"Papa", zegt scholier Sarah, "maar hoe zijn de dieren ontstaan?".
Het komt zomaar "out of the blue", waaraan je ziet dat je soms iets zegt tegen kindjes waarop ze helemaal niet reageren, om weken later te ontdekken dat ze er al die tijd mee bezig zijn geweest.
Dus scholier Sarah wist al van vroeger dat mensen niet ontstaan zijn omdat een aap in een mens was veranderd. Scholier Sarah wist wel al dat apen kindjes krijgen en dat die kindjes groot worden en ook kindjes krijgen, enzvoort enzoverder, en bovendien dat al die kindjes wel heel erg op hun ouders lijken maar toch ook allemaal licht verschillend van die ouders en van elkaar zijn. En verder kon ze zich er al iets bij inbeelden dat groepen apen op verschillende plaatsen konden gaan wonen. En dus kon het gebeuren dat er plaatsen waren waar de apenkindjes met een beetje grotere hoofden, of die beter rechtop konden lopen (en vele andere) het beter deden dan apenkindjes die dat minder konden, zodat die meer kindjes kregen dan de anderen en zodat de eigenschappen om (pakweg) beter rechtop te lopen meer begonnen voor te komen.
Waarop de kindjes van die kindjes weer licht verschillend van elkaar waren, zodat de betere rechtop lopers weer meer kindjes zouden krijgen, zodat er nog meer betere rechtop lopers kwamen, waar ook weer de besten (...) enzovoort enzoverder. Scholier Sarah kon het zich allemaal best wel voorstellen. Er was nog nooit zomaar een dier in een ander dier veranderd, maar geef het voldoende tijd waarin kindjes steeds weer een heel klein beetje in een bepaalde richting van hun ouders verschilden, en je zal eens wat gaan zien (1).
Zodat ze zoveel maanden later met grote onschuldige oogjes kwam vragen: maar hoe zijn dan de dieren ontstaan?
Ha, wel, de vraag impliceert al zeer juist dat we leven op een wereld waarop ooit geen dieren waren, maar er was wel water en zand en aarde etc etc, en daaruit kunnen (zoals we alle dagen met onze eigen ogen kunnen zien) behoorlijk complexe structuren ontstaan, die in vergelijking met onszelf toch nog altijd zeer simpel zijn.
"Ah ja?" vroeg scholier Sarah met ietwat skeptisch samengeknepen mondje, "en waar komt dat dan wel weer vandaan?".
Een veelbelovende scholier, die scholier Sarah, ze heeft ook al eens haar nonkel Tom verbaasd naar mij doen kijken toen ze een uitleg gaf over de Grieken die hadden gevochten tegen de Perzen (2). Hoe dan ook, dit evolueerde naar een uitleg die ermee begon (naast de zeer sterke aanmoediging, onder veel complimenten, om altijd oog te hebben voor dit soort skeptische vragen) dat er een aantal dingen zijn die tot vandaag niemand weet. En dat de kunst is om uit de dingen die we nog niet weten zo goed mogelijk te isoleren (a) wat precies we nog niet weten, en (b) de dingen waarover we toch iets zinnigs kunnen zeggen.
Dus heeft de mensheid een kleine eeuw geleden kunnen "zien" dat de sterren, zoals ze gegroepeerd zijn in melkwegen, uit elkaar weg vliegen, en dat de snelheid waarmee dat gebeurt (hoe verder ze uit elkaar zijn, hoe sneller het gaat) doet denken aan een ontploffing. Gevolgd door een samenvatting (3) van argumenten dat we wel heel weinig tot niets weten over het hoe en waarom van die ontploffing, maar dat we wel krachtige argumenten kennen om er toch maar mee te vertrekken.
Waarmee we ineens de ingrediënten "waterstof" en "helium" hebben, plus het feit dat we volgens mechanismen die we wel heel goed kennen (doorgaans "ster", of desnoods "zon" genoemd) begrijpen hoe veel andere atomen zijn ontstaan. Zodat we op zijn beurt begrijpen hoe volgens andere goed bekende mechanismen ("papa, wat betekent scheikunde?") waar al die bouwstenen vandaan komen en hoe die dan complexe structuren konden ontwikkelen.
Vandaar naar een nieuwe stap die we, als mensheid, nog niet doorgronden: het mechanisme waarmee die complexere structuren zo complex konden worden dat ze kopieën van zichzelf konden maken, en dit volgens een bouwplan dat ze in zichzelf meedragen, ook wel eens "leven" genoemd. Want eenmaal we die stap hebben gezet gaan we weer over naar bekende mechanismen - "natuurlijke selectie" (4) - om te verklaren hoe uit de simpelste "complexe structuren" de dieren ontstaan zijn; zoals uit de apen de mensen ontstaan zijn.
Scholier Sarah zat er allemaal met grooote oogjes op te luisteren. Ik vraag me nu al af waar we met de volgende vraag, binnen een paar weken of maanden, zullen staan.
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/12/socratische-dialoog-met-poedels.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/search/label/Vreemdeling%20ga%20de%20Spartanen%20vertellen...
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/01/kosmologie-een-anecdote.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/kosmologie-weemoedig-wegdromend.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten