De beroemdste uitspraak uit de slag om de Thermopylen zal wel het vers op het bordje bij de pas zijn: Ga, Vreemdeling... je kent het al. De op één na beroemdste uitspraak zal dan het antwoord van Leonidas op het laatste ultimatum zijn. Pressfield plaatst het tenminste aan het begin van de laatste slag, op de derde dag. Je weet wel: de overblijvende Grieken zijn omsingeld, maar de Perzen weten ook dat het een hele klus zal blijven om de overblijvende Spartanen en hun bondgenoten uit Thespis op te ruimen.
En dus laten de Perzen weten dat het ze helemaal niet te doen is om het leven van de Spartanen, en voorstellen dat we er niet meer over praten als de Spartanen hun wapens afgeven. Waarop Leonidas antwoordt "kom ze maar halen!", en daarmee is het dan 2500 jaar later en het is net nog maar eens herhaald. Ergens moet het toch heel erg tot de verbeelding spreken...
Het lot van de Spartanen was er hoe dan ook mee bezegeld. Nu weet ik niet hoe goed we het verloop van de laatste slag kennen, want van de Grieken horen we altijd dat er geen overlevenden waren, en van de Perzen dat ze er nogal stil over bleven. Maar ik vertel alleen maar het boek Gates of Fire na, en dus neem ik die versie maar even aan.
Pressfield weet elke vorm van melodramatisch of tranerig einde te vermijden; het is bijna een verslag van een ooggetuige die niet zelf tussen de rangen stond. Maar dat is in werkelijkheid wel zo en "Elements blurred and merged. I remember one surge carrying the Spartans forward, driving the enemy by the score into the see, and another which propelled the phalanx rearward like boats lashed gunwale-to-gunwale driven before the irresistable storm".
Wat kunnen tenslotte een paar honderd Grieken tegen de duizenden, tienduizenden troepen van Xerxes beginnen, zelfs als ze niet omsingeld waren geweest? Natuurlijk vegen ze eerst nog enkele dozijnen Perzen de zee in, het blijven tenslotte Spartanen voor iets. Maar de vijand is te talrijk en zelfs de Spartanen kunnen het niet houden, schild tegen schild met zulk een overmacht, en de muur breekt en ze vormen een nieuwe en chargeren nogmaals en het breekt opnieuw en meteen staat er nog een nieuwe muur. En dan trekken de allerlaatste verdedigers zich terug op de laatste heuvel, en de Perzische boogschutters staan rond hen met duizenden en "those who reached the dump were shredded like pennants in a gale."
Uiteindelijk zijn de laatste Spartaanse speren versplinterd, hun schilden doorzeefd en ingedeukt, hun zwaarden afgebroken bij het gevest, hun messen bot, hun tanden uitgebokst en hun nagels verscheurd. Dus nu zijn ze niet meer zo heel gevaarlijk, maar ze vormen een rij en chargeren met hun blote handen en de Perzen maken de klus maar liever af met duizenden boogschutters wiens pijlen de overlevenden in stukken rijten "als een vlag in een stormwind".
Eens kijken, zeg dat een boogschutter drie pijlen kan afschieten in één minuut - ik heb er geen flauw idee van, maar zeg drie per minuut. Zeg dat het "point-blank" allemaal raak is; dan heb je twintig boogschutters nodig om elke Griek per seconde één keer te raken. Dus 200 boogschutters om tien Grieken elk één keer per seconde te raken, en 1200 boogschutters om 60 Grieken - het aantal dat Pressfield noemt - gemiddeld allemaal één keer per seconde te raken.
En dat is hoe Pressfield de laatste minuten van de slag beschrijft. De op twee na beroemdste uitspraak over de slag kwam van Dienekes, die over de pijlen van de Perzen die de zon konden verduisteren verklaarde dat hij toch al liever vocht in de schaduw, en schaduw krijgt hij. Een hagelstorm van pijlen, ze overstemmen de geschreeuwde orders van Xerxes zelf, wie weet bevelen om enkele gevangenen te maken, maar onhoorbaar in het geloei van het gevecht, of misschien gewoon in de moordlust die overneemt nu de vijand die zoveel kameraden de dood heeft ingejaagd verslagen en ontwapend is - in ieder geval, duizenden boogschutters joegen minuten lang minstens één pijl per seconde in elke Griek die nog beweegt, en nog waren er hoplieten die een rij vormden en een tegenaanval probeerden. Tot de Perzen met ruiters en strijdwagens over de allerlaatste verdedigers heen walsten en dat is het moment om te schrijven "en toen werd alles zwart".
Go tell the Spartans, stranger passing by,
that here, obedient to their laws, we lie.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten