per jaar, en als je daarboven gaat schrijven de dokters teveel voor. Maar als er juist dan een dodelijke epidemie uitbreekt kom je natuurlijk niet op het idee het optrekken van de toegelaten dosissen te vergelijken met het oplossen van rijden onder invloed met een hoger toegelaten maximum. Tenminste, niet als je probeert werkelijk na te denken in plaats van je met propaganda tevreden te stellen.
En wat "een dodelijke epidemie" is voor de geneeskunde; dat zal wel niet zo heel verschillend zijn van de huidige toestand van de wereld voor de economie, zeker?
Nu, de critici van de oplopende schulden hebben een punt, hoor, ik vraag me af wie dat nu nog zou ontkennen. Maar ik stel wel voor dat ze ophouden hun punt te verdedigen met propagandamethoden: credibiliteit is iets dat zo vlug verdampt, nietwaar?
Update: als gevolg van de reactie van Ivan ging de conversatie verder via een volgende post:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/modellen-voor-de-oorzaak-van-de-crisis.html
-------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/02/ok-het-was-simplistisch.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/01/vanzelf-verdwijnende-schulden.html
En ik denk, dus, dat ik "rechts" genoeg ben om er toch een beetje ontvankelijk voor te zijn. Dus zag ik direct het goede punt dat daarin zit, namelijk dat je een probleem niet oplost door de maatstaf te veranderen. Ik had er zelfs zodanig nadrukkelijk niet echt een antwoord op dat ik me begon af te vragen wat voor argumenten de Democraten dààr nog tegen in te brengen hadden.
Ach, ik besef het wel, hoor, dat er een hoop mensen zijn die me nu meewarig hoofdschuddend zouden willen aankijken. Zo van "en dààr loop jij in?". En ook "En de hele wereld moet het nog weten ook?". Maar kijk, dat laatste is nu één van die karaktertrekken die ik wel vaker heb: ik ben er niet trots op, maar ik val nog liever dood dan er beschaamd om te zijn. Het is zoals het is, en zoals het zal zijn. Veel belangrijker is dat het dan honderd keer een sofisme mag zijn, maar dan één die blijft herinneren aan een belangrijke kern van waarheid. Ik heb het eerder gezegd:
"Als er één ding is, eentje maar, dat we van de "recente" (nu drie en een half jaar oud) crisis moeten onthouden, dan is het dat staten niet zomaar (of in naam van de "solidariteit") tot in de hemel kunnen ontlenen, omdat heel brave beleggers zoals u en ik op een dag kunnen vrezen dat de schulden te hoog oplopen, en dus onbetaalbaar worden." (1)
Maar of je dat punt nu moet maken met de propagandatechniek van de "valse analogie"...? Immers, hier worden de schulden vergeleken met alcoholisme; iets dat in geen enkele variant en in geen enkele dosis gunstig is. Terwijl tegenover schulden staat wat er met die schulden wordt gedaan: alleen maar potverteren geeft inderdaad diepe putten, maar als je ermee gaat investeren tot je economie sneller groeit dan de schulden, dan... verdwijnen de schulden vanzelf (2)!
Maar daar houden onze propagandisten natuurlijk helemaal geen rekening mee. Er zitten er dan ook een pak tussen voor wie het gewoon een religieus dogma is. Alles wat de staat doet is verkeerd, zelfs als het in feite toch wel goed is. Dus zijn interventies om de wereld te redden ook fout, en dus zijn schulden ook fout, altijd, overal, zonder uitzondering.
En als dàt je dogma is, dan ziet het verhaal van "rijden onder invloed oplossen door de verboden hoeveelheid op te trekken" er meteen heel indrukwekkend uit. Sommige mensen lopen er zelfs nog in ook! Ikzelf, bijvoorbeeld, en het heeft ruim een dag geduurd ("niet trots op... niet beschaamd om..."). Een veel betere analogie zou echter geen alcoholisme maar wel antibiotica zijn. Teveel antibiotica is slecht! De beestjes worden er resistent van! Ik kan me inbeelden dat je een plafond kiest, zeg 1000 dosissen per jaar, en als je daarboven gaat schrijven de dokters teveel voor. Maar als er juist dan een dodelijke epidemie uitbreekt kom je natuurlijk niet op het idee het optrekken van de toegelaten dosissen te vergelijken met het oplossen van rijden onder invloed met een hoger toegelaten maximum. Tenminste, niet als je probeert werkelijk na te denken in plaats van je met propaganda tevreden te stellen.
En wat "een dodelijke epidemie" is voor de geneeskunde; dat zal wel niet zo heel verschillend zijn van de huidige toestand van de wereld voor de economie, zeker?
Nu, de critici van de oplopende schulden hebben een punt, hoor, ik vraag me af wie dat nu nog zou ontkennen. Maar ik stel wel voor dat ze ophouden hun punt te verdedigen met propagandamethoden: credibiliteit is iets dat zo vlug verdampt, nietwaar?
Update: als gevolg van de reactie van Ivan ging de conversatie verder via een volgende post:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/modellen-voor-de-oorzaak-van-de-crisis.html
-------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/02/ok-het-was-simplistisch.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/01/vanzelf-verdwijnende-schulden.html
zondag 17 juli 2011
Laat me terugkomen op mijn "Newton probleem"
Nog maar pas vroeg ik me in een post af (1) waarom "ondanks Newton" de planeten stabiel waren, en of iemand me dat kon vertellen. Maar ik kreeg een nogal verwonderde reactie van lezer Lieven die me deed besluiten dat ik wel een klok zal horen luiden hebben, maar dat de klepel nog ver weg ligt.
Nu stuit ik toevallig in een boek over wetenschapsfilosofie - Feyerabend, Against Method 1975 (2002) - op een passage die naar het probleem en de oplossing verwijst. Dat wil zeggen, het probleem is blijkbaar reëel ("klok") - maar voor de rest gaat de uitleg me zo ver boven mijn pet ("klepel") dat ik wel zeker weet dat ik er op een andere plaats van heb gehoord. Hoe dan ook, in hoofdstuk 5, voetnoot 4 vernemen we dit:
"What Newton means is that gravitation disturbs the planets in a way that is likely to blow the planetary system apart. Babylonian data as used by Ptolemy show that the planetary system has remained stable for a long time. Newton concluded that it was periodically 'reformed' by divine interventions: God acts as a stabilizing force in the planetary system (and in the world as a whole, which is constantly losing motion through processes such as inelastic collisions)."
Daarna beschrijft hij verdere ontwikkelingen waaronder "periodic disturbances with a large period"; "series developments" die "often diverged" en "no quantitative methods other than series expansion could solve the n-body problem". Slechts een tien percent van de gebruikte letters uit de passage vormen woorden die ik begrijp. Dus, zo mogelijk nog meer nieuwsgierig dan enkele dagen geleden vraag ik me af: waarover hebben ze het nu eigenlijk? En gegeven dat het probleem uitdrukbaar was in mensentaal; zouden de oplossingen ook kunnen uitgedrukt worden in dezelfde taal?
Overigens dacht ik dat de term "n-body problem" de link legt naar wat ik in die post wilde zeggen. Namelijk denk ik te weten dat zodra "n" een getal groter dan twee voorstelt, waarbij dat getal gaat over het aantal lichamen die een significante rol spelen in een systeem beheerst door zwaartekracht, het gedrag van dat systeem onvoorspelbaar wordt. Ook hier geldt het verhaal van de klok en de klepel, dus als iemand me er meer over kan vertellen: feel free!
Maar even aangenomen dat deze vereenvoudiging goed genoeg is op dit niveau, dan zie je stilaan waaraan ik liep te denken. Het verschil tussen de twee wetenschappen "natuurkunde" en (bijvoorbeeld) "geneeskunde" is dat de natuurkunde toelaat systemen als atomen of zonnestelsels en melkwegen te vereenvoudigen tot "simpele" processen, zodat (weliswaar zeer complexe) mathematische formules toelaten in ruime mate de systemen te doorgronden. Terwijl geneeskunde dat ongetwijfeld af en toe ook toelaat ("je hebt vitamine tekort, wel, neem dan vitamines, dat is dan 30 euro alstublieft"), maar er in de geneeskunde meestal een massaal "n-body probleem" aanwezig is. De systemen zelf zijn zo buitengewoon complex dat de mathematische formulering maar zeer beperkt kan uitdrukken wat er werkelijk aan de hand is, en de onvoorspelbaarheid vertaalt zich naar het voortdurend gehoorde "de experten zelf zijn het oneens".
En vandaar naar het besef dat wat geldt voor de geneeskunde ook geldt voor de economie is maar een kleine stap. Zodat je bij het punt komt waar je, om maar één voorbeeld te noemen, mathematisch kon verwachten dat massaal geld drukken door overheden zou leiden tot hyperinflatie; om vervolgens te ontdekken dat daar jaren later geen spoor van te bekennen is: er zijn gewoon, veel te veel andere factoren in het spel. Waarna "politieke vervuiling van het denken" zal maken dat de theorieën helemààl niet moeten aangepast worden, en die cirkel is stilaan rond.
-----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/over-complexe-wetenschappen.html
Nu stuit ik toevallig in een boek over wetenschapsfilosofie - Feyerabend, Against Method 1975 (2002) - op een passage die naar het probleem en de oplossing verwijst. Dat wil zeggen, het probleem is blijkbaar reëel ("klok") - maar voor de rest gaat de uitleg me zo ver boven mijn pet ("klepel") dat ik wel zeker weet dat ik er op een andere plaats van heb gehoord. Hoe dan ook, in hoofdstuk 5, voetnoot 4 vernemen we dit:
"What Newton means is that gravitation disturbs the planets in a way that is likely to blow the planetary system apart. Babylonian data as used by Ptolemy show that the planetary system has remained stable for a long time. Newton concluded that it was periodically 'reformed' by divine interventions: God acts as a stabilizing force in the planetary system (and in the world as a whole, which is constantly losing motion through processes such as inelastic collisions)."
Daarna beschrijft hij verdere ontwikkelingen waaronder "periodic disturbances with a large period"; "series developments" die "often diverged" en "no quantitative methods other than series expansion could solve the n-body problem". Slechts een tien percent van de gebruikte letters uit de passage vormen woorden die ik begrijp. Dus, zo mogelijk nog meer nieuwsgierig dan enkele dagen geleden vraag ik me af: waarover hebben ze het nu eigenlijk? En gegeven dat het probleem uitdrukbaar was in mensentaal; zouden de oplossingen ook kunnen uitgedrukt worden in dezelfde taal?
Overigens dacht ik dat de term "n-body problem" de link legt naar wat ik in die post wilde zeggen. Namelijk denk ik te weten dat zodra "n" een getal groter dan twee voorstelt, waarbij dat getal gaat over het aantal lichamen die een significante rol spelen in een systeem beheerst door zwaartekracht, het gedrag van dat systeem onvoorspelbaar wordt. Ook hier geldt het verhaal van de klok en de klepel, dus als iemand me er meer over kan vertellen: feel free!
Maar even aangenomen dat deze vereenvoudiging goed genoeg is op dit niveau, dan zie je stilaan waaraan ik liep te denken. Het verschil tussen de twee wetenschappen "natuurkunde" en (bijvoorbeeld) "geneeskunde" is dat de natuurkunde toelaat systemen als atomen of zonnestelsels en melkwegen te vereenvoudigen tot "simpele" processen, zodat (weliswaar zeer complexe) mathematische formules toelaten in ruime mate de systemen te doorgronden. Terwijl geneeskunde dat ongetwijfeld af en toe ook toelaat ("je hebt vitamine tekort, wel, neem dan vitamines, dat is dan 30 euro alstublieft"), maar er in de geneeskunde meestal een massaal "n-body probleem" aanwezig is. De systemen zelf zijn zo buitengewoon complex dat de mathematische formulering maar zeer beperkt kan uitdrukken wat er werkelijk aan de hand is, en de onvoorspelbaarheid vertaalt zich naar het voortdurend gehoorde "de experten zelf zijn het oneens".
En vandaar naar het besef dat wat geldt voor de geneeskunde ook geldt voor de economie is maar een kleine stap. Zodat je bij het punt komt waar je, om maar één voorbeeld te noemen, mathematisch kon verwachten dat massaal geld drukken door overheden zou leiden tot hyperinflatie; om vervolgens te ontdekken dat daar jaren later geen spoor van te bekennen is: er zijn gewoon, veel te veel andere factoren in het spel. Waarna "politieke vervuiling van het denken" zal maken dat de theorieën helemààl niet moeten aangepast worden, en die cirkel is stilaan rond.
-----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/over-complexe-wetenschappen.html
Abonneren op:
Posts (Atom)